1. Jehova ywayo joma chalo nade ire, kendo ang’o momiyo nyaka gibed motang’ korka gima owinjore ni Nyasaye?

YESU nowacho kama: “Jo ma lemo adier ginilam Wuoro e chuny, kendo e adiera, nikech Wuoro dwaro jo ma kama mondo gibed jo ma lame.” (Johana 4:23) Jehova koyudo joma kamago, mana kaka ne oyudi, oywayogi ire kod ir Wuode. (Johana 6:44) Donge mano en luor maduong’? Kata kamano, jogo mohero adier manie Muma, nyaka ‘yang gi ma long’o ne Ruoth,’ nikech Satan en jawuond mariek.—Jo Efeso 5:10; Fweny 12:9.

2. Ler ane kaka Jehova neno joma temo riwo lemo madier gi mar miriambo.

² Par ane gima notimore machiegni gi Got Sinai kane Jo-Israel okwayo Harun mondo olosnegi nyasaye. Harun noyie mi oloso nyaroya mar dhahabu ma ne onyiso ni ochung’ kar Jehova. Nowacho ni, “kiny nobed ndalo maduong’ ni Jehova.” Be wach riwo lemo madier gi mar miriambo ne ok obadho Jehova? Ooyo. Nikech timno Jehova nomiyo onegi ji gana adek ma ne olamo nyasaye manono. (Wuok 32:1-6, 10, 28) Wachni puonjowa ang’o? Ka wadwaro mondo waritre e hera mar Nyasaye, ‘kik wamul gi moro mak ler’ kendo timo kinda kuom rito adiera kik riw gi gimoro amora makelo kethruok.—Isaiah 52:11; Ezekiel 44:23; Jo Galatia 5:9.

3, 4. Ang’o momiyo onego wapar puonj mag Muma e yo matut ka wanono timbe kod nyasi ma ji ohero?

³ Gima lit en ni, bang’ tho mar joote, ma ne tiyo kaka  gima sindo ng’anjo kuom puonj madier, Jokristo mag miriambo ma ne ok ohero adier mag Muma nochako rwako timbe, nyasi, kod odiechienge “maler” mag joma ne ok lam Nyasaye, ma ne gichako luongo ni mag Jokristo. (2 Jo Thessalonika 2:7, 10) E seche ma ing’iyo moko kuom nyasigi, ne kaka ginyiso chuny mar pinyni, to ok mar Nyasaye. Nyasi mag piny nigi kido achiel machalre: Gichopo gombo mag ringruok, kendo gijiwo puonj mag din mag miriambo kod timbe juok, ma gin kido mag “Babulon maduong’.” * (Fweny 18:2-4, 23) Par bende ni, Jehova owuon noneno timbe maricho ma dinde mag joma ne ok lame ma e kama timbe dinde mang’eny ma sani ochakore. Onge kiawa ni oneno nyasigo ka gik maricho kata e ndalogi. Donge yo monenogo gik moko ema onego wakaw maduong’?—2 Johana 6, 7.

⁴ Kaka Jokristo madier, wang’eyo ni nitie nyasi moko ma ok mor Jehova. Kata kamano, onego wang’ad e chunywa ni ok wabi donjo e nyasigo kata matin. Ng’iyo gima omiyo Jehova ok mor gi nyasigo biro miyowa teko mar ng’ado ni wabiro kwedo gimoro amora manyalo geng’owa kik wasik e hera mar Nyasaye.

5. Ang’o momiyo wanyalo bedo gadier ni Yesu ok ne onyuol Desemba 25?

⁵ Onge kama Muma nyisoe odiechieng nyasi mar paro nyuol Yesu. Kuom adier, odiechieng’ wuonwuon ma nonyuole ok ong’e. Kata kamano, wanyalo bedo gadier ni ok ne onyuole Desemba 25 e ndalo koyo e pinje ma  kono. * Gimoro achiel manyalo miyo wabed gadier gi wachno en ni Luka nondiko ni kinde ma Yesu nonyuol, ‘jokwath moko ne nindo oko’ ka girito kwethgi. (Luka 2:8-11) Ka “nindo oko” ne en timgi ndalo duto mag higa, mano dobedo ma onge tiende wacho. Kata kamano, bedo ni Bethlehem en kama bedo gi koth mang’ich kod pe, rombe ne ok bed oko, mae nyiso ni jokwath ok dine bed ni “nindo oko.” E wi mano, Josef gi Mariam nodhi Bethlehem nikech Kaisar Augusto nogolo chik mondo okwan kendo ondik nying jo pinye duto. (Luka 2:1-7) Tek ahinya paro ni Kaisar ne nyalo chiko oganda ma ne osebedo ka kwedo loch mar Rumi mondo odog e mier ma ne anyuolagi oaye kinde ma ne piny ng’ichie ahinya.

