1. ¿Buchʼutik chikʼ tal ta stojolal li Jeovae, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan vikʼiluk jsatik ta mantal?

LI Jesuse laj yal ti «buchʼutik chichʼik ta mukʼ Dios ta melele» «chichʼik ta mukʼ Totil jech kʼuchaʼal tskʼan chʼul espiritu xchiʼuk kʼusi melel [...], yuʼun jech onoʼox, li Totile jaʼ tsaʼ li buchʼutik jech sventa x-ichʼat ta mukʼe» (Juan 4:23). Li Jeovae tsaʼ li buchʼutik skʼanojik li kʼusi melele xchiʼuk chikʼanan tal ta stojolal xchiʼuk ta stojolal li Xnichʼone (Juan 6:44). Jtaojtik jun mukʼta matanal, yuʼun stakojutik ta ikʼel li Jeovae. Akʼo mi jech, xibal me sba xijtsʼuj li ta spetsʼ Satanase, li bankilal jloʼlavaneje. Sventa mu xijtsʼuje, skʼan me vikʼiluk jsatik xchiʼuk ti «jechuk-o me [xkakʼtik] batel venta li kʼusi lek chil Kajvaltike» (Efesios 5:10; Apokalipsis 12:9).

2. Alo kʼu yelan chil Jeova ti tskap sba xchiʼuk jecheʼ relijion li melel relijione.

² Jvules ta joltik kʼusi kʼot ta pasel ta voʼne ta Vits Sinai. Kʼalal laj yalbeik Aaron ti akʼo spasbatik slokʼol jun dios li j-israeletike, la spas li kʼusi kʼanbate, la spas jkot chʼiom tot vakax ta oro. Akʼo mi jech, laj yal ti jaʼ noʼox la jaʼ jun skʼelobil li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune, yuʼun xi laj yale: «Ocʼome ta jpastic jun qʼuin ta sventa li Mucʼul Diose». Pe ¿kʼu yelan laj yaʼi sba li Jeovae? ¿Mi te noʼox van skʼeloj ti kʼu yelan la skap sba ta jecheʼ relijion li melel relijione? Moʼoj kʼuxi un. Laj yakʼ ta milel te van oxmiluk krixchanoetik ti laj yichʼik ta mukʼ li lokʼol taje (Éxodo 32:1-6, 10, 28). ¿Kʼusi chchanubtasutik mi ta jkʼan teuk oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose? Jaʼ ti tsots skʼoplal ti «mu me [jpiktik] li cʼusi toj chopole» xchiʼuk ti ta sjunuluk koʼonton xkakʼbetik yipal ta xchabiel li kʼusi melel sventa mu skap sba ta choplejale (Isaías 52:11; Ezequiel 44:23; Galatas 5:9).

3, 4. ¿Kʼu yuʼun skʼan jkʼelbetik lek skʼoplal ta Vivlia li kʼinetik o kostumbreetik ti lek ojtikinbilike?

