Skip to content

Skip to table of contents

CHAANDANO 12

Amwaambuule “Majwi Aaelede Aakonzya Kuyaka”

Amwaambuule “Majwi Aaelede Aakonzya Kuyaka”

“Mutazwi ijwi ibi niliba lyomwe kumilomo yanu, pele amwaambe kuziindi zyoonse majwi aaelede aakonzya kuyaka.”—BAEFESO 4:29.

1-3. (a) Nchiichili chipo nchitwakapegwaa Jehova, alimwi kujana chabelesegwa biyeni munzila iitali kabotu? (b) Ikuti tukkale katuli muluyando lwaLeza, tweelede kuchibelesya biyeni chipo chakwaambuula?

IKUTI wapa mweenzinyokwe chipo, kujana walimvwa biyeni kuti wazoomvwa kuti wachibelesya munzila iitali kabotu? Atwaambe kuti wamupa moota mpawo wazoomvwa kuti uliikwiiyenzya munzila iitali kabotu kalookuchisa bamwi. Tazikoyookuchisa na eezi?

2 Kwaambuula, nchipo chizwa kuli Jehova, Sikupa “zipego zibotu zyoonse azyoolwe zyoonse zilondokede.” (Jakobo 1:17) Chipo eechi chipa kuti tusiyane abanyama alimwi chipa kuti tukonzye kubuzya bamwi mbotuyeeya ambotulimvwa. Kukozyania moota, chipo chakwaambuula chilakonzya kubelesegwa munzila iitali kabotu. Chilamuchisa kaka Jehova kubona chipo eechi chakwaambuula kachibelesegwa munzila iichisa bamwi!

3 Ikuti tukkale katuli muluyando lwaLeza, tweelede kubelesya chipo chakwaambuula mbuli mbwayanda Sikutupa. Jehova waabikkide antanganana majwi amubotezya ngotweelede kwaambuula. Jwi lyakwe lyaamba kuti: “Mutazwi ijwi ibi niliba lyomwe kumilomo yanu, pele amwaambe kuziindi zyoonse majwi aaelede aakonzya kuyaka, kuti boonse baswiilila bagwasigwe.” (BaEfeso 4:29) Atwaambuule kuti niinzi chipa kuti tubikkile maanu kumajwi ngitwaambuula, ngaali majwi ngituteelede kwaambuula ambotukonzya kwaambuula “majwi mabotu aakonzya kuyaka.”

CHIPA KUTI TUBIKKILE MAANU KUMAJWI NGITWAAMBUULA

4, 5. Tumwi tusimpi twamuBbayibbele twaapandulula biyeni manguzu aamajwi?

4 Kamwi kaambo kapa kuti tubikkile maanu kumajwi ngitwaambuula nkakuti majwi alaamanguzu. Lugwalo lwa Tusimpi 15:4 lwaamba kuti: “Lulimi lutontola musamu wabuumi, pele lupilingene lulanyonyoona moyo.” * Mbuli maanzi mbwaponia musamu wakayuma, nkinkaako majwi aali kabotu alakonzya kusungwaazya aabo baaswiilila. Kusiyana amajwi mabotu, majwi aapilingene alakonzya kuchisa bamwi. Masimpe, majwi ngitwaambuula alaamanguzu aakuchisa naa aakuponia.—Tusimpi 18:21.

5 Kakapandulula manguzu aamajwi, kamwi kasimpi kaamba kuti: “Majwi aabantu bamwi alayasa mbuli ipanga.” (Tusimpi 12:18) Majwi aambwa chakutayeeya, alakonzya kuyasa bamwi naa kumana buzolwani. Kuli nowakakuchisa na moyo chiindi nowakabuzigwa majwi aayasa mbuli panga? Kuli lumwi lubazu, kasimpi nkakaako kaamba kuti: “Lulimi lwabasongo lulaponya.” Majwi aali kabotu, abelesegwa amuntu uusololelwaa busongo alakonzya kusilika moyo uuchiswa akubambulula buzolwani. Uchiyeeyede na chiindi niwakabuzigwa majwi aaponia? (Bala Tusimpi 16:24.) Kuziba kuti majwi ngitwaambuula alaamanguzu, kupa kuti twaambuule majwi aaponia bamwi aatabachisi pe.

