1-3. (a) Yihowa uyinonke elto giddo mitte hiitteeti? Mittu manchi tenne elto doogimale horoonsiˈrara dandaannohu hiittoonniiti? (b) Maganu baxillinni fullummokki heeˈrate, coyiˈrate elto hiittoonni horoonsiˈra hasiissannonke?

BEETTIKKIRA mitto muxxe ikkino uduunnichcho uyiteenna, afanni heeˈrenni hakko uduunnichcho doogimale horoonsiˈrinota afittoro mayi macciishshamannohe? Lawishshaho biskilliite hirte uyiteennasi baxi gede kadanni manna goddaasino yine hendo. Tenne afittoro hagiidhattoni?

² Mimmitinke ledo eanno garinni hasaawate dandoo, “dancha eltonna woˈmu atooti duuchchu” Anni Yihowa uyinonke eltooti. (Yaaqoobi 1:17) Manna saadatewiinni baxxanno gede assitannoti tini elto, hedonke xawisate calla ikkikkinni macciishshamannonkere woleho kulate kaaˈlitannonke. Mittu manchi biskilliitete gede coyiˈrate eltono doogimale horoonsiˈrara dandaanno. Coyiˈrate dandoonke horoonsiˈne anfanni heeˈnenni woloota xissiinsummoronna goddaansummoro Yihowa lowonta dadillanno!

³ Maganu baxillinni fullummokki heeˈrate, coyiˈrate elto uyinonke Magani hasiˈranno garinni horoonsiˈra hasiissannonke. Yihowa hiittoo coye coyiˈnummoro  hagiirsiisannosiro xawise kulinonke. Qaalisi togo yaanno: “Hasiisanno garinni woloota dhaawannorenna macciishshanno mannira xaqqamannore coyidhe ikkinnina sholino qaali afiiˈnenni fuloonke.” (Efesooni 4:29, NW) Coyiˈneemmo wote qorophpha hasiissannonkehu mayiraatiro, coyiˈra hasiissannonkekkihu hiittoo coyeetironna woloota ‘dhaawannore’ coyiˈra dandiineemmohu hiittoonniitiro hanni laˈno.

4, 5. Mite Qullaawu Maxaafi lawishshubba coyiˈneemmo qaali afiˈrino wolqa xawissannohu hiittoonniiti?

⁴ Coyiˈneemmo wote qorophpha hasiissannonkehu mittu korkaati, coyiˈneemmo qaali wolqa afiˈrinohuraati. Lawishsha 15:4 togo yitanno: “Arrawu shaqqilli heeshshote haqqichchooti; arrawu shokkimma kayinni ayyaanu hiiqqamme abbitanno.” * Wayi qoortino haqqichchora lubbo qolannonte gede, shaqqillunni coyiˈrano macciishshanno manna jawaachchishshanno. Bushu arrawinni shokkashsho qaale coyiˈra kayinni woloota hiiqqitanno. Addaho, coyiˈneemmo qaali woloota goddaasate woyi hursate wolqa afiˈrino.—Lawishsha 18:21.

⁵ Wolu lawishshi coyiˈneemmo qaali afiˈrino wolqa xawise kulanni togo yaanno: “Bisetenni qansannihu gede kai gede coyiˈranno manchi no.” (Lawishsha 12:18) Ranke ranke kaˈni gede coyiˈnanni qaali wolootu godowa lowonta caarsaranna dancha fiixooma hunara dandaanno. Kaˈni gede coyiˈnoonni qaalinni wodanikki  madire egennino? Kuni lawishshi lede jawaachchishanno garinni coyiˈranni, “Hayyootu arrawi kayinni hurrete” yaanno. Maganuwiinni afiˈnanni hayyo noosihu mittu manchi hede dancha qaale coyiˈriro, xissiisiˈrino wodana hursaranna fiixooma galagale qolara dandaanno. Mittu manchi danchu qaalinni jawaachchisheennahe togoo qaali afiˈrinota hursate wolqa huwatootto yanna no? (Lawishsha 16:24) Coyiˈneemmo qaali wolqa afiˈrinota anfoommo daafira, coyiˈrate eltonke woloota goddaasate ikkikkinni hursate horoonsiˈneemmo.