6, 7. (a) Timbe mang’eny ma ji timo ndalo Krismas nochakore kanye? (b) Pogruok mane mantie e kind chiwo mag Krismas kod chiwo mag Jokristo?

⁶ Kaka Krismas ne ochakore ok yudore e Ndiko, to oyudore e nyasi mag dinde joma ne ok lam Nyasaye, machalo kaka Roman Saturnalia, nyasi ma ne itimo ne Saturn, nyasach pur. E yo machalo kamano, buk mar New Catholic Encyclopedia wacho ni, kaluwore gi kaka joma ne lamo nyasaye miluongo ni Mithra ne kwano tarige, ne gitimo nyasi Desemba 25 kaka “odiechieng’ nyuol wang’chieng’ ma tekone ng’eny.” Bugno bende wacho ni “Krismas nochakore e kinde ma wach lamo chieng’ ne itimo ahinya e Rumi,” kar higini ma dirom mia adek bang’ tho Kristo.

⁷ Kane gitimo nyasi mag Krismas, jo dinde ma ne ok lam Nyasaye ne wilore mich kendo ne gichiemo ahinya, ma gin timbe ma pod itimo e Krismas e ndalogi. Kata kamano,  mana kaka pod itimo e kindegi, mich mag Krismas ma ne ichiwo ndalo Jo-Rumi ok ne chiw gi chuny monyis e 2 Jo Korintho 9:7, mawacho ni: “Ng’ato ka ng’ato mondo ochiw kaka oseparo e chunye; ok mar ng’ura, kata mar achuna: nikech Nyasaye ohero jachiwo mamor.” Jokristo madier chiwo nikech hera, chiwo margi ok ritgo tarik moro kende, kendo ok gigen ni ibiro chulgi gi mich moro. (Luka 14:12-14; Tich Joote 20:35) E wi mano, gigoyo erokamano ni oketgi thuolo kuom gik ma ji luwo ndalo Krismas kendo oketgi thuolo kuom bedo gi gowi mapek mag pesa ma ji mang’eny donjoe kindego.—Mathayo11:28-30; Johana 8:32.

8. Be ajuoke ne omiyo Yesu mich mag chieng’ nyuol? Ler ane.

⁸ Kata kamano, jomoko nyalo tamre kawacho ni, donge ajuoke nochiwo ne Yesu mich mag chieng’ nyuol? Ooyo. Chiwo margi ne en mana yor nyiso luor ne jal ma rahuma, ma en tim ma ne ong’ere ahinya e ndalo ma ne indiko  Muma. (1 Ruodhi 10:1, 2, 10, 13; Mathayo 2:2, 11) Kuom adier, ne ok gibiro kata e otieno ma ne onyuolie Yesu. Kane gichopo noyudo ka Yesu koro ne nyathi ma jadweche kendo odak ei ot, ok e kund dhok.

9. Ang’o ma ne otimore e nyasi mag paro odiechienge nyuol mowachi e Muma?

⁹ Kata obedo ni nyuol mar nyathi pile en gima kelo mor ahinya, onge kama Muma nyisoe ni ne otim nyasi miparogo odiechieng nyuol jatich Nyasaye moro. (Zaburi 127:3) Dibed ni wachni ne wich owilgo? Ooyo, nikech odiechienge ariyo mag nyasi miparogo chieng’ nyuol owachi ei Muma, ma gin nyasi mar Farao moro ma Misri kod mar  Herode Antipa. (Chakruok 40:20-22; Mariko 6:21-29) Kata kamano, nyasi ariyogi duto ok nyis gik mabeyo, moloyo to mar chieng’ nyuol Herode kama ne ong’adie wi Johana Jabatiso.