 ³ Kʼux ta alel, pe li ta baʼyel siglo eke lik xaʼox svalopatinik mantal, jaʼ xkaltik, ti chchʼak sbaik lokʼel li ta melel chanubtaseletike. Muʼyuk kʼusi mas xkʼot ta pasel yuʼunik maʼ li ta slikebe, yuʼun jaʼ pajesvanik li jtakboletike. Pe kʼalal chamike, li jecheʼ yajtsʼaklomtak Kristo ti muʼyuk skʼanojik li kʼusi melele, lik xchanbeik skostumbreik xchiʼuk chanubtaseletik yuʼun krixchanoetik ti maʼuk jchʼunolajeletike, lik spasik kʼinetik xchiʼuk lik stsakik ta mukʼ li chʼul kʼakʼaletik ti jech-o chalik avi ti jaʼ la chanubtasel yuʼunik li yajtsʼaklomtak Kristoe (2 Tesalonisenses 2:7, 10). Ta jkʼeltik jayibuk li ta kapitulo liʼe. Te ta jkʼeltik ti maʼuk chakʼik ta ilel li snopben Diose, moʼoj, jaʼ li snopben balumile xchiʼuk ti koʼoltik li kʼusi tskʼanike: chakʼik ta oʼontonal li kʼusitik tskʼan stukike, tstijbe yoʼonton krixchanoetik ta xchʼunel li kʼusitik mu meleluke xchiʼuk ta sventa li espiritismo ti te likemik tal ta «Mukʼta Babiloniae» (Apokalipsis 18:2-4, 23). * Mu me xchʼay ta joltik ti xojtikin lek Jeova li ibal sba kʼinetik xchiʼuk yan kʼusitik la spas li relijionetik ta voʼne ti jaʼ la slikesik epal kostumbre ti lek ojtikinbilike xchiʼuk ti jech-o toj chopol chil li avie. Ta melel, li kʼusi skʼan mas oyuk ta koʼontontik snaʼele jaʼ li kʼusi tsnop Jeovae (2 Juan 6, 7).

⁴ Li yajtsʼaklomutik Kristoe jnaʼojtik ti mu lekuk chil jlom kʼinetik li Jeovae. Jaʼ yuʼun skʼan jpʼeluk ta koʼontontik ti mu jkap jbatik ta junuk kʼine. Jkʼeltik kʼu yuʼun toj chopol chil li Diose. Kʼalal chkaʼibetik smelolal ti tsmakutik ta be sventa teuk oyutik-o li ta kʼanelal yuʼune, mas to me oy ta koʼontontik ti mu jtikʼ jbatik ta spasele.

5. ¿Kʼu yuʼun jchʼunojtik ta melel ti muʼyuk ayan ta 25 yuʼun disiembre li Jesuse?

⁵ Li Vivliae muʼyuk chal mi oy la spasbeik skʼinal svokʼel li Jesuse. Ta melel, mu onoʼox jnaʼtik kʼusi kʼakʼalil ayan. Pe li kʼusi  jnaʼojtik ta melele jaʼ ti muʼyuk ayan ta 25 yuʼun disiembree. * ¿Kʼu yuʼun? Baʼyel, yuʼun jaʼo yorail siktik ta Israel li vaʼ kʼakʼale. Xi chal Vivlia kʼalal jaʼo vokʼ li Jesuse: «Te nakalik ta osiltik jchabichijetik ti chchabi xchijik ta akʼobaltike» (Lukas 2:8-11). Jaʼ yuʼun jamal ta aʼiel ti muʼyuk bu te chkomik ta osiltik sjunul jabile, yuʼun ti jechuke muʼyuk xa stu ti chichʼ albel skʼoplale. Xchiʼuk xtok li ta yorail siktik taje, chakʼ voʼ li ta Belene xchiʼuk chyal taiv, jaʼ yuʼun muʼyuk bu te nakalik ta osiltik xchabiel xchijik li jchabichijetike, yuʼun tstikʼik ta axibal na. Skʼan mu xchʼay ta joltik xtok ti kʼu yuʼun batik ta Belen li Jose xchiʼuk Mariae: jaʼ sventa xchʼunik li mantal laj yal Sesar Augusto ta sventa li stsakel biile (Lukas 2:1-7). Ta skoj ti mu lekuk xilik jromaetik li judaetike, li Sesar Augustoe mu suj batel ta yorail siktik sventa xbat ta slumal smoltotakik li judaetike, yuʼun mas to ch-ilinik mi jech akʼbat yil svokolike.

6, 7. 1) ¿Bu likem tal li kʼusitik ep chichʼ pasel ta skʼinal Svokʼel Ninyoe? 2) ¿Kʼusi jelel-o li matanaletik chakʼik yajtsʼaklomtak Kristoe xchiʼuk li matanaletik chichʼ akʼel ta skʼinal Svokʼel Ninyoe?

