1-3. (a) Jaki dar otrzymaliśmy od Jehowy i jak bywa on używany? (b) Jak powinniśmy korzystać z daru mowy, aby ‛trwać w miłości Bożej’?

JAK byś się czuł, gdybyś dał ukochanej osobie niezwykle cenny prezent, a ona umyślnie robiłaby z niego niewłaściwy użytek? Powiedzmy, że otrzymała od ciebie samochód, a teraz jeździ nim brawurowo i nawet wyrządziła komuś krzywdę. Czy nie byłbyś zawiedziony?

² Jehowa, od którego pochodzi „każdy dobry dar i każdy doskonały podarunek”, obdarzył człowieka zdolnością mówienia (Jakuba 1:17). Dar ten odróżnia ludzi od świata zwierzęcego i pozwala nam wyrażać swoje myśli oraz uczucia. Zdarza się jednak, że jest źle używany — tak jak samochód z podanego wyżej przykładu. Jakże rozczarowany musi być Jehowa, gdy ludzie korzystają z języka lekkomyślnie, raniąc nim innych!

³ Aby ‛trwać w miłości Bożej’, koniecznie powinniśmy spożytkowywać dar mowy zgodnie z intencjami Ofiarodawcy. Jehowa jasno określił, czego od nas oczekuje. W swym Słowie oznajmił: „Niech z waszych ust nie wychodzi żadna zgniła wypowiedź, lecz wszelka wypowiedź dobra ku zbudowaniu, stosownie do potrzeby, aby słuchającym udzielić czegoś korzystnego” (Efezjan 4:29). Rozważmy teraz szerzej, z jakich powodów  musimy strzec swego języka, jakiej mowy unikać i jak wypowiadać się „ku zbudowaniu”.

4, 5. Jak niektóre przysłowia biblijne kierują uwagę na siłę języka?

⁴ Musimy strzec swego języka po pierwsze dlatego, że to, co mówimy, wywiera silny wpływ na innych. W Księdze Przysłów 15:4 czytamy: „Spokój języka jest drzewem życia, lecz jego przewrotność oznacza załamanie na duchu”. Łagodne, kojące słowa działają na słuchaczy ożywczo. Natomiast przewrotne i pokrętne mogą ich załamać. Trzeba otwarcie przyznać, że swymi wypowiedziami możemy kogoś zranić lub uleczyć (Przysłów 18:21).

⁵ Na siłę języka obrazowo zwraca uwagę jeszcze inne przysłowie: „Jest taki, który mówi bezmyślnie, jakby zadawał pchnięcia mieczem” (Przysłów 12:18). Bezmyślne, pochopne słowa mogą spowodować u słuchacza głębokie rany w sferze emocjonalnej oraz zburzyć dobre stosunki między ludźmi. Czy doświadczyłeś kiedyś takiego ‛pchnięcia mieczem’? Druga część tego przysłowia zawiera jednak pozytywny akcent: „Język mądrych jest lekarstwem”. Jeśli ktoś kieruje się mądrością  Bożą, jego rozważne słowa potrafią uleczyć zbolałe serce i odbudować więzi międzyludzkie. Czy odczułeś kiedyś na sobie, jaką siłę oddziaływania mają życzliwe wypowiedzi? (Przysłów 16:24). A zatem skoro to, co mówimy, wywiera na innych ogromny wpływ, z pewnością pragniemy używać języka tak, by nim leczyć, a nie ranić.

6. Dlaczego panowanie nad językiem wymaga ciągłej walki?

⁶ Nawet gdybyśmy bardzo się starali, nie zdołamy zapanować nad swym językiem w całej pełni. Jest to związane z drugą przyczyną, dla której musimy go strzec: Otóż z powodu grzechu i niedoskonałości mamy tendencję do robienia z daru mowy niewłaściwego użytku. Słowa płyną z serca, a „skłonność serca człowieka jest zła” (Rodzaju 8:21; Łukasza 6:45). Dlatego kiełznanie języka to prawdziwa walka (Jakuba 3:2-4). Chociaż jednak nie potrafimy go całkowicie ujarzmić, bez wątpienia możemy stale robić w tej dziedzinie postępy. Podobnie jak pływak kierujący się w górę rzeki musi nieustannie walczyć z nurtem, tak my musimy ciągle walczyć z grzeszną skłonnością do niewłaściwego używania języka.

