1. ¿Ajkia inijuantij kinnotsa Jehová, uan kenke moneki tijchiuasej kampeka tijmachilisej tlen toTeotsij kipaktia?

JESÚS kiijtok katli nelia kitekipanosej toTeotsij “kiueyichiuasej ipan ininyolo [...] uan [ika] tlen melauak pampa keja nopa toTata kineki [...] ma kiueyichiuakaj” (Juan 4:23). Kema Jehová kinita maseualmej nelia kinekij kiueyichiuasej, ya uan Jesús kinnotsaj (Juan 6:44). Uan tojuantij nojkia technotstok ma tijtekipanokaj. Yeka maske tijnekij tijtekipanosej toTeotsij ika tlen melauak, moneki ‘tijchijtinemisej kampeka tijmachilisej tlen kipaktia toTeko’, pampa Satanás nojua kineki techkajkayauas (Efesios 5:10; Apocalipsis 12:9).

2. Xikixtoma kenijkatsa kiita Jehová kema kiueyichiuaj ika tlen amo melauak.

² Ma tikilnamikikaj tlen kichijkej israeleuanij ipan tepetl Sinaí. Kema kiiljuijkej Aarón ma kinchijchiuili se ininteotsij, ya kichijki se becerro ika oro uan kiniljuik israeleuanij nopa san kiixnextiyaya toTeotsij, kiniljuik: “Mostla tijpiasej se iljuitl para toTeko”. ¿Kipaktik Jehová kema kiitak kiueyichiuayayaj ika tlen amo melauak? Amo. Jehová tlauel kualanki, yeka kinmiktik se eyi mil katli kiueyichijkej nopa teteyotl (Éxodo 32:1-6, 10, 28). Tlaj tijnekij nojua ma techiknelijto toTeotsij amo kinamiki “[tikitskisej] tlamantli tlen axtlapajpaktik”, uan moneki tijueyichiuasej san Jehová ika nochi toyolo (Isaías 52:11; Ezequiel 44:23; Gálatas 5:9).

3, 4. ¿Kenke moneki tijmajtosej tlake kiijtoua Biblia kema tijnekisej tiiljuichiuasej kej kichiuaj maseualmej?

 ³ Maske kema itstoyaj nopa achtoui Cristo itokilijkauaj itstoyaj se keskij katli kinekiyayaj tlamachtisej tlen amo melauak, nopa apóstoles amo kinkauayayaj. Uan kema apóstoles mijkej, katli amo kiueyichiuayayaj toTeotsij ika nochi ininyolo pejkej tlamachtiaj tlen amo melauak uan pejkej iljuichiuaj kej kichiuayayaj ipan sekinok religiones. Yeka ipan ni tonali katli kiijtouaj kitokiliaj Cristo, moiljuiaj kinamiki iljuichiuasej (2 Tesalonicenses 2:7, 10). Ipan ni tlamachtili tikitasej se keski iljuitl tlen toTeotsij amo kipaktia pampa kinextia san tlen maseualmej moiljuiaj, san tlen inijuantij kinekij, amo kichiuaj tlen tlamachtia Biblia uan kichiuaj kej tetlajchiuiyanij. Nochi ni kichiuayayaj ipan “ueyi altepetl Babilonia” (Apocalipsis 18:2-4, 23). * Jehová kimati kenijkatsa pejkej iljuichiuaj ika tlen tlauel amo kuali ipan religiones tlen amo melauak, uan miakej nojua moyolpakiltiaj ika nopa iljuitl. Uan kej uejkajkia Jehová kikualankaitayaya kema iljuichiuayayaj, ipan ni tonali nojkia kej nopa kikualankaita, yeka nojkia kinamiki tijkualankaitasej (2 Juan 6, 7).

⁴ Katli tijtekipanouaj Jehová tijmatij ya amo kipaktia se keski iljuitl. Yeka moneki timosentlalisej amo kema tiiljuichiuasej ika tlen amo kipaktia. Tlaj tikitasej kenke toTeotsij amo kipaktia, timosentlalisej amo tiiljuichiuasej ika tlen uelis kichiuas ayokmo ma techiknelijto toTeotsij.

5. ¿Kenke tijmatij Jesús amo tlakatki ipan diciembre 25?