Majwi mabotu alaponia

6. Nkamboonzi kunyona lulimi lwesu nikuli mulimu mupati?

6 Nikuba kuti tweezya biyeni, tatukonzyi pe kunyona lulimi lwesu chakumaninina. Kaambo kabili kapa kuti tubikkile maanu kumajwi ngitwaambuula nkakuti: Chibi akutamaninina zipa kuti tubelesye lulimi munzila iitali kabotu. Majwi azwa mumoyo, alimwi “miyeeyo yamoyo wamuntu mibi.” (Matalikilo 8:21; Luka 6:45) Kunyona lulimi lwesu mulimu mupati loko! (Bala Jakobo 3:2-4.) Nikuba kuti tatukonzyi kunyona lulimi lwesu chakumaninina, pesi tulakonzya kubeleka changuzu kuti tulubesye munzila iili kabotu. Mbuli mbwachita muntu uudubbwa kaya mutalaa kalonga kalwisyanyia amaanzi alaamanguzu, andiswe tweelede kubeleka changuzu kuti tulwisye chibi chakutabelesya lulimi lwesu munzila iitali kabotu.

7, 8. Jehova uyootubeteka biyeni akaambo kamajwi ngitubelesya?

7 Kaambo katatu kapa kuti tubikkile maanu kumajwi ngitwaambuula nkakuti: Jehova uyootubeteka akaambo kamajwi ngitubelesya. Nzila njitubelesyaayo lulimi lwesu, tiinyonganyi buzolwani bwesu abakombima luzutu, pesi inyongania buzolwani bwesu aJehova. Lugwalo lwa Jakobo 1:26 lwaamba kuti: “Na nkwali uuliyeeya kuti musyomi, nekubaboobo, taangi lulimi lwakwe, pele walyeena mumoyo wakwe mwini, busyomi bwayooyo mbwabuyo.” Mbuli mbutwakabona muchaandano chakiinda, majwi ngitwaambuula abukombi bwesu zyeendaamwi. Ikuti teetwanyona lulimi lwesu, kalugwisya majwi aachisa, aajaya, zyoonse nzituchita mubukombi bwesu bwachiKristu zinooli nzyabuyo mumeso aaLeza. Aaya teemakani mapati na?—Jakobo 3:8-10.

8 Chilaantanganana kuti tulaa twaambo tumvwika tupa kuti tubikkile maanu kuchipo chakwaambuula. Katutanalanga-langa nzila zyakwaambuula ziyaka, atulange-lange majwi ateelede kwaambuulwa amuKristu wachoonzyo.

MAJWI AATAYAKI

9, 10. (a) Mazubaano, bantu bazibila kubelesya majwi aali biyeni? (b) Nkamboonzi nituteelede kwaambuula zisapi? (Langa lubo makani aali munsi.)

9 Kwaambuula majwi aachisapi. Mazubaano, kutukila, akwaambuula zisapi kwabutambulika kubantu biingi. Bantu biingi baambuula majwi mabi ikuti kabanyemede alimwi baambuula majwi aatondwa. Basizisobano, babelesya majwi mabi ajatikizya michito yakoonana kuti basesye bantu. Nikuba boobo, zisapi teekaambo kasesya pe. Muminyaka iili 2 000 yakiinda, mwaapostolo Paulo wakasololelwaa muuya uusalala kuti alembele bantu bakumbungano yakuKolose kuti batabi aachiyanza chakwaambuula “zisapi.” (BaKolose 3:8) Paulo wakaambila mbungano yakuEfeso kuti ‘kuchapa’ kulaakati kazintu ‘ziteelede kwaambwa’ amaKristu aachoonzyo.—BaEfeso 5:3, 4.

