Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

CAPÍTULO 13

Ndxa̱a̱ rí tsénigu̱u̱ʼ Dios

Ndxa̱a̱ rí tsénigu̱u̱ʼ Dios

“Guni má xúʼko̱ rí májánʼ náa inuu Señor.” (EFESIOS 5:10.)

1. Tsáa e̱ʼkha̱ kagu̱u̱n Jeobá náa ikhaa, ga̱jma̱a̱ náa numuu rí gíʼmaa makuwá xawii xá.

JESÚS niʼthí rí bi̱ gajkhun ni̱ndxu̱ún xa̱bi̱i̱ Dios “muni mba naʼ espíritin gajma ri gako, numu ri xabo tsi xkuaʼni ini, tsuʼkue iʼñiʼ Ana manga ri maguma mba guni” (Juan 4:23). Jeobá ndañíinʼ bi̱ nanigu̱u̱nʼ rí gajkhun ga̱jma̱a̱ na̱ʼkha̱ kagu̱u̱n náa ikhaa ga̱jma̱a̱ náa a̱ʼdióo (Juan 6:44). Ra̱ʼkhá tháán kuwáanʼ gagi numuu rí Dios ni̱ʼkha̱ kaguáanʼ náa xuajñu. Mú gamíi dí magandríguáanʼ náa tsáʼkhá ndrígóo Satanás, bi̱ phú najmañuu naʼninduwaʼ. Mu xágiʼnulú xúʼko̱, gíʼmaa makuwáanʼ xawii ga̱jma̱a̱ muʼni “má xúʼko̱ rí májánʼ náa inuu Señor” (Efesios 5:10; Revelación 12:9).

2. Arathá xú káʼnii eʼyoo Jeobá rí mundawaʼ religión rí gajkhun ga̱jma̱a̱ dí ragájkhun.

2 Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí nirígá nákha wajyúúʼ náa mijngii kúbá Sinaí. Índo̱ israelitas nitháán Aarón rí maʼni̱i̱ mbáa dios, ikhaa niʼnimbánuu dí nitháán índo̱ niʼnii ga̱jma̱a̱ oro mbáa aʼdá xédé. Mú i̱ndó nindxa̱ʼwáminaʼ rí ma̱ndoo mbuyamajkuíí Jeobá náa inuu aʼdá xédé, numuu dí niʼthí: “Gájtsí rígá ndxo̱o̱ Jeobá”. Mú, xú káʼnii nikumu̱u̱ Jeobá rá. Lá nda̱a̱ rí nikumu̱u̱ índo̱ ndiʼyoo rí ndxa̱a̱ rúʼko̱ nindawaʼ ga̱jma̱a̱ religión rí gajkhun ga̱jma̱a̱ dí ragájkhun ráʼ. Na̱nguá. Ikhaa niʼni rí makhañún mbá 3,000 xa̱bu̱ bi̱ ndiyamajkuíí aʼdá xédé (Éxodo 32:1-6, 10, 28). Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ relato rígi̱ bi̱ nandulúʼ rí Dios ma̱ndoo kaʼyulú rá. Gíʼdoo wéñuʼ numuu dí “xúrugua̱ nditháan rí mixkawiʼ” ga̱jma̱a̱ rí muʼni tsiakimijna muñewa̱a̱n rí gajkhun mu xúndáwaaʼ ga̱jma̱a̱ nimbá dí ra̱májánʼ (Isaías 52:11; Ezequiel 44:23; Gálatas 5:9).

3, 4. Ndíjkha jngó rí gíʼdoo numuu mbuʼyáá rí eʼthí Biblia ga̱jma̱a̱ numuu costumbres ga̱jma̱a̱ ndxa̱a̱ rí najmaʼnuʼ wéñuʼ rí mbiʼi xúgi̱ rá.