⁵ Biblia amo kiijtoua ma iljuichiuakaj kema tlakatki  Jesús. Maske miakej kiiljuichiuiliaj ipan diciembre 25, * tojuantij tijmatij amo tlakatki ipan nopa tonali, pampa kema tlakatki, Biblia kiijtoua “ipan nopa tlayoua itstoyaj sekij tlamokuitlauianij tlen kinmokuitlauiyayaj ininborregojuaj kampa potrero” (Lucas 2:8-11). Kema nechka tlamiyaya mestli diciembre, ipan Belén tlauel tlaseseyayaya uan tlaseuetsiyaya, yeka tlakamej kinsentiliyayaj ininborregojuaj, kuali kintsakuayayaj uan “tlayoua” amo kinkixtiyayaj. Nojkia, José uan María yajkej Belén pampa nopa tlanauatijketl Augusto kinnauatijtoya ma yakaj kampa euayayaj (Lucas 2:1-7). Nopa tlanauatijketl amo kinnauatijtoskia ma kisteuakaj uan ma yakaj kema tlauel tlaseuetstoya, pampa kimajtoya nopa judáeuanij tlauel kualantoskiaj tlaj kinnauatijtoskia nopa.

6, 7. 1) ¿Kenijkatsa pejkej iljuichiuaj ipan Navidad? 2) ¿Kenke kema toikniuaj temakaj se tlenijki amo kichiuaj kej katli motlamajmakaj ipan Navidad?

⁶ Tlaj Biblia amo kiijtoua ma iljuichiuakaj ipan Navidad, ¿kenke pejkej iljuichiuaj? Pampa ipan religiones tlen amo melauak kiniljuichiuiliyayaj teotsitsij. Nopa romaeuanij kiiljuichiuiliyayaj Saturno, katli kiijtouayayaj kichiuayaya ma tlaeli. Nojkia nopa Enciclopedia de la Religión Católica kiijtoua ipan diciembre 25 kiiljuichiuiliyayaj ininteotsij Mitra, kiijtouayayaj ipan nopa tonali “tlakatiyaya nopa ‘Tonati tlen kipia miak chikaualistli’”. Nopa amochtli nojkia kiijtoua “katli yauiyayaj ipan teopamitl pejkej iljuichiuaj kema tlakatki [Cristo]” pampa “kiampa amo moiljuiskiaj tlaj kiiljuichiuiliaj Tonati (Mitra)”.  Nochi ni pejki mochiua kema Jesús ya miktoya se 300 xiuitl.

⁷ Kema iljuichiuayayaj motlamajmakayayaj uan tlauel tlakualchiuayayaj, uan ipan ni tonali nojua kiampa kichiuaj ipan Navidad. Maske motlamajmakaj, amo kichiuaj kej kiijtoua 2 Corintios 9:7: “Sejse inmojuantij moneki temakas keja ipa moyoliljuijtok [...]. Amo xitemakakaj ika kuesoli, niyon pampa seyok inmechfuerzajuia, pampa toTeko kiiknelia tlen temaka ika pakilistli”. Katli melauak Cristo itokilijkauaj temakaj se tlenijki pampa teikneliaj, amo pampa kinekij nojkia ma kinmakaj se tlenijki o san pampa ipan nopa tonali moneki tetlamajmakasej (Lucas 14:12-14; xijpoua Hechos 20:35). Nojkia tlauel tiyolpakij pampa ayokmo tijpiaj kuesoli yon titlauikaj tomij pampa tijnekij tiiljuichiuasej (Mateo 11:28-30; Juan 8:32).

8. ¿Kema kitlamajmakatoj Jesús?

 ⁸ Miakej kiijtouaj: “Jesús nojkia kimakatoj miak tlamantli kema tlakatki”. Biblia kiijtoua nopa tlakamej kitlamajmakatoj pampa kimatiyayaj tlauel pankisaskia uan pampa kiampa momajtoyaj kichiuaj uejkajkia (1 Reyes 10:1, 2, 10, 13; Mateo 2:2, 11). Uan kema nopa tlakamej kiitatoj Jesús, ya ayokmo itstoya ipan nopa xajkali kampa tlakatki yon ayokmo eliyaya se pilkonetsi.

9. ¿Tlake panok kema faraón uan Herodes Antipas iljuichijkej?

⁹ Maske tlauel tiyolpakij kema tlakati se pilkonetsi, Biblia amo kiijtoua tlaj Jehová itekipanojkauaj iljuichiuayayaj kema kiaxitiyayaj ininxiui (Salmo 127:3). ¿Uelis  amo kiijtoua pampa amo kinejkej kiijkuilosej? Amo, pampa Biblia kena kiijtoua nopa faraón uan Herodes Antipas iljuichijkej kema kiaxitijkej ininxiui (xijpoua Génesis 40:20-22 uan Marcos 6:21-29). Ipan ni ome iljuitl kichijkej tlen amo kuali. Kema Herodes iljuichijki kimiktijkej Juan teAtsonpoliuiltijketl.