6. Arrawonke lugaaˈma lowo sharro xaˈmitannohu mayiraati?

⁶ Ayee geeshshano sharrammummoro, arrawonke woˈmunni woˈma qeeˈline dianfeemmo. Konni daafira coyiˈneemmo wote qorophpha hasiissannonkehu layinki korkaati, cubbunna guuntete xeˈne arrawonke doogimale horoonsiˈneemmo gede xixxiibbannonke daafiraati. Coyiˈneemmo qaali fulannohu wodaninke giddonniiti; “manchu wodani [qole] bunshete widira dooinoho.” (Kalaqo 8:21; Luqaasi 6:45) Konni daafira arrawonke lugaaˈma lowo sharro xaˈmitanno. (Yaaqoobi 3:2-4) Arrawonke woˈmunni woˈma lugaaˈma dandaa  hoongummorono, coyiˈneemmo gara woyyeessiˈrate agurrummokki sharro assa dandiineemmo. Wayi daadanno raga agure alillichcho daahate sharramanno manchi wayi wolqa ledo sharrama agurannokkinte gede, arrawonke doogimale horoonsiˈrate widira xixxiibbannoke hedo gargadha agura dihasiissannonke.

7, 8. Coyiˈneemmo coyira Yihowa albaanni mageeshshi geeshsha xaˈmameemmo?

⁷ Coyiˈneemmo wote qorophpha hasiissannonkehu sayikki korkaati, coyiˈneemmo coyira Yihowa albaanni xaˈmammeemmo daafiraati. Arrawonke horoonsiˈneemmo gari mannu ledo noonke fiixooma calla ikkikkinni Yihowa albaanni noonke uurrinsha ledono xaado afiˈrino. Yaaqoobi 1:26 (NW) togo yitanno: “Ayee manchino Magano magansiˈranni nooha lawisirono arrawosi kayinni qeeˈlannokkiha ikkiro, isonooto doganni no; konni manchi magansiˈra beebbate.” * Saˈu fooliishshora laˈnummonte gede, coyiˈneemmo coyi magansiˈrankewiinni bande laˈnanniha diˈˈikkino. Duuchcha wote xissiisannorenna madiissannore coyiˈnanni arrawonke lugaaˈmineemmokkiha ikkiro, Maganoho soqqamate yine assineemmori baalunku isi albaanni waagiweelo ikkanno. Tini kabbaade hajo diˈˈikkitino?—Yaaqoobi 3:8-10.

⁸ Kageeshsha laˈnummonte gede, coyiˈneemmo wote qorophpha hasiissannonkehu baqete korkaati no. Manna dhaawannohu hiittoo coyetiro laˈˈankera albaanni mittu addu Kiristaanchi horonta coyiˈra hasiissannosikki coyi hiittoohoro laˈno.

9, 10. (a) Xaa yannara alamete hiittoo coye coyiˈra halaˈlitino? (b) Teeda baino coye effire giwa hasiissannonkehu mayiraati? (Lekkaalliidi qaagiishshano lai.)

⁹ Teeda baino coye. Xaa yannara woloota russa, mancaino qaalinni xonanna teeda bainore coyiˈra alamete aana halaˈlitanni hadhino. Batinynyu manni hanqanno wote macca gibbannore coyiˈranno, qoleno manna ososhshiishate yee mancainorenna saala bainore coyiˈranno. Ikkollana teeda baino coyi osoˈlinannire diˈˈikkino. Hawaariya Phaawuloosi 2,000 diro meddi yitanno yanna albaanni ayyaanu marraeennasi Qolasiyaasi songo ‘shollado coye’ coyiˈratewiinni xeertidhanno gede amaalino. (Qolasiyaasi 3:8) Phaawuloosi “shollado haariimono” addu Kiristaani mereero ‘macciishshama nafa hasiissannosekkita’ Efesooni songora kulino.—Efesooni 5:3, 4, NW.