10 Zisapi zilamusesemya Jehova. Alubo, zilabasesemya aabo bamuyanda. Masimpe, kuyanda Jehova kupa kuti tutaambuuli zisapi. Chiindi naakali kwaamba “milimo yanyama,” Paulo wakati “busofwaazi” bulakonzya kuswaanizya kwaambuula majwi mabi. (BaGalatiya 5:19-21) Aaka nkaambo kapati. Muntu ulakonzya kugwisigwa mumbungano ikuti wapegwa lulayo chakwiinduluka pesi kateempwi alimwi wiinkilila kunembo kabelesya majwi aakonzya kupa kuti achite chibi chipati, asesemya alimwi aayena. *

11, 12. (a) Kuvwiiya niinzi, alimwi kulakonzya kuba kubi biyeni? (b) Nkamboonzi babelesi baJehova nibateelede kwaambuula majwi aakubejelezya bamwi?

11 Kuvwiya kubi akubejelezya. Kuvwiya nkwaambuula atalaa bamwi bantu abuumi bwabo. Ino kwaambuula atalaa umwi muntu nkubi na chiindi choonse? Teekubi pe ikuti katwaambuula atalaa zintu zili kabotu naa zintu zigwasya zili mbuli kuti ngwani wakabbabbatizigwa naa kuti ngwani uuyanda kusungwaazigwa. MaKristu amuMwaanda wamunyaka wakusaanguna akali kubikkila maanu alimwi akali kwaambuula makani mabotu atalaa bakombinyina. (BaEfeso 6:21, 22; BaKolose 4:8, 9) Nikuba boobo, kuvwiya kulakonzya kuba kubi ikuti katwaambuula twaambo twakubeja naa kwaambuula nsiswa zyabamwi. Alubo, kulakonzya kusololela kukubejelezya, kunyongania chiindi choonse. Kubejelezya nkwaamba “manwa . . . atalaa muntu kukonzya kuubula mpuwo yakwe iili kabotu.” Muchikozyano, baFarisi bakabejelezya Jesu kabayanda kumuuzya. (Matayo 9:32-34; 12:22-24) Kubejelezya kweeta nkondo.—Tusimpi 26:20.

12 Jehova ulabasula bantu babelesya chipo chakwaambuula munzila yakusola bamwi naa yakwaanzaania bamwi. Ulabasula bantu “babusya inkondo akati kababunyina.” (Tusimpi 6:16-19) Bbala lyachiGriki lyakasandulwa kuti “kubejelezya” ndyakuti di·aʹbo·los, alimwi ndiimwi lyamazinaa Saatani. Ngu“Diabolosi” sikubejelezya Leza. (Ciyubunuzyo 12:9, 10) Masimpe, tatuyandi kwaambuula majwi aakonzya kupa kuti tube mbuli Diabolosi. Mumbungano yachiKristu, tamweelede kujanika bantu babelesya majwi aakubejelezya, aakonzya kusumpula milimu yanyama iili mbuli “mipampo mipampo” ‘ampilingano.’ (BaGalatiya 5:19-21) Nkinkaako, kutanaambuula majwi atalaa umwi muntu libuzye kuti: ‘Kaambo aaka nkachoonzyo na? Kuli kabotu na kwaambuula kaambo aaka? Kulayandikana na kuti ndaambulaa bamwi bantu atalaa kaambo aaka?’—Bala 1 BaTesalonika 4:11.

13, 14. (a) Majwi aatukila abajata biyeni bamwi bantu? (b) Kutukila niinzi, alimwi nkamboonzi muntu uutukila nakonzya kulinjizya mumapenzi?