⁶ Vaʼun chaʼa, ¿bu likem tal li skʼinal Svokʼel Ninyoe? Likem tal ta stojolal krixchanoetik ti maʼuk jchʼunolajeletike, yuʼun muʼyuk bu chal Vivlia ti skʼan xichʼ pasele. June jaʼ li skʼinal Saturnoe, ti jaʼ jun dios ta Roma sventa tsʼunolajele. Yan xtoke, jaʼ «li svokʼel ‹Kʼakʼal ti mu xlaj ta tsalele›», jech kʼuchaʼal chal li Enciclopedia de la Religión Católica chichʼ toʼox pasel ta 25 yuʼun disiembre ti jaʼ chʼul kʼakʼal chilik li buchʼutik chichʼik ta mukʼ li dios Kʼakʼal Mitrae. Li livro taje chal ti «buchʼutik skuyoj sbaik ta yajtsʼaklomtak Kristoe lik spasbeik li skʼinal svokʼel [Kristo]» li vaʼ kʼakʼale «sventa xbat li krixchanoetik li ta skʼinal svokʼel chichʼ pasbel li Kʼakʼale (Mitra)». Skʼan xkakʼtik venta xtok ti te xaʼox van oxibuk sien jabil slajel Jesus kʼalal kʼot ta pasel taje.

⁷ Li ta kʼinetik taje, li krixchanoetik ti maʼuk jchʼunolajeletike  chakʼbe sbaik matanal xchiʼuk tspasik mukʼta veʼel, ti jaʼ jech-o tspasik li ta skʼinal Svokʼel Ninyo (Navidad) avie. Pe li kʼusi chtijbat yoʼontonik ta yakʼel matanaletike maʼuk li kʼusi xi chal ta 2 Korintios 9:7: «Ta jujuntal akʼik ti kʼu yelan chlokʼ ta avoʼontonike, mu me xchibetuk avoʼonton xavakʼik o mu me sujbiluk chavaʼi abaik, yuʼun kʼanbil yuʼun Dios li buchʼu xkuxet noʼox yoʼonton chakʼe». Li melel yajtsʼaklomutik Kristoe chkakʼtik matanal ta skoj ti chijkʼanvane, jech xtok muʼyuk jmalaojtik chkichʼtik akʼbel ek xchiʼuk mu persauk oy lek skʼakʼalil chkakʼtik li matanale (Lukas 14:12-14; kʼelo Echos 20:35). Jech noxtok, xijmuyubaj ti laj kichʼtik lokʼesbel jun alal ikatsile: jaʼ li vul oʼontonetik xchiʼuk ililetik ta skoj li kʼinetik taje (Mateo 11:28-30; Juan 8:32).

8. Li jkʼelkʼanaletike, ¿mi laj yichʼbeik batel smoton Jesus kʼalal ayane? Albo smelolal.

⁸ Xuʼ van oy buchʼu xi chale: «¿Mi mu lajuk yakʼbeik smoton Jesus li jkʼelkʼanaletik sventa tspasbeik skʼinal kʼalal vokʼe chaʼa?». Moʼoj ta melel. Li jkʼelkʼanaletik taje laj yakʼbeik smoton  sventa tstaik ta naʼel ti jaʼ jun krixchano ti tsots skʼoplale, ti jaʼ onoʼox jech chichʼ pasel ta skʼakʼalil Vivliae (1 Reyes 10:1, 2, 10, 13; Mateo 2:2, 11). Jech noxtok, muʼyuk bu ay skʼelik li ta akʼobal kʼalal ayane, yuʼun jaʼ to ay svulaʼanik ta sna kʼalal echʼem xaʼox jayibuk ue.

9. ¿Kʼusitik kʼot ta pasel li ta chib kumpleanyo chal Vivliae?