7, 8. Jaki związek ma nasza mowa z oddawaniem czci Jehowie?

⁷ Po trzecie, mamy strzec swojego języka, ponieważ za swe słowa ponosimy odpowiedzialność przed Jehową. Sposób, w jaki korzystamy z daru mowy, wpływa więc nie tylko na nasze stosunki z innymi ludźmi, ale także na naszą więź z Bogiem. W Liście Jakuba 1:26 czytamy: „Jeżeli komuś się wydaje, że formalnie jest czcicielem, a jednak nie kiełzna swego języka, lecz ciągle zwodzi swoje serce, to jego forma oddawania czci jest daremna”. Jak wspomniano w poprzednim rozdziale, tego, co mówimy, nie da się oddzielić od wielbienia Boga.  Gdybyśmy ‛nie kiełznali swego języka’ — i wypowiadali słowa raniące, ‛pełne jadu’ — wszystkie nasze chrześcijańskie uczynki byłyby w oczach Bożych nic niewarte. Czy nie jest to otrzeźwiająca myśl? (Jakuba 3:8-10).

⁸ Widać więc wyraźnie, że mamy ważne powody, by używać języka w należyty sposób. Zobaczmy teraz, jakiej mowy prawdziwy chrześcijanin musi się zdecydowanie wystrzegać, a następnie zajmiemy się mową, która buduje.

9, 10. (a) Jaki język bardzo się upowszechnił w dzisiejszym świecie? (b) Dlaczego odrzucamy wulgarną mowę? (Zobacz też przypis).

⁹ Wulgarny język. W dzisiejszym świecie przekleństwa i inne wulgaryzmy są bardzo rozpowszechnione. Niektórzy używają ich dla ubarwienia swoich wypowiedzi. Są też osoby o tak ubogim słownictwie, że nie potrafią nic powiedzieć bez wtrącania nieprzyzwoitych słów. Satyrycy często w niewybredny sposób nawiązują do seksu, żeby rozbawić publiczność. Ale wulgarny język to nic śmiesznego. Prawie dwa tysiące lat temu apostoł Paweł udzielił chrześcijanom w Kolosach natchnionej rady, by odrzucili „sprośną mowę” (Kolosan 3:8). A zborowi w Efezie napisał, że „sprośne żarty” nie powinny być wśród chrześcijan nawet wspominane (Efezjan 5:3, 4).

¹⁰ Nieprzyzwoite wypowiedzi są dla Jehowy odrażające. Są wstrętne również dla tych, którzy Go kochają. Miłość do Boga skłania nas do odrzucenia wulgarnego języka. Nieczysta mowa to w gruncie rzeczy jedna z form „nieczystości”, którą Paweł wymienił wśród „uczynków ciała” (Galatów 5:19-21). Jest to więc bardzo poważna sprawa. Jeśli ktoś mimo otrzymania wielu rad nie okazuje skruchy i dalej ma zwyczaj używać plugawej,  upadlającej mowy, może zostać wykluczony ze zboru *.

11, 12. (a) Kiedy rozmawianie o innych staje się szkodliwe? (b) Dlaczego czciciele Jehowy muszą wystrzegać się rzucania oszczerstw?

