1. Ne a vaegā tino e talia ne Ieova ke fakapili‵pili atu ki a ia, kae kaia e ‵tau ei o tumau latou i te faiga o mea kolā e fiafia ki ei te Atua?

“TELA la, ko latou kolā e tapuaki fakamaoni, ka tapuaki ki te Tamana i te agaga mo te fakamaoni [“munatonu,” NW],” ko pati a Iesu. (Ioane 4:23) Kafai e maua ne Ieova a tino penā—e pelā mo koe—ko talia ei ne ia latou ke fakapili‵pili atu ki a ia e pelā foki mo tena Tama. (Ioane 6:44) Ko tafaga la te lasi o te tauliaga tenā! Kae ko tino kolā e fia‵fia malosi ki te munatonu i te Tusi Tapu e ‵tau o tumau i te faiga o “mea kolā e fiafia ki ei te Aliki,” me i a Satani ko te tupu o te faitogafiti.—Efeso 5:10; Fakaasiga 12: 9.

2. Fakamatala mai te kilokiloga a Ieova ki tino kolā e taumafai o palutaki te lotu tonu mo lotu ‵se.

² Mafaufau ki te mea ne tupu i tafa o te mauga o Sinai i te faiatuga a tino Isalaelu ke faite ne Alona se atua. Ne saga atu Alona ki a latou, faite ei ne ia se tamā pulumakau aulo kae fai atu me ko sui ne ia a Ieova. “Taeao ka fai se ‵kaiga fiafia e fakaaloalo ei te Aliki,” ko ana pati. E mata, ne seki fia saga atu a Ieova ki te palutakiga tenei o te lotu tonu mo lotu ‵se? Ikai. Ona ko te mea tenei ne tamate ei ne ia se toko tolu afe o tino kolā ne ifo ki tupua. (Esoto 32:1-6, 10, 28) Se a te akoakoga mō tatou? Kafai e fia tumau tatou i te alofa o te Atua, “sa puke se mea telā e fakalailai ne ia koutou” kae ke fakapalele ‵tou  mafi o puipui te munatonu mai so se mea masei.—Isaia 52:11; Esekielu 44:23; Kalatia 5: 9.

3, 4. Kaia e ‵tau ei o ‵saga tonu atu tatou ki fakatakitakiga fakavae i te Tusi Tapu māfai e iloilo aka ne tatou a tuu mo aganuu mo aso fakamanatu lauiloa?

³ E fakafanoanoa me i te otiga ne ‵mate a te kau apositolo kolā ne fai pelā me se puipuiga ki Kelisiano mai i akoakoga fakaaposetate, ne kamata ei o fakaaoga ne Kelisiano ‵loi kolā ne seki fakatāua ne latou te munatonu a tuu mo aganuu, aso fakamanatu, mo aso “tapu” fapau‵pau, kae fai mai latou me ko talia nei ne Kelisiano a mea konā. (2 Tesalonia 2:7, 10) I te taimi e mafaufau ei koe ki nisi aso fakamanatu konei, onoono aka me e fakaasi mai i ei te agaga o te lalolagi, kae e se ko te agaga o te Atua. E pelā me e tasi eiloa te pogai o fakamanatuga faka-te-lalolagi: E fakamalosi aka i ei a manakoga o te foitino, kae ‵lago atu ki lotu ‵se mo te faivailakau—ko iloga konā o ‘Papelonia te Sili.’ * (Fakaasiga 18:2-4, 23) Ke masaua foki, me ne matea muamua eiloa ne Ieova a faifaiga o tapuakiga fapau‵pau fakatakalia‵lia kolā ne māfua mai i ei a tuu mo aganuu lauiloa e uke. E seai se fakalotolotolua me e ‵pau eiloa tena sē fiafia ki fakamanatuga penā i aso nei. E mata, e se ‵tau o fai tena kilokiloga mo fai te ‵toe mea tāua ki a tatou?—2 Ioane 6, 7.

⁴ E pelā me ne Kelisiano ‵tonu, e iloa ne tatou me e isi ne aso fakamanatu e se fiafia ki ei a Ieova. Kae e ‵tau o fai se ‵tou fakaikuga mautinoa ke mo a eiloa e aofia tatou i ei. A te iloiloga o te pogai e se fiafia ei a Ieova ki  vaegā fakamanatuga penā ka fakamalosi aka i ei te ‵tou fakaikuga ke ‵kalo keatea mai so se mea telā e fakafaigata ei ke tumau tatou i te alofa o te Atua.