10, 11. ¿Kenke amo iljuichiuayayaj Jehová itekipanojkauaj kema kiaxitiyayaj ininxiui?

¹⁰ Nopa amochtli Las cosas nuestras de cada día kiijtoua nopa achtoui Cristo itokilijkauaj “kiitayayaj ni iljuitl [...] kej se tlamantli tlen san kichiuaj ipan religiones tlen amo melauak”. Greciaeuanij uan romaeuanij moiljuiyayaj se maseuali kipixtoya se tonaltsi tlen kimokuitlauiyaya o “se ininteotsij katli itstoya iuaya”, uan “kiiljuichiuiliyayaj kema kiaxitiyaya ixiui” (Gran Enciclopedia Rialp). Uejkajkia nojkia pejkej iljuichiuaj kema kiaxitiyayaj ininxiui pampa kinneltokayayaj katli momachtiyayaj sitlalimej, katli kiijtouayayaj tlake kinpanoskia teipa.

¹¹ Jehová itekipanojkauaj amo iljuichiuayayaj pampa kimatiyayaj ya nopa kichiuayayaj tetlajchiuiyanij. Inijuantij amo moueyimatiyayaj, yeka amo moiljuiyayaj tlaj tlauel ipati kiilnamikiskiaj kema tlakatkej (Miqueas 6:8; Lucas 9:48). * Inijuantij san kiueyichiuayayaj Jehová uan kitlaskamatiliyayaj pampa kinmakatoya ininemilis (Salmo 8:3, 4; 36:9; Apocalipsis 4:11). *

12. ¿Kenke ‘más ipati nopa tonali kema timikisej uan amo kema titlakatkej’?

¹² Kema se toTeotsij itekipanojka miki, ya nojua  kiilnamiktok, nopa kiijtosneki sampa moyolkuis (Job 14:14, 15). Eclesiastés 7:1 kiijtoua: “Más ipati [...] mitsixmatij para se tikuali tlakatl uan [amo] nopa tlaajuiyakayotl tlen más patiyo. Más ipati nopa tonali kema timikisej uan axnopa tonali kema titlakatkej”. Uajka, tlaj tijtekipanosej toTeotsij ika nochi toyolo ‘techixmatisej kej se kuali maseuali’. Yeka, Biblia technauatia ma tikilnamikikaj kema Jesús mijki uan amo kema tlakatki, pampa ika imikilis uelis timomakixtisej (Hebreos 1:3, 4; Lucas 22:17-20).

13, 14. ¿Kanke pejkej iljuichiuaj ipan Semana Santa?

¹³ Maske ika ni iljuitl kiijtouaj kiilnamikij kema mijki uan moyolkuik Jesús, kichiuaj kej kichiuayayaj ipan religiones tlen amo melauak kej kema kinelmiltiaj kampa ueli Jesús itlaixkopinkayo. Nopa amochtli Las Grandes Religiones Ilustradas kiijtoua kema ayamo ualajtoya Cristo, babiloniaeuanij “tlauel kinueyichiuayayaj tlaixkopinkayomej [...]. Kinyoyontiyayaj ika kuajkuali yoyomitl, kintlaliliyayaj kostli, brazaletes uan anillos; nojkia kinchiuiliyayaj kuajkualtsitsij kali kampa kintlaliyayaj uan kintlayaualoltiyayaj”.

¹⁴ Jehová tlauel kikualankaita kema kiita kiilnamikij Jesús imikilis uan kema moyolkuik kej kichiuayayaj ipan religiones tlen amo melauak (2 Corintios 6:17, 18). Biblia amo kiijtoua ma tikilnamikikaj kema Jesús moyolkuik. Katli iljuichiuaj ipan Semana Santa, tlauel kiixpanoj Jehová.

15. ¿Kema pejkej iljuichiuaj ipan Xantolo, uan tlake kichiuaj ipan nopa iljuitl?

¹⁵ ¿Kema pejkej iljuichiuaj ipan Xantolo? Se amochtli kiijtoua: “Nopa tonali kema kinilnamikij mijkatsitsij [...]  kitlapejpenijkej ipan Iglesia Católica Romana. [...] Katli kinueyichiuayayaj sekinok teotsitsij, uejkajkia pejkej kineltokaj se keski tlamantli tlen nopa tonali kema kinilnamikij mijkatsitsij. Yeka ipan miak altepemej, católicos kineltokaj mijkatsitsij sampa ualauij ininchajchaj kampa itstoyaj uan kikuaj tlen maseualmej kitlaliaj ipan tlaixpamitl” (The Encyclopædia Britannica). Uajka kema iljuichiuaj ipan Xantolo, kichiuaj tlen uejkajkia kichiuayayaj ipan religiones tlen amo melauak.

