1, 2. N’an b’an jija ka kɛ hɔɔrɔn ye, mun na o be Jehova ninsɔndiya? O ɲɛyira.

BAMUSOMAN dɔ n’a ka cɛdennin be bɔra magazɛn dɔ kɔnɔ. Deen barila ka lɔ, ani a dusu tiɲɛna. Tulonkɛfɛn dɔ b’a bolo, a tun y’o ta magazɛn kɔnɔ. A ɲinɛna k’a bila a nɔɔ na wala k’a ɲini a bamuso fɛ a k’a san ka di a ma. A dusu tiɲɛna, ani a ye kasi daminɛ. A bamuso y’a hakili sigi ani a kɔsegira n’a ye magazɛn kɔnɔ walisa a k’o fɛɛn bila a nɔɔ na ani ka yafa deli. Deen b’o kɛra tuma min na, a bamuso dusu fara ninsɔndiya la ani o kɛra kunkɔrɔta ye a fɛ. Mun na do?

² Fɛɛn caaman tɛ bangebagaw ninsɔndiya ka se nin ma: k’a ye k’u deenw b’a faamu ko a kɔrɔtanin lo u ka kɛ hɔɔrɔnw ye. O kelen lo n’an sankolola Faa ye, ale min ye “Ala tiɲɛtigi ye.” (Zaburuw 31:6). N’a y’a ye ko an be kɔgɔra ka taga Alako ta fan fɛ, ani ko an b’an jijara ka kɛ hɔɔrɔnw ye, o b’a ninsɔndiya. Komi an b’a fɛ k’an koo diya Ala ye ani ka to a ka kanuya la, an sɔnna ciden Pol ka miiriya ma. A ko: “An b’a fɛ ka taama cogo bɛnnen na ko bɛɛ la.” (Eburuw 13:18, ABM ). Ka “taama cogo bɛnnen na,” o kɔrɔ ko ka koow kɛ ni hɔɔrɔnya ye. Ɲɛnamaya kɔnɔ, a man nɔgɔ ka kɛ hɔɔrɔn ye tuma bɛɛ. An k’o ɲɛyira ni koo naani ye minw kɔrɔtanin lo. O kɔ, an bena a ye nafa min b’a la ka kɛ hɔɔrɔn ye.

3, 4. Ala ka Kuma b’an lasɔmi cogo di ko farati b’a la k’an yɛrɛ lafili?

³ Fɛɛn fɔlɔ min ka gwɛlɛ an ma, o ye k’a ɲini k’an  kɔnɔ gwɛ an yɛrɛ ye fɔlɔ. Anw, adamaden dafabaliw ka teli k’an yɛrɛ lafili joona. Ɲɛyirali fɛ, Yezu y’a fɔ Lawodise kerecɛnw ye ko u y’u yɛrɛw lafili u kɛtɔ k’a miiri ko u ye fɛntigiw ye k’a sɔrɔ u tun ye “fantanw, ni fiɲɛntɔw ani fɛɛrɛtɔw ye” Alako ta fan fɛ. Nin tun ye makariko ye dɛ! (Yirali 3:17). U kɛtɔ k’u yɛrɛw lafili ten, u tun b’u ka koo tɔɔ juguyara le.

⁴ N’a sɔrɔ i hakili b’a la fana ko Zaki y’an lasɔmi ko: “Ni min y’a miiri ko ale be Alasira tagama k’a sɔrɔ a t’a kumacogo kɔlɔsi, o tigi b’a yɛrɛ nigɛ, kuun te o tigi ka Alasira koo la.” (Zaki 1:26). N’an b’a miiri ko an be se ka kuma bɛnbaliw fɔ ani ka Jehova bato a sago la, an b’an yɛrɛ lo lafilila. An ka batoli bena kɛ fuu ye, wala sɛgɛn gwansan ye. An be se ka mun lo kɛ walisa k’an yɛrɛ tanga o bɔnɛ ɲɔgɔn ma?