⁹ Ta voʼnee toj ep chakʼ muyubajel kʼalal ch-ayan jun olol jech kʼuchaʼal li avie. Akʼo mi jech, li Vivliae muʼyuk bu chal mi oy la spas skumpleanyoik junuk yajtunel Dios (Salmo 127:3). ¿Mi yuʼun van chʼay ta sjolik stsʼibaik komel ta Vivlia? Moʼoj, yuʼun chalbe skʼoplal chib kumpleanyo: li june jaʼ skumpleanyo jun faraon, li yane jaʼ li Erodes Antipase (kʼelo Génesis 40:20-22; Markos 6:21-29). Xchiʼuk chal ti chopol kʼusitik kʼot ta pasel li ta kʼinetik  taje, mas to li ta xchibale, yuʼun jaʼ te la skʼokbeik sjol li Juan J-akʼ-ichʼvoʼe.

10, 11. ¿Kʼu yelan laj yilik skʼinal kumpleanyo li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁰ Jech kʼuchaʼal chal li jlik livroe, li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe «xchʼunojik ti [...] kʼinetik taje xkoʼolaj kʼuchaʼal snaʼobil li jecheʼ relijionetike» (Las cosas nuestras de cada día). Li jgresiaetik xchiʼuk jromaetike, xchʼunojik ti kʼalal ch-ayan jun krixchanoe oy la jun yaj-anjel ti chchabiate xchiʼuk ti te la oy-o ta sjunul xkuxlejale. Li anjel taje «jmoj la oyik xchiʼuk jun dios ti mas tsots sjuʼele ti jaʼo la skumpleanyo ek kʼalal jaʼo skumpleanyo li jun krixchanoe» (The Lore of Birthdays). Jech noxtok, oy xa ta sjayibal siglo chalik ti stsakojbe sba skʼoplal li skʼakʼalil ch-ayan jun krixchano xchiʼuk li sabel skʼoplal kʼanaletike (horóscopo).

¹¹ Pe oy to yan srasonal ti jech muʼyuk la spas skumpleanyoik li yajtuneltak Diose, ti maʼuk noʼox ti stsakoj sba xchiʼuk li kʼusitik xchʼunoj li jyanlumetike xchiʼuk li spasel espiritismoe. ¿Kʼusi jaʼ? Jaʼ ti bikʼit yakʼoj sbaike. Muʼyuk bu la snopik ti toj tsots skʼoplal skumpleanyoike (Miqueas 6:8; Lukas 9:48). * Jaʼ chichʼik ta mukʼ li Jeovae, yuʼun tstojbeik ta vokol li kʼupil sba matanal ti jaʼ li jkuxlejaltike (Salmo 8:3, 4; 36:9; Apokalipsis 4:11). *

12. ¿Kʼu yuʼun jaʼ mas lek skʼoplal li skʼakʼalil chijchamutik ti jaʼ muʼyuk li skʼakʼalil chij-ayanutike?

¹² Kʼalal tukʼ chcham jun yajtunel Diose, te kʼejel chkom ta snopben Jeova ti jaʼ skʼan xal ti jpʼel skʼoplal chchaʼkuxie (Job 14:14, 15). Jaʼ yuʼun xi chal li Eclesiastés 7:1: «Me lec jcʼoplaltique, jaʼ xjelov slequil jech chac cʼu chaʼal lequil perfume. Me ta xa xijchamutique, jaʼ lec; jaʼ vocol li bochʼo jaʼ to chvoqʼuique». Li ta teksto taje, li «jcʼoplalti[k]» ti xie, jaʼ ti lek chilutik Dios ta skoj ti tukʼ chijtun ta stojolale. Li kʼusi tsots skʼoplal skʼan jpastik  li yajtsʼaklomutik Kristoe maʼuk li skʼinal svokʼel Jesuse, jaʼ ti jtabetik ta naʼel li slajele, yuʼun jaʼ noʼox xuʼ te jta jkoleltik ta stojolal (Evreos 1:3, 4; Lukas 22:17-20).

13, 14. ¿Bu likem tal li kʼusitik tspasik ta kʼin Kuxele?

