1. (a) Kal tipu di jintis ku Jeova ta atrai pa rel? (b) Pabia ke jintis dibi di sta sempri alerta na sintidu spiritual?

JESUS fala: “Adoraduris di bardadi na adora ña Pape ku Spiritu ku bardadi, pabia ña Pape ta buska kil ku ta adoral asin.” (Jon 4:23) Ora ku Jeova oja jintis ku misti adoral ku bardadi, suma ki ojau, i ta atrai elis pa rel i pa si Fiju. (Jon 6:44) Es i un onra garandi! Ma kilis ku ama bardadi, dibi di “buska sibi kusa ku Deus ta kontenti ku el” pabia Satanas i mestri di nganu. — Efésius 5:10; Apokalipsi 12:9.

2. Splika kuma ku Jeova ta nkara kilis ku ta tenta jagasi riliẑion di bardadi ku riliẑion falsu.

² Pensa so na ke ku akontisi pertu di Monti Sinai oca ku israelitas pidi Aron pa i kumpu elis un deus. Aron seta, i kumpu un bakasiñu di uru, i fala kuma kila na representa Jeova. Aron fala: “Amaña no na fasi festa pa [Jeova].” Sera ki Jeova seta manera ke jagasi riliẑion di bardadi ku riliẑion falsu? Nau. I manda mata serka di 3.000 adoraduris di idulus. (Saida 32:1-6, 10, 28) Ke ku no pudi aprindi di es? Si no misti fika sempri na amor di Deus, no ka dibi di “toka kusa ku ka sedu puru”, ma ku tudu zelu no dibi di difindi adorason di bardadi kontra tudu tipu di susidadi. — Isaias 52:11; Ezekiel 44:23; Gálatas 5:9.

3, 4. Pabia ku no dibi di jubi prinsipius di Biblia diritu ora ku no na analiza kustumus ku festas ku mas ta fasidu aos?

³ Apostulus di Jesus ta difindiba nsinus kriston di  bardadi, ma dipus ke muri, kristons falsu ku ka ama bardadis di Biblia kumsa ku seta i pratika kustumus, festas ku feriadus di pagons, e pasa coma ki festas di festas kriston. (2 Tesalonisensis 2:7, 10) Nkuantu no na fala di es festas, jubi kuma ke ta refleti spiritu di mundu, en ves di e refleti spiritu di Deus. Di manera ẑeral, tudu festas di mundu tene so un kusa: E ta agrada diseẑus di kurpu, e ta promovi krensas di riliẑion falsu ku spiritismu, kusas ku ta identifika “Garandi Babilonia”. * (Apokalipsi 18:2-4, 23) Lembra tambi kuma Jeova propi oja kusas nujenti ku riliẑion pagon ta fasi. Aos, manga di kustumus ku jintis mas ta fasi bin di es riliẑion. Na bardadi es festas ta ofendil, suma ki ofendilba na pasadu. Sera ki manera di Jeova nkara es festas ka dibi di sedu kusa mas importanti pa nos? — 2 Jon 6, 7.

⁴ Suma kristons di bardadi, no sibi kuma sertus festas ka ta kontenta Jeova. Ma no pirsisa di sta disididu ku tudu firmesa di kuma no ka na partisipa na ki festas. Un revison di motivus ku pui Jeova ka ta kontenti ku ki festas, na fortalesi no disison di ivita di kualker kusa ku pudi tujinu fika sempri na amor di Deus.

5. Pabia ku no pudi tene serteza di kuma Jesus ka padidu na 25 di dizembru?

⁵ Biblia ka ciga di fala di festa di aniversariu di nasimentu di Jesus. Na bardadi data izatu di si nasimentu ka kunsidu. Ma no pudi tene serteza di kuma i ka padidu na dia 25 di dizembru ku seduba un mis di friu na tera  ku Jesus padidu. * Lukas skirbi kuma, oca Jesus padidu “i tenba utru bakiaduris na matu; e na bisiaba se karnel di noti.” I ta tenba cuba ku nevi na Belen ora ku mis di dizembru na pertu kaba, asin karnel ta rukujiduba pa proteẑidu di friu, i bakiaduris ka na staba na bisia elis fora na ki tempu. Alen di kila, José ku Maria baiba Belen pabia Sezar Agustu da ordi pa jintis resensia. (Lukas 2:1-7) I na seduba difisil pa Sezar da ordi pa jintis ku tardaba ja tene odiu di dominason romanu pa e bai se teras pa bai resensia na ki tempu di friu.