3 Nákha nikuwa timbíi̱n cristianos, nikuwa tikhun bi̱ nigíʼ musngáa dí ragájkhun náa congregación. Nákha ndiʼkhún nigi̱ʼdi̱i̱ na̱nguá nindoo nini, numuu rí apóstoles túniñanʼ marigá. Mú nda̱wa̱á rí nikháñun apóstoles, cristianos bi̱ ragájkhun, bi̱ na̱nguá eñún gúyáá dí gajkhun, nini i̱ʼwáʼ costumbres, ndxa̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbiʼi “mitsáʼkháan” dí rígá náa i̱ʼwáʼ religión ga̱jma̱a̱ rí mbiʼi xúgi̱ nuthi rí nindxu̱u̱ ndxa̱a̱ ndrígu̱ún cristianos (2 Tesalonicenses 2:7, 10). Náa capítulo rígi̱ mbuʼyáá tikhuu xkri̱da. Mbuʼyáá rí na̱nguá kuwa rusngajma espíritu ndrígóo Dios, kuwa rusngajma espíritu ndrígóo numbaaʼ, dí ikháá má eni: Nandún kuyamijná i̱ndó ikhiin ga̱jma̱a̱ nuni marigá creencias dí ragájkhun ga̱jma̱a̱ espiritismo, xó má nirígá náa ‹Babilonia rí nindxu̱u̱ Xuajen apha› (Revelación 18:2-4, 23). * Xámbumulú rí Jeobá naninuuʼ májánʼ religión rí naʼni rí xkawiʼ náa ni̱ʼkha̱ mbaʼa costumbre rí najmaʼnuʼ, ikha jngó ndaʼyoo rí nindxu̱u̱ xkawiʼ dí mbiʼi xúgi̱ xó má nákha wajyúúʼ. Gíʼmaa maxmiéjunʼlú itháan xóo eʼyoo ikhaa (2 Juan 6, 7).

4 Ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos nduʼyáá rí Jeobá tsénigu̱u̱ʼ tikhuu ndxa̱a̱. Ikha jngó, gíʼmaa rí maguajún jmbu rí xúmbáyii nimbá. Guʼyáá ndíjkha jngó tsénigu̱u̱ʼ Dios. Índo̱ gákru̱ʼu̱lú dí rúʼko̱ gárikhoo rí Dios maʼndoo kaʼyulú, itháan exkaxánʼ dí maxúʼni nimbá rí tsénigu̱u̱ʼ.

NAVIDAD, O RÍ NDUYAMAJKUÍÍ A̱JKHA̱ʼ

5. Ndíjkha nduʼyáá gajkhun rí Jesús na̱nguá nigumaa 25 ñajunʼ gu̱nʼ diciembre rá.

5 Biblia na̱nguá eʼthí xí niniriyaʼ ndxa̱a̱ rí xú káʼnii nigumaa Jesús. Na̱nguá eʼyáá náa phú mbiʼi nigumaa. Mú nduʼyáá gajkhun rí na̱nguá nigumaa 25 ñajunʼ gu̱nʼ diciembre. * Náa numuu rá. Numuu rí náa Israel fecha rúʼko̱ naʼni miguwan, mú, xó má eʼthí náa Lucas 2:8-11, mbiʼi rí nixtáa Jesús kuwa “huaxtu tsi numbatin xukuin xana mbruʼun”. (Mú na̱nguá guanún náa xanáá xúgíʼ tsiguʼ, á mu rí xúʼko̱ nda̱a̱ numuu miʼtá rí kuwa xanáá) Ga̱jma̱a̱ rí diciembre náa Belén naxnúu ruʼwa ga̱jma̱a̱ asndu nagajtaa nieve, ikha jngó báxtúu na̱nguá guanún náa xanáá mu muñewu̱u̱n mugiuún, rí nuni nuruguariʼin. Ma̱ngaa ragíʼmaa magumulúʼ ndíjkha ni̱jkha̱ José ga̱jma̱a̱ María náa Belén: Mu maʼnimbánuu ga̱jma̱a̱ censo rí niʼthí Augusto (Lucas 2:1-7). Numuu rí ndaʼyoo rí judíos na̱nguá eñún gúñún bi̱ kuwa náa Roma, emperador buʼko̱ niʼtáñajúúnʼ magún náa xuajen rí nikuwa xiʼñúnʼ índo̱ naʼni wéñuʼ miguwan.

6, 7. a) Náa ni̱ʼkha̱ mbaʼa costumbres rí narígá náa Navidad rá. b) Náa numuu rí mixtiʼkhu nindxu̱u̱ índo̱ nuxna regalo bi̱ cristianos ga̱jma̱a̱ regalo rí nuxna índo̱ naʼni Navidad rá.