¹⁰ Teeda bainore coyiˈnannita Yihowa effire giwanno. Iso baxxannorino togoore effidhe gibbanno. Addaho Yihowara noonke baxilli teeda baino coye gimbeemmo gede assannonke. Phaawuloosi “maalu looso” tittire kuli wote “batte” yaanno qaaleno xaqqasino; kuni qaali coyiˈnanni coyinni xuraawano kulannoho. (Galatiya 5:19-21, NW) Tini hajo shotinse laˈnannita diˈˈikkitino. Mittu manchi duuchchaange amaale uyinannasi giwe amanynyoote bainore, shollado ikkinorenna maaeela ikkinore coyiˈra roso assiˈre maaro eannokkiha ikkiro, songotenni bohamara dandaanno. *

11, 12. (a) Wolu mannire kayise hasaawa soˈro ikkitannohu hiikka woteeti? (b) Yihowa magansidhannori suˈma hunanno coye coyiˈra hasiissannonsakkihu mayiraati?

 ¹¹ Hemenna suˈma huna. Mannu duuchcha wote wolu mannirenna wolu manni heeshshore hasaawanno. Wolu mannire kayise hasaawa ayeewoteno soˈroteni? Deeˈni; wole goddaasannokkire, lawishshaho ayi cuuaminoro woyi ayee jawaachchisha hasiissannoronna konne lawinore hagiirsiisannore kayise hasaawa soˈro diˈˈikkitino. Umi xibbi diri Kiristaanooti mimmitu keerira lowo geeshsha assaabbanno; hattono ammanate roduuwinsaha dancha duduwo mimmitoho kultanno. (Efesooni 6:21, 22; Qolasiyaasi 4:8, 9) Ikkollana mittu manchire coye soorrine woleho hasaambeemmoha woyi wolu manni fojo hasaambeemmoha ikkiro, tini goddaassannote. Hakkiinni saeno togoo hasaawi wolu manni suˈma hunate widira soorramara dandaanno; tini qolte ayeewoteno goddaassanno. Suˈma hunate yaa, “wolootu suˈma bushiishannohanna ayirrinynyensa kisannoha . . . kaphphu coye coyiˈrate” yaate. Lawishshaho Farisaano mannu Yesuusa ammanannokki gede assate xagarrotenni suˈmasi huntino. (Maatewoosi 9:32-34; 12:22-24) Suˈma huna duuchcha wote gibbo abbitanno.—Lawishsha 26:20.

¹² Yihowa coyiˈrate elto woloota bushiishate woyi manna babbadate horoonsidhannore sammi yee dilaˈˈanno. Isi “roduuwu mereero gibbo” kalaqqannore effire giwanno. (Lawishsha 6:16-19) “Suˈma huna” yine tirroonnihu Girikete qaali diyabolosi yinanniho; qoleno Sheexaaneho wole suˈmaati. Sheexaanu bunshetenni Maganu suˈma hunannoho “Daawuloosiiti.” (Ajuuja 12:9, 10) Daawuloosi gedeere ikkineemmo gede assannonke coye coyiˈra horonta dihasiˈneemmo. Maalu  looso, lawishshaho “gibbonna babbadama” lawinore abbanno coye coyiˈra songote giddo bayichcho diafidhino. (Galatiya 5:19-21) Konnira, mittu manchire macciishshootto coye woleho kulakkira albaanni ateneeto togo yite xaˈmi: ‘Kuni coyi addaho? Tenne woleho kula danchummate? Wolootaho tuqisa hasiissannote? Woyi gara ikkitino?’—1 Teselonqe 4:11.