6, 7. (a) Kal ki oriẑen di manga di kustumus ku ta fasidu na Natal? (b) Kal ki diferensa entri manera ku prendas ta dadu na Natal ku manera ku kristons ta da prenda?

⁶ Oriẑen di Natal ka basia na Biblia, ma i basia na antigu festas di pagons, suma pur izemplu festa di romanus comadu di saturnalia, ku ta fasidu pa un deus di agrikultura ku tene nomi di Saturnu. Di mesmu manera, un insiklopedia katoliku fala kuma, adoraduris di deus Mitra ta komemoraba 25 di dizembru suma “dia di nasimentu di sol invensivel”, di akordu ku se kalkulus, es insiklopedia fala inda mas kuma, “festa di Natal kumsa fasidu na tempu nunde ki adorason di sol seduba muitu forti na roma” serka di 300 anu dipus di mortu di Jesus. — New Catholic Encyclopedia.

⁷ Na se festas, pagons ta daba n̈utru prendas e kume kumidas ben purparadu, kusas ku kontinua ta fasidu aos na Natal. Aos tambi, jintis ta da n̈utru prendas na Natal, ma manga di prendas di natal ku ta dadu, ka ta fasidu  suma ku 2 Koríntius 9:7 fala: “Kada un ta da konformi i sinti na si korson, ma i ka ku tristesa, nin pa obrigason, pabia Deus ama kil ku ta da ku alegria.” Kristons di bardadi ta da se prendas pabia di amor, e ka ta pera un data pa kumsa da prenda, i nin e ka ta spera risibi utru prenda suma troka. (Lukas 14:12-14; lei Atus 20:35.) Alen di kila, e ta kontenti manera ke sta livri di kuri-kuri i kansa kabesa pa ranja kusas na tempu di Natal, e ta libra tambi di kai na dibidas garandi suma ku manga delis ta fasi na tempu di Natal. — Mateus 11:28-30; Jon 8:32.

8. Sera ki astrologus da Jesus prendas di aniversariu? Splika.

⁸ Ma talves algin pudi fala, sera ki astrologus ka da Jesus prenda di aniversariu oca ki padidu? Nau. Se prendas seduba so manera di mostra rispitu pa un algin importanti, kusa ku kustuma ta fasiduba na tempus bibliku. (1 Reis 10:1, 2, 10, 13; Mateus 2:2, 11) Na bardadi,  i ka na ki noiti ku Jesus padidu ke bai la. Na tempu ke ojal, Jesus ka seduba un bebe ku ditandadu na kau ku limarias ta kume, ma i pasaba ja manga di misis, pabia e ciga e ojal ku si papes na un kasa.

9. Ke ku akontisi na uniku dus festa di aniversariu ku Biblia fala del?

⁹ Nasimentu di un mininu ta sedu sempri motivu di alegria garandi, ma mesmu asin Biblia ka ciga di fala di kualker selebrason di aniversariu ku fasidu pa un servu di Deus. (Salmu 127:3) Sera ki skirbiduris di Biblia diskisi nan skirbi kuma, i ta fasiduba festa di aniversariu di Fiju di Deus? Nau, pabia i mensionadu dus festas di aniversariu — festa di aniversariu di Farao di Ejitu ku festa di  aniversariu di Erodis Antipas. (Lei Kumsada 40:20-22; Markus 6:21-29.) Tudu dus ka faladu ben del na Biblia, spesialmenti aniversariu di Erodis nunde ku kabesa di Jon Batista kortadu.

10, 11. (a) Kuma ku purmerus kristons ta nkaraba festa di aniversariu? (b) Pabia ke ta nkaralba asin?