¹³ Ta alele, li kʼin Kuxele jaʼ la sventa skʼinal slajel xchiʼuk xchaʼkuxesel li Kristoe. Pe te smakojbe skʼoplal xchiʼuk li jecheʼ relijione. Kalbetik skʼoplal avaʼi li stunesel ton alakʼ xchiʼuk li tʼuletik ta kʼin Kuxel ta epal lumetike. ¿Bu likemik tal li kʼusitik taje? Xi chal jlik livroe: «Voʼne xa onoʼox tajmek li ton alakʼe jaʼ skʼelobil ayanel xchiʼuk chaʼkuxesel li ta epal lumetike» (Las cosas nuestras de cada día). Jaʼ noʼox jech ek oy xa ta sjaylajunebal siglo ti jaʼ skʼelobil ti ep chil yalab xnichʼnabik li tʼule. Jaʼ yuʼun, akʼo mi chal ti jaʼ sventa snaʼobil slajel Kristo li kʼin Kuxele, jamal ta kʼelel ti ep la stikʼ tal kʼusitik sventa yichʼel ta mukʼ li skʼinal alajele. *

¹⁴ Li Jeovae mi jsetʼuk lek chil ti chichʼ pasbel skʼinal xchaʼkuxesel Xnichʼon xchiʼuk kʼusitik ti toj ibal sba sventa yichʼel ta mukʼ skʼinal alajele (2 Korintios 6:17, 18). Jech onoʼox, li Vivliae muʼyuk bu chal ti akʼo xichʼ pasbel snaʼobil xchaʼkuxesel li Kristoe. Ta yan lumetike, li kʼin taje tsjelbeik sbi ti maʼuk sventa yajtsʼaklomtak Kristoe, vaʼun jaʼ mas to tstsatsub-o li mulil ta stojolal Diose.

15. ¿Bu likem tal li Noche de Brujase, xchiʼuk kʼusitik tsots skʼoplal xuʼ xkaltik ta sventa li kʼin taje?

¹⁵ ¿Bu lik talel li Noche de Brujas (o Halloween, ti jaʼ jun komkom biil ta inglés ti jaʼ smelolal «jun akʼobal skʼan li skʼakʼalil Santoetike»)? Li kʼin taje, ti lek ojtikinbil ta skoj meʼ j-akʼchameletik, bikʼtal  j-ikʼaletik xchiʼuk ti yan xa noʼox sba xnichimaltak ta kʼelele, chichʼ pasel ta 31 yuʼun oktuvre. Te lik talel ta skʼakʼalil voʼneal jceltaetik ta Gran Bretaña xchiʼuk ta Irlanda. Jujun jabile, kʼalal lek xaʼox yij li U ti nopol xaʼox 1 yuʼun noviembree, tspasik li kʼin sventa «Slajebal yorail Kʼepelale» (Final del Verano [Samhain]). Snopojik ti ta la xjat li smak li kʼusi xchʼakoj-o sba li krixchanoetik xchiʼuk li kuxlejaletik ti mu xvinajik ta kʼelele, jech xtok chalik ti chvulaʼajik la ta Balumil li lekil espirituetik xchiʼuk li chopol espirituetike. Ta skoj ti xchʼunojik ti tsutik la tal ta snaik li xchʼulel animaetike, chlechanbeik sveʼel xchiʼuk yuchʼbolik sventa xlamaj yoʼontonik. Jech oxal chaʼa, kʼalal tslap skʼuʼik kʼuchaʼal fantasmaetik xchiʼuk brujaetik li ololetike, ti chbat skʼanik kʼusitik ta naetike xchiʼuk ti chalik ti oy la kʼusi chopol tsnuptanik li buchʼutik muʼyuk x-akʼbat smotonike, yakal tspasik jun kʼin ti likem tal ta jecheʼ chanubtaseletike manchuk mi mu snaʼik ta melel.