6 Ikha jngó, náa phú ni̱ʼkha̱ Navidad rá. Raʼkháa náa Biblia, na̱ʼkha̱ náa i̱ʼwáʼ religión dí na̱nguá nindxu̱u̱ cristianas. Mbá rí ikhaa nigumbiʼyuu saturnales ndxa̱a̱ dí nuni ga̱jma̱a̱ numuu Saturno, dios romano bi̱ naʼni marigá dí najuaʼdu. I̱mba̱ ninindxu̱u̱ rí “índo̱ nagumaa a̱jkha̱ʼ”, xó má eʼthí Enciclopedia de la Religión Católica, rígi̱ narígá índo̱ naʼni 25 ñajunʼ gu̱nʼ diciembre, mbiʼi rí mitsáʼkháan eyáá bi̱ nduyamajkuíí dios a̱jkha̱ʼ Mitra. Enciclopedia rígi̱ xóó naʼthí rí “guʼwá ndxájkun nigíʼdu̱u̱ raʼniriyaaʼ rí nigumaa [Cristo]” fecha rúʼko̱ “mu maʼni ikháá má mbiʼi rí narígá ndxa̱a̱ ndrígóo A̱jkha̱ʼ (Mitra) dí nuni xa̱bu̱ bi̱ i̱ʼwáʼ religión”. Ga̱jma̱a̱ gíʼmaa muʼthá dí rígi̱ nirígá 300 tsiguʼ nda̱wa̱á rí nikháñu Jesús.

Bi̱ gajkhun nindxu̱u̱ cristiano naxná regalo numuu rí nandoo kaʼyoo bi̱ naxnúu

7 Índo̱ narígá ndxa̱a̱ rúʼko̱, xa̱bu̱ bi̱ i̱ʼwáʼ religión nuxnamijná regalos ga̱jma̱a̱ nuni májáánʼ ganitsu, rí nuni asndu mbiʼi xúgi̱ náa Navidad. Mú índo̱ nuxnamijná regalo náa Navidad na̱nguá eni xó má eʼthí náa 2 Corintios 9:7: “Mámbáa gáʼni xó má nagájnuu náa a̱jkiu̱u̱n, raʼkháa ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ a̱jkiu̱u̱n ni má ga̱jma̱a̱ tsiakii, numuu rí Dios nandoo kaʼyoo bi̱ naxná ga̱jma̱a̱ gagi”. Ikháanʼ bi̱ gajkhun ni̱ndxu̱lú cristianos nuxnáá regalo mbáa numuu rí nandulúʼ kuʼyáá, rí asndu tsíguaʼthi̱i̱n nimbá, ga̱jma̱a̱ na̱nguá má gíʼmaa maʼni mbá fecha kiejunʼ (Lucas 14:12-14; atraxnuu Hechos 20:35). Ga̱jma̱a̱ kuwáanʼ gagi wéñuʼ numuu rí niguma káwáanʼ náa rí nánguá maxmiéjunʼlú ga̱jma̱a̱ nánguá muʼni gidxóó rí narígá náa ndxa̱a̱ rúʼko̱ (Mateo 11:28-30; Juan 8:32).

8. Lá nigún kudúún regalos astrólogos mbiʼi rí nigumaa Jesús ráʼ. Arathá ndíjkha xúʼko̱ etriʼña̱a̱.

8 Mbáa maxtáa tsí maʼthí: “Lá na̱nguá nixnáá regalo Jesús xa̱bu̱ bi̱ ni̱ndxu̱ún magos mu muni ndxa̱a̱ índo̱ nigumaa xáʼ.” Na̱nguá. Bi̱ astrólogos nixnáá regalos numuu rí nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ itháan gíʼdoo numuu, xó má costumbre dí nirígá nákha wajyúúʼ (1 Reyes 10:1, 2, 10, 13; Mateo 2:2, 11). Na̱nguá nigún gúyáá índo̱ kaʼwa̱a̱n náa nuphiʼtsu xujkhúʼ mbruʼun rí nixtáa, ikhiin nigún gúyáá náa goʼwóo, mba̱yu̱ʼ gu̱nʼ nda̱wa̱á.