¹¹ Krzywdzące plotki i oszczerstwa. Ludzie lubią rozmawiać o innych. Czy zawsze musi to być złe? Nie, jeśli w grę wchodzi niewinna pogawędka — jeśli wymienia się pozytywne lub pożyteczne informacje, chociażby o tym, kto został ochrzczony albo kto mógłby potrzebować pokrzepienia. Chrześcijanie w I wieku n.e. wzajemnie się interesowali swoją pomyślnością i przekazywali sobie stosowne wieści o współwyznawcach (Efezjan 6:21, 22; Kolosan 4:8, 9). Rozmowa taka może jednak przerodzić się w krzywdzące plotkowanie, kiedy jej uczestnicy zaczynają wypaczać fakty lub ujawniać czyjeś prywatne sprawy. Co gorsza, może się przerodzić w rzucanie oszczerstw, a to już zawsze jest szkodliwe. Oszczerstwo to kłamliwa wypowiedź, której celem jest zniesławienie kogoś. Na przykład faryzeusze próbowali w ten sposób skompromitować Jezusa (Mateusza 9:32-34; 12:22-24). Tego rodzaju wypowiedzi często prowadzą do zatargów (Przysłów 26:20).

¹² Jeśli ktoś nadużywa daru mowy, psując innym opinię i powodując niesnaski, Jehowa nie uważa tego za rzecz małej wagi. On nienawidzi tych, którzy wzniecają „swary między braćmi” (Przysłów 6:16-19). Greckim odpowiednikiem wyrazu „oszczerca” jest słowo diábolos, które stanowi też tytuł Szatana, rzucającego złośliwe  oszczerstwa na samego Boga (Objawienie 12:9, 10). Z pewnością pragniemy wystrzegać się mowy, która upodabniałaby nas do Szatana Diabła. W zborze nie ma miejsca na oszczercze wypowiedzi, które prowadzą do „uczynków ciała”, takich jak „swary” czy „rozdźwięki” (Galatów 5:19-21). Zanim więc powtórzysz komuś jakąś nowinę, zastanów się: „Czy to, co chcę powiedzieć, na pewno jest zgodne z prawdą? Czy będzie świadczyć o życzliwości? Czy w ogóle muszę o tym mówić?” (1 Tesaloniczan 4:11; 1 Piotra 4:15).

13, 14. (a) Jak obelżywa mowa oddziałuje na słuchaczy? (b) Dlaczego ktoś, kto ma zwyczaj ubliżać innym, ściąga na siebie niebezpieczeństwo?

¹³ Obelżywa mowa. Jak już podkreśliliśmy, słowa mogą ranić. Trzeba przyznać, że z powodu wrodzonej niedoskonałości wszyscy nieraz mówimy coś, czego później żałujemy. Jednak Biblia ostrzega przed wypowiedziami, które w zborze i w domach chrześcijańskich są absolutnie nie do przyjęcia. Paweł napominał współchrześcijan: „Wszelka złośliwa gorycz i gniew, i srogie zagniewanie, i krzyk, i obelżywa mowa niech będą spośród was usunięte” (Efezjan 4:31). Słowo przetłumaczone tu na „obelżywa mowa” w innych przekładach oddano jako „złorzeczenie”, „znieważenie” i „zniesławianie”. Mowa taka — do której można zaliczyć poniżające epitety i nieustanną surową krytykę — odbiera drugim godność i poczucie własnej wartości. Szczególnie destrukcyjnie działa na wrażliwe i ufne serca dzieci (Kolosan 3:21).

¹⁴ Biblia bardzo zdecydowanie potępia zwyczaj rzucania obelg. Osoba, która w czymś takim trwa, ściąga na siebie niebezpieczeństwo. Jeśli odtrąci wielokrotnie oferowaną pomoc i dalej będzie ranić innych ubliżającymi, obraźliwymi uwagami, może zostać wykluczona ze zboru.  Jeżeli się nie opamięta, może nawet zaprzepaścić swoje szanse na życie pod panowaniem Królestwa Bożego (1 Koryntian 5:11-13; 6:9, 10). Wyraźnie więc widać, że nie moglibyśmy ‛trwać w miłości Bożej’, gdybyśmy mieli w zwyczaju mówić to, co bezwartościowe, nieprawdziwe czy nieżyczliwe. Tego rodzaju mowa działa rujnująco.