16, 17. 1) Li buchʼutik jaʼ to chnupunike, ¿kʼu yuʼun skʼan skʼelik mi lokʼem ta Vivlia li kʼusitik nopem xaʼiik spasel ta nupunele? 2) ¿Kʼusi skʼan jkʼelbetik skʼoplal ta sventa li kʼusitik nopem xaʼiik spasel jech kʼuchaʼal ti tsvijbeik aros xchiʼuk yan kʼusitik li buchʼutik chnupune?

¹⁶ Poʼot xa ti «muʼyuk xa bu chichʼ aʼibel yechʼomal ye junuk jnupunel kerem xchiʼuk mi junuk jnupunel tseb» li ta Mukʼta Babiloniae, yuʼun chichʼik lajesel (Apokalipsis 18:23). ¿Kʼu yuʼun? Jun srasonale jaʼ ti tspasik espiritismoe. Jlom ti kʼusitik taje nopem xa xaʼiik spasel kʼalal oy buchʼu chnupune, pe taje xuʼ sokes ta slikebal onoʼox li nupunele (Markos 10:6-9).

¹⁷ Li kʼusitik nopemik ta spasel ti jelajtik ta jujun lume, xuʼ van muʼyuk chopol yileluk, pe mu me xchʼay ta joltik ti te likemik tal ta jecheʼ relijione. Jtos taje jaʼ li kʼusitik chichʼ pasel ti chakʼbeik la suerte ta alel li achʼ jnupuneletike xchiʼuk li yajvulaʼalike (Isaías 65:11). Kalbetik avaʼi skʼoplal ti tsvijbeik aros xchiʼuk yan kʼusitik li buchʼutik chnupunike. Ta slikebale xuʼ van jaʼ sventa chichʼ lamajesbel yoʼonton ta veʼlil li chopol espirituetik sventa mu xilbajinik li buchʼutik jaʼ to nupunike. Jech xtok, oy xa ta sjayibaluk siglo ti jaʼ svinajeb alajel, muyubajel xchiʼuk natil kuxlejal li arose. Jamal xkaʼitik chaʼa, mi ta jkʼan teuk oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun  Diose, skʼan me mu jpastik li kʼusitik ibalik sbae (kʼelo 2 Korintios 6:14-18).

18. ¿Kʼusitik beiltasel ta Vivlia skʼan xchʼunik li buchʼutik chnupunike xchiʼuk li buchʼutik takbilik ta ikʼele?

¹⁸ Li yajtuneltak Jeova xtoke muʼyuk bu tspasik li kʼusitik tsyalesbe sbalil li nupunele xchiʼuk li kʼin tspasike, muʼyuk tspasik xtok li kʼusitik ti chloʼilaj-o sjol yoʼonton yantike. Muʼyuk chlabanvanik o ti chib xa smelolal li kʼusi chalike, muʼyuk chakʼik ta kʼexlal li buchʼutik chnupunike mi jaʼuk ch-ixtol loʼiltaik ta stojolal yan krixchanoetik (Proverbios 26:18, 19; Lukas 6:31; 10:27). Jech xtok, muʼyuk ta jpastik skʼinal nupunel ti yan xa sba ta kʼelele, ti jaʼ noʼox chakʼ ta ilel «ti xijtoyet xa chkakʼtik ta ilel ta jkuxlejaltik li kʼusitik oy kuʼuntike» (1 Juan 2:16). Li kʼusi tskʼan Jeovae jaʼ ti xijmuyubajuk noʼox jvules ta joltik li skʼakʼalil jnupuneltike, maʼuk ti chkat-o koʼontontike. *

19, 20. ¿Kʼusi chal jlik livro ta sventa li slikeb stʼijel pʼise, xchiʼuk kʼu yuʼun mu xuʼ spas li jun yajtsʼaklom Kristoe?