RÍ EʼTHÍ BIBLIA GA̱JMA̱A̱ NUMUU NDXA̱A̱ DÍ NARÁMÁʼ TSIGÚN

9. Ndiéjunʼ nirígá náa nájma̱ ndxa̱a̱ rí nirámáʼ tsigúnʼ rí naʼthí náa Biblia rá.

9 Nákha wajyúúʼ, índo̱ nagumaa mbáa ada̱ narígá wéñuʼ gagi xó má mbiʼi xúgi̱. Mú náa Biblia tséʼthi á mu rí mbáa xa̱bi̱i̱ Dios niʼniriyaaʼ ndxa̱a̱ índo̱ nirámáʼ tsiguuʼ (Salmo 127:3). Lá nimbumún gúniraʼmáʼ xáʼ. Na̱nguá, numuu rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu a̱jma̱ ndxa̱a̱ rí narámáʼ tsigúnʼ: Ndrígóo faraón ga̱jma̱a̱ ndrígóo Herodes Antipas (atraxnuu Génesis 40:20-22; Marcos 6:21-29). Mú na̱nguá eʼthí rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu nájma̱ ndxa̱a̱ rígi̱, mú itháan rí iwáá kayuʼ, náa nixiyáa Juan bi̱ nakumíínʼ iyááʼ xa̱bu̱.

10, 11. Xú káʼnii ndiyáá ndxa̱a̱ rí narámáʼ tsigúnʼ timbíi̱n cristianos, ga̱jma̱a̱ náa numuu rá.

10 Xó má eʼthí libro Las cosas nuestras de cada día, timbíi̱n cristianos “ndiyáá ndxa̱a̱ rígi̱ [...] xóo mbá dí nuni xa̱bu̱ bi̱ tseniʼniiʼ Dios”. Mbá xkri̱da, mbaʼin xa̱bu̱ griegos ga̱jma̱a̱ romanos bi̱ nikuwa nákha wajyúúʼ, ninimbu̱ún rí mámbáa xa̱bu̱ gíʼdaa mbáa “espíritu bi̱ niñewu̱u̱n nákha nigumaa ga̱jma̱a̱ nañewu̱u̱n xúgíʼ mbiʼi rí naxtáa”, ga̱jma̱a̱ “naguma ndxa̱a̱ mámbá índo̱ kaʼyoo mbiʼi rí nigumaa”, o índo̱ narámáʼ tsiguuʼ (Gran Enciclopedia Rialp). Ma̱ngaa, mba̱yu̱ʼ tsiguʼ nuni mbrígúu astrología mú itháan ga̱jma̱a̱ horóscopo náa fecha rí nigumaa mbáa xa̱bu̱.

11 Rígi̱ nindxu̱u̱ rí nuni xa̱bu̱ bi̱ tseniʼniiʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ na̱ʼkha̱ náa espiritismo, mbáa rígá i̱mba̱ numuu rí xa̱bi̱i̱ Dios tséniriyaʼ índo̱ narámáʼ tsigúnʼ. Náa guaʼyaa rá. Numuu rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ gua̱bi̱nʼ. Ikhiin na̱nguá nikumu̱ún rí gíʼdoo wéñuʼ numuu índo̱ nagumiin rí asndu muni ndxa̱a̱ índo̱ narámáʼ tsigúnʼ (Miqueas 6:8; Lucas 9:48). * Nixnáá gamajkhu Jeobá, numuu rí ikhaa niʼni rí makuwá (Salmo 8:3, 4; 36:9; Revelación 4:11). *

12. Ndíjkha nuʼthá rí itháan májánʼ índo̱ nakháñulú ki xóo índo̱ nagumáanʼ rá.

12 Índo̱ mbáa xa̱bi̱i̱ Jeobá naxtáa jmbu asndu índo̱ nakháñuu, Jeobá narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo, náa nakujmaa rí gajkhun mata̱nga̱a̱ maxtáa mbu̱júu̱ (Job 14:14, 15). Ikha jngó naʼthí náa Eclesiastés 7:1: “Rí majmaʼníín xóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ májáánʼ itháan májánʼ ki xóo mbá aceite, ga̱jma̱a̱ mbiʼi rí nakháñuu mbáa nindxu̱u̱ itháan májánʼ ki xóo mbiʼi rí nagumaa mbáa”. Nindxu̱u̱ rí xú káʼnii kujmáanʼ májánʼ náa Jeobá índo̱ nuʼni káxi̱ ñajunʼ ndrígóo. I̱ndó rí najuiʼtúlú muʼniriyaʼ ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos nindxu̱u̱ índo̱ nikháñu Jesús, raʼkháa índo̱ nigumaa, numuu rí ikhaa niʼni káwáanʼ (Hebreos 1:3, 4; Lucas 22:17-20).