5. Kaia e mautinoa ei i a tatou me ne seki fanau a Iesu i a Tesema 25?

⁵ E seai se mea e fakaasi mai i te Tusi Tapu ke fakamanatu te aso fanau o Iesu. A te ‵tonuga loa, e se iloa te aso ne fanau ei a ia. Kae e mautinoa i a tatou me ne seki fanau a ia i a Tesema 25 i te tau ‵moko i te kogā koga tenā o te lalolagi. * E tasi te pogai me ne tusi mai a Luka i te taimi ne fanau ei a Iesu, “e isi ne tausi mamoe ne ‵nofo i te kogā vao tenā i te po, e tausi olotou mamoe.” (Luka 2:8-11) Moi fai ne ‵nofo atu faeloa latou “i te kogā vao tenā” i te tausaga kātoa, penei e se tāua te mea tenā. Kae ona ko te uke o vaiua mo kiona i Peteleema i te ‵tau ‵moko, ne ‵tau o faka‵malu a mamoe mai i ei kae ne seki ‵tau foki o ‵nofo atu a tausi mamoe “i te kogā vao tenā.” E se gata i ei, ne olo atu a Iosefa mo Malia ki Peteleema ona ko te fakatonuga a Kaisala Aokuso ke fai se laugā tino. (Luka 2:1-7) Kāti ne faigata ‵ki ke fai ne Kaisala se fakatonuga ke faima‵laga atu a tino kolā ne seki fia‵fia ki te pulega a Loma ki olotou fa‵kai i te ‵toe taimi ‵moko eiloa o te ‵tau ‵moko.

6, 7. (a) Ne māfua mai i fea te ukega o faifaiga kolā e fai sāle i te Kilisimasi? (e) Se a te mea e ‵kese ei te fai meaalofa i te Kilisimasi mo te fai meaalofa faka-Kelisiano?

⁶ E se faipati te Tusi Tapu ki te Kilisimasi, kae ne māfua  mai i fakamanatuga fapau‵pau i aso mua, e pelā mo te Saturnalia a te kau Loma, ko te fakamanatuga o Saturn, ko te atua o te tokilakau. Tela la, e ‵tusa mo olotou fuafuaga, e fakamanatu ne tino tapuaki ki te atua ko Mithra a “te aso fanau o te la telā e se matea” i a Tesema 25, ko pati i te New Catholic Encyclopedia. “Ne kamata te Kilisimasi i te taimi telā ne malosi ‵ki ei te tapuakiga ki te la i Loma,” kāti se tolu senitenali mai tua ifo o te mate o Iesu.

⁷ I te faiga o olotou fakamanatuga ne fakatau tuku atu ne tino fapau‵pau a meaalofa kae fai olotou ‵kaiga ‵lasi—ko faifaiga eiloa kolā e fai nei i te Kilisimasi. Kae e pelā eiloa mo faiga i aso nei, ne seki tuku atu a meaalofa o te Kilisimasi i aso konā i te agaga telā e fakaasi mai i te 2 Kolinito 9:7: “A tino takitokotasi e ‵tau eiloa o fai a te mea telā ko iku i tena mafaufau ke fai; e se i te loto sē malie io me ko te faimālō, me i te Atua e fiafia ki te tino telā e tuku ana mea mo te lotomalie.” E tuku atu ne Kelisiano ‵tonu olotou meaalofa ona ko te alofa, e se fai te mea tenā i se aso fakapito, kae e se fakamoe‵moe foki latou ke toe maua se taui mai i ei. (Luka 14:12-14; faitau te Galuega 20:35.) E se gata i ei, e lasi te lotou fakafetai me ko saoloto latou mai te lasi o te ‵vesi i te taimi o te Kilisimasi kae ko se fi‵ta foki latou i te faiga o kaitalafu e uke i te taimi tenā o te tausaga.—Mataio 11:28-30; Ioane 8:32.