¹⁹ Li ta nupuneletik xchiʼuk li ta yantik reunion sosiale nopem xaʼiik ta stʼijel spʼisik (brindis). Ta sjabilal 1995, jlik livro ti jaʼ chal ta sventa taje laj yal ti stʼijel pʼise «xuʼ van te lik talel ta voʼne kʼalal chakʼbeik jtosuk chʼul voʼ li diosetik [...] sventa akʼo x-akʼbatik li kʼusi oy ta yoʼontonike, xi tspasik jun orasion ta jpʼelchaʼpʼel noʼox kʼope: ‹¡Sventa jal xa kuxi!› o ‹¡Sventa lekuk oyot!›» (International Handbook on Alcohol and Culture).

²⁰ Melel onoʼox ti oy ep krixchanoetik ti muʼyuk bu tsnopik mi stsakoj sba xchiʼuk relijion, metsʼtael o labtael li stʼijel pʼise. Pe kʼalal chichʼ toyel muyel li pʼise xuʼ van jaʼ xa kʼusi chichʼ kʼanbel yilel li «vinajele», o ta stojolal yan kʼusi ti mu xvinaj ta kʼelele, sventa chichʼ kʼanel koltael. Pe li Vivliae chal ti mu jechuk ta kʼanel jun bendisione (Juan 14:6; 16:23). *

21. Akʼo mi stsakoj sba xchiʼuk relijion o mi moʼoj, ¿kʼusi kʼinal muʼyuk tstikʼ sba ta spasel li yajtsʼaklomtak Kristoe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

²¹ Li balumil avie sokem xa ta jyalel li stalelale, ti jaʼ akʼbil yip yuʼun li Mukʼta Babiloniae. Jlom lumetike chakʼik takʼin sventa spasik kʼin jujun jabil, jech kʼuchaʼal karnaval (kʼin tajimol), ti muʼyuk xa noʼox smelolal ch-akʼotajike o ti jaʼ xa tsmuyubtabeik xkuxlejal li buchʼutik tspas sbaik ta ants o tspas sbaik ta vinike. Li buchʼutik skʼanojik Jeovae, ¿mi lek van ti tskʼelik o chbatik li ta kʼin taje? ¿Mi jaʼ van jech chakʼik ta ilel ti spʼajojik ta melel li kʼusi chopole? (Salmo 1:1, 2; 97:10.) Ta melel, pʼijutik me ti jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi la skʼanbe Diose: «Macbun jsat, mu me jaʼuc jqʼuel li cʼusitic altic ti muʼyuc stue» (Salmo 119:37).

22. Li jun yajtsʼaklom Kristoe, ¿bakʼin tsnop stuk mi ch-akʼbat spas yuʼun sjol yoʼonton o mi xuʼ xbat ta junuk kʼin o mi moʼoj?

²² Kʼalal jaʼo oy kʼin ti muʼyuk lek sventa yajtsʼaklomtak Kristoe, skʼan me jchabi jbatik sventa mu xkakʼtik ta aʼiel ti te tikʼilutik eke. Jech kʼuchaʼal laj yal Pabloe: «Mi chaveʼik, mi cha-uchʼbolajik o kʼusiuk noʼox ti chapasike, jaʼuk me sventa chichʼ mukʼibtasbel skʼoplal Dios skotol li kʼusitik chapasike» (1 Korintios 10:31; kʼelo li rekuadro « Jnoptik lek li kʼusi ta jpastike»). Pe ¿kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li kostumbreetik xchiʼuk kʼinetik ti muʼyuk bu te stsakoj sba xchiʼuk relijione, ti maʼuk sventa politika o sventa chichʼik ta mukʼ slumalik xchiʼuk ti muʼyuk bu tskontrain sba xchiʼuk li beiltaseletik ta Vivliae? Mi jaʼ jeche, ta jujuntal xa me tsnop stukik mi chbatik o mi moʼoj li yajtsʼaklomtak Kristoe. Pe lek me ti stsak ta venta li kʼusi tsnop yantike sventa mu smak yokik ta mantal.

23, 24. ¿Kʼuxi xuʼ lek xkalbetik skʼoplal li stukʼil mantaltak Jeovae?

²³ Epal krixchanoetik avie, jaʼ noʼox la sventa tstsob sbaik xchiʼuk yutsʼ yalalik o xchiʼuk yamigotakik li ta junantik kʼine. Jech oxal chaʼa, xuʼ van tsnopik ti chij-echʼutik ta mas li stestigoutik  Jeovae xchiʼuk ti muʼyuk jkʼanoj li jchiʼiltaktike. Mi jaʼ jeche, lek noʼox smelolal xkalbetik ti toj kʼupil chkaʼitik ti ta jtsob jbatik xchiʼuk kutsʼ kalaltik ta kʼusiuk noʼox kʼakʼal li ta jabile (Proverbios 11:25; Eclesiastés 3:12, 13; 2 Korintios 9:7). Pe jech noxtok, ta jkʼantik ti akʼo xaʼibeik smelolal ti muʼyuk me bu xijmuyubaj ti ta jkaptik xchiʼuk kʼinetik ti chopol chil li Dios ti jkʼanojtike xchiʼuk ti muʼyuk bu ta jchʼunbetik smantale (kʼelo li rekuadro « Jaʼ noʼox chakʼ muyubajel li melel relijione»).

²⁴ Kʼalal oy buchʼu ta slekil yoʼonton kʼusi tsjakʼe, jlom stestigotak Jeovae lek tstakʼbeik, chakʼbeik yil kʼusi chal ta kapitulo 16 ta livro ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae? * Pe skʼan me jvules ta joltik ti kʼusi oy ta koʼontontike jaʼ ti xlik yichʼik ta mukʼ li Diose, maʼuk ti xkuch kuʼuntik tsalbaile. Jaʼ yuʼun, ti kʼu yelan chijkʼopoje skʼan xakʼ ta ilel ti chij-ichʼvan ta mukʼe, ti bikʼit chkakʼ jbatike, ti ‹oyuk lek smuil li jkʼopojeltike xchiʼuk ti oyuk lek yatsʼamile› (Kolosenses 4:6).

25, 26. ¿Kʼuxi xuʼ jtsatsubtasbetik xchʼunel yoʼonton li kalab jnichʼnabtike xchiʼuk ti jkoltatik sventa skʼanik mas li Jeovae?

²⁵ Li stestigoutik Jeovae lek jchanojbetik skʼoplal li kʼusitike. Jnaʼojtik kʼu yuʼun ta jchʼamtik o ta jpʼajtik jlom kʼusitik chʼunbil xchiʼuk li kʼusitik chichʼ pasele (Evreos 5:14). Pe jech xtok un, skʼan me snaʼik ek li kalab jnichʼnabtike. Kʼalal chkakʼbetik yipal sventa xaʼibeik smelolal li beiltaseletik ta Vivlia jchʼunojtike, ta jtsatsubtasbetik li xchʼunel yoʼontonike, ta jchapantik sventa xtakʼ yuʼunik ta Vivlia kʼalal oy kʼusi chjakʼbatik ta sventa li kʼusi xchʼunojike xchiʼuk ta jkoltatik sventa te oyik-o li ta kʼanelal yuʼun Jeovae (Isaías 48:17, 18; 1 Pedro 3:15).

²⁶ Pe sventa xkichʼtik ta mukʼ «jech kʼuchaʼal tskʼan chʼul espiritu xchiʼuk kʼusi melel» li Diose, maʼuk noʼox skʼan mu jtikʼ jbatik ta spasel li kʼinetik ti skontrainoj li beiltaseletik ta Vivliae (Juan 4:23). Li ta yan kapituloe chkalbetik skʼoplal li mantal ti bu chal ti skʼan sakuk jtalelaltik ta skotol li kʼusitik ta jpas ta jkuxlejaltike. Akʼo mi ep buchʼutik chalik ti mu persauk jech jpastike, te ta jkʼeltik ti kʼusi mas leke jaʼ ti jchʼunbetik smantal li Diose.