NDXA̱A̱ SEMANA SANTA

13, 14. Náa ni̱ʼkha̱ mbaʼa costumbres rí najmaʼnuʼ wéñuʼ índo̱ naʼni Semana Santa rá.

13 Índo̱ naʼni Semana Santa nuniriyaʼ rí nikháñu Cristo ga̱jma̱a̱ índo̱ natuxi̱i̱. Mú rígi̱ na̱ʼkha̱ náa religión dí ragájkhun. Guaʼdáá costumbre rí nuniriyaʼ ga̱jma̱a̱ procesión ga̱jma̱a̱ tseʼphu nditháan xuwiʼ. Náa phú ni̱ʼkha̱ costumbre rígi̱ rá. Maski ajndu náa Biblia naʼthúún bi̱ cristianos rí muniriyaaʼ rí nikháñu Jesús, mú na̱nguá e̱ʼkha̱ raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Pascua. Costumbres ga̱jma̱a̱ eʼwáʼ rí narígá índo̱ naguma ndxa̱a̱ rígi̱ na̱nguá embánii ga̱jma̱a̱ rí e̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia.

14 Jeobá tsénigu̱u̱ʼ nditháan rí muniriyaaʼ rí xú káʼnii nituxi̱i̱ A̱ʼdióo ga̱jma̱a̱ costumbre dí xkawiʼ náa dí nubúunʼ (2 Corintios 6:17, 18). Dí muniriyaaʼ rí xú káʼnii nituxi̱i̱ Cristo na̱nguá e̱ʼkha̱ raʼthí náa Escrituras. Náa tikhuu xuajen nuxná imbo̱o̱ mbiʼyuu, rí asndu tséʼkha̱ náa Biblia, rígi̱ nindxu̱u̱ imbo̱o̱ náa nakujmaa rí tséyamajkuíí Dios.

NDXU̱ÚN WA̱JINʼ

15. Náa e̱ʼkha̱ costumbre rí muniriyaaʼ ndxu̱ún wa̱jinʼ xá.

15 Náa e̱ʼkha̱ costumbre rí muniriyaaʼ ndxu̱ún wa̱jinʼ xá. Mbóo libro naʼthí: “Tikhuu creencias rí najmaʼnuʼ wéñuʼ rí nuni ndxu̱ún wa̱jinʼ na̱ʼkha̱ náa religión dí ragájkhun ga̱jma̱a̱ na̱ʼkha̱ rarígá asndu nákha wajyúúʼ. Xúʼko̱ enimbu̱ún mbaʼin xa̱bu̱ náa xuajen bi̱ ni̱ndxu̱ún católicos rí índo̱ naʼni ndxu̱ún wa̱jinʼ, ikhiin natangi̱ín náa guʼwún rí nikuwa nákha ginii ga̱jma̱a̱ naʼphu̱ ganitsu rí niguma májáánʼ” (Rí niguma nákha 1910 The Encyclopædia Britannica). Rí mbiʼi xúgi̱ mbaʼin xa̱bu̱ nuni costumbre rígi̱ rí na̱ʼkha̱ náa religión dí ragájkhun.

GATSIGÚNʼ GANINDXU̱U̱ KAʼWU NÁA IDUU DIOS

16, 17. a) Ndíjkha rí gíʼdoo numuu rí bi̱ nudamijná gíʼmaa mbuyáá rí eʼthí Biblia ga̱jma̱a̱ numuu costumbres rí rígá náa xuajen rá. b) Ndiéjunʼ gíʼmaa mbuʼyáá ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú cristianos ga̱jma̱a̱ numuu rí nudaʼ arroz ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rá.

16 Itháán má tígo̱o̱, “nimbá aʼwá ndrígóo novio ni má ndrígóo novia ni xáwáán” náa Babilonia rí nindxu̱u̱ xuajen apha, numuu rí maguma gámbáa (Revelación 18:23). Náa numuu rá. Numuu dí naʼni espiritismo, rígi̱ naʼni rí asndu nákha nudamijná xa̱bu̱ naʼni gachúu rí xú káʼnii makuwá (Marcos 10:6-9).