8. E mata, ne tuku atu ne makoi a meaalofa mō te aso fanau o Iesu? Fakamatala mai.

⁸ Kae kāti ka kinau mai a nisi tino, e a, e seki avatu ne makoi a meaalofa ki te aso fanau o Iesu? Ikai. Ne fai fua olotou meaalofa mo fai se auala ke fakaasi atu ei te lotou āva ki se tino tāua, se faifaiga masani i taimi o te Tusi Tapu. (1 Tupu 10:1, 2, 10, 13; Mataio 2:2, 11) A te  ‵tonuga loa, ne seki olo atu latou i te afiafi po telā ne fanau ei a Iesu. Ne seki moe mai a Iesu e pelā me se pepe i se tali fagai manu, kae ko matua a ia kae ko nofo foki i loto i se fale i te taimi ne oko atu ei latou.

9. Se a te mea tāua e fakaasi mai i te Tusi Tapu e uiga ki aso fanau kolā ne fakamanatu?

⁹ E tiga eiloa ne fai faeloa te fanau mai o se pepe mo fai se taimi fakafiafia, e se faipati mai te Tusi Tapu e uiga ki te fakamanatuga o te aso fanau o se tavini a te Atua. (Salamo 127: 3) E mata, ne puli fua o fakaasi mai? Ikai, ona ko te mea e lua aso fanau kolā e fakaasi mai me ne fakamanatu—e tasi i o Falao o Aikupito a ko te suā aso fanau i o Helota Anitipa. (Faitau te Kenese 40:20-22; Maleko 6:21-29.) Kae ne fakaasi mai te avā mea konā e pelā me ne mea sē ‵lei—maise eiloa te aso fanau i te lua, telā ne ‵kati ei te ua o Ioane te Papatiso.

10, 11. Se a te kilokiloga a Kelisiano mua ki te fakamanatuga o aso fanau, kae kaia?

¹⁰ E fai mai The World Book Encyclopedia, “me ne ‵kilo atu a Kelisiano mua ki te fakamanatuga o aso fanau e pelā me se tuu a tino fapau‵pau.” Ne tali‵tonu a tino Eleni mua me ne tofu te tino mo te agaga telā e nofo mai i te taimi e fanau mai ei kae puipui ne ia te tino tenā i tena olaga kātoa. “Ne maua ne te agaga tenei tena ‵mana mai te atua telā i o ia te aso fanau ne fanau mai ei te tino tenā,” ko pati i te tusi ko The Lore of Birthdays. E leva kae lasi foki te fesokotakiga i faifaiga o aso fanau mo faifaiga fakataulaitu ki fetu.

¹¹ I tafa o te ‵teke atu ki aso fanau me ne māfua mai i faifaiga fapau‵pau mo mea fakataulaitu, kāti ne ‵teke atu foki a tavini mua a te Atua ki ei ona ko olotou tulaga  i mea tau amioga. Kaia e fai atu ei tatou penā? Ona ko latou konei ne tagata mo fafine loto mau‵lalo kolā ne seki fakatāua ne latou a te fakamanatuga o aso kolā ne fa‵nau mai ei latou ki te lalolagi. * (Mika 6:8; Luka 9:48) I lō te fai penā, ne ‵viki atu latou ki a Ieova kae fakafetai atu ki a ia mō tena meaalofa tāua ko te ola. *—Salamo 8:3, 4; 36:9; Fakaasiga 4:11.

12. E ‵lei atu pefea te aso e ‵mate ei i lō te aso e fa‵nau mai ei tatou?

 ¹² I te taimi e ‵mate ei a tino fakamaoni, e ‵mautakitaki olotou igoa i te mafaufau o te Atua, kae e mautinoa eiloa te lotou ola i aso mai mua. (Iopu 14:14, 15) E fai mai te Failauga 7:1: “A te takuleia o [“te igoa o,” NW] te tino e sili atu te ‵lei i lo te sausau manogi kae ‵togi ‵mafa; a te aso e mate ei koe e ‵lei atu i te aso ne fanau mai ei koe.” A ‵tou “igoa” ko ‵tou tulaga ‵lei telā ko oti ne maua i mua o te Atua e auala i te ‵tou tavini atu mo te fakamaoni. Se mea tāua ke matea atu me i te fakamanatuga fua e tasi telā ne fakatonu mai ke fai ne Kelisiano e se aofia i ei se aso fanau, kae ko te mate—ko te mate o Iesu, ko tena “igoa” ‵lei katoatoa, e pelā me ko te kī tāua ki te ‵tou fakaolataga.—Luka 22:17-20; Epelu 1:3, 4.

13, 14. Ne māfua mai i fea a faifaiga lauiloa o te Eseta?

¹³ E tiga eiloa e fakasalalau atu me ko te fakamanatuga o te toetu o Keliso, a te ‵tonuga loa a te Eseta ne māfua mai i tapuakiga ‵se. E fai pelā i a Eseta ko te suā igoa o Eostre, io me ko Ostara, te atua fafine o te vaveao mo te tau mafanafana o Egelani. Kae ne aofia pefea a fuamoa mo lapiti i te Eseta? Ko leva ne lauiloa a fuamoa “e pelā me ne fakatusa o te ola fou mo te toetu,” ko pati i te Encyclopædia Britannica, kae ko leva foki ne fai a lapiti mo fai a fakatusa o te fanafanau. Tela la, a te mea tonu e uiga ki te Eseta se fakalagi fua o te fanafanau telā ne fai lemū mo fai te fakamanatuga o te toetu o Keliso. *

¹⁴ E mata, e talia ne Ieova ke fakaaoga a fakalagi lai‵lai o te fanafanau ke fakamanatu ki ei te toetu o tena Tama? E se taitai eiloa! (2 Kolinito 6:17, 18) A te ‵tonuga loa, e se fakatonu mai te Tusi Tapu ke fakamanatu te toetu o Iesu. Tela la, ke fakamanatu te toetu o Iesu kae fakaigoa te mea tenā ki te Eseta ko silia atu eiloa tena masei.

15. Se a te māfuaga o te Halloween, kae kaia e tāua ei te aso telā ne filifili aka mō te fakamanatuga tenei?

¹⁵ Ona ko tena lauiloa i ana agaga loma‵tua mo nisi tino mo olotou teuga sona fai—e fakaigoa foki te  Halloween ki te All Hallows’ Eve io me ko te aso mai mua o te aso o Tino Tapu Katoa—kae ne māfua mai te mea tenā i tino mua o Peletania mo Aialani. I te masina sulu mai mua o Novema 1, ne fakamanatu ei ne latou te Samhain, telā ko te “Fakaotiga o te ‵Tau ‵Vela.” Ne tali‵tonu latou me i te vaitaimi o te Samhain, ne mavaelua ei te veli telā e ‵vae ne ia te lalolagi o tino ola mo te lalolagi o agaga, kae ko oloolo valevale ei a agaga ‵lei mo agaga ma‵sei i te lalolagi. E fai pelā me e toe ‵foki mai a agaga o tino ‵mate ki olotou fale, kae e tuku atu ne olotou kāiga a meakai mo meainu mo te fakamoemoega ke faka‵noga aka ei olotou ita. Tela la, i aso nei, kafai e teu a tama‵liki pelā me ne agaga kae olo atu mai fale ki fale o fakamatakutaku a tino ki se togafiti seiloga ke maua se lotou taui ‵lei, e se iloa ne latou me ko fakamalosi aka eiloa ne latou a fakalagi o te Samhain.

16, 17. (a) Kaia e ‵tau ei o iloilo faka‵lei ne Kelisiano kolā e fakatoka o a‵vaga a tuu a te fenua e uiga ki akoakoga fakavae i te Tusi Tapu? (e) Se a te mea e ‵tau o mafau‵fau ki ei a Kelisiano e uiga ki vaegā tuu pelā mo te lakuga o laisi mo nisi mea penā?

¹⁶ Ko pili o “seai . . . ne fiafiaga o avaga [i Papelonia te Sili].” (Fakaasiga 18:23) Kaia? E tasi te pogai ona ko ana faifaiga faivailakau, kolā e mafai o fakalailai i ei te avaga talu mai te aso e fakaipoipo ei.—Maleko 10:6-9.

¹⁷ E kese‵kese a tuu a atufenua. E isi ne tuu kolā e foliga mai me e ‵lei fua kae kāti ne māfua mai i faifaiga faka-Papelonia kolā e fai i ei ke ‘laki’ te tauavaga io me ko lā mālō. (Isaia 65:11, NW) E tasi te tuu penā ko te lakuga o laisi io me ko nisi mea penā. Kāti ne māfua mai te faifaiga tenei i te talitonuga me e faka‵noga aka  ne meakai a te ita o agaga ma‵sei ke mo a ma fakalogo‵mae atu ki te tauavaga. E se gata i ei, ne aofia te laisi i se taimi leva ‵ki i faifaiga o te fanafanau, fiafiaga, mo te ola leva. E manino ‵lei me i tino kolā e fia tumau i te alofa o te Atua e ‵tau o ‵kalo keatea mai vaegā tuu penā.—Faitau te 2 Kolinito 6:14-18.

18. Ne a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu e ‵tau o tau‵tali ki ei a te tokolua kolā ka fai o avaga mo tino ‵kami?

¹⁸ E penā foki te ‵kalo keatea o tavini a Ieova mai faifaiga faka-te-lalolagi kolā e mafai o fakamasei atu ki te tulaga ‵lei o te tauavaga io me fakamasei atu ki loto lagona o nisi tino. E pelā mo te mea tenei, e ‵kalo keatea latou mai te faiga o pati fakalogo kae fakalogo‵mae e uiga ki faifaiga fakatauavaga mo pati fai fa‵kata kolā e mafai o fakamasiasi atu ki te tauavaga fou mo nisi tino. (Faataoto 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) E ‵kalo keatea foki latou mai te faiga o ‵kaiga ‵togi ‵mafa kolā e se fakaasi mai i ei te loto maulalo kae ko “mea katoa i te lalolagi nei kolā e fakamata‵mata ki ei a tino.” (1 Ioane 2:16) Kafai e fakatoka koe o avaga, ke mo a ma puli me e manako a Ieova ke masaua ne koe tou aso fakapito tenei e pelā me se aso fakafiafia kae se fakafanoanoa. *

19, 20. Ne a pati i se tusi e tasi e uiga ki te māfuaga o te tugapati ‘ke manuia,’ kae kaia e se ‵lei ei te tuu tenei mō Kelisiano?

¹⁹ A te fai atu ke “manuia!” se faifaiga masani i fakaipoipoga mo nisi maopoopoga fia‵fia. E fai mai  a te tusi ko te International Handbook on Alcohol and Culture i te 1995: “A te fai atu ‘ke manuia!’ . . . kāti se faifaiga i aso nei telā ne māfua mai i te faiga o taulaga i aso mua, e ofo atu ei se vai tapu ki te kau atua . . . ke fai mai se fakamanuiaga, se ‵talo telā e fakatoetoe aka ki pati konei ‘ke ola loa koe!’ io me ‘ke ola ‵lei koe!’”

²⁰ E tonu, kāti e se iloa ne tino e tokouke a te mea tenei me se faifaiga fakalotu. E ui i ei, e mafai o ‵kilo atu ki te sauga o kilasi uaina ki luga [io me se keke kae fai atu ke manuia] e pelā me se fakamolemole ki te “lagi”—ki se agaga—mō se fakamanuiaga i se auala telā e se fetaui mo mea kolā e fakaasi mai i te Tusi Tapu.—Ioane 14:6; 16:23. *

21. E tiga eiloa e mafai o seai ne mea fakalotu e aofia i ei, ne a fakamanatuga lauiloa e ‵tau o ‵kalo keatea a Kelisiano mai i ei, kae kaia?

²¹ I te vave o gasolo ifo o ma‵sei a tulaga o te lalolagi i aso nei—se faifaiga telā e fakamalosi aka ne Papelonia te Sili i feitu kese‵kese—e ‵lago atu a nisi atufenua ki fakamanatuga io me ko Mardi Gras kolā e fai i ei a vaegā saka fakatakalia‵lia kae kāti penā foki mo faifaiga fakasotoma. E mata, se mea ‵lei ke ‵kau atu io me onoono a ‘tino kolā e a‵lofa ki a Ieova’ ki vaegā mea penā? E mata, e fakaasi mai i tena fai penā a te takalialia tonu ki te mea masei? (Salamo 1:1, 2; 97:10) E pefea te ‵lei atu ke fakaakoako ki te faisalamo telā ne ‵talo atu penei: “Tausi mai au keatea mai te saga tonu atu ki mea kolā e se aoga”!—Salamo 119: 37.

22. Ko te taimi fea e fai ei se fakaikuga totino a se Kelisiano e ‵tusa mo tena loto lagona me e kau a ia ki se aso fakamanatu io me ikai?

 ²² I aso fakamanatu a te lalolagi, e ‵tau o fakaeteete a Kelisiano ke mo a ma fakafoliga atu ki nisi tino i a latou e ‵kau ki ei. “Me ne a otou mea e fai, me ‵kai io me inu, e fai katoa ne koutou mō te vikiga o te Atua,” ko pati a Paulo. (1 Kolinito 10:31; ke onoono foki ki te pokisi “ Te Faiga o Fakaikuga mo te Poto.”) I te suā feitu la, kafai e manino ‵lei me e seai ne mea fakalotu i se tuu io me se fakamanatuga, e seai se vaega o se fakamanatuga fakapolitiki io me loto fenua, kae se soli foki i ei se akoakoga fakavae i te Tusi Tapu, ko fai ei ne Kelisiano taki tokotasi olotou fakaikuga totino e uiga ki ei. Ko te taimi foki tenā e ‵tau ei o mafaufau a ia ki lagonaga o nisi tino ko te mea ke se fakavāivāi atu ki a latou.

23, 24. E mafai pefea o tuku atu ne tatou se molimau ‵lei e uiga ki tulaga amio‵tonu o Ieova?

²³ E fai ne tino e tokouke a nisi aso fakamanatu lauiloa e pelā me ne avanoaga ke ‵kau fakatasi i ei a kāiga mo taugasoa. Tela la, kafai e ‵se te kilokiloga a se tino me e seai se alofa io me ko tō faigata te ‵tou tulaga faka-te-Tusi Tapu, fakamaina atu mo te atafai me e fakatāua ne Molimau a Ieova a maopoopoga aoga a kāiga mo taugasoa. (Faataoto 11:25; Failauga 3:12, 13; 2 Kolinito 9: 7) E ‵kau fakatasi tatou mo te fia‵fia mo ‵tou tino pele i te tausaga kātoa, kae ona ko te ‵tou a‵lofa ki te Atua mo ana tulaga amio‵tonu, e se ma‵nako tatou o fakama‵sei a taimi fakafia‵fia penā ki tuu kolā e fakaitaita atu ki a ia.—Ke onoono ki te pokisi  “ E Aumai ne te Tapuakiga Tonu te ‵Toe Fiafia Lasi.”

²⁴ Ko oti ne manuia a nisi Molimau i te tukuatuga o tali ki fesili i te mataupu e 16 i te tusi ko te Ne a Mea e Akoako ‵Tonu Mai i te Tusi Tapu? * Kae ke masaua i te ‵tou fakamoemoega ko te oko atu ki loto o tino, e se ko te manumālō i kinauga. Tela la, ke fakaasi atu te āva, taofiofi tou ita, kae “ke isi se alofa i otou pati e fai sāle, ke faka‵kona foki ki te masima ke tumau tena aoga.”—Kolose 4: 6.

25, 26. E fesoasoani atu pefea a mātua ke ‵tupu aka olotou tama‵liki i te fakatuanaki mo te a‵lofa ki a Ieova?

²⁵ E pelā me ne tavini a Ieova, e maua ne tatou a toe akoakoga ‵lei. E iloa ne tatou a te pogai e tali‵tonu ei tatou ki mea kolā e fai ne tatou mo te pogai e ‵kalo keatea ei mai nisi mea. (Epelu 5:14) Tela la, mātua, akoako outou tama‵liki ke iloa ne latou o fakavasega a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. Mai te faiga penā, e ati aka ei ne koutou te lotou fakatuanaki, e fesoasoani ke tuku atu ne latou a tali mai te Tusi Tapu ki tino kolā e fakafesili ne latou olotou talitonuga, kae fakamautinoa atu ki a latou te alofa o te Atua.—Isaia 48:17, 18; 1 Petelu 3:15.

²⁶ A tino katoa kolā e tapuaki ki te Atua “i te agaga mo te fakamaoni [io me ko te munatonu]” e se ‵kalo keatea fua mai aso fakamanatu kolā e se ‵lago ki ei te Tusi Tapu, kae taumafai malosi foki ke fakamaoni latou i feitu katoa o te olaga. (Ioane 4:23) E fai mai a tino e tokouke me ko seai se aoga o te fakamaoni i aso nei. Kae e pelā mo te mea ka matea atu i te suā mataupu, a auala o te Atua ko toe auala ‵lei eiloa i taimi katoa.