1, 2. Yehowa gaw anhte ding man ai hku nga na matu shakut ai hpe mu ai shaloi hpa majaw kabu ai kun? Ga shadawn tsun u.

MA LANGAI gaw, shi a kanu hte gat seng kaw na pru wa ai. Ma gaw hkrit ai myiman hte akajawng sha hkring mat ai. Seng kaw shi hta yu ai ginsup rai langai hpe naw jum da ai hpe dum dat ai. Bai tawn da na matu malap ai (sh) dai ginsup rai hpe shi Nu mari ya na, n mari ya na hpe n san ai sha la wa hkrup ai. Grai myit n pyaw ai hte shi Nu hpe tsun dan ai. Kanu gaw seng de bai shaga sa ai. Ginsup rai hpe bai n tawn da ai sha, lawm wa ai lam ma hpe hpyi nem shangun ai. Kanu tsun ai hte maren hkan galaw ai majaw, Kanu gaw grai kabu nna arawng la nga ai. Hpa majaw kun?

² Ding man ai lam nga na matu ahkyak ai hpe tinang a kashu kasha ni chye wa ai majaw, Kanu Kawa ni grai kabu ma ai. Dai hte maren anhte a sumsing lamu na “teng man ai Karai Wa” mung kabu ai. (Shakawn 31:5) Karai Kasang hte hku hkau lam grau kaja wa nna, ding man ai hku nga na matu, anhte shakut ai hpe shi grai ra sharawng ai. Karai Kasang hpe anhte myit pyaw shangun mayu ai, shi a tsawra myit hta agrin nga mayu ai. Dai majaw, kasa Pawlu tsun ai zawn, “lam shagu hta arawn alai kaja hkan mayu” ai re. (Hebre 13:18) Ding man ai lam hpe madun na matu, yak chye ai lam mali hpe hkaja yu ga. Ding man ai lam madun ai majaw, lu wa na shaman chyeju nkau mi hpe mung bawngban yu ga.

3-5.(a) Tinang hkum tinang hkalem ai a shoihpa hpe Karai a Mungga hta gara hku sadi jaw da ai kun? (b) Tinang hkum hpe ding man ai hku jep na matu gara gaw karum ya ai kun?

³ Yak ai lam langai gaw, tinang hkum tinang ding man ai hku jep ai lam re. Anhte gaw n hkum tsup ai majaw, tinang hkum tinang hkalem na matu grai loi ai. Ga shadawn, Yesu gaw Ladoki mare hta nga ai Hkristan ni hpe wenyi lam hta “matsan mayan, myi kyaw ai hte singgu krin” rai nga tim, wenyi lam hta lu su ai zawn sawn la nna, tinang hkum tinang hkalem nga ai ngu tsun ai. (Shingran 3:17) Shanhte a tinang hkum tinang hkalem ai lam gaw, shanhte hpe grau hkra machyi shangun ai.

⁴ “Ngai gaw naw ku htung shadik ai wa rai nga nngai, nga nna marai langai ngai myit nawn dam timung, tinang a shinglet hpe n chye hkang ai hte, tinang a myit hpe hkalem kau yang, dai wa a naw ku htung, kaman lila sha rai nga” ai ngu, Yaku sadi jaw wa ai hpe anhte dum ra ai. (Yaku 1:26) Anhte a shinglet hpe shut ai hku jailang taw nga ninglen, anhte a nawku daw jau lam hpe Yehowa hkap la ai ngu sawn la yang, tinang hkum tinang hkalem nga ai re. Dai rai yang, Yehowa hpe nawku ai gaw kaman lila hte aten shama nga ai sha re. Dai daram hkrit ra ai lam hpe gara hku koi na kun?

⁵ Karai a Mungga kaw na teng man ai lam gaw, jamna hte bung ai ngu Yaku tsun ai. Karai Kasang a hkum tsup ai tara hpe shakut shaja hti ra ai lam, galai shai ra ai lam ni nga wa yang, galai shai na matu n-gun jaw ai. (Yaku 1:23-25 hpe hti u.) Chyum Laika gaw, tinang hkum tinang ding man ai hku jep yu na matu, gara lam hta naw shakut ra ai hpe chye na matu karum ya ai. (Sharung 3:40; Hagi 1:5) Anhte hpe jep yu na matu hte grai sawng ai mara ni hpe mu nna galai shai lu hkra karum ya na matu, Yehowa kaw akyu hpyi mai ai. (Shakawn 139:23, 24) N ding man ai lam gaw, angwi ngwi hkra machyi shangun ai gawngkya lam rai nna, dai hpe sumsing lamu na Wa mu mada ai zawn anhte mu mada ra ai.  Ga Shagawp 3:32 hta “Yehowa gaw myit magaw ai ni hpe matsat nga ai. Teng man ai ni chyawm gaw shi hte jinghku hku lu na ma ra ai” nga nna tsun da ai. Yehowa gaw shi hkam sha ai zawn chye hkam sha hkra, shi anhte hpe mu mada ai zawn anhte mung tinang hkum tinang mu hkra karum ya lu ai. “Lam shagu hta arawn alai kaja hkan mayu ga ai” nga nna, tsun ai Pawlu a ga hpe dum u. Anhte gaw ya aten hta hkum tsup ai ni n mai byin tim, dang lu ai daram ding man ai hku asak hkrung mayu ai.