17 Costumbre rígi̱, naxtiʼkhuu náa mámbá xuajen, mbáa makujmaa xóo májánʼ mú xámbumulú rí na̱ʼkha̱ náa religión dí ragájkhun. Ma̱ngaa eʼwáʼ rí nuni mu maguaʼdáá suerte bi̱ nudamijná ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa ikhí (Isaías 65:11). Guʼgíʼ mbóo xkri̱da rí índo̱ nudaʼ arroz ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ. Mbáa nákha phú ginii nixnúún ganitsu espíritus bi̱ ra̱míjínʼ mu nda̱a̱ rí guniu̱u̱n bi̱ ndiʼkhún ninigu̱nʼ. Ma̱ngaa arroz ndiyáá asndu nákha wajyúúʼ xóo mbá rí nambáñun muguaʼdiin e̱ji̱n, rí makuwá tsímáá ga̱jma̱a̱ makuwá mba̱yu̱ʼ mbiʼi. Ikha jngó, mu Dios ma̱ndoo kaʼyulú gíʼmaa rí muniʼñáaʼ costumbres rí xkawiʼ (atraxnuu 2 Corintios 6:14-18).

18. Náa biʼyaa ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia gíʼmaa mambáñun bi̱ mudamijná ga̱jma̱a̱ bi̱ gakuwa ikhí rá.

18 Xa̱bi̱i̱ Jeobá na̱nguá eni mbá rí xágiʼdoo numuu náa xa̱bu̱ bi̱ nunigu̱nʼ ga̱jma̱a̱ náa ndxu̱ún, o dí ma̱ndoo maʼni gawúunʼ conciencia ndrígu̱ún eʼwíínʼ. Na̱nguá ejmúún ajngáa rí maʼni gawúunʼ imba̱a̱ o dí miʼtháán skidiʼ mbáa, ni má tseni rí matiñu̱u̱n bi̱ nudamijná o dí muthi ajngáa xnduʼwá dí ra̱májánʼ (Proverbios 26:18, 19; Lucas 6:31; 10:27). Ma̱ngaa tseni ndxa̱a̱ mba̱ʼu̱ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ rí kiʼniratháá wéñuʼ, rí asndu tsékujmaa májánʼ, náa i̱ndó nusngajma rí guáʼdáá wéñuʼ (1 Juan 2:16). Rí nandoo Jeobá nindxu̱u̱ rí marmáʼáan a̱jkiu̱ún mbiʼi rúʼko̱ xóo mbá mbiʼi gagi raʼkháa rí tsingíná. *

LÁ RA̱MÁJÁNʼ RÍ MUʼNI BRINDIS RÁʼ.

19, 20. Ndiéjunʼ eʼthí mbá libro rí náa ni̱ʼkha̱ brindis, ga̱jma̱a̱ náa numuu dí ragíʼmaa maʼni costumbre rúʼko̱ mbáa cristiano rá.

19 Náa ndxa̱a̱ gatsigúnʼ, xúʼko̱ má náa reunión social, ikhí nakujmaa rí itháan nuni brindis. Nákha tsiguʼ 1995, mbá libro niʼthí rí brindis “nindxu̱u̱ mbá rí nuni asndu nákha wajyúúʼ, tsigijñaʼ náa nuxnún mbaʼin dios mbá líquido rí mitsáʼkháan [...] mu maʼnimbánuu mbá rí nunda̱ʼa̱a̱, náa nuthi ajngáa ‹¡gakuwaanʼ mba̱yu̱ʼ tsiguʼ!› o ‹¡salud!›” (International Handbook on Alcohol and Culture).

20 Gajkhun má rí mbaʼin na̱nguá eyáá brindis xóo mbá rí nuni náa religión o mbá superstición. Mú, costumbre rí muxuxi copa ma̱ndoo makujmaa rí kuwa runda̱ʼa̱ náa “mekhuíí”, o mbáa espíritu bi̱ gíʼdoo tsiakii, mu munda̱ʼa̱a̱ rí mambáñun. Náa Escrituras naʼthí dí ragíʼmaa munda̱ʼa̱ maguma tsajkurámáánʼ xúgi̱ kaʼnii (Juan 14:6; 16:23). *

“BI NANDALA KU̱YA̱A̱ JEOBÁ, GAGUIYALA KU̱YA̱A̱ DÍ RAʼKHÍ”

21. Náa biʼyaa ndxa̱a̱ ragíʼmaa maʼni mbáa cristiano, tséʼniuu á mu na̱ʼkha̱ náa mbá religión o na̱nguá, ga̱jma̱a̱ náa numuu rá.