5. Mun lo bena an dɛmɛ an k’an kɔnɔ gwɛ an yɛrɛ ye?

⁵ O yɔrɔ kelen na, Zaki be Ala ka tiɲɛn Kuma suma ni dugalen ye. A b’an ladi ko an k’an yɛrɛ lajɛ Ala ka sariya dafanin kɔnɔ ani ka yɛlɛmani bɛnninw kɛ (Zaki 1:23-25). Bibulu be se k’an dɛmɛ an k’an kɔnɔ gwɛ an yɛrɛ ye ani k’a lɔn an ka ɲi ka min kɛ walisa k’an sɔɔn fisaya (Dusukasidɔnkili 3:40; Aze 1:5). An fana be se ka Jehova deli a k’an sɛgɛsɛgɛ ani k’an dɛmɛ an k’an ka fiyɛnbaw lɔn ani k’u dabila (Zaburuw 139:23, 24). Nanbara ye fiyɛn dogonin ye, ani an ka kan k’a jati i ko an sankolola Faa b’a jati cogo min na. Talenw 3:32 (ABM) b’a fɔ ko: “Matigi [Jehova] bɛ ɲigin mɔgɔ tilenbaliw la, nka mɔgɔ tilennenw teri don.” Jehova be se k’an dɛmɛ an ka hɔɔrɔnyako jati ani k’an yɛrɛ jati i ko ale b’a kɛ cogo min na. I hakili to a la ko Pol y’a fɔ ko: “An b’a fɛ ka taama cogo bɛnnen na ko bɛɛ la.” An kɔni tɛ se ka kɛ mɔgɔ dafaninw ye sisan, nka an b’a fɛ sɔbɛ la ka kɛ hɔɔrɔnw ye, ani an b’an jija o la.

6. Mun na mɔgɔ furuninw ka kan k’u kɔnɔ gwɛ ɲɔgɔn ye? Ani o b’u tanga mun lo ma?

⁶ Hɔɔrɔnya ka kan ka kɛ kerecɛn denbaya ka jogo jɔnjɔn ye. Cɛɛ n’a muso ka kan k’u kɔnɔ gwɛ ɲɔgɔn ye. Ka jarabiko dɔw kɛ ni mɔgɔ ye k’a sɔrɔ furu miiriya tɛ i kɔnɔ, ka teriya kɛ ni mɔgɔ dɔ ye ɛntɛrɛnɛti kan dogo la, ani porno sifaw bɛɛ ye koo nɔgɔninw ye. U be furu nagasi ani u daganin tɛ kerecɛn furu kɔnɔ. Kerecɛn furunin dɔw b’o koo juguw kɛ ani k’u dogo u furuɲɔgɔn jalakibali la. O ye nanbarako ye. A filɛ masacɛ kantigi Dawuda ye min fɔ: “Ne te sigi ni namaramɔgɔw ye, n fana te to ni filankafɔw ye.” (Zaburuw 26:4). N’i furunin lo, i kana i seen don koo si la min be se k’a to i b’i sɔɔn dogo i furuɲɔgɔn na!

7, 8. Bangebagaw be se ka ɲɛyirali jumanw ta Bibulu kɔnɔ k’u deenw kalan hɔɔrɔnya nafa koo la?

⁷ Ni bangebagaw b’u deenw kalanna hɔɔrɔnya nafa koo la, a ka ɲi u ka ɲɛyirali dɔw ta Bibulu kɔnɔ. N’u be kumana nanbara koo la, u be se ka ɲɛyirali dɔw ta i n’a fɔ Akan, Geyazi ani Zuda. Akan ye sonyali kɛ ani a y’a ɲini k’o dogo. Geyazi ye ngalon tigɛ wari kosɔn. Zuda ye sonyali kɛ ani a ye ngalonfin tigɛ walisa ka Yezu janfa.— Zozuwe 6:17-19; 7:11-25; 2 Masacɛw 5:14-16, 20-27; Matiyo 26:14, 15; Zan 12:6.

⁸ N’u be kumana hɔɔrɔnya  koo la, u be se ka ɲɛyirali dɔw ta i n’a fɔ Yakuba, Zɛfite n’a denmuso ani Yezu. Yakuba y’a fɔ a dencɛw ye ko wari min yera u ka bɔrɔw kɔnɔ, u k’a kɔsegi a tigi ma, ko n’a sɔrɔ a filila le k’a don yen. Zɛfite denmuso sɔnna a faa ka dajuru la hali k’a sɔrɔ o tun bena kɛ koo gwɛlɛ ye ale fɛ. Yezu y’a jaa gwɛlɛya k’a yɛrɛ yira a minɛbagaw la walisa ka kiraya kuma dafa ani k’a teriw tanga (Zɛnɛsi 43:12; Kiritigɛlaw 11:30-40; Zan 18:3-11). O ɲɛyirali damanin be se k’a yira bangebagaw la kunnafoni nafaman min be sɔrɔ Ala ka Kuma kɔnɔ. U be se ka tɛmɛ o fɛ k’u deenw kalan hɔɔrɔnya nafa koo la.

9. Ni bangebagaw b’a fɛ ka hɔɔrɔnya ɲɛyira u deenw na, u ka kan k’u yɛrɛ tanga mun lo ma? Mun na u ka ɲɛyirali kɔrɔtanin lo?

⁹ Kunkanbaaraba lo bangebagaw fɛ k’u deenw kalan hɔɔrɔnya koo la. Ciden Pol ye ɲiningali kɛ ko: “Ayiwa, e min be mɔgɔ wɛrɛw kalan, e t’i yɛrɛ kalan! E b’a fɔ k’u kana soɲali kɛ, e do b’a kɛra.” (Ɔrɔmukaw 2:21). Bangebaga dɔw b’a to u deenw t’a lɔn u bena min kɛ: u b’u deenw kalan hɔɔrɔnya koo la k’a sɔrɔ olu yɛrɛ be nanbarakow kɛ. U mana fɛnfitinin dɔw sonya wala ka nanbara kumaw fɔ, u be joo di u yɛrɛw ma k’a fɔ ko “Patɔrɔn yɛrɛ b’a lɔn ko bɛɛ b’o lo kɛ” wala “Ngalonba tɛ, basi t’a la.” Tiɲɛn na, fɛnfitinin lo wo, fɛɛnba lo wo, sonyali ma bɔ sonyali na. Koo fitinin lo wo, kooba lo wo, ngalon fana ma bɔ ngalon na. * (Luka 16:10). Denmisɛnw ka teli k’u bangebagaw ka filankafoya koow kɔrɔsi, ani u mana kɔrɔbaya, u man teli ka kɛ hɔɔrɔnw ye (Efɛzikaw 6:4). Nka, u be se k’u yɛrɛ degi hɔɔrɔnya la u bangebagaw ka ɲɛyirali fɛ. O la, n’u be kɔrɔbayara, n’a sɔrɔ u bena nɔɔrɔ la Jehova kan nanbara duniɲa nin kɔnɔ.—Talenw 22:6.

10. N’an be baro kɛ n’an kerecɛnɲɔgɔnw ye, an man kan ka ɲinɛ mun lo kɔ?

¹⁰ N’an be n’an kerecɛnɲɔgɔnw ye, o be sababu caaman di an ma k’a yira ko an ye hɔɔrɔn ye. An y’a ye kalansen 12nan na ko an ka kan k’an kumacogo kɔrɔsi sanko n’an be n’an kerecɛnɲɔgɔnw ye. Baro gwansan dɔ be se ka bari ka yɛlɛma ka kɛ kɔrɔfɔli ye, hali ka kɛ nafigiya yɛrɛ ye! N’an ye kuma dɔ mɛn ani an b’o fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye k’a sɔrɔ an m’a lɔn ni tiɲɛn lo, n’a sɔrɔ a bena kɛ ko an be ngalon lo jɛnsɛnna. O kama, a ka fisa an ka se an daa kɔrɔ (Talenw 10:19). Hali n’o kuma ye tiɲɛn ye, o kɔrɔ tɛ ko a bɛnnin lo an k’a fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye. Ɲɛyirali fɛ, a be se ka kɛ k’o koo tɛ an ka sira la, wala a bɛnnin tɛ ka baro kɛ a kan (1 Tesalonikaw 4:11). Mɔgɔ dɔw be kuma gwɛlɛw fɔ ani u be joo di u yɛrɛ ma k’a fɔ k’u ye gwɛ fɔ. Nka, an ka kumaw ka kan ka kɛ ni nɛɛma ye tuma bɛɛ.—Kɔlɔsikaw 4:6, ABM.

11, 12. a) Dɔw mana jurumuba kɛ, u be koo tɔɔ juguya cogo di? b) Sutana ye ngalon miiriya jumanw jɛnsɛn jurumubaw koo la? An be se k’o miiriyaw kɛlɛ cogo di? c) An be se k’an kɔnɔ gwɛ cogo di Jehova ka ɔriganisasiyɔn ye?

¹¹ A kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an k’an kɔnɔ gwɛ kafo ɲɛminɛbagaw ye. Kerecɛn dɔw mana jurumuba kɛ, u be koo tɔɔ juguya u kɛtɔ k’a ɲini k’o jurumuko dogo ani ka  ngalon tigɛ ni kafo ka diinan mɔgɔkɔrɔw b’u ɲiningara o koo la. O ɲɔgɔnna mɔgɔw be filankafoya koow kɛ: u b’a fɔ k’u be Jehova sago kɛra k’a sɔrɔ u bele be jurumuba dɔ kɛra. A laban, u ka ɲɛnamaya kɛcogo bɛɛ lo b’a yira k’u ye ngalontigɛlaw ye (Zaburuw 12:3). Dɔ wɛrɛw tɛ tiɲɛn bɛɛ fɔ diinan mɔgɔkɔrɔw ye, u be koo jɔnjɔnw dogo u la (Kɛwaliw 5:1-11). Minw b’o nanbarakow ɲɔgɔn kɛ, u lanin lo ngalon miiriya dɔw la Sutana be minw jɛnsɛnna.—Koorilen nin lajɛ  ɲɛɛ 164-165 kan: “Sutana be ngalon minw jɛnsɛnna jurumubaw koo la.”

¹² A kɔrɔtanin lo fana an k’an kɔnɔ gwɛ Jehova ka ɔriganisasiyɔn ye n’an be ɲiningali dɔw jaabira sɛbɛ kan. Ɲɛyirali fɛ, n’an b’an ka waajuli baara rapɔɔri sɛbɛra, an kana nanbara don a la. O cogo kelen na, n’an be sɛbɛ dɔ dafara ka nɛɛma baara ɲini, an man kan ka ngalon tigɛ abada an ka kɛnɛya cogoya tigitigi koo la wala an ka ɲɛnamaya faan wɛrɛw koo la.—Talenw 6:16-19.

13. N’an jɛnna ni balima dɔ ye baarako wala jagoko dɔ la, an b’a yira cogo di ko an ye hɔɔrɔn ye?

¹³ Ka kɛ hɔɔrɔn ye kafo kɔnɔ, o koo ɲɛsinna baarako ani jagoko ma fana. Tuma dɔw la, kerecɛn balima dɔw be se ka jɛn jagoko dɔ la. U ka kan k’u janto u kana o koow ɲagami n’u ka batoliko ye. U man kan ka baro kɛ o koow kan n’u be Masaya Boon na wala waajuli la ɲɔgɔn fɛ. A be se ka kɛ ko balima dɔ b’a balimaɲɔgɔn ta baara la. N’an b’an balimaw ta baara la, an k’an janto k’u minɛ ni hɔɔrɔnya ye: an bɛnna sara min na, an k’o di u ma wagati latigɛnin na. An tun y’an daa di koo minw na, wala sariya be koo minw waajibiya an ma, an k’o kɛ u ye fana (1 Timote 5:18; Zaki 5:1-4). Faan wɛrɛ fɛ, n’an be baara kɛ balima dɔ ye, a b’an sara baara min kama, an k’o kɛ a ɲɛɛ ma (2 Tesalonikaw 3:10). An tɛna a ɲini a k’an minɛcogo kɛ dan na ni tɔɔw ye kerecɛn balimaya  kosɔn: i n’a fɔ k’a miiri ko waajibiko lo a fɛ ka kɔnze di an ma, ka bololafɛn dɔw di an ma, wala ka koo dɔw nɔgɔya an ye k’a sɔrɔ a t’o ɲɔgɔn kɛ tɔɔw ye.—Efesekaw 6:5-8.

14. Kerecɛnw mana jagoko dɔ latigɛ ɲɔgɔn fɛ, u ka kan k’u janto ka mun lo kɛ, ani mun na do?

¹⁴ Jagoko la, mɔgɔ be se ka bɔnɛ fana. O la, ni an ni mɔgɔ dɔ y’an ka jagokunw fara ɲɔgɔn kan wala n’an jɛnna ka juru ta do? Miiriya jɔnjɔn dɔ be Bibulu kɔnɔ, a kɔrɔtanin lo ani nafa b’a la: o ye ko an ka koo bɛɛ sɛbɛ ka bila! Ɲɛyirali fɛ, tuma min na Zeremi ye foro dɔ san, a y’a sansɛbɛ kɛ deen fila ye seerew ɲɛɛ na ani a y’o sɛbɛw mara ka ɲɛ sini kama (Zeremi 32:9-12; A filɛ fana Zɛnɛsi 23:16-20 kɔnɔ). N’an jɛnna ni balima dɔ ye baarako wala jagoko dɔ la, ka koow bɛɛ sɛbɛ ani ka bolonɔ bila a kan seerew ɲɛɛ na, o t’a yira ko an lanin tɛ ɲɔgɔn na. Nka, o yɛrɛ b’an tanga ɲɔgɔn faamubaliya ma, jigitigɛ ani bɛnbaliyaw ma minw yɛrɛ be se k’an faran ɲɔgɔn na.Ni kerecɛn dɔ be jɛn ni balima dɔ ye jagoko dɔ la, a ka kan k’a to a hakili la ko o jagoko ka kɛ cogo o cogo, a man kan abada ka kafo ka hɛɛrɛ nagasi. *—1 Kɔrɛntikaw 6:1-8.

15. Ka nanbara kɛ jagokow la, Jehova be mun miiri o koo la? Kerecɛnw b’o kɛcogo jati cogo di hali ni bɛɛ lo b’a kɛ?

¹⁵ Kerecɛn tɛ hɔɔrɔnya kɛ kafo dɔrɔn kɔnɔ. Pol y’a fɔ ko: “An b’a fɛ ka taama cogo bɛnnen na ko bɛɛ la.” (Eburuw 13:18, ABM). An Danbaga fɛ, a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an ka kɛ hɔɔrɔn ye baarakɛyɔrɔ la. Talenw ka kitabu dama kɔnɔ, a yirala siɲɛ naani bɛɛ ko a kɔrɔtanin lo ka kɛ ni sumanikɛja bɛnnin ye (Talenw 11:1; 16:11; 20:10, 23). Galen, mɔgɔw tun be fɛɛn minw san, ani u  tun b’u san ni warimisɛn minw ye, u tun ka teli k’u suma jaaw kan ni kilow ye walisa k’u hakɛ lɔn. Jagokɛla nanbaratɔw tun be nanbara don u ka jaaw la. Kilo sifa fila tun b’u fɛ fana walisa ka mɔgɔw nanbara ani k’u sonya. * O kɛcogo ka gwo Jehova ye! N’an b’a fɛ ka to Ala ka kanuya la, an ka kan ka ban pewu nanbara kɛcogo sifaw bɛɛ la jagokow la.

16, 17. Nanbarako jumanw ka ca bi duniɲa kɔnɔ, ani kerecɛn sɔbɛw t’a fɛ fewu ka mun lo kɛ?

¹⁶ Komi Sutana lo be duniɲa nin mara, a tɛ bari an na k’a ye ko nanbarakow be yɔrɔ bɛɛ. Loon o loon, koo caaman be se k’an lasun ka nanbarakow kɛ. Baaraɲinilaw ka teli k’u ka koow lakali k’a dama tɛmɛ. U fana b’a fɔ ko diplomu dɔ b’u fɛ wala k’u be se baara dɔ la k’a sɔrɔ tiɲɛn tɛ. Sɛbɛ minw ɲɛsinna lonanw, lanpow, asiransi n’a ɲɔgɔnnakow ma, ni mɔgɔw b’o sɛbɛw dafara, u ka teli ka ngalon tigɛ walisa u be fɛɛn min ɲinina, u ka se k’o sɔrɔ. Lakɔliden caaman be nanbara kɛ ɛkizamɛn tuma na. N’u ka kan ka maanaw wala lakalita dɔw sɛbɛ, u be taga mɔgɔ wɛrɛ ka baara ta ɛntɛrɛnɛti kan ani ka ngalon tigɛ ko olu yɛrɛ lo y’o sɛbɛ. Mɔgɔw ka teli ka surafɛnw di gofɛrɛnɛman ka baarakɛla nanbaratɔw ma walisa u be min fɛ, u k’o sɔrɔ. O tɛ bari an na, sabu an be duniɲa min kɔnɔ, mɔgɔ caaman be “u yɛrɛw fɛ, nafolo negetɔw, . . . u tɛ ko ɲuman fɛ.”—2 Timote 3:1-5, ABM.