10, 11. Ere kaka Jokristo mokwongo noneno nyasi mag paro odiechienge nyuol, to nikech ang’o?

¹⁰ Buk mar The World Book Encyclopedia wacho kama: “Jokristo mokwongo ne neno nyasi mar paro nyuol ng’ato kaka tim mar joma lamo nyiseche manono.” Kuom ranyisi, Jo-Grik machon ne puonjo ni ng’ato ka ng’ato nigi roho ma geng’one gik maricho seche ma inyuole kendo ma rite bang’ mano. Buk miluongo ni The Lore of Birthdays wacho kama: Rohono “ne nikod tudruok makende gi nyasach odiechieng’ ma jalo onyuolie.” Odiechienge mag nyuol bende nigi tudruok machiegni kendo mar kinde malach gi tim-juok mar koro wach king’iyo sulwe.

¹¹ Mopogore gi kwedo timbe mag paro odiechienge nyuol nikech ne gichakore gi joma ok lam Nyasaye kendo gi timbe-juok, jotich Nyasaye machon nenore ni nokwedogi nikech kit nyasigo. Nikech ang’o? Magi ne gin joma bolore, jo miwafu, chwo gi mon ma ne ok okwano nyuolgi ka gima duong’ ahinya monego timie mana nyasi. * (Mika 6:8; Luka 9:48) Kar timo kamano, ne gimiyo Jehova duong’ kendo goyone erokamano kuom mich maber mar ngima. *—Zaburi 8:3, 4; 36:9; Fweny 4:11.

12. Ere kaka odiechieng’ mar tho nyalo loyo gi ber odiechieng nyuolwa?

¹² Ka githo, ji duto mochung’ motegno e yie, Nyasaye  parogi, kendo osingnegi ngimagi ma ndalo mabiro. (Ayubu 14:14, 15) Eklesiastes 7:1 wacho kama: “Nying’ maber oloyo gi ber mo miwirruokgo ma nengone tek; kendo chieng’ tho ng’ato oloyo gi ber chieng’ nyuolne.” “Nying’” ma wan-go en luor maber ma waseyudo e nyim Nyasaye nikech tiyone ka wachung’ motegno. Gima onego par en ni, nyasi achiel kende ma ochik Jokristo ok en mar paro nyuol, to en mar paro tho, tiendeni tho Yesu ma ‘nyinge’ momi duong’ moloyo, dwarore ahinya e kelonwa warruok.—Luka 22:17-20; Jo Hibrania 1:3, 4.

13, 14. Timbe ma ji ohero ahinya mag Ista nochakore nade?

¹³ Kata obedo ni ji wacho ni Ista en nyasi mar paro chier Kristo, kuom adier ne ochakore gi din mag miriambo. Ne iparo nyasino gi timbene kaka maandamano koda kwero chamo ring’o. Timbego nochakore nade? Kata obedo ni Muma chiko Jokristo mondo opar tho mar Yesu, onge kama Muma nyisowa gik monego watim kuom paro Ista. Kuom adier, gik mitimo e ndalo nyasino ok winjre gi puonj mag Muma.

¹⁴ Be Jehova nyalo yie ni nyasi kaka mano obed rapar mar chier Wuode? Ooyo! (2 Jo Korintho 6:17, 18) Kuom adier, Ndiko ok chiki kata chiwo thuolo mar timo nyasi mar paro chier Yesu. Omiyo, paro chier Yesu ka watiyo gi nyasi mar Ista, en ketho chik moloyo.

15. Nyasi mar Halloween ne ochakore nade, kendo ang’o ma wanyalo paro kuom tarik moyier e timo nyasino?

¹⁵ Nyasi mar Halloween ma bende iluongo ni Odiechieng Joma Ler, mong’ere kuom ajuokene kod rwakruok moko malich, nochakore gi Jo-Celt ma Ingresa kod Ireland. Ka dwe owuok duto machiegni gi Novemba 1, ne gitimo nyasi  mar Samhain, ma tiende ni “Giko Oro.” Ne giyie ni e ndalo Samhain, pasia mapogo kind dhano kod piny mar roho ne yawore kendo jochiende kod roho mabeyo ne bayo e piny. Ne giparo ni chuny jomotho ne duogo limo wedegi ma pod ngima e utegi, omiyo ne giketo chiemo kod gik ma imadho mondo okuwe chunjego. Kuom mano, e ndalo Halloween nyithindo timo timbe nyasi mar Samhain ka ok ging’eyo kuom rwakruok kaka jochiende kod ajuoke ka gidhi ot ka ot ka gibwogo weg udi mondo omigi mich.