21 Náa numbaaʼ rí kuwáanʼ na̱jkha̱ kagu̱u̱n xa̱bu̱ muni dí ra̱májánʼ, mbá rí na̱ʼkha̱ mbájmbu o na̱nguá náa Babilonia rí nindxu̱u̱ xuajen apha. Tikhuu xuajen nuni dí marigá ndxa̱a̱ mámbá tsiguʼ, xóo rí carnaval, náa nusian xkawiʼ wéñuʼ o asndu nuni mba̱a̱ xóo kuwa xa̱bu̱ bi̱ a̱jma̱ ñajúnʼ. Lá májánʼ rí bi̱ nandún kuyáá Jeobá mbuyáá rígi̱ o magún ikhí xáʼ. Lá xúʼko̱ gusngajma rí nawiñunʼ kuyáá dí ra̱májánʼ xáʼ. (Salmo 1:1, 2; 97:10.) Májánʼ gáʼni rí muʼni xóo niʼni salmista bi̱ nindo̱ʼo̱o̱ Dios: “Atani rí iduʼ maxáʼyoo nimbá dí ra̱májánʼ” (Salmo 119:37).

22. Nguáná rí kaʼyoo mandxaʼwáminaʼ cristiano xí naniñuuʼ conciencia ndrígóo maxtáa náa mbá ndxa̱a̱ o na̱nguá rá.

22 Índo̱ gárígá mbá ndxa̱a̱ náa dí ragíʼmaa maʼga̱ mbáa cristiano, gíʼmaa muña̱wa̱a̱n mu xúsngajmá rí kuwáanʼ ruñambáá. Pablo niʼthí: “Tséʼniuu á mu kuwáanʼ ruphiʼtsu, o nawa̱a̱nla, o rígá i̱mba̱ rí kuwáanʼ runi, guni xúgíʼ rígi̱ mu maʼga̱ gamajkhu náa Dios” (1 Corintios 10:31; atayáá náa kúgumaʼá “ Rí mambáyulúʼ mu muraʼwíí májánʼ rí muʼni”). Mú ndiéjunʼ gándoo gúʼthá ga̱jma̱a̱ numuu costumbre ga̱jma̱a̱ ndxa̱a̱ dí na̱nguá e̱ʼkha̱ náa nimbá religión, na̱nguá e̱ʼkha̱ náa política o dí mbuyamajkuíí bandera ga̱jma̱a̱ dí na̱nguá má enújngorámuʼ dí e̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia rá. Mú, rígi̱ naguanúu má náa mámbáa cristiano á mu maʼni o na̱nguá. Mú gíʼmaa mbaʼyoo xú káʼnii endxaʼwamíjna̱ eʼwíínʼ mu xajngrádiinʼ.

GUXNÁ GAMAJKHU DIOS GA̱JMA̱A̱ AJNGÚLÚ GA̱JMA̱A̱ DÍ NUʼNI

23, 24. Xú káʼnii gusngajmá dí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu xtángoo ndrígóo Jeobá rá.

23 Rí mbiʼi xúgi̱, mbaʼin nduyáá ndxa̱a̱ rí najmaʼnuʼ wéñuʼ xóo mbá mbiʼi rí ma̱ndoo muwi̱i̱n makuwá mbá kambáxu̱u̱n xúgínʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nambáxu̱u̱n gajmiún. Ikha jngó, mbáa makujmaa rí ikháanʼ bi̱ nuʼtáraʼa numuu Jeobá nanújngoo eʼni ga̱jma̱a̱ rí tsíyulú gúʼyáá xa̱bu̱ numbaaʼ gajmiúlú. Ma̱ndoo muʼthúún ga̱jma̱a̱ májánʼ rí nanigulúʼ magimbáanʼ mu makuwáanʼ gagi gajmiúlú bi̱ nandulúʼ kuʼñúún asndu náa má mbi̱ʼi̱i̱ rí mámbá tsiguʼ (Proverbios 11:25; Eclesiastés 3:12, 13; 2 Corintios 9:7). Mú nandulúʼ makru̱ʼu̱u̱n rí xákuwáanʼ gagi á mu nuʼni gachíí reunión rígi̱ ga̱jma̱a̱ costumbres rí tsénigu̱u̱ʼ Dios ga̱jma̱a̱ nanújngurámuuʼ xtángoo ndrígóo (atayáá náa kúgumaʼá “ Religión rí gajkhun naʼni makuwáanʼ itháan gagi”).