13 Majwi aatukila. Mbuli mbukwaambwa kale, majwi alaamanguzu aakuchisa. Akaambo kakutamaninina, chimwi chiindi twaambuula majwi ngitunga twalisola. Nikuba boobo, Bbayibbele lituchenjezya atalaa majwi ateelede kwaambuulwa amuKristu, nikuba kung’anda naa kumbungano. Paulo wakalayilila maKristu kuti: “Azizwe kulindinywe zintu ezi zyoonse-ndutiluti zili buti, alunyemo, abukali, amaambani, akutuka.” (BaEfeso 4:31) Bumwi busanduluzi bupandulula kuti bbala lyakuti ‘kutuka’ lyaamba “majwi mabi,” “majwi aachisa,” akuti “majwi aatukila.” Majwi aatukila aswaanizya kuuzika bamwi mazina aakuninda, kwaambuula munzila yalunya, kupa muntu mulandu, alakonzya kumana bulemu bwabamwi akupa kuti balimvwe kabatagwasyi pe. Bana balaamyoyo mitete nkinkaako ikuti batukilwa balafwambaana kuchiswa moyo.—BaKolose 3:21.

14 Bbayibbele lilakukasya kutukila naa kubelesya majwi mabi aatalemeki bamwi naa atondeezya kubalangilaansi. Muntu ulaachiyanza chakwaambuula majwi aali boobu ulinjizya mumapenzi alimwi ulakonzya kwaandwa mumbungano ikuti wakachilwa kubelesya lulayo lumugwasya kuti achinche nzila njambuulaayo. Ikuti taachincha michito yakwe, ulakonzya kusweekelwaa zilongezyo zyaBwaami. (1 BaKorinto 5:11-13; 6:9, 10) Chilaantanganana kuti tatukonzyi kukkala katuli muluyando lwaLeza kuti katulaa chiyanza chakwaambuula majwi aatali kabotu, aakubeja, naa mabi. Majwi aali boobu, tayaki pe!

“MAJWI AAELEDE AAKONZYA KUYAKA”

15. Ngaali biyeni “majwi aaelede aakonzya kuyaka”?

15 Kujana twachibelesya biyeni chipo chakwaambuula mbuli mbwayanda Sikutupa? Yeeya kuti Jwi lyaLeza litusungwaazya kwaambuula “majwi aaelede aakonzya kuyaka.” (BaEfeso 4:29) Jehova ulabotelwa chiindi notwaambuula majwi aakonzya kuyaka, aasungwaazya alimwi aasimya bamwi. Ikuti twaambuule majwi aali boobo, tweelede kuyeeya saansi. Bbayibbele talitupi milawu njitweelede kutobela naa mulongo ‘wamajwi mabotu’ ngitweelede kwaambuula. (Tito 2:8) Ikuti tukonzye kwaambuula “majwi aaelede aakonzya kuyaka,” tweelede kubikkila maanu kutwaambo ootu tutatu: Majwi aali kabotu, aachoonzyo, aabotezya. Katulaatwaambo ootu mumiyeeyo, aatulange-lange zikozyano zilaatalaa majwi aayaka.—Langa kabbokesi katii “ Majwi Ngindaambuula Alayaka Na?”

16, 17. (a) Nkamboonzi nitweelede kulumbayizya bamwi? (b) Nziizili zimwi zintu zipa kuti tulumbayizye bamwi mumbungano amumpuli?