¹⁷ Kerecɛn sɔbɛw t’a fɛ fewu k’u seen don o nanbarako si la. Fɛɛn min b’a to a man nɔgɔ ka kɛ hɔɔrɔn ye tuma dɔw la, o ye ko minw b’o nanbarakow ɲɔgɔn kɛ, a be komi u ka koow be ɲɛ u bolo ani ko u yɛrɛ be jiidi  duniɲa nin kɔnɔ (Zaburuw 73:1-8). O wagati kelen na, wariko be kerecɛnw tɔɔrɔla sabu u b’a fɛ ka kɛ hɔɔrɔnw ye “ko bɛɛ la.” Yala kuun b’a la ka tɔɔrɔ hɔɔrɔnya kosɔn wa? Ɔnhɔn, kuun b’a la! Mun na do? Nafa juman b’a la ka kɛ hɔɔrɔn ye?

18. Ka tɔgɔ ɲuman sɔrɔ i ka hɔɔrɔnya kosɔn, mun na nafaba b’o la?

¹⁸ Mɔgɔ be se ka tɔgɔ ɲuman min sɔrɔ a ka hɔɔrɔnya n’a ka lannamɔgɔya kosɔn, fɛɛn caaman nafa man bon ka se o ma (Koorilen nin lajɛ  ɲɛɛ 167 kan: “Yala ne ye hɔɔrɔn ye koo bɛɛ la wa?”). E ka miiri k’a filɛ: bɛɛ yɛrɛ be se k’o tɔgɔ ɲuman ɲɔgɔn sɔrɔ! O tɛ bɔ i ka setigiya, nafolotigiya, cɛɲi, lɔyɔrɔ wala koo wɛrɛ la min fanga ka bon n’i ta ye. O bɛɛ n’a ta, mɔgɔ caaman tɛ ni tɔgɔ ɲuman ye, o min ye fɛɛn nafamanba ye (Mise 7:2). I ka hɔɔrɔnya kosɔn, dɔw be se ka yɛlɛ i ma nka i koo bena diya dɔ wɛrɛw ye ani olu bena bonya la i kan ani k’i jati lannamɔgɔ ye. Jehova Seere caaman yɛrɛ y’a ye k’u ka hɔɔrɔnya y’u nafa wariko ta fan fɛ. Tuma min na patɔrɔnw ye baarakɛla nanbaratɔw gwɛn baara la, olu tora. U dɔw yɛrɛ ye baara sɔrɔ patɔrɔn dɔ fɛ min mako gwɛlɛ tun be hɔɔrɔn dɔ la.

19. An ka hɔɔrɔnya be nɔɔ juman to an dusukun kan, ani an ka jɛnɲɔgɔnya kan ni Jehova ye?

¹⁹ Hali n’o koo ɲɔgɔn ma deli k’i sɔrɔ, i bena a ye ko hɔɔrɔnya be se k’i nafa cogoya wɛrɛ la min yɛrɛ kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ. I bena kɛ ni dusukun ɲuman ye. Pol y’a sɛbɛ ko: “An kɔni dalen b’a la ko dusukun ɲuman bɛ an fɛ.” (Eburuw 13:18. ABM ). Ka fara o kan, i ka tɔgɔ ɲuman tɛ tɛmɛ abada i sankolola Faa kanutigi ɲina ma. Hɔɔrɔnw koo ka di ale ye (Zaburuw 15:1, 2; Talenw 22:1). Tiɲɛn na, i ka hɔɔrɔnya bena i dɛmɛ ka to Ala ka kanuya la ani fɛɛn si tɛ an nafa ka se o ma. An ka koo wɛrɛ lajɛ min ni hɔɔrɔnyako be taga ɲɔgɔn fɛ: Jehova be baarako jati cogo min na.