13, 14. (a) Xono mannu aana mayi gawajjo abbitanno? (b) Xono roso assiˈranno manchi umisira qarra abbiˈranno yineemmohu mayiraati?

¹³ Xono. Albaanni laˈnummonte gede coyiˈneemmo coyi woloota goddaasate wolqa afiˈrino. Guunte noonkekkire ikkinoommohura mito wote gaabbisannore coyiˈneemmoti dikaandannite. Ikkollana Qullaawu Maxaafi Kiristaanu maate woyi songote giddo horonta heeˈrara hasiisannokki coye xawise kulanno. Phaawuloosi Kiristaana togo yee kaajjishe amaalino: ‘Giirama, hanqo, raare, xono duuchcha bunshe duuchchate ledo kiˈnewiinni fafissine hunne.’ (Efesooni 4:31) “Xono” yaanno qaale wole Qullaawu Maxaafi tiro “busha qaale,” “goddaasannore coyiˈranna” “giwisannore coyiˈra” yite tirtino. Xono, yaano manna shollishanno suˈminni woshsha, hattono duuchcha wote misha, wolootu ayirrinynye kissanno; qoleno waagu nookkiri gede ikke macciishamannonsa gede assitanno. Qaaqquullu, hakko iso shaqqadonna addaxxanno wodana afidhino daafira togo hiiqqanno garinni coyiˈra lowonta xissiissannonsa.—Qolasiyaasi 3:21.

¹⁴ Qullaawu Maxaafi xono roso assiˈra effiˈne gimbannita ikkitinota kaajjishe coyiˈranno. Togoo rosi noosi manchi rososi aguranno gede uyinannisi kaaˈlo adha giwiro songotenni bohamara dandaanno daafira umisira  qarra abbiˈranni no. Kuni manchi haˈrinshosi biddi assiˈra hoogiro, Maganu Mangiste abbitanno atooteno ragira hoogara dandaanno. (1 Qorontoosi 5:11-13; 6:9, 10) Kageeshsha laˈnummonte gede, gariweelo, adda ikkinokkire woyi danchumma xeˈino coye coyiˈrate rosi heeˈrinkero Maganu baxillinni fullummokki heeˈra horonta didandiineemmo. Togoo coye coyiˈra goddaassannote.

15. ‘Woloota dhaabbannoti’ hiittoo coye coyiˈrate?

¹⁵ Coyiˈrate eltonke Maganu hasiˈranno garinni horoonsiˈra dandiineemmohu hiittoonniiti? Maganu Qaali “woloota dhaawannore” coyiˈnammora kaajjishe amaalannonketa qaagi. (Efesooni 4:29, NW) Yihowa woloota dhaawannore, jawaachchishannorenna wolqa ikkannore coyiˈneemmo wote hagiidhanno. Konni garinni coyiˈrate balaxe assaawa hasiissanno. Qullaawu Maxaafi, konni garinni coyidhe konni garinni coyidhinoonte yitanno higge diaanno; qoleno coyiˈra hasiissannonkeha ‘dancha coye’ baala tittire dikulanno. (Titoosi 2:8) “Woloota dhaawannore” coyiˈrate, dhaawanno coyita sase hasiissanno akatta ayeewoteno wodaninkera wodha hasiissannonke: hakkuno gara ikkinoho, adda ikkinohonna danchumma noo coyeeti. Tenne akatta wodaninkera wodhine, hanni woloota dhaawanno coyiha mito mito lawishsha laˈno.— Qoola 160 noota, “Coyiˈreemmo Coyi Baalu Dhaawannoho?” yitanno saaxine lai.

16, 17. (a) Woloota galata hasiissannonkehu mayiraati? (b) Songote giddo woloota galanteemmo gede assitannonketi hiitti faro heedhanno? Maatete giddona?