¹⁰ Un insiklopedia comadu The World Book Encyclopedia (Insiklopedia di Livru Mundial) fala sin: “Purmerus kristons, ta nkaraba festa di aniversariu di kualker algin suma un kustumi pagon.” Pur izemplu, gregus di tempu antigu, ta fiaba di kuma kada kin tene um spiritu ku ta proteẑil, i es spiritu ta mati nasimentu di ki algin i ta kontinua bisial pa tudu si vida. Un utru livru comadu The Lore of Birthdays fala kuma, ki spiritu “tene um relason misteriosu ku deus ku tene mesmu data di nasimentu ku ki algin.” I tarda ja ku festas di aniversariu tene un ligason intimu ku adiviñason, ku sedu, konta kusas ku na bin akontisi atraves di studa strelas ku se pusisons na mumentu ku algin padidu.

¹¹ Alen di nega kustumu di festas di aniversarius pabia di si oriẑen pagon i di si oriẑen ku basia na spiritismu, servus di Deus di tempu antigu ta negaba tambi es kustumu pabia di prinsipius ke ta sigi. Pabia ku no pudi fala es? Pabia es omis ku minjeris umildis ka ta nkaraba se dia di nasimentu suma un kusa importanti ku dibi di komemoradu. * (Mikeias 6:8; Lukas 9:48) Pa kontrariu, e ta da Jeova gloria i e ta gardisil pa manera ki da elis vida. * — Salmu 8:3, 4; 36:9; Apokalipsi 4:11.

12. Kuma ku dia di mortu pudi sedu minjor di ki dia di nasimentu?

 ¹² Tudu kilis ku muri fiel sta na memoria di Deus, i na bin da elis vida na futuru. (Jo 14:14, 15) Eklesiastis 7:1 fala kuma, ‘Bon nomi i minjor di ki purfumu mas bonitu; dia di mortu i minjor di ki dia ku algin padidu.’ No “bon nomi” i bon reputason ku no konsigi tene dianti di Deus, pabia di no sirvisu fiel. I interesanti nota di kuma uniku komemorason ku kristons dadu ordi di fasi i ka nasimentu di Jesus, ma si mortu. Bon “nomi” di Jesus i importanti pa no salvason. — Ebreus 1:3, 4; Lukas 22:17-20.

13, 14. Ke ku manda kristons di bardadi ka ta selebra paskua?

¹³ Paskua i un feriadu ku kristandadi ta fasi pa lembra di resureison di Jesus. Mas sera ki Kristu da ordi pa selebra si resureison? Nau. Livrus di storia fala kuma purmeru kristons ka ta selebraba paskua, tambi paskua bin di antigu pratika di pagons. “I ka ten nada na nobu testamentu ku ta fala di festa di paskua. . . . Santidadi di dias spesial i ka eraba kusa ku ta pasaba na menti di purmeru kristons”. — The Encyclopœdia Britannica.

¹⁴ Sera ki Jeova na seta un festa ku tene oriẑen pagon ku ta fasidu pa selebra resureison di si Fiju? Nau! (2 Koríntius 6:17, 18) Na bardadi Biblia ka manda nin i ka pirmiti pa komemora resureison di Jesus. Sin duvida, asosia resureison di Jesus ku festa di paskua, signifika sedu disleal.

15. Ke ku manda servus di Deus ka ta fasi festa di fin di anu?

¹⁵ Festa di novu anu basia na tradisons di pagons. Data ku kustumus ligadu ku festa di novu anu ta diferenti di un tera pa utru. Un disionariu fala asin: “Pa fasi festa di  fin di anu ku entrada di novu anu, manga di teras na osidenti ta fasi mbruta di festa ku bibidas i manga di bias i ta ten komportamentu imoral.” Aserka di utrus tera, mesmu disionariu fala kuma e ta “konsidera fin di un anu ku entrada di utru suma un mumentu di prazer.” (Standard Dictionary of Folklore, Mythology, and Legend) Pa kontrariu, Romanus 13:13 danu es konsiju: “No yanda onestu, suma kin ku na yanda di dia. Ka no yanda na wukesa, nin na camidera, nin na vida susu, nin na puku borgoña, nin na jusia, nin na nveẑa”. — 1 Pedru 4:3, 4; Gálatas 5:19-21.