16 Kulumbayizya chamoyo woonse. Jehova aJesu balizi mbokuyandikana kwaambuula majwi aakulumbayizya. (Matayo 3:17; 25:19-23; Johane 1:47) Mbotuli maKristu, andiswe tweelede kulumbayizya bamwi kazizwaansi aamoyo. Nkamboonzi? Nkaambo lugwalo lwa Tusimpi 15:23 lwaamba kuti: “Ijwi liambwa kuciindi ceelede lyabota loko.” Libuzye kuti: ‘Ndilimvwa biyeni nondilumbayizigwa kazizwaansi aamoyo? Zindipa kulimvwa kabotu na alimwi zilandisungwaazya na?’ Masimpe, majwi aakulumbayizya atondeezya kuti umwi muntu ulaandaba anduwe, ulazibona zyoonse nzuchita akuti nzuwachita zyeelela kulumbwa. Kulumbayizigwa kuli boobo, kusimya lusyomo lwako alimwi kupa kuti ubeleke amanguzu aako woonse muchiindi chitobela. Mbukunga ulabotelwa chiindi nulumbayizigwa, nkinkaako tazikupi kuti uyande kulumbayizya bamwi na?—Bala Matayo 7:12.

17 Yezya kulanga zintu zibotu kuli bamwi bantu mpawo ubalumbayizye. Ulakonzya kumvwa nkani mbotu loko kumiswaangano yachiKristu, ulakonzya kubona umwi uuchikula kali kuyanda kuzuzikizya zipeekezyo zyakwe zyabukombi, naa kubona muntu wakomena uusyomekede pesi kachinjila miswaangano. Majwi aakulumbayizya alakonzya kubasika aamoyo akubasungwaazya bantu aabo kuti bayinkilile kunembo kabakomba Jehova. Mumpuli, baalumi abanakazi beelede kulumbayizyania akutondeezya kulumba kuli umwi awumwi wabo. (Tusimpi 31:10, 28) Bana babotelwa loko ikuti babona kuti balayandwa alimwi balabikkilwa maanu. Mbuli musamu mbuyanda zuba amaanzi kuti ukkale kufwefwema, alakwe mwana uyanda kulumbayizigwaa bazyali bakwe kuti abotelwe. Nobazyali, amuyanduule nzila zyakulumbayizya bana benu akaambo kamilimu njibachita abube bwabo. Kulumbayizya kuli boobo kulakonzya kupa kuti bana benu babaa busichamba, lusyomo akuti babeleke amanguzu aabo woonse kukuchita zintu zili kabotu.

18, 19. Nkamboonzi nitweelede kusungwaazya akuumbulizya bakombima, alimwi kujana twazichita biyeni eezi?

18 Kusungwaazya akuumbulizya. Jehova ulaandaba abantu ‘babombede myoyo’ abaabo ‘bapengede mumoyo.’ (Isaya 57:15) Jwi lyakwe litusungwaazya kuti ‘tuyakane umwi aumwi kumweenzinyina’ alimwi ‘akuumbulizya batyompedwe myoyo.’ (1 BaTesalonika 5:11, 14) Tulakonzya kubaa choonzyo chakuti Leza ulakubona alimwi ulakutambula kubeleka kwesu mukusungwaazya akuumbulizya bakombima balaamyoyo iityompedwe akaambo kamapenzi.

Jehova ulabotelwa chiindi nitwaambuula majwi ayelede aakonzya kuyaka bamwi

19 Niinzi nchukonzya kwaambuula kuti ukonzye kuyaka muKristunyokwe uutyompedwe? Utabonaanga weelede kumana penzi lyakwe. Chiindi chiingi, majwi mache alakonzya kugwasya loko. Tondeezya muntu uutyompedwe kuti ulaandaba anguwe. Kombaamwi amuntu uutyompedwe, kulokukumbila kuli Jehova kuti amugwasye kubona nzila bamwi njibamuyandaayo aanzila Leza njamuyandaayo. (Jakobo 5:14, 15) Mubuzye kuti ulayandikana mumbungano. (1 BaKorinto 12:12-26) Mubalile vesi iizwa muBbayibbele iitondeezya kuti Jehova ulaandaba anguwe kumugama. (Intembauzyo 34:18; Matayo 10:29-31) Kubaa chiindi chakwaambuula “ijwi ibbotu” anguwe akwaambuula kazizwaansi aamoyo kulakonzya kumugwasya kuti alimvwe kayandikana alimwi katambulika.—Bala Tusimpi 12:25.