6. Dinghku num, la ni shada da hpa majaw ding man ra ai kun? Gara lam ni hpe koi ra na kun?

⁶ Ding man ai lam gaw, Hkristan dinghku a masat dingsat rai ging ai. Madu jan hte madu wa gaw, langai hte langai ding man ai hku tsun shaga ra ai. Tinang a ningrum ningtau n re ai ni hte sari kata kanawn mazum ai, internet hte mayun mayoi matut mahkai ai, nse nsa sumla yu ai ni zawn re ai n san seng ai arawn alai ni, Hkristan dinghku hta n nga ging ai. Hkristan dinghku num, la nkau mi gaw dai zawn akyang ni hpe mayun mayoi galaw nga ma ai. Dai gaw n ding man ai lam re. “Matu nhpang n hten ai ni hte rau ngai n dung nngai, Hpyi hpun ai ni kaw, ngai n shang nngai” ngu, sadi dung ai Hkawhkam Dawi tsun wa ai ni hpe dum u. (Shakawn 26:4) Nang gaw dinghku de sai nga yang, ningrum ningtau n chye hkra hpa mung, mayun mayoi n mai galaw ai.

7, 8. Ding man ai a akyu ni hpe ma ni chye wa hkra, Chyum Laika hta na gara kasi ningli ni gaw karum ya lu ai kun?

 ⁷ Kanu Kawa ni gaw, tinang a kashu kasha ni hpe ding man ai lam sharin ya ai shaloi, Chyum Laika hta na kasi ningli ni hpe jailang ai gaw, hpaji rawng ai lam re. Tinang lagu ai lam hpe makoi magap da ai Ahkan, sut gan arung arai lu na matu masu ai Gehazi, gumhpraw lagu chye nna Yesu hpe dut sha ai Yuda Iskarut ni zawn re ai, kasi n la ging ai ni a lam Chyum Laika hta lawm ai.​—Yawshu 6:17-19; 7:11-25; 2 Hkawhkam 5:14-16, 20-27; Mahte 26:14, 15; Yawhan 12:6.

⁸ Ding man ai lam hpe kasi madun wa ai ni hta, nhpye kaw shut nna lawm wa ai gumhpraw hpe bai sa jaw na matu tsun wa ai Yaku; ga sadi dung ai Yephta; tinang akyu n tam ai Yephta a shayi sha, myihtoi ga hpring tsup na matu, nhkru ai masha ni a man hta nden marai rawng let, tinang a manang ni hpe makawp maga ya wa ai Yesu ni lawm ai. (Ningpawt 43:12; Tara Agyi 11:30-40; Yawhan 18:3-11) Karai a Mungga kaw lawm ai ndai masha ni a mabyin hpe tsun dan nna, tinang a kashu kasha ni ding man ai lam hpe manu shadan chye wa hkra sharin ya mai ai.

9. Kanu Kawa ni gaw, ding man ai hpe kasi madun mayu yang hpa hpe koi ra ai kun? Kasi madun ai gaw hpa majaw ahkyak ai kun?

⁹ Dai hku sharin ya ai shaloi, Kanu Kawa ni hta ahkyak ai lit langai nga ai. “Masha kaga hpe sharin achyin ai wa mi, nang hkum hpe gaw n sharin achyin nga n ni?” nga nna kasa Pawlu tsun wa ai. (Roma 2:21) Kanu Kawa nkau mi gaw, ma ni hpe ding man ai lam sharin ya nna, shanhte nan n ding man ai lailen ni galaw ai hpe ma ni mu ai shaloi, grai myit yak mat chye ai. Kanu Kawa nkau mi gaw, kaji kajaw sha lagu ai (sh) kachyi mi sha masu ai gaw, hpa n ra ai ngu lawt ga tsun chye ma ai. Raitim, lagu ai gaw lagu ai sha re. Masu ai mung masu ai sha re. * (Luka 16:10 hpe hti u.) Kanu Kawa ni gaw prat masa  lahkawng hte nga ai hpe ma ni mu yang, dai hku hkan galaw chye ai. (Ehpesu 6:4) Raitim, ma ni gaw Kanu Kawa ni kaw na, ding man ai kasi hpe sharin la lu yang, n ding man ai ndai mungkan hta, Yehowa hpe shagrau sha a chye ai ma ni hku nna kaba wa na re.​—Ga Shagawp 22:6.

