1, 2. Amu jé Yéhôva a wô’ô mvaé éyoñ a yen ane bia ve ngule na bi bo zôsôô? Nyoñek éve’an.

MINGA éziñ ba mone mone wé ba so éfatyele. Nyia a nga viane teme na mon a tebe ne bip, a wutan asu. A bili jôm e mo, a te je to’é éfatyele. A te vuane jô nyia wé na a kuse nye je. Éyoñ éte a kate de nyia wé a yônôk. Nyia a fôlô nye, éyoñ éte a jô nye na be bulan éfatyele, asu na a ke bulane jôm a te to’é, a sili fe njaman. Nté minga ate a yen ane mon a bo de, a wô’ô abui mevak. Amu jé?

² Teke jam afe da ve bebiaé mevak ane éyoñ bone bap ba yeme mfi ya bo zôsôô. Ésa wongane ya yôbe fe a wô’ô nalé mvaé, amu a ne “Zambe ya benya mejôô.” (Besam 31:5) Nté a yen ane bia yaé nsisim, a wô’ô mvaé éyoñe bia ve ngul ése na bi bo zôsôô. Mbôle bia kômbô nye ve nlem avak, a mbôle bia kômbô ba’ale biabebien nye’ane wé été, bi ne tyiñe jia a mejô me nlômane Paul ma: ‘Bia kômbô bo zôsôô mfa’a ya mam mese.’ (Behébreu 13:18) Bi tame zu yene mam menyin me ne bo na e bo ayaé ya bo zôsôô. Mvuse ya valé, bia ye fe yen bibotan bi ne bi éyoñe bia bo zôsôô.

3-5. (a) Aval avé Kalate Zambe a liti na bia yiane tabe ntyel a fulu ya du’u biabebien? (b) Jé ja ye volô bia na bi bo zôsôô a biabebien?

³ Bia yiane taté yé’é na bi bo zôsôô a biabebien.  Môta binam a ne avôle ya du’uban. Éve’an é ne na, Bekristene ya Laodicée be mbe be buni’i na be ne minkukum, ve Yésus a nga jô na été jap ya nsisim é ne angôndô ya éngôngol amu be mbe “azoé a ndim a soé.” (Nlitan 3:17) Be mbe be tu’a ndaman ajô amu be mbe be du’u bebien.

⁴ Simesa’ane fe mejô me ñyé’é Jacques ma: “Nge môt éziñ a simesane na, émien a ne mbo mame ya mbunan, éyoñe te a bo te tiñeti ôyeme vié, ve du’u nleme wé, mboane mame ya mbunane ya môt ate ô ne momo.” (Jacques 1:26) Nge bia buni na bi ne ke ôsu a kañe Yéhôva, a to ke na bia dimine belan ôyeme wongan, bia du’u biabebien. Ékaña’a jangan é ne teke mfi éyoñ éte. Jé é ne volô bia na bi bo te tebe aval été éte?

⁵ Éfus éte ja liti fe na Mejô me Zambe me ne ane ngobô. Jacques a lebe bia na bi tu’a fombô metiñe me Zambe, a na, bi bo mintyendane mia sili. (Lañe’e Jacques 1:23-25.) Kalate Zambe a ne volô bia na bi bo zôsôô a biabebien, a na, bi yem mefulu méziñe bia yiane tyendé. (Minyône Mi Jérémie 3:40; Aggée 1:5) Bia yiane fe ye’elane Yéhôva na a tu’a fase minlem miangan, a na, a volô bia na bi yemelan a wosan mbia mefulu bi bili. (Besam 139:23, 24) Mvôl é ne jam bi ne biasé, ve bia yiane yen ékotekot avale Zambe a yene je. Kalate Minkana 3:32 a jô na: “[Yéhôva] a yen ékotekote môt mbia jôm, ve nye’ane wé ô ne be bôt be ne zôsôô.” (Mfefé Nkoñelan) Yéhôva a ne volô bia na, bi wô’ôtane mam ane nye, a na, bi yene biabebien aval a lôô bia. Simesa’ane jôme Paul a nga jô: ‘Bia kômbô bo zôsôô.’ Bi ne fo’o bebo mam abé, ve bi bili nkômbane ya bo zôsôô, a bia jeñ a nlem ôse na bi bi fulu éte.