20, 21. Ntuutuli twaambo tupa kuti lulayo lutambulike?

20 Lulayo luyandikana. Akaambo kakuti tuli zilenge zitamaninide, toonse tuyandika lulayo chiindi achiindi. Bbayibbele litusungwaazya kuti: “Swiilila lulayo akutambula lwiiyo, kuti ujane busongo kumamanino.” (Tusimpi 19:20) Teebaalu luzutu beelede kupa bamwi lulayo. Bazyali balaya bana babo. (BaEfeso 6:4) Bachizi basimide kuzintu zyabukombi balakonzya kupa bachizi bachikula lulayo. (Tito 2:3-5) Kuyanda bamwi kupa kuti tubape lulayo ndubakonzya kutambula kabatang’ung’uni pe. Niinzi chikonzya kutugwasya kuti tupe lulayo luli boobo? Atulange-lange twaambo tutatu tukonzya kupa kuti lulayo lutambulike: makanze aasikulupa, kaambo kapa kuti lulayo lupegwe anzila njilupegwaayo.

21 Ikuti lulayo lutambulike, lweelede kupegwa munzila iili kabotu. Libuzye kuti, ‘Ndiilili nokuli kuuba kuti nditambule lulayo?’ Ikuti waziba kuti sikupa lulayo ulaandaba anduwe, tali kwaambuula zintu zikutyompya alimwi takanzide bubi pe, nkuuba kuti utambule lulayo. Nkinkaako, ikuti kupa bamwi lulayo tuyandi kubaa makanze aali boobu na? Aboobo, lulayo luzwidilila luzwa mukubelesya Jwi lyaLeza. (2 Timoteo 3:16) Kufumbwa kuti twabelesya lugwalo luzwa muBbaayibbele naa luzibo lwesu lwamuBbayibbele, tweelede kupa lulayo katubelesya njiisyo zizwa muMagwalo. Nkinkaako, baalu tabeelede kwaambuula maboneno aabo kuli bamwi naa kuchincha Magwalo kuti kubonekaanga Bbayibbele lizumizya maboneno aabo. Alubo, lulayo lulagwasya ikuti lwapegwa munzila iili kabotu. Nchuuba kutambula lulayo lupegwa munzila yabuuya alimwi eezi zipa kuti sikulupegwa alimvwe kalaa bulemu.—BaKolose 4:6.

22. Niinzi nchukanzide kuchita kujatikizya chipo chakwaambuula?

22 Masimpe, chipo chakwaambuula nchipo chiyandikana chizwa kuli Leza. Kuyanda Jehova kuyoopa kuti tuchibelesye munzila iili kabotu iitali mbi pe. Tutalubi kuti majwi ngitwaambuula kuli bamwi alakonzya kubayaka naa kubayasa. Nkinkaako, atweezye kubelesya chipo eechi mbuli Sikutupa mbwakalayilila kuti ‘tukonzye kuyaka’ bamwi. Majwi eesu ayoosungwaazya bamwi akutugwasya kuti tukkale katuli muluyando lwaLeza.

^ par 4 Bbala lyachiHebrayo lyaambidwe mulugwalo lwa Tusimpi 15:4 lyakuti “lupilingene,” lilakonzya kwaamba “kutalulama naa kutaba kabotu.”

^ par 10 Mbuli mbulibelesedwe muMagwalo, bbala lyakuti “busofwaazi” liswaanizya zibi zyiingi. Nikuba kuti teeboonse busofwaazi bupa kuti muntu abetekwe, pesi muntu ulakonzya kugwisigwa mumbungano ikuti wiinkilila kunembo kalikuchita zibi zipati alimwi kateempwi.—2 BaKorinto 12:21; BaEfeso 4:19; langa chibalo chitii, Questions From Readersmu Ngaziyakulinda yachikuwa ya July 15, 2006.