16, 17. (a) Ang’o momiyo Jokristo ariyo machano wach kend onego onon gima Muma wacho kuom timbe aruse mitimo e alwora ma gidakie? (b) Kodok korka timbe machalo kiro ochele kod gik mamoko mabende inyalo kir, Jokristo onego oket wach mane e paro?

¹⁶ Bang’ kinde matin, “dwond wuon kisera gi dwond miaha ok nowinji e iyi kendo” tiendeni ei Babulon Maduong’. (Fweny 18:23) Nikech ang’o? Achiel kuom gima omiyo en nikech timbene mag juok, manyalo chido kend chakre chieng’ arus.—Mariko 10:6-9.

¹⁷ Timbe opogore e piny ka piny. Timbe moko manenore ni onge rach moro nyalo bedo ni nochakore gi Babulon machon ma ineno ni onego kel ‘hawi maber’ ne ji ariyo makendorego kata ne wendgi. (Isaiah 65:11, NW ) Achiel kuom timbe ma kamago en kiro ochele kata gik mamoko ma dikir. Timni nyalo bedo ni nochakore kuom paro ni chiemo ne kweyo jochiende kendo geng’ogi kuom timo gima rach ne miaha kod wuon kisera. E wi mano, ochele osebedo ka iwacho ni kelo hawi korka wach nyuol, mor, kod dak aming’a. Onge kiawa ni jogo madwaro siko e hera mar Nyasaye biro kwedo timbe ma odwanyorego.—2 Jo Korintho 6:14-18.

18. Puonj mage mayudore e Muma ma onego ota ji ariyo machano arus kaachiel kod wendgi?

¹⁸ Jotich Jehova bende weyo timbe mag piny manyalo miyo aruse kod nyasi mar rwako welo bang’ arus bed  ma onge luor mar Jokristo kata manyalo chwanyo chuny Jomoko. Kuom ranyisi, ok gigol twege ka gitiyo gi weche mahinyo chuny jomoko kata makelo paro mag nindruok e pach ji kendo ok gitim tuke mag wuondo ji mondo ji onyier kata tiyo gi weche manyalo kuodo wi joma kendore kod jomamoko. (Ngeche 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Giweyo bende loso nyasi madongo mag nyisruok mag rwako welo ma ok nyis bidhruok, to mana “sunga mar ngima.” (1 Johana 2:16) Kapo ni ichano arus, kik wiyi wil ni Jehova dwaro ni odiechiengi makendeno obed ma bang’e inyalo paro gi mor, ma ok iyuag ang’e. *

19, 20. Buk moro wacho ang’o kuom chakruok tim mar tuomo gilese, kendo ang’o momiyo timni ok owinjore gi Jokristo?

¹⁹ Tim manwang’ore ahinya e aruse kod romo mamoko mag nwang’o mor en mar tuomo gilese mag kong’o mos. Buk mar International Handbook on Alcohol and Culture ma higa 1995 wacho kama: “Tuomo gilese . . . nyaka bedni en tim ma jopiny luwo kindegi ma ne ochakore gi misango ma yande chon gik mimadho ne iolo piny ne nyiseche . . . mondo omigi gimoro, kata e lamo ma ne itiyoe gi weche kaka ‘dag aming’a!’ kata ‘ibed gi ngima maber!’”

²⁰ En adier ni, ji mathoth kamoro ok ong’eyo ni tim tuomo gilese en tim mar din kata mar weche mag kwero. Kata kamano, tim ting’o gilese kochomo polo inyalo ne kaka kwayo “polo” ma en teko mohingo mar dhano, mondo ochiw gweth e yo ma ok winjore gi Ndiko.—Johana 14:6; 16:23. *