¹⁶ Godowinta galata. Yihowanna Yesuusi, woloota  galatanna jawaachchishannore coyiˈra hasiissannota affino. (Maatewoosi 3:17; 25:19-23; Yohaannisi 1:47) Kiristaana ikkinoommo daafira, ninkeno woloota godowinta galata hasiissannonke. Mayira? Lawishsha 15:23, “Hasiissanno yannara coyiˈnoonni qaali hiittoo danchaati!” yitanno. Hanni ateneeto togo yite xaˈmi: ‘Mittu manchi godowinta galatannoe wote mayi macciishshamannoe? Lowo geeshsha tashshi diyaannoe? Qoleno dijawaachchishannoe?’ Addaho mittu manchi godowinta galatihero, tini hakku manchi dancha illenni hixamanynye laˈˈannoheta, atera assaawannotanna assootto sharro dancha ikkitinota afatto gede assitannohe. Togoo galati xuka ledannohe, hattono roore diinaggaabbe loosatto gede kakkayisannohe. Mannu ate galatannohe wote tashshi yaannoheha ikkiro, atino qolte woloota galatate dandaamannohere baala assa dihasiissannohe?—Maatewoosi 7:12.

¹⁷ Wolootu danchumma laˈˈate ateneeto rosiisiˈri; qolteno hatteera galatinsa. Songote giddo, danchu garinni qixxaambe shiqinshoonni nigiggire macciishshoottoha, ayyaanaamittetenni dancha gede lophphanni noo wedellichcha laoottoha woyi diru akkallenni daannori heeˈreennansanni gambooshshe ganynyite daggannore laoottoha ikkara dandaanno. Togoore laˈe godowinta galatakki, lowonta hagiirsiissansaranna ayyaanaamittetenni jawaattanno gede kaaˈlitansara dandiitanno. Maatete giddo minaannino ikko minaama mimmito konni garinni galatanna naada hasiissannonsa. (Lawishsha 31:10, 28) Ooso hakko iso illachcha tunge laˈnansaranna galantansara hasidhanno. Arrishshote xawaabbinna wayi haqqe latisannonte gede, ooso galatanna naada lowonta tashshi assitannonsa. Kiˈne annuwanna amuwa,  oosoˈne danchu akatinsaranna sharronsara galatate ayeewoteno faro hasidhe. Galattinanninsaha ikkiro, oosoˈne roore worbimma afidhanni, hattono xuka afidhanni hadhanno; qoleno gara ikkinore assate roore jawaattanno.

18, 19. Ammanate roduuwanke sheshifachchishate dandiinummore baala assa hasiissannonkehu mayiraati? Tenne assa dandiineemmohuna hiittoonniiti?

¹⁸ Woloota sheshifachchisha. Yihowa “mishantinoriranna wodana hiiqqantinorira” lowonta assaawanno. (Isayyaasi 57:15) Qaalisi “mimmitonke jawaachchinsheemmo” gedenna “cannaqqantino lubbo sheshifachchinsheemmo” gede kaajjishe amaalannonke. (1 Teselonqe 5:11, 14, NW) Lowo geeshsha dadillitinore ammanate roduuwanke sheshifachchishatenna jawaachchishate assineemmo sharro Maganu laˈˈanno, hattono tennenni hagiidhanno.

¹⁹ Ikkina hexxo mudhinohanna cannaqqaminoha mitto rodoo jawaachchishate mayyaa dandaatto? Qarrasi tira hasiissannoe yite qarrantooti. Duuchcha wote, sheshifachchishannoha shiima qaale coyiˈra calla baqete. Lowo geeshsha assaawattosita dadillino rodiira kulisi. Qolteno ledosi huuccatto assiˈri; kuni rodii woyi rodoo  wolu mannino ikko Yihowa lowonta baxannonsata huwattanno gede Yihowa kaaˈlannonsa gede huucci. (Yaaqoobi 5:14, 15) Kuni rodii xaqqamannoha, hattono wole songote miillante gede kaffi assine laˈnanniha ikkinota qaagiissisi. (1 Qorontoosi 12:12-26) Yihowa isira gilletenni lowonta assaawannota huwatanno gede kaaˈlate jawaachchishshannota Qullaawu Maxaafi xiqise nabbawisi. (Faarso 34:18; Maatewoosi 10:29-31) Baqete yanna uyite dadillino rodiira “dancha qaale” coyiˈrakki, hattono godowinta coyidhe jawaachchishakki banxannisitanna naandannisita afanno gede kaaˈlitannosi.—Lawishsha 12:25.

20, 21. Amaale guma afidhanno gede assannori maati?

²⁰ Guma afidhino amaale. Guunte noonkekkire ikkinoommo daafira, ninke baalinkera mito wote amaale hasiissannonke. Qullaawu Maxaafi togo yee amaalannonke: “Albillittete heeshshokkira hayyichcha ikkatto gede, amaale macciishshi, seejjono gibbooti.” (Lawishsha 19:20) Woloota amaaltannori cimeeyye calla diˈˈikkitino. Annuwunna amuwu oosonsa amaaltanno. (Efesooni 6:4) Gikki yiinori meyaa roduuwi aja seenne amaala hasiissannonsa yanna heedhanno. (Titoosi 2:3-5) Wolootaho noonke baxilli, amaalleemmo manchi goddaˈˈamikki amaale adhanno garinni amaalate kakkayisannonke. Konni garinni amaalate kaaˈlannonkeri maati? Uyinanni amaale guma afidhanno gede assannoha hanni sase coye laˈno: hakkuno, amaalanno manchi laonna amaale aate kakkayisinosiri, amaalete xinta ikkinoreetinna amaale uyinoonni garaati.

²¹ Amaale guma afidhanno gede amaale aanno manchi balaxe assaawa hasiissannosi. Ateneeto togo yite xaˈmi: ‘Amaale adha shota ikkitannoehu hiikka  woteeti?’ Amaale aannohe manchi atera assaawannoha ikkinota afittoro, hattono amaalinohehu giiraminota fulatenna gariweelo hedonni ikkinokkita afittoro amaalesi adhate diqarrissannohe. Konni daafira atino wole amaalatto wote amaalekki togoota ikka hasiissannose. Qoleno amaale guma afidhanno gede Maganu Qaali aana xintantinota ikka hasiissannose. (2 Ximootewosi 3:16) Qullaawu Maxaafi xiqise xaaddote fushshine nabbawatennino ikko assaawe calla coyiˈratenni, uyineemmo amaale baalantera xinta ikkannore Qullaawa Borronni shiqisha hasiissannonke. Konnira cimeeyye uminsa hedo wolootu adhitanno gede xixxiiwatenni qorophpha hasiissannonsa; qoleno Qullaawa Borro assaawe shokkishshe gillete hedonsa Qullaawu Maxaafi daggafannota lawisa dihasiissannonsa. Qoleno amaale roore guma afidhannohu gara ikkitino doogonni uyinirooti. Shaqqillunni cuukkantino amaale, uyinanni manchira adhate shota ikkitannosi; qoleno umisira noositi dancha hedo baˈannosikki gede assitannosi.—Qolasiyaasi 4:6.

22. Coyiˈrate elto ma garinni horoonsiˈrate mudhootto?

²² Addaho, coyiˈrate dandoo Maganu uyinonkete muxxete eltooti. Yihowara noonke baxilli tenne elto gariweelo ikkikkinni garunni horoonsiˈneemmo gede assannonke. Coyiˈneemmo qaali woloota dhaawate woyi goddaasate wolqa afiˈrinota hamboonke. Konnira tenne elto uyinonke Magani hasiˈranno garinni, yaano “woloota dhaawate” horoonsiˈrate woˈnaallo. Togo assinummoro, coyiˈneemmo qaali woloota jawaachchishannohanna hagiirsiisannoha ikkanno; hattono Maganu baxillinni fullummokki heeˈneemmo gede kaaˈlannonke.