24 Índo̱ nuniu̱u̱n graxe̱, tikhun Testigos nuriʼña̱a̱ májánʼ índo̱ nusngajmún tikhuu punto rí na̱ʼkha̱ náa capítulo 16 ndrígóo libro Ndiéjunʼ phú eʼsngáa náa Biblia rá. * Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí tsíyulú dí mugi̱ʼdu̱lú gajmiúlú xa̱bu̱, ikháanʼ nandulúʼ dí maguánu majmañún. Ikha jngó, rí muʼthálú mani̱ndxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ gamajkhu, “májánʼ má xúʼko̱” ga̱jma̱a̱ “gagiʼdoo idú” (Colosenses 4:6).

25, 26. Xú káʼnii gúʼni mu fe ndrígu̱ún e̱jñu̱lú maʼni itháan gujkhuʼ ga̱jma̱a̱ mumbáñuun maʼndún kuyáá itháan Jeobá rá.

25 Bi̱ nuʼtáraʼa numuu Jeobá nduʼyáá májánʼ. Nduʼyáá náa numuu nuʼni o nuʼni gaʼduunʼ creencias ga̱jma̱a̱ tikhuu rí nagumaa (Hebreos 5:14). Mú ma̱ngaa gíʼmaa rí mbuyáá e̱jñu̱lú. Índo̱ nuʼni tsiakimijna mu makru̱ʼu̱u̱n ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia náa nambáyulúʼ maguajún jmbu, naʼni itháan gujkhuʼ fe ndrígu̱ún, nuʼnirathiin mu muriʼña̱a̱ ga̱jma̱a̱ Biblia náa xa̱bu̱ bi̱ nuraxu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu creencias ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ numbáñuun maʼndún kuyáá itháan Jeobá (Isaías 48:17, 18; 1 Pedro 3:15).

26 Mu mbuʼyamajkuíí Dios “naʼ espíritin gajma ri gako” raʼkháa i̱ndó xúʼgua̱ náa ndxa̱a̱ rí tséʼkha̱ raʼthí náa Biblia (Juan 4:23). Náa imbo̱o̱ capítulo muʼthá xú káʼnii gíʼmaa muʼni rí jmbu náa xúgíʼ rí gúʼni. Mbuʼyáá rí maski ajndu mbaʼin nduyáá xóo mbá rí tsíyambáá, rí muʼnimbulúʼ kuʼyáá Dios nindxu̱u̱ itháan májánʼ.

^ párr. 3 Atayáá náa kúgumaʼá “ Lá gíʼmaa mayambáá náa ndxa̱a̱ ráʼ.” Ma̱ngaa na̱ʼkha̱ raʼthí numuu mbaʼa ndxa̱a̱ náa Índice de las publicaciones Watch Tower, rí nini bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá.

^ párr. 5 Xó má tsiguʼ rí e̱ʼkha̱ náa Biblia ga̱jma̱a̱ historia, mbáa Jesús nixtáa tsiguʼ 2 rí tsiguʼ ginii, gu̱nʼ judío rí mbiʼyuu etanim, rí kaʼyoo mbá níʼkhóo gu̱nʼ septiembre ga̱jma̱a̱ mbá níʼkhóo gu̱nʼ octubre (atayáá Perspicacia para comprender las Escrituras, vol. 2, ináa 84, 85, rí nini bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá).

^ párr. 11 Náa xtángoo naʼthí dí mámbá rí mbáa a̱ʼgu̱ nagiʼdaa a̱ʼdióo gíʼmaa maxná mbá tsigijñaʼ, xúʼko̱ naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí xa̱bu̱ nuxnún aʼkhá e̱jñún (Levítico 12:1-8). Rígi̱ nimbáñun xa̱bu̱ israelitas rí mbuyáá ga̱jma̱a̱ awan índo̱ nagumaa mbáa xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ rí xúni̱ costumbre rígi̱ (Salmo 51:5).

^ párr. 18 Atayáá ajtsú artículo rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ndxa̱a̱ gatsigúnʼ ga̱jma̱a̱ convivio náa revista La Atalaya rí 15 ñajunʼ gu̱nʼ octubre tsiguʼ 2006, ináa 18-31.

^ párr. 20 Atayáá revista La Atalaya rí 15 ñajunʼ gu̱nʼ febrero tsiguʼ 2007, ináa 30, 31.

^ párr. 24 Rí nini bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá.