1, 2. Inyuki Yéhôva a nkon maséé i tehe biliya gwés i ba maliga? Ti hihéga.

MUDA ni man wé munlôm ba yé nyodi i sabe ntôñ. Kunda yada mañge a telep, su wé u ñunda le jam li yé téñga nye. I woo wé, a gwé tugul i a nyoñ ikété sabe. A nhôya timbis yo tole a nhôya kal nyañ le a sômbôl nye yo. A nyi ha bé kii a boñ, jon a nkal nyañ le a hôla nye. Nyañ a mômôs nye, a témbna nye i sabe inyu boñ le a timbis tugul, a bat ki nwéhél. Kiki muda nunu a ntehe man wé a yé boñ hala, ñem u nyon nye ni maséé ni mahak. Inyuki hala?

² Ngéda bagwal ba ntehe bon bap ba nigil nseñ i ba maliga, hala a nkôhna bo maséé ngandak. Yak Tata wés nu ngii, nu a yé “Nyambe nu maliga,” a nkon maséé. (Tjémbi 31:6) Ngéda a ntehe bés di mboñ biliya i ba minhôôlak mi bôt i pes mbuu, a nkon maséé i tehe kiki di nligip i ba maliga. Kiki di nsômbôl lémél nye ni tééda bésbomede ikété gwéha yé, di gwé minlélém mi mahoñol kiki ñôma Paul nu a bi kal le: “Di nsômbôl hiôm loñge ikété manjel momasôna.” (Lôk Héber 13:18) Di béñge bahoma ba-na ba niñ i het i nla ba ndutu i ba maliga. Mbus, di ga tehe bisai di nkôhna i ba maliga.

3-5. (a) Lelaa Bañga i Djob i mbéhe bés inyu lem i lôg bésbomede? (b) Kii i nla hôla bés i ba maliga ni bésbomede?

³ Ndutu bisu i yé i nigil i ba maliga ni bésbomede. Kiki di yé ikété libak li ngi yôni, hala a ntomb le di lôg miñem ñwés bésbomede. Kiki hihéga, Yésu a bi kal bikristen bi Laôdikéa le ba nlôg bomede ngéda ba nhoñol le ba yé mingwañ, ndômle ba yé wengoñle “hiyeba mut, ni mut ndim, ni nu a yé nso” i pes mbuu​—libak jap li, li bé ngoo ngandak. (Masoola 3:17) Kiki ba bé ke ni bisu i hoñol le ba kôli i pes mbuu, libak jap li bé kônde yila béba ngandak.

⁴ Ni hoñol ki mabéhna ma nnigil Yésu le Yakôbô, nu a kal le: “Ibale mut a nhoñol le a yé mut base, ndi a ane bé hilémp hié, a lôgôk ndigi ñem wé, wee base i mut nu i yé yañga.” (Yakôbô 1:26) Ibale di bep gwélél hilémb hiés, ndi di hoñlak le Yéhôva a ga neebe bibégés di nti nye, hala a yé ndigi i lôg miñem ñwés bésbomede. Maliga ma yé le, di yé nimis ngéda i gwélél Yéhôva inyule bibégés di nti nye bi yé yañga. Kii i nla boñ le di pam bañ ha likala li?

⁵ Mu nlélém pes kaat, Yakôbô a nhégha maliga ma Bañga i Djob ni léman tole nunba. Yakôbô a nti bés maéba le di wan mbén Djob i i yôni, mbus di lona mahéñha i niñ yés. (Añ Yakôbô 1:23-25.) Bibel i nla hôla bés i ba maliga ni bésbomede, ni i tehe kii di nlama boñ inyu hol i pes mbuu. (Minlént mi Yérémia 3:40; Hagai 1:5) Di nla ki soohe Yéhôva, di bat nye le a wan bés, a hôla ki bés i tehe ni i kodol lem ibe yo ki yo ikété yés. (Tjémbi 139:23, 24) I ba malôga li yé lem ibe i i yé ndutu ngandak i mélés. Di nlama tehe yo kiki i nene i mis ma Tata wés nu ngii. Bingéngén 3:32 a nkal le: “Mut dipa ñem a nsuñgaha Yéhôva ñem, ndi Yéhôva a yé liwanda li bôt ba yé sép.” Yéhôva a nla hôla bés le di tehe mam kiki nye, ni le di tehe bésbomede kiki a ntehe bés. Di bigda jam Paul a bi  kal: “Di nsômbôl hiôm loñge.” Di nla bé ba pélés nano, ndi sômbôl yés ni biliya gwés bi yé le di ba maliga.

6. Inyuki babiina ba nlama ba maliga bo ni bo, mambe mam ba nlama keñgle?

⁶ I ba maliga li nlama ba yimbne i ndap lihaa i kristen. Jon, nlôm bo ñwaa, ba nlama bé sôôna mam, ndi ba nlama ba maliga ngéda ba nkwel. Bilem bi nyega bi bi mbablana kiki bo matondna ni mut numpe, i bana maada bisôsôli ni bôt bape i internet, tole i béñge biliñge liñge bi malal; ba nlama bé léba gwo ikété ndap libii i bikristen. Ngim mimbiibaga mi bikristen mi bi bôdôl boñ mam mabe mana ibabé le sobiina wap a yi. I boñ hala li ta bé i ba maliga. Béñge bibuk bi kiñe David nu a bi téñbe i gwélél Djob: “Me bi jôp bé i lôñ i bôt ba malôga, me nkeñgle ki i bôt ba nsôô i yom ba yé toi.” (Tjémbi 26:4, MN) Ibale u yé mbiibaga, u neebege bañ i bana maboñog ma ma ga tinde we i sôô sobiina woñ i mam u mboñ toi!

7, 8. Mimbe miñañ mi Bibel mi nla hôla boñge i diihe nseñ u ba maliga?

⁷ Ngéda bagwal ba niiga bon bap nseñ u ba maliga, njel pék i yé le ba gwélél dihéga di Bibel. Inyu toñle bo kii i ba malôga li nkobla, ba nla gwélél miñañ kiki bo u Akan nu a nip, ndi a noode sôô wip wé; bo u Géhazi nu a bi tembee inyu njômbi nkus; tole ñañ u Yuda nu a  bi nip ni kôôba tembee inyu boñ Yésu béba.​—Yôsua 6:17-19; 7:11-25; 2 Bikiñe 5:14-16, 20-27; Matéô 26:14, 15; Yôhanes 12:6.

⁸ Inyu toñle bo kii i ba maliga li nkobla, ba gwé miñañ kiki bo mi Yakôb nu a kal bon bé le ba ke ba timbis moni ba bi léba ikété bibot gwap, inyule a bé yi bé le ba bi ha nwo mu ni ntjeñ; tole ñañ u Yéfta ni ngond yé i i neebe i yônôs likak li isañ to hala kiki jam li, li bé bat sesema ikeñi; tole ñañ u Yésu nu, inyu yônôs mbañ ni sôñ mawanda mé, a bi kon bé woñi i yelel i bisu bi limut li li bé sômbôl nyemb yé le nyen a yé i mut ba yé toñ. (Bibôdle 43:12; Bakéés 11:30-40; Yôhanes 18:3-11) Ndég miñañ ini, i yé ndigi dinyo malép ikété tik biniigana bagwal ba nla léba ikété Bañga i Djob inyu hôla bon bap i gwés ni i diihe nseñ u ba maliga.

9. Ibale bagwal ba nsômbôl ti bon bap ndémbél ilam, kii ba nlama bé boñ, inyuki hala a nlôôha ba nseñ?

⁹ Ngéda ba niiga bon bap hala, mbegee ipe i yé bagwal bisu. Ñôma Paul a bi bat le: “Baa u niiga mut numpe, ndi u niiga bé wemede? Baa wen u yé u añlak le, ‘mut a nip bañ,’ ndi we u nibik?” (Rôma 2:21) Ngim bagwal i nyumus bon bap inyule ba niiga bo i ba maliga ndi bomede ba bak bôt ba malôga. Ba nyan bilem gwap bibe inyule ba nip ndigi dibagaa di gwom, tole ba nlôg ndigi inyu disiina di mam, ba kalbaga le: “Ya! isañ wem bôlô nyemede a nyi le bôt bobasôna ba nhuuna gwom bi” tole “Himagaa hi tembee ndigi hi, béba i ta bé mu.” Ndi, i pot maliga, wip i yé ndigi wip, too u nip litjee, too u nip njok. Yak tembee i yé ndigi tembee ibabé i béñge bikeñi tole jam mut a ntembene. * (Añ Lukas 16:10.) Boñge ba mpala  tehe ngéda mut a yé malôga tole a gwé bihéñba, hala a nla ki tinde bo i ba bôt ba malôga ngéda ba ga nañ. (Efésô 6:4) Ndi ngéda ba nigil i ba maliga ni ndémbél i bagwal bap, ibabé nkaa, hala a ga hôla bo le ngéda ba nañ, ba ti Yéhôva lipém munu nkoñ isi u malôga unu.​—Bingéngén 22:6.

10. Ikété maada més ni lôktata i likoda, kii di nlama bé hôya?

¹⁰ Maada di gwé ni bilôk bikéé ikété likoda ma nti bés ngandak pôla i kônde ba maliga. Kiki di nigil i pes 12, di nlama yoñ yihe ni lelaa di ngwélél hilémb hiés téntén ipôla bilôk bikéé bi bôlôm ni bi bôda. Minkwel mi yañga mi nla pala yila hilégé tole nsohi! Ibale di ta bé nkwoog nkaa le ngim ñañ u yé maliga, ndi di añle wo mut numpe, i nla ba le di nhôla i tjam bitembee. Jon, i yé loñge le di sude bibép gwés. (Bingéngén 10:19) Ndi, i ba yaga le ñañ u yé maliga, hala a nkobla bé le i mbéda ndigi le di tjam wo. I nla ba le i jam li, li mbéñge bé bés, tole mut numpe a ga nok ndutu ibale di ntjam jo. (1 Tésalônika 4:11; 1 Pétrô 4:15) Ngim bôt i nhoñol le i pot maliga wee i tômôl bôt bibuk tolaa tolaa, ndi bibuk gwés bi nlama bé baabana, bi bak ki bilam ngéda yosôna.​—Añ Kôlôsé 4:6.

11, 12. (a) Lelaa ngim bikristen i yé i kônde ôbôs mam ngéda ba mboñ béba ikeñi? (b) Bimbe bitembee Satan a ntjam inyu bibéba bikeñi, ni lelaa di nla kolba gwo? (c) Lelaa di nla ba maliga ni ntôñ u Yéhôva?

 ¹¹ I nlôôha ba nseñ le di ba maliga ni bet ba ñéga bés i likoda. Ngéda ba mboñ béba ikeñi, ngim bikristen i yé i kônde ki ôbôs mam ngéda ba noode sôô béba yap tole ba tembene mimañ. Nya bikristen i, i nla yak bôdôl bana miñem ima, i gwélak Yéhôva ni ñem wada, ndi i niñik ikété béba ni ñem umpe. Sôk i nsôk, niñ yap yosôna i nyila ndigi tembee ni tembee. (Tjémbi 12:3) Bape ba nkal mimañ bipes bi maliga, ndi ba sôô balôm ba mam. (Minson mi baôma 5:1-11) Mintén mi maboñog mi malôga mi, mi mbéna nene yak bôt ba mbôdôl hémle bitembee bi Satan.​—Béñge nkéñég matila le “ Bitembee bi Satan inyu bibéba bikeñi.”

¹² I yé ki nseñ le di ba maliga ni ntôñ u Yéhôva ngéda di ntimbhe mambadga. Kiki hihéga, ngeñ di nyônôs ñañga wés u likalô, di nlama yoñ yihe le di kôdôs bañ minsoñgi. Di nlama boñ nlélém ki, ngéda di nyônôs mapep inyu nson u ntôñ, di nlama bé lôg inyu mam ma mbéñge mbôô wés, libak jés, tole mam mape ma niñ yés.​—Añ Bingéngén 6:16-19.