15. Jakie wypowiedzi są ‛dobre ku zbudowaniu’?

¹⁵ Jak używać daru mowy zgodnie z intencjami Ofiarodawcy? Wiemy, że Słowo Boże zachęca, by wszelkie nasze wypowiedzi były ‛dobre ku zbudowaniu’ (Efezjan 4:29). Jehowa cieszy się, gdy swym językiem budujemy, zachęcamy i pokrzepiamy innych. Oczywiście takie słowa wymagają przemyślenia. W Biblii nie znajdziemy zbioru szczegółowych przepisów, których moglibyśmy się trzymać, ani listy ustalonych szablonów „zdrowej mowy” (Tytusa 2:8). Wypowiedzi ‛dobre ku zbudowaniu’ odznaczają się trzema prostymi, lecz ważnymi cechami: są wartościowe, prawdziwe i życzliwe. Mając to w pamięci, rozważmy kilka konkretnych przykładów budującej mowy (zobacz ramkę „ Czy wypowiadam się w sposób budujący?”).

16, 17. (a) Dlaczego powinniśmy chwalić innych? (b) Jakie sposobności do udzielania pochwał mamy w zborze i w rodzinie?

¹⁶ Szczere pochwały. Zarówno Jehowa, jak i Jezus zdają sobie sprawę z potrzeby udzielania pochwał i wyrażania aprobaty (Mateusza 3:17; 25:19-23; Jana 1:47). Jako chrześcijanie, my też powinniśmy szczerze chwalić drugich. Dlaczego? W Księdze Przysłów 15:23 czytamy: „Słowo w słusznym czasie — jakże jest dobre!”. Zastanów się, jak sam się czujesz, gdy ktoś serdecznie cię pochwali. Czyż nie podnosi cię to na duchu i nie zachęca do dalszego  działania? Szczere słowa uznania dowodzą, że ktoś cię dostrzega, że się tobą interesuje i że twoje starania nie idą na marne. Słowa takie wzmacniają twoje poczucie własnej wartości i motywują cię do jeszcze większych wysiłków. Skoro ty sam cenisz sobie pochwały, czy nie powinieneś udzielać ich także innym? (Mateusza 7:12).

¹⁷ Ucz się dopatrywać w ludziach dobrych stron, a potem im o nich mów. Może na przykład wysłuchałeś w zborze znakomitego przemówienia. Może spostrzegłeś, że ktoś młody stawia sobie cele duchowe albo ktoś starszy regularnie chodzi na zebrania mimo ograniczeń związanych z wiekiem. Szczere pochwały mogą poruszyć serca takich osób i dodać im sił do dalszej służby dla Jehowy. Również w rodzinach mężowie i żony potrzebują od siebie nawzajem ciepłych słów uznania i wdzięczności (Przysłów 31:10, 28). A już szczególnie potrzebne są one dzieciom, które powinny czuć się zauważane i doceniane. Pochwały są dla nich tym, czym słońce i woda dla roślin. Rodzice, szukajcie okazji, by chwalić swe pociechy za ich zalety i za wysiłki. W ten sposób dodajecie im otuchy i wiary w siebie oraz zachęcacie je, by jeszcze bardziej starały się robić to, co słuszne.

18, 19. Dlaczego powinniśmy starać się pocieszać współwyznawców i jak możemy to robić?

¹⁸ Słowa pociechy. Jehowa głęboko troszczy się o „maluczkich” i „zdruzgotanych” (Izajasza 57:15). Na kartach Biblii zachęca nas: „Jedni drugich pocieszajcie”, „pocieszajcie swą mową dusze przygnębione” (1 Tesaloniczan 5:11, 14). Bądźmy pewni, że Bóg dostrzega i ceni wysiłki, na jakie się zdobywamy, by pocieszać zasmuconych współwyznawców.