16, 17. (a) Ke ku manda kristons ku sta na pensa kasa dibi di leba en konta prinsipius di Biblia ora ke na izamina kustumis lokal aserka di kasamenti? (b) Aserka di kustumis di waga arus o utrus kusas, ke ku kristons dibi di leba en konta?

¹⁶ I ka na tarda, “fala di noivu ku noiva ka na obidu mas na [Babilonia Grandi].” (Apokalipsi 18:23) Pabia di ke? Un di motivus i pabia di si pratikas ligadu ku spiritismu, ku pudi manca kumsada di un kasamenti logu na dia di festa di kasamenti. — Markus 10:6-9.

¹⁷ Kada tera tene si kustumu. Sertus kustumu ku ta pensadu kuma i ta tisi ‘sorti’ pa kasadus o pa jintis ke kumbida, pudi parsi sedu bon, ma i pudi tene si oriẑen na pratikas di Babilonia. (Isaias 65:11, NM) Un des tradisons i waga arus o utrus kusas. Talves es pratikas pudi bin di ideia di kuma kusas di kume ta kalma mau spiritus i ta tuji elis di fasi noivu ku noiva mal. Alen di kila, desdi manga di tempu arus sta ligadu di manera misteriosu ku tene fiju, filisidadi ku longa vida. I sta klaru di kuma tudu kilis ku misti fika sempri na amor di Deus dibi di ivita sedu susadu pa es kustumus. — Lei 2 Koríntius 6:14-18.

18. Kal prinsipius di Biblia ku dibi di orienta kasal ku na plania un festa di kasamenti ku kilis ku kumbidadu?

 ¹⁸ Di mesmu manera, servus di Jeova ta ivita di pratikas di mundu ku ta tira dignidadi di un kasamenti kriston o ku pudi ofendi konsiensia di sertus jinti. Pur izemplu, e ta ivita di bibi dimas ku camidera, pabia e ta lembra di konsiju di Biblia ku fala pa “ka no yanda na wukesa, nin na camidera”. (Romanus 13:13) E ta ivita tambi di fasi festas di kasamenti di ostentason, ku ta refleti “vida di ronku”. (1 Jon 2:16) Si bu sta na plania un festa di kasamenti, ka bu diskisi nunka di kuma Jeova misti pa es dia spesial sedu un dia ku bu na lembra sempri del ku alegria, sin ripindimentu. *

19, 20. (a) Ke ki un livru fala aserka di kustumu di maja kopu na n̈utru antis di bibi? (b) Ke ku manda es kustumu ka bon pa kristons?

¹⁹ Na manga di kasamentis ku jumbais, jintis kustuma ta maja kopu na n̈utru antis de bibi. Un livru di 1995 ku ta fala di biñu ku kulturas, fala sin: “Maja kopu na n̈utru . . . talves i forma mudernu di kustumus di jintis antigu di darma se deus biñu . . . pa pidi ‘longa-vida’ ku ‘saudi!’” — International Handbook on Alcohol and Culture.

²⁰ Na bardadi manga di jintis pudi pensa di kuma maja kopu na n̈utru antis di bibi i ka un kusa ligadu ku riliẑion. Ma kustumu di yalsa kopu di biñu pa riba pudi nkaradu suma un pididu pa “seu” — pidi ajuda o benson di un forsa spiritual — di un manera ku ka sta di akordu ku ke ki Biblia fala. — Jon 14:6; 16:23. *

21. (a) Kal festas popular ku kristons dibi di ivita del, mesmu ke ka tene oriẑen ligadu ku riliẑion? (b) Pabia ke dibi di ivita di es festas?