13. Lelaa di nla ba maliga ngéda di gwé maada ma nyiña moni ni kristen ipe?

¹³ Ba maliga ni bilôk bikéé li tihba yak jam li nyiña moni. Ngim mangéda, bilôk bikéé bi bôda ni bi bôlôm bi nla nôgla inyu boñ ngim nyuñga. Ha ngéda i, ba nlama yoñ yihe i bagal mam ma moni ni mam ma mbuu. Ba nlama bé kwélél mu ngéda ba yé ndap likoda tole i likalô. Tole bebeg le mankéé wada a nsélél numpe. Ibale bilôk bikéé bi nsélél bés, di nlama ba maliga ni bo, di ti bo nsaa di yegna ni bo, ni i ngéda di yegna, ni mam mape ma nkônba mu nsaa wap inoñnaga ni mbônga wés, tole  ni mbén i loñ. (1 Timôtéô 5:18; Yakôbô 5:1-4) Ndi ibale di nsal inyu kristen muda tole munlôm, di nlama sal bôlô i kôli ni nsaa di nkôhna. (2 Tésalônika 3:10) Di bem bañ bitelbene bi tôbôtôbô inyu yés inyule di gwé maada ma mbuu, wengoñle di kôli bana ngéda noi, yéñe ni makébla mape le bana bagwélél ba gwé bé kunde i bana.​—Efésô 6:5-8.

14. Mambe matat bikristen bi nlama yoñ ngéda ba njôp ikété maada ma nyiña moni, ni inyuki?

¹⁴ Ndi ibale ni mpôdna moni inyu boñ ngim nyuñga, tole ni poo moni yak mut tole i ndap ba ntéédana moni, lelaa ni nla boñ? Bibel i nhôla bés ni litiñ li li nlôôha ba nseñ: Ni tila mam momasôna i mapep. Kiki hihéga, ngéda Yérémia a bi somb homa isi, a bi tila mapep i bisu bi mbôgi, a tééda mo loñge inyu boñ le nkaa u ba bañ i dilo di nlo. (Yérémia 32:9-12; béñge yak Bibôdle 23:16-20.) Ikété maada ma nyiña moni ni bilôk bikéé, ngéda di ntoñol mam momasôna i mapep, di sane mo i bisu bi mbôgi, hala a nkobla bé le di mbôdôl bé bo ñem. Ndi hala a nhôla i keñgle ngimanôgla, tole mindañ mi mi nlona mbagla. Bikristen bi bi njôp ikété maada ma nyiña moni, ba nlama bé hôya le adna ni nsañ ikété likoda, bi nlôôha ba nseñ iloo jam li moni jo ki jo. *​—1 Korintô 6:1-8.

15. Kii Yéhôva a nhoñol inyu maboñog ma malôga inyu mam ma nyiña moni, ni lelaa bikristen bi ntehe nya maboñog ma ma nlôôha i nkoñ isi?

¹⁵ Kristen i nlama ndik bé ba maliga ikété likoda. Paul a kal le: “Di nsômbôl hiôm loñge ikété manjel momasôna.” (Lôk Héber 13:18) Nheg wés a ntehe le i ba maliga i  mam ma bôlô i yé nseñ ngandak. Kaat Bingéngén yotama i mpôdôl ngandak ngélé inyu nseñ i bana loñge kilô. (Bingéngén 11:1; 20:10, 23) I ngéda kôba, bôt ba bééna lem i gwélél kilô ni matam ma kilô inyu heg gwom ni moni. Bôt ba nyuñga ba mandon ba bé gwélél mintén mi matam ma kilô ima, ni kilô malôga inyu nibil basomb bap. * Yéhôva a ñoo i nya maboñog i! Inyu tééda bésbomede ikété gwéha Nyambe, di nlama tjél maboñog ma malôga i mam ma nyiña moni mo ki mo.

16, 17. Mambe malôga ngandak bôt i mboñ i len ini, mambe makidik ma ngui bañga bikristen i nyoñ?

¹⁶ Hala a nhélés bé bés le malôga ma ba homa nyensôna, inyule Satan nyen a yé ñénél nkoñ isi. Di nla kôs manoodana i ba malôga hikikel. Ngéda bayéñ bôlô ba nyônôs mapep inyu kôs bôlô, ba mbéna lôg tole ba kéñbaha mam ngéda ba mpôdôl makeñge ma bôlô ma ba bi kôs, tole mapep ma nti mbôgi i suklu ba bi boñ. Bape ba nlôg ngéda ba nyônôs mapep inyu ke i biloñ bipe, mapep inyu saa tas, ni mapep mape ki. Ngandak baudu i mboñ mandon i ngéda makékse, tole ngéda balét ba mbat le ba tila inyu ngim ño nkwel, ba nke ba yoñ matila i internet, ba ti mo wengoñle bon ba ntila. Ngéda ba nsômbôl jam yak ngomén, ngandak i nti bitek. Hala a nhélés bé bés i tehe mam ma, inyule nkoñ isi u yé nyonok ni “bôt ba ntôñ ndigi bomede, ba gwéhék moni, . . . baoo mam malam.”​—2 Timôtéô 3:1-5.

¹⁷ Bañga bikristen i yoñ makidik ma ngui le ba yoñ bañ ngaba mu mam ma momasôna. Jam li mboñ le i ba maliga li ba ndutu ngim mangéda li yé le, i bet ba yé malôga  ba nene bana mahol munu nkoñ isi. (Tjémbi 73:1-8) Ndi i nlélém ngéda, bikristen bi nene bana ndutu i jam li moni inyule ngôñ yap i yé le ba téñbe i ba maliga “ikété manjel momasôna.” Baa nseñ u yé i boñ hala? Ibabé nkaa! Ndi inyuki di nkal hala? Bimbe bisai bi yé i ba maliga?

18. Inyuki i bana jôl lilam li mut maliga li yé nseñ ngandak?

¹⁸ Mam ma ta bé ngandak ikété niñ, ma ma yé nseñ iloo i bana mbôgi lam i mut maliga ni i mut ba nla bôdôl ñem. (Béñge nkéñég matila le “ Baa me yé maliga ikété mam momasôna?”) Hoñol ki​—hiki mut a nla sal inyu bana i nya mbôgi i! Jôl lilam li nlôl bé i ligwañ to i bilama, i homa ligwééne to i liyi mam; tole i mam mape ma nloo bés ngui. Ndi ngandak bôt i gwé bé bisai i bana jôl lilam. Hala a ntôl bé. (Mika 7:2) Bahogi ba nla yan we inyule u yé maliga, ndi bape ba ga bégés we, ba bom yak we ni lipém ni bôdôlñem. Ngandak Mbôgi Yéhôva i bi léba le i ba maliga li bi lona yak bo yéñe i moni. Ba bi tééda bibôlô gwap ki le bôt bape ba ba bé malôga ba bi héya bo i bôlô. Mbôgi Yéhôva ipe i bi kôs bibôlô i homa ba bé toñ ndigi mut nu a yé maliga.

19. Lelaa i ba maliga li ntihba kiññem yés ni maada més ni Yéhôva?

¹⁹ Ndi to u nkôhna bibom bi, to u nkôhna bé gwo, i ba maliga li nlona we bisai bi nloo balal ba ndamba. U ga kôhna bisai i bana kiññem i mpôp. Paul a bi tila le: “Di nyimbe le kiññem yés i yé loñge.” (Lôk Héber 13:18) Bisai bipe ki bi yé le, jôl joñ lilam li mut maliga, Tata wés nu ngii a ntehe jo, a ngwés ki bôt ba yé maliga. (Añ Tjémbi 15:1, 2; Bingéngén 22:1.) Ñ! I ba maliga li nhôla we i tééda wemede ikété gwéha Nyambe; inyu kristen, bisai bipe bi nloo bé bi. Mu pes i noñ ha, di ga tehe jam lipe li gwé maada ni i ba maliga: mahoñol ma Yéhôva inyu bôlô.