21. Kata bed mana ni ne ok gichakore gi din, nyasi mage ma ji ohero ahinya ma Jokristo onego owe, kendo nikech ang’o?

²¹ Pinje moko timo nyasi ma ji miele miende modwanyore kendo manyalo kata bedo mag miyo duong’ ngima chwo ma terore gi chwo wetegi, kata mon ma terore gi mon, kendo nyasigo nyiso kaka timbe mag piny osebedo maricho ahinya ma en kido ma ijiwo e yo ma ratiro kata ma ok ratiro gi Babulon Maduong’. Be nyalo bedo gima owinjore ka jal “mohero Jehova” dhi e nyasigo? Be dhi e nyasigo biro nyiso ni kuom adier jalo osin gi richo? (Zaburi 1:1, 2; 97:10) Donge nyalo bedo maber ka wabedo gi kido kaka mar jandik-zaburi ma ne olemo kama: “Lok wang’a kik ane weche ma kayiem”!—Zaburi 119:37.

22. Ere kinde ma Jakristo nyalo timoe yiero kaluwore gi chunye owuon kabe obiro timo nyasi moro kata ok obi time?

²² E odiechienge mag nyasi mag piny, Jakristo biro tang’ ahinya mondo timne kik mi jomoko par ni en bende oriwore kodgi e nyasino. Paulo nondiko kama: “Kata uchiemo kata umetho, kata gimoro mutimo, timuru duto ni duong’ mar Nyasaye.” (1 Jo Korintho 10:31; ne sanduk mawacho ni “ Timo Yiero E Yo Mariek manie ite mag 158-159.) Kata kamano, ka tim kata nyasi moro pod nenore ni ok oting’o timbe mag din, ok en mar siasa, kendo ok oketh puonj moro manie Muma, Jakristo ka Jakristo nyalo timo yiero mare owuon ka obiro time kata ok obi time. To bende obiro paro kuom kaka jomoko winjo mondo mi kik ochwanygi.

23, 24. Ere kaka wanyalo chiwo neno maber kuom chike makare mag Jehova?

²³ Ji mathoth neno odiechienge moko mag nyasi ma ji ohero ahinya mana kaka odiechienge ma wede kod osiepe nwang’e thuolo mar romo kanyachiel. Omiyo, ka ng’ato paro ni yo ma wachung’go kaluwore gi Ndiko onge hera  kata ni okadho tong’, wanyalo lero ne e yo mamuol ni Joneno mag Jehova kawo romo mowinjore mag wede kod osiepe kaka gima duong’. (Ngeche 11:25; Eklesiastes 3:12, 13; 2 Jo Korintho 9:7) Wabedo gi tudruok maber gi joherawa e higa mangima, kata kamano, nikech wahero Nyasaye kod chikene makare, ok wadwar chido romo mag mor ma kamago gi timbe ma chwanye.—Ne sanduk mawacho ni “ Lamo Madier Kelo Mor Maduong’ Ahinya,” manie ite mar 156.

²⁴ Joneno moko oseneno ber ahinya kuom nyiso joma penjo gi chuny maler weche mochiw e sula mar 16 mar bug Ang’o ma Muma Puonjo Kuom Adier? * Kata kamano, ng’e ni dwarowa maduong’, en ywayo chunje, ok mino wach. Omiyo nyis luor, bed mamuol, kendo ‘wachni mondo obed mang’won pile, kendo obed gi ndhadhu.’—Jo Kolosai 4:6.

25, 26. Ere kaka jonyuol nyalo konyo nyithindgi mondo otim dongruok e yiegi kod hero Jehova?

²⁵ Kaka jotich Jehova, opuonjwa maber ahinya. Wang’eyo gima omiyo wayie gi gik moko kendo timogi kendo gima omiyo waweyo moko. (Jo Hibrania 5:14) Omiyo jonyuol, puonjuru nyithindu mondo opar ka gitiyo gi puonj manie Muma. Ka utimo kamano, ujiwo yie margi, ukonyogi chiwo dwoko mag Ndiko ne jogo ma nigi penjo kuom yie margi, kendo unyisogi ni Jehova oherogi.—Isaiah 48:17, 18; 1 Petro 3:15.

²⁶ Jogo duto ma lamo Nyasaye “e chuny, kendo e adiera” ok we mana nyasi ma ok owinjore gi ndiko, to bende gitemo matek mondo gibed joadier e weche duto. E ndalogi, ji mathoth neno bedo ng’at ma jaadier ka gima ok nyalre. Kata kamano, kaka wabiro neno e sula maluwo, yore Nyasaye ema kinde duto beyoe mogik.