²¹ Aos, alguns teras ta manifesta spiritu di mundu ku sta na piora kada bias mas, i ku ta promovidu pa Babilonia Garandi di manera diretu o indiretu. E ta patrosina karnaval o festas nunde ki ta ten bajus indisenti i ku te mesmu pudi promovi un stilu di vida omoseksual. Sera ki i apropriadu pa kilis ku ama Jeova partisipa nes tipu di festas? Sera ki un kriston ku ta fasi es, pudi na bardadi fala kuma i nuju mal? (Salmu 1:1, 2; 97:10) I na sedu bon kopia izemplu di salmista ku fasi orason i fala: “Ka bu disa ña uju jubi-jubi kusa ku ka bali; arnoba ña vida konformi bu palabra.” — Salmu 119:37.

22. Na kal mumentus ku un kriston pudi disidi basiadu na si konsiensia, si kontra i na partisipa o i ka na partisipa na un festa?

²² Na dia ku jintis di mundu ta fasi se festas, kriston dibi di toma kuidadu pa ka si komportamentu da utrus ntindi kuma i sta na apoia ki festa. Apostulu Paulu fala: “Nin si bo na kume, o bo na bibi, o bo na fasi kalker utru kusa, bo fasi tudu pa gloria di Deus.” (1 Koríntius 10:31, jubi kuadru “ Toma bon disisons.”) Ma si kontra kustumu di festa ka ten nada ku riliẑion falsu, i ka selebrason ligadu ku pulitika o patria, i si kontra i ka ta viola nin un prinsipiu di Biblia, na es situason kada kriston na toma si propi disison di partisipa o ka partisipa. Ora ki na toma si disison, i dibi di leba en konta sintimentu di utrus aserka di ki asuntu pa ka fasi elis tropesa.

23, 24. Kuma ku no pudi da un bon tustumuñu aserka di normas di Jeova?

²³ Manga di jintis ta nkara dia di festas popular suma opurtunidadi pa familia o amigus sta juntu. Asin, si algin pensa di kuma no pusison basiadu na Biblia i ta mostra falta di amor o i dimas, ku bondadi no pudi splikal di kuma Tustumuñas di Jeova gosta di pasa bon mumentus  ku familia o ku amigus. (Ditus 11:25; Eklesiastis 3:12, 13; 2 Koríntius 9:7) No ta pasa bon mumentus juntu ku jintis ku no ama duranti tudu anu, ma suma no ama Deus i no ama si normas, no ka misti manca ki mumentus ku kustumu ku ka ta kontental. — Jubi kuadru “ Adorason di bardadi ta da alegria garandi.”

²⁴ Alguns Tustumuñas di Jeova konsigi tene bon rusultadus na splika jintis ku misti sibi es asuntu basiadu na informason ku sta na livru Ke ki Biblia na Bardadi ta Sina? * Lembra di kuma, no objetivu i pa atrai jintis pa bardadi, i ka pa mostra kuma e sta eradu. Pabia di kila, mostra rispitu bu manti kalmu, i lembra kuma bu “kombersa dibi di sabi, ku ta da gustu pa obi”. — Kolosensis 4:6.

25, 26. Kuma ku papes pudi juda se fijus kirsi na fe i omenta se amor pa Jeova?

²⁵ Suma servus di Jeova, no sta ben informadu. No sibi pabia ku no fia na sertus kusas i pabia ku no ta pratikal, i no sibi ke ku manda no ta ivita di utrus kusas. (Ebreus 5:14) Pa kila, papes, bo juda bo fijus sibi rasiosina basiadu na prinsipius di Biblia. Si bo fasi kila, bo na fortalisi se fe, bo na juda elis da respostas basiadu na Biblia pa kilis ku duvida di se krensas i bo na juda elis oja kuma Jeova ama elis. — Isaias 48:17, 18; 1 Pedru 3:15.

²⁶ Tudu kilis ku ta adora Jeova ku “Spiritu ku bardadi” ka ta ivita so di festas ku ka sta di akordu ku Biblia, ma e ta sforsa tambi sedu onestu na tudu arias di se vida. (Jon 4:23) Na mundu di aos, pa manga di jintis, sedu onestu i ka un kusa pratiku. Ma suma ku no na bin oja na prosimu kapitulu normas di Deus sempri i minjor.