16, 17. 1) ¿Kenke katli mosenkauasej moneki kiitasej tlaj kej iljuichiuasej amo kiixpanos Biblia? 2) ¿Tlake moneki kimajtosej Cristo itokilijkauaj kema kinmajkauiliaj arroz uan sekinok tlamantli katli mosenkauaj?

¹⁶ Teipa ayokmo “onkas nopa pakilistli [...] kema onkayaya se nenamiktili” ipan ueyi Babilonia pampa kitsontlamiltisej (Apocalipsis 18:23). ¿Kenke kitsontlamiltisej? Pampa kema mosenkauaj kichiuaj miak tlamantli tlen kichiuaj tetlajchiuiyanij. Kema kej nopa iljuichiuaj kiixpanoj toTeotsij pampa yaya kichijtok ma itstokaj sansejko (Marcos 10:6-9).

¹⁷ Ipan miak altepemej amo sanse iljuichiuaj kema mosenkauaj. Uan maske moiljuiaj amo kenijki tlen kichiuaj ipan nopa iljuitl, nochi ni pejkej kichiuaj ipan religiones tlen amo melauak, kej kema kiijtouaj katli mosenkauaj kipiasej suerte (Isaías 65:11, TNM). Ipan ni iljuitl miakej kinmajkauiliaj arroz uan sekinok tlamantli katli mosenkauaj, pampa kiijtouaj ika nopa tlakualistli kinyoltlaliaj amo kuali ajakamej, uan kiampa ayokmo tleno kinchiuilisej. Nojkia kinmajkauiliaj arroz pampa kiijtouaj nopa kichiuas ma kinpiakaj ininkoneuaj, uan kuali ma itstokaj miak xiuitl. Yeka tlaj tijnekij nojua ma techiknelijto toTeotsij, amo kinamiki tiiljuichiuasej kej miakej momajtokej kichiuaj (xijpoua 2 Corintios 6:14-18).

18. ¿Tlake textos moneki kiilnamiktosej katli mosenkauaj uan katli kintlaneuij?

 ¹⁸ Kema toTeotsij itekipanojkauaj mosenkauaj, amo kichiuaj tlamantli tlen ika uelis kinyolkokosej sekinok. Amo kiijtouaj tlamantli tlen kinpinaualtis katli itstokej nopaya, amo kintlauetskiltiaj ika tlen tepinajti yon amo kintlaijiljuiaj (Proverbios 26:18, 19; Lucas 6:31; 10:27). Nojkia amo kichiuaj uejueyi iljuitl pampa nopa kichiua “ma timoueyimatikaj ika tlen tijpiaj ipan tonemilis” (1 Juan 2:16). Jehová kineki katli mosenkajtokej ma kiilnamikikaj nopa tonali ika pakilistli uan amo ika kuesoli. *

19, 20. ¿Kenke kichiuayayaj nopa brindis, uan kenke Cristo itokilijkauaj amo kinamiki kichiuasej?

¹⁹ Nopa brindis kichiuaj kema mosenkauaj o kema kichiuaj seyok iljuitl. Se amochtli tlen kiski ipan xiuitl 1995, kiijtoua uejkajkia ika nopa brindis “maseualmej kinmakayayaj se tlaili ininteotsitsij kej se tlakajkaualistli [...,] ni kichiuayayaj pampa kinekiyayaj ma kinpaleuikaj, kitlalanayayaj inincopas uan kiijtouayayaj ‘¡xiitsto miak xiuitl!’ o ‘¡kuali xiitsto!’” (International Handbook on Alcohol and Culture).

²⁰ Maske miakej amo kimatij tlaj nopa brindis pejkej kichiuaj ipan religiones tlen amo melauak, kema kitlalanaj inincopa kejuak kitlajtlaniaj ne iluikak o se ajakatl ma kinchiuili tlen kuali. Biblia amo kiijtoua tlaj kej nopa kinamiki tijtlajtlanisej toTeotsij ma techpaleui (Juan 14:6, TNM; 16:23). *

21. ¿Tlake iljuitl amo kinamiki kichiuasej Cristo itokilijkauaj, uan kenke?

²¹ Ipan ni tonali miakej maseualmej tlauel amo kuali monejnemiltiaj, kej kichiuaj ipan religiones tlen amo melauak. Ipan miak altepemej, sejse xiuitl iljuichiuaj ipan carnaval, kampa kichiuaj tlen axkinamiki kema mijtotijtiauij uan kinextiaj amo kenijki tlaj se tlakatl kiixtoka seyok tlakatl. ¿Kinamiki ma kiitakaj o ma yakaj ipan ni iljuitl katli kiikneliaj Jehová? ¿Kinextiskiaj nelia kikualankaitaj tlen amo kuali? (Salmo 1:1, 2; 97:10.) Moneki ma tikiljuikaj toTeotsij kej kiijtoua ni texto: “Xinechuejkatlali tlen nochi tlamantli tlen axkuali para axnikixtokas” (Salmo 119:37).

22. ¿Kema Cristo itokilijkauaj uelis moiljuisej tlaj yasej o amo ipan se iljuitl?

²² Kema maseualmej iljuichiuaj, Cristo itokilijkauaj amo kinamiki kinextisej ika yon se tlamantli tlaj nojkia kichiuaj nopa iljuitl. Yeka apóstol Pablo kiijtok: “Ika nochi tlen inkikuaj, o inkiijij, o nochi sekinok tlamantli tlen inkichiuaj, moneki xijchiuakaj nochi para iue[yi]tilis toTeko” (1 Corintios 10:31; ipan iamayo 158 uan 159, xikita nopa recuadro “ Tlen techpaleuis ma tijchiuakaj tlen kuali”). Uan tlaj nopa iljuitl amo kichiuaj ipan religiones tlen amo melauak, amo kichiuaj tlanauatianij yon amo kiixpano tlen Biblia kiijtoua, uajka Cristo itokilijkauaj moneki moiljuisej tlaj uelis yasej o amo. Tlaj yasej moneki kimajtosej tlaj sekinok kuali kiitasej o amo.

23, 24. ¿Kenijkatsa uelis tikiniljuisej sekinok kenke amo tijchiuaj se keski tlamantli?

²³ Miakej iljuichiuaj san pampa kinekij itstosej ininuaya ininchampoyouaj uan ininuampoyouaj. Yeka  kemantika maseualmej moiljuiaj Jehová itlajtoltemakauaj amo moyolpakiltiaj yon amo teikneliaj. Uelis tikiniljuisej kena techpaktia timoyolpakiltisej ipan tlen ueli tonali ininuaya tochampoyouaj uan touampoyouaj (Proverbios 11:25; Eclesiastés 3:12, 13; 2 Corintios 9:7). Uan nojkia uelis tikiniljuisej amo tijnekij timoyolpakiltisej ika se iljuitl tlen toTeotsij amo kipaktia uan tlen kiixpano Biblia (ipan iamayo 156, xikita nopa recuadro “ Tlauel tiyolpakij pampa tijueyichiuaj toTeotsij kej kinamiki”).

²⁴ Kema maseualmej nelia kinekij kimatisej se tlenijki, toikniuaj kiniljuiaj se keski tlamantli tlen kiijtoua nopa amochtli ¿Tlake nelnelia tlamachtia Biblia? * ipan tlamachtili 16. Xikilnamikto, amo tijnekij tikintlaijiljuisej, tijnekij ma kiueyichiuakaj toTeotsij. Yeka, kinamiki titetlepanitasej uan “[titenojnotsasej] ika yamanik uan ika yejyektsi” (Colosenses 4:6).

25, 26. ¿Kenijkatsa tetajmej uelis kinpaleuisej ininkoneuaj kuali ma tlaneltokakaj uan ma kiiknelikaj Jehová?

²⁵ Katli tijtekipanouaj Jehová, tijmatij kenke amo tijchiuaj kej sekinok maseualmej kichiuaj (Hebreos 5:14). Yeka, tetajmej moneki kinmachtisej ininkoneuaj kenke kichiuaj tlen Biblia tetlajtolmaka. Tlaj kiampa kichiuasej, kinpaleuisej kuali ma tlaneltokakaj, kuali ma tlanankilikaj ika Biblia kema kintlajtlanisej tlen kineltokaj uan nojkia kichiuasej nojua ma kiniknelijto toTeotsij (Isaías 48:17, 18; 1 Pedro 3:15).

²⁶ Uajka tlaj tijnekij tijueyichiuasej toTeotsij “[ika] tlen melauak”, moneki amo tiiljuichiuasej ika tlen kiijtoua Biblia amo kuali (Juan 4:23). Nojkia nochipa moneki tijchiuasej tlen xitlauak. Ipan seyok tlamachtili tikitasej kenke tlauel kuali nochipa tijneltokasej Jehová maske miakej moiljuiaj amo kinamiki tijchiuasej.