¹⁹ Ale co można powiedzieć, by pokrzepić zniechęconego lub przygnębionego współchrześcijanina? Nie  uważaj, że musisz rozwiązać jego problem. Często najbardziej pomocne są proste słowa pociechy. Upewnij taką osobę o swojej pamięci i trosce. Zaproponuj, że się z nią głośno pomodlisz; poproś Jehowę, żeby pomógł jej zrozumieć, jak bardzo jest kochana przez innych ludzi i przez Niego samego (Jakuba 5:14, 15). Postaraj się ją zapewnić, że jest cennym i potrzebnym członkiem zboru (1 Koryntian 12:12-26). Przeczytaj krzepiący werset biblijny, który jej przypomni, że Jehowa naprawdę interesuje się nią jako jednostką (Psalm 34:18; Mateusza 10:29-31). Jeśli poświęcisz wystarczająco dużo czasu na podzielenie się „dobrym słowem” z kimś przygnębionym i postarasz się mówić prosto z serca, na pewno łatwiej mu będzie poczuć się kochanym i cenionym (Przysłów 12:25).

20, 21. Od czego zależy skuteczność rad?

²⁰ Skuteczne rady. Ponieważ jesteśmy niedoskonali, wszyscy od czasu do czasu potrzebujemy rad. Biblia wzywa: „Posłuchaj rady i przyjmuj karcenie, żebyś w przyszłości stał się mądry” (Przysłów 19:20). Rad udzielają nie tylko starsi zboru. Robią to również rodzice w stosunku do swoich dzieci (Efezjan 6:4). A dojrzałe duchowo siostry muszą niekiedy podpowiedzieć coś młodszym  kobietom (Tytusa 2:3-5). Powodowani miłością, chcemy tak udzielać innym rad, by ich to nie przytłaczało. Co może nam w tym pomóc? Warto uwzględnić trzy sprawy wpływające na skuteczność rady: jakie mamy nastawienie i pobudki, na czym opieramy swoją sugestię oraz w jaki sposób ją przedstawiamy.

²¹ Dużo zależy od postawy tego, kto udziela wskazówek. Zadaj sobie pytanie: „Kiedy mnie samemu łatwiej jest przyjąć radę?”. Na pewno wtedy, gdy wiesz, że ktoś szczerze się o ciebie troszczy, nie daje upustu osobistym frustracjom ani nie próbuje osiągnąć jakichś ukrytych celów. Czy nie powinieneś mieć podobnego nastawienia i pobudek, kiedy sam zamierzasz coś komuś poradzić? Poza tym rada jest skuteczna, jeżeli opiera się na Słowie Bożym (2 Tymoteusza 3:16). Niezależnie od tego, czy cytujemy z Biblii, czy nie, powinna ona być podstawą wszelkich naszych rad. Dlatego starsi zboru uważają, by nie narzucać innym prywatnych poglądów; nie naginają też wersetów, aby stworzyć wrażenie, że poglądy te znajdują uzasadnienie w Biblii. I wreszcie rady są skuteczniejsze, jeśli udziela się ich w odpowiedni sposób. Łatwiej usłuchać wskazówek ‛przyprawionych’ życzliwością, gdyż pozwalają one zachować godność (Kolosan 4:6).

22. Jak powinniśmy korzystać z daru mowy?

²² Nie ulega wątpliwości, że mowa to cenny dar od Boga. Miłość do Jehowy powinna nas pobudzać do robienia z tego daru właściwego użytku. Pamiętajmy, że wypowiadane przez nas słowa mają na innych silny wpływ: budujący albo rujnujący. Dokładajmy zatem starań, by posługiwać się językiem zgodnie z intencjami Ofiarodawcy — „ku zbudowaniu”. Nasza mowa okaże się wówczas błogosławieństwem dla otaczających nas osób, a jednocześnie pomoże nam ‛trwać w miłości Bożej’.