6. Amu jé bôte be ne nlu’an ba yiane liti fulu zôsôô e zañe jap, a nalé a ye volô be na be sa’ale jé?

⁶ Zôsôô é ne beta fulu jia ja yiane yené nda bôte Bekristen. Ajô te, nnôm ba ngal ba yiane liti fulu éte zañe jap, môte wua teke jeñe na a solé nyô mbo’o jôm. Kristen ja yiane kôme sa’ale mvite mimboon éziñ ane: e lat avale ngbwa éziñ a môt ba nye be nji bo nlu’an, e late memvôé internet teke kate môte ba nye be ne nlu’an, nge ke fombô pornographie. Bekristen béziñe be ne nlu’an be nga bo avale mam ete asoé. Mboon ôte ô ne mvôl. Njô bôte David a nga jô na: “Me nga bo te tabe si a bôt be ne minsos; nalé fe m’aye bo te nyiin a bôt be ne medu’an.” (Besam 26:4) Nge ô ne nlu’an, sa’ale’e jam ése é ne tindi wo na ô solé môte mia nye mi ne nlu’an avale môt ô né!

7, 8. Bive’ela bivé ya Bible bi ne volô bongô na be nye’e zôsôô?

⁷ Asu na bebiaé be liti bone bap mfi ya zôsôô, ba yiane belane bive’ela ya Bible. Be ne belane mbia bive’ela, ane éve’ela Acan, nnye ate a nga wup, a jeñe fe na a solé jam a nga bo; ji Guéhazi a nga laane minsos mbôl a mbe ôzañ moné; a ji Judas a nga wup, a laane fe minsos asu na a koñe Yésus.​—Josué 6:17-19; 7:11-25; 2 Bejô Bôt 5:14-16, 20-27; Matthieu 26:14, 15; Jean 12:6.

 ⁸ Be ne fe belane mbamba bive’ela, ane ji Jacob, nnye ate a nga jô bone bé na be ke bulane moné be nga som bikpwaé biap été, amu a mbe a simesa’ane na, a yiane bo éza moné; ji Jephthé ba ngo jé, nje éte é nga semé ngaka’a ésa a nga bo, éyoñ a nga ve émien ngumba asu ésaé Yéhôva; a éve’ela Yésus, nnye ate a nji ko woñe ya kate bôte be mbe be kômbô’ô wôé nye na nnye a ne Yésus, amu a mbe a yi na a jalé nkulan ajô, a na, a kamane bemvôé bé. (Metata’a 43:12; Betyi’i Mejô 11:30-40; Jean 18:3-11) Bive’ane bite bi ne volô bebiaé na be ye’ele bone bap mfi ya nye’e zôsôô.

9. Jé bebiaé ba yiane sa’ale nge ba kômbô liti bone bap mbamba éve’ela, a amu jé éve’ela bebiaé é ne mfi?

⁹ Ve bebiaé ba yiane taté liti bone bap éve’ela. Nlômane Paul ô nga jô na: “Ajô te wo, wo ye’ele môt mfe, ye ô ne te ye’ele womien? Wo, wo akate na, môt a ne te yiane wup, ye wo wup?” (Beromain 2:21) Bebiaé béziñ ba telé bone bap e meve’ele été éyoñ ba ye’ele be mfi ya zôsôô, ve bebiene ki be bo’o aval afe. Éyoñ ba wup, nge ke éyoñe ba laane minsos, be wô’ô jô bone bap na, “Kabat ja di vôm é tyii,” nge ke na, “Nyili a nji tu’a bo minsos.” Nya ajô a ne na, wub ôse ô ne wup, a minsos mise mi ne minsos. * (Lañe’e Luc 16:10.) Bongô ba ji’a yen éyoñ jam éziñ da yiane ki, a nalé a ne deñele be abui. (Beéphésien 6:4) Ve, nge bebiaé ba liti be mbamba éve’ela, nalé a ve be ngule ya lu’u Yéhôva émo ji, akusa bo é ne njalan a ékotekot.​—Minkana 22:6.

10. Bia yiane bi ôsimesan ôvé a lat a zôsôô éyoñ bia laan a Bekristen bevok?

¹⁰ E yeñ a Bekristen bevok a volô bia na bi bo zôsôô. Avale bi nga yé’é Kabetôlô 12, bia yiane tabe ntyel a aval bia belane nkobô, e dañe dañ a bobejañ bangan ya akônda. Amu bone be mam bia ke bia kobô si si, be ne veñesan ékobôkobô, nge ke bibôta! Nge bia kañete bôte befe ajô bi nji kôme yem, bi ne tem bi nga viane miase minsos; jôm ete nje bia yiane ba’ale ôyeme wongan. (Minkana 10:19) Ja’a éyoñe mam bia jô me ne été, bia yiane sili biabebien nge e ne mfi na bi kate me bôte befe. A ne bo ajô da fombô ki bia, nge ke jam éziñ môt a nji yi na bôte befe be yem. (1 Bethessalonicien 4:11) Bôte béziñ ba belan ayete minkobô be jô’ô na ba bôé fo’o bôte kpwam, éyoñ éte ba buni na be ne zôsôô; be vuane ki na bia yiane belane mbamba minkobô, minkobô mi mvam éyoñ ése.​—Lañe’e Becolossien 4:6.

11, 12. (a) Aval avé bôte ba te bo mbia nsem ba tu’a ndaman ajô? (b) Minsos mivé Satan a mias a lat a mbia minsem, a aval avé bia yiane sa’ale mie? (c) Aval avé bi ne liti na bi ne zôsôô éyoñ Tin Ékoan ja sili bia minsili?

¹¹ Bia yiane tu’a liti fulu zôsôô éyoñ bia laan a  bemvendé ya akônda. Bekristen béziñ, éyoñe be boya mbia jam, be wô’ô tu’a ndaman ajô éyoñe ba jeñe na be solé nseme wop, a éyoñ ba laane bemvendé minsos. Avale bôt ete e bili minlem mibaé amu, e bôt été, ba liti na ba kañe Yéhôva, ve ba bo mbia be mam asoé. Ényiñe jap ése é ne ényiñe medu’an. (Besam 12:2) Ba bevo’o ki ba kate bemvendé abime mam éziñ, be solé’é be ma ba yiane dañe yem. (Mam Minlôman 5:1-11) Bôte ba bo nalé ba liti na be biliya ôlame Satan.​—Lañe’e nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Minsos Satan a mias a lat a mbia minsem.”

¹² Bia yiane fe bo zôsôô éyoñ bia yalane minsili Tin Ékoan ja sili bia. Éyoñ bia tili abim ésaé bia te bo nkañete ngume ngon, bia yiane tabe ntyele ya laane minsos. Éyoñe bia yalane minsili mi ne mefebe Tin Ékoan ja kuli asu bôte ba kômbô nene ésaé ba bo Yéhôva, bi nji yiane tili na, bi ne mvo’é minsôn a too ke na bi ne minkôkon, nge ke laane minsos mife.​—Lañe’e Minkana 6:16-19.

13. Aval avé bi ne liti fulu zôsôô éyoñ bia bo mam me moné a Bekristen bevok?

¹³ Zôsôô wongan a yené fe éyoñe bia bo mam me moné a Bekristene bevok. E ne kui na, bobejañe bebaé be kui tyiñ mfa’a ya mam me moné. Be nji yiane fulane mam mete a ékaña’a ba ve Yéhôva, nge ke kobô me éyoñ be ne Aba Éjôé, nge ke minkañete. Mam me moné me ne fombô mbo ésaé ba masa wé. Nge wo te nyoñe mojañ éziñ bisaé, ô nji yiane bo nye mvôl, wo yiane ya’ane nye mbamba éyoñ, wo yiane fe ya’ane nye tañ mi nga tyik, a bo nye mam mese ô nga ka’ale nye, wo yiane fe belane nye aval éjôé ja jô. (1 Timothée 5:18; Jacques 5:1-4) Nge wo ki ô ne mbo ésaé mojañ  nge ke sista, wo yiane kôme bo ésaé avale mi nga kui tyiñ. (2 Bethessalonicien 3:10) Ô nji yiane buni na, mbôle mi ne bobejañe ya akônda, a nji yiane belane wo ane a belane bebo bisaé bevok.​—Beéphésien 6:5-8.

14. Éyoñe Bekristen ba bo mam me moné, ba yiane tôñe melebe mevé, amu jé?

¹⁴ Melebe mevé me ne volô bôte ba fulane ngule na be bo makit méziñ? Bible a liti na ba yiane tili mam mese. Éve’an é ne na, éyoñe Jérémie a nga kus éfuse si, a nga tili mam mete mese mefep e mise bengaa, a bo bekalate bebaé, bekalate bete be nga volô éyoñ abui éyoñ é lôteya. (Jérémie 32:9-12; lañe’e fe Metata’a 23:16-20.) Éyoñ bia bo mam me moné a bobejañe ya akônda, e ne mfi na bi tili me mefep, a sane me mise me bôte befe. Nalé a nji tinane na bi too ke be ndi, ve nalé a volô na bi sa’ale jo’ojo’o, ôlun, a mam me ne soo zô’é zañe jangan. Ve Bekristen ba bo mam me moné ba yiane kôme ba’ale na, mam map me nji yiane zu ndeñele élat a mvo’é ya akônda. *​—1 Becorinthien 6:1-8.

15. Aval avé Yéhôva a yene mvôl ja boban e makit, Bekristen ba yiane yen avale mboon ete aya?

¹⁵ Zôsôô Bekristen a nji su’u ve akônda été. Paul a nga jô na: “Bi kômbô’ô [bo zôsôô] mfa’a ya mam mese.” (Behébreu 13:18) Yéhôva a yi na bi bo zôsôô ja’a éyoñe bia bo makit. Abui bifuse ya kalate Minkana da kobô ajô kop é ne ékotekot. (Minkana 11:1; 20:10, 23) Melu mvus, be mbe be bela’ane kop a nlôt éyoñ ba bo makit, asu na be ve’e biôm be mbe be ku’an, nge ke  moné be mbe be bela’ane nye. Mimvôvôl ki mi mbe mi bela’ane avale kop ébaé, asu na be duk a wube bôte be mbe be za’a kuse biôm. * Yéhôva a vini avale mboon ete. Nge bia kômbô ba’ale biabebien nye’ane Zambe été, bia yiane sa’ale avale mam ete.

16, 17. Meval me mvôl mevé bia dañe yen émo ji, ve ntyi’an ôvé benya Bekristen ba yiane nyoñ?

¹⁶ Ékotekot ja bômane bia é nji dañe bo na bi kam, amu bia yeme na Satan nnye a jôé émo ji. Môs ôse, zôsôô wongan a tele meve’ele été. Bôte béziñ be wô’ô beté ôdo’é éyoñ ba jalé afeb e ne volô be na be bi bisaé, be wô’ô du’u na ba yeme bo ésaé éziñ, a too ke na, be nji yé’é ésaé éziñ. Bôte bevo’o ki be wô’ô laane minsos éyoñe ba bo mefeb asu na be ke si fe, éyoñe ba yiane ya’ane toya, nge ke éyoñ ba sane mefebe mefe. Abui bongô besikôlô ba wub éza biyalan éyoñe ba bo meve’ele, nge ke na ba tili asimesan ba te lañ internet nge ke vôme mfe, éyoñ éte ba bo ane a ne asimesane dap bebien. Bôte béziñ ba bo ébotezel asu na éjôé é ve be mam méziñ. Bi vo’o yange jam afe émo ji, amu bôte ya été ba “nye’e bebien, [be ne] ôzañ akum, . . . te nye’e mam me ne mvaé.”​—2 Timothée 3:1-5.

¹⁷ Benya Bekristen ba yiane nyoñe ntyi’ane ya sa’ale aval ékotekot ése. Jam ete e ne bo ayaé biyoñe biziñ, amu bi ne simesane na bikotekote bi bôt mbie bia dañe nyiñe mvo’é émo ji. (Besam 73:1-8) E wô’ô fe kui na, Bekristen be wu azoé amu ba kômbô bo zôsôô  “mfa’a ya mam mese.” Ve be nji yiane bili ate’e nyul amu, teke vaa nge beté, fulu éte ja ye soo be abui bibotan. Bibotan bivé?

18. Amu jé é ne mfi na bôt be yeme bia ane bôte be ne zôsôô?

¹⁸ E ne angôndô ya mfi na bôte be yeme bia ane bôte be ne zôsôô, ane bôte be ne tabe be ndi. (Lañe’e fe nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Ye me ne fo’o zôsôô mam mese?”) Môt ase a ne ngule ya bo zôsôô, minkukum a minzôzoé, mintutum a bôte be ne mvo’é minsôn, bôt be bili abeñ éyeka’a nge momo. . . Ve éngôngol ajô é ne na, zôsôô a ne fulu ja jemban abui bôt melu ma. Fulu éte é keya fo’o abo si. (Michée 7:2) Ja’a bôt béziñ ba kpwe’ele wo amu wo jeñe na ô bo zôsôô, ba bevo’o ba ye semé wo, a tabe wo ndi. Abui Bengaa be Yéhôva e biya ma’an ya zôsôô wop. Be nga ba’ale bisaé biap éyoñe nda bisaé jap é nga daa mimvôvôle nseñ; nge ke na, be nga bi bisaé éyoñ be mbe be yii ve bezôsôô be bôt asu ngum ésaé.

19. Bibotane bivé zôsôô ntabane a soo bia?

¹⁹ Ja’a nalé a kui ki be wo, wo fe wo ye yene na zôsôô ntaban a soo abui bibotan. A volô na ô bi mbamba mone môte ya nlem. Paul a nga tili na, “[bia buni na] bi bili mbamba mone môte ya nlem.” (Behébreu 13:18) Jam da dañ é ne na, Yéhôva, Ésa wongane ya yôp, a nye’e bezôsôô be bôt, a yene fe ngul ése wo ve na ô ba’ale fulu éte. (Lañe’e Besam 15:1, 2; Minkana 22:1.) Teke vaa nge beté, e bo zôsôô a volô bia na bi ba’ale biabebien nye’ane Zambe été; teke ma’ane mefe me ne mfi a dañe malé. Éyoñe ji, bi tame zu yen avale Yéhôva a yen ésaé.