10. Hpunau nauna shada da ding man ai hku kanawn mazum ai hta gara sadi jaw ga hpe dum ra ai kun?

¹⁰ Hkristan shada kanawn mazum ai shaloi, ding man ai myit madun mai ai lam law law nga ai. Daw 12 hta sharin la wa sai hte maren, anhte tsun shaga ai shaloi sadi ra ai; Laksan hku nna, hpunau nauna ni hte tsun shaga ai shaloi sadi ra ai. Ga shaga ai shaloi, kaga masha hpe hkra machyi shangun ai shatan ga ni, n kaja ai myit hte masu tsun ai lam ni nga wa chye ai. Tinang atsawm n chye ai lam hpe hkan tsun na nga yang, shut ai lam hpe shabra ai hte bung ai majaw, tinang a n-gup hpe hkang da ai gaw hpaji rawng ai lam re. (Ga Shagawp 10:19) Tinang atsawm chye da yang pyi, dai gaw tsun ging ai ga rai yang she rai na. Ga shadawn, tinang hte n seng ai lam (sh) tsun dat yang tsawra myit n nga ai zawn, byin mat na nga yang n tsun ging ai. (1 Htesaloni 4:12) Zai ai hku dan dan leng leng tsun ai gaw, ding man ai lam re ai ngu masha nkau tsun ma ai. Raitim, anhte tsun shaga ai shaloi, galoi mung sumnung ra ai.​—Kolose 4:6 hpe hti u. 

11, 12. (a) Mara kaba galaw hkrup ai masha nkau gaw, manghkang kaba hkra gara hku galaw a ta? (b) Mara kaba hte seng nna Satan masu ai lam nkau gaw hpa ni rai ta? Anhte gara hku koi mai a ta? (c) Yehowa a uhpung hta ding man ai lam gara hku madun mai a ta?

 ¹¹ Nawku hpung hpe woi awn ai ni hte mung, ding man ai hku tsun shaga na ahkyak ai. Masha nkau mi gaw, mara kaba galaw hkrup ai shaloi magap da ai, myitsu salang ni san ai shaloi masu nna tsun dan ai, dai gaw manghkang hpe grau kaba shangun ai. Shanhte mara kaba galaw hkrup nga ninglen, Yehowa a magam hta shang lawm masu nna, prat masa lahkawng hte asak hkrung ma ai. Akyu gaw, shanhte a prat hta masu ai lam ni hte sha hpring nga ai. (Shakawn 12:2) Nkau mi gaw, myitsu salang ni hpe ahkyak ai lam ni ngam da nna, teng man ai hku n tsun dan ai. (Kasa 5:1-11) Dai zawn n ding man ai lam gaw, Satan a masu hkalem ai lam hpe kam ai majaw byin wa ai re.​—“ Mara Kaba Hte Seng Ai Satan A Masu Ga Ni” ngu ai lawk hpe yu u.

¹² Yehowa a uhpung kaw nna, san ai ga san ni hpe htai ai shaloi, ding man na matu ahkyak ai. Ga shadawn, anhte a hkaw tsun jahpan bang ai shaloi mung, teng man ai hku ka bang ra ai. Dai zawn sha, magam bungli ahkaw ahkang langai ngai a matu, shawk shawn laika (form) hta ka ai shaloi, anhte a hkamja lam masa hte kaga lam ni yawng hpe tup hkrak jaw hkra ka ging ai.​—Ga Shagawp 6:16-19 hpe hti u.

13. Hpunau nauna shada bungli rau galaw ai shaloi, ding man ai lam hpe gara hku madun mai a ta?

¹³ Hpunau nauna ni hte hpaga rau galaw ai shaloi mung ding man ra ai. Kalang marang, hpunau nauna ni gaw arang rau shaw nna hpaga bungli chye galaw ma ai. Hkaw tsun bungli hta shang lawm nga ai shaloi (sh) Nawku Htingnu hta bungli lam ni hpe n tsun ging ai. Hpaga bungli madu hte bungli masha hku nna, hpunu nauna ni bungli arau galaw yang, ding man ai hku kanawn mazum ging ai. Tinang gaw bungli madu rai yang, shabrai jaw ai, masat da ai aten hta gumhpraw jaw ai, upadi hte maren akyu hkam sha shangun ai lam ni hta ding man ra ai. (1 Timohti 5:18; Yaku 5:1-4) Dai hte  maren bungli masha re ai hpunau nauna ni mung, tinang lu ai shabrai hte ging dan hkra bungli galaw ya ra ai. (2 Htesaloni 3:10) Bungli madu gaw, tinang a hpunau nauna re ai majaw, kaga bungli masha ni hta grau nna bungli hkring ai nhtoi, ahkaw ahkang ni grau jaw na matu, n myit mada ging ai.​—Ehpesu 6:5-8.

14. Hkristan ni gaw hpaga rau galaw ai shaloi, hpa hpe tau hkrau galaw da ra ai kun? Hpa majaw kun?

¹⁴ Anhte gaw arang bang da ai (sh) gumhpraw hkoi nna hpaga pawng galaw nga ai kun? Rai yang, Ga sadi laika hta ahkri ahkrai ka da ra na lam, Chyum Laika hta n-gun jaw da ai. Ga shadawn, Yeremia gaw ga dachyawk mari ai shaloi, gumhpraw hpe shawa hpawng man hta ga sadi laika ka nna, hpang de bai madun lu hkra atsawm zing da ai. (Yeremia 32:9-12; Ningpawt 23:16-20 hpe mung yu u.) Hpunau nauna ni hte hpaga galaw ai shaloi, ga sadi laika hta ahkri ahkrai ka matsing nna, sakse ni hte sen htu da ra ai. Dai hku galaw ai gaw, shanhte hpe n kam ai lachyum n re. De a malai sawn shut ai, myit daw ai, yawn hkyen ai lam ni n byin hkra karum ya ai. Hkristan ni hpaga arau galaw ai shaloi, gara bungli a majaw mung Nawku hpung a kahkyin gumdin lam, simsa lam hpe n hkra na matu sadi ra ai. *​—1 Korinhtu 6:1-8.

15. N ding man ai hpaga lailen ni hte seng nna, Yehowa gara hku hkam sha ai kun? Masha law law hkap la ai dai akyang ni hpe Hkristan ni gara hku bai htang ra na kun?

¹⁵ Hkristan langai gaw, Nawku hpung hta sha ding man mayu ai n re. Pawlu gaw anhte “lam shagu hta arawn alai kaja hkan mayu ga ai” nga nna tsun wa ai. (Hebre 13:18) Anhte a Hpan Madu Karai gaw, hpaga lam ni hte seng nna, ding man ai lam madun na matu ra sharawng ai. Ga Shagawp laika hta sha pyi, n teng man ai joi a lam lang law law tsun da ai.  (Ga Shagawp 11:1; 20:10, 23) Moi prat hta, arai dut mari ai hte jaw ra ai gumhpraw hpe shen ya na matu, joi hpe lang ma ai. N ding man ai gat dut masha ni gaw, mari ai ni hpe masu hkalem na matu, joi hpan lahkawng hpe lang chye ma ai. * Dai hku galaw ai hpe Yehowa n ju n dawng ai. Dai majaw, anhte gaw shi a tsawra myit hta matut agrin nga mayu yang, n ding man ai hpaga lailen ni hpe tsep kawp koi ra ai.

16, 17. Ndai mungkan hta n ding man ai gara akyang lailen ni hpe mu lu a ta? Teng man ai Hkristan ni gaw hpa galaw na matu dawdan da ai kun?

¹⁶ Satan gaw ndai mungkan hpe uphkang nga ai majaw, anhte a grupyin hta n ding man ai lam ni shinggrup nga ai gaw mauhpa n re. N ding man ai hku nga na matu, anhte shani shagu gunglau hkrum nga ai. Masha law law gaw, bungli hte seng nna laika mara ai shaloi, tinang a lam hte bungli mahkrum madup hpe masu nna ka chye ma ai. Masha pru shang gawn hkang ai lam, ahkun bang ai lam, amahkam ai lam ni hte seng ai laika ni hta mung, masu ka nna tinang ra ai hpe lu hkra galaw ma ai. San poi htai ai shaloi, jawng ma law malawng gaw lagu yu chye ma ai. Jawng laika ni galaw ai shaloi mung, jawng ma ni gaw kaga masha ni ka da ai hpe shanhte ka da ai zawn, galaw nna madun ma ai. Gumhpraw marin ai masha kaba ni hpe mayun kumhpa jaw nna, tinang ra ai hpe lu na matu galaw ma ai. Ndai mungkan hta masha law law gaw, “tinang hkum hpe tsawra ai ni, gumhpraw marin ai ni, . . . kaja lam hpe n dawng ai ni” rai nga ma ai.​—2 Timohti 3:1-5.

¹⁷ Teng man ai Hkristan ni gaw, dai zawn n galaw na matu dawdan da ma ai. Raitim, ya aten hta n ding man ai masha ni gaw, lu su nga ai hpe anhte mu ai majaw, ding man ai hku nga na matu Kalang lang grai yak wa chye ai. (Shakawn 73:1-8) Hkristan ni gaw, “lam shagu hta” ding man ai majaw, ja  gumhpraw lam ni hta mayak mahkak ni nga chye ai. Dai hku asak hkrung ai gaw akyu nga ai kun? Nga ai. Hpa majaw kun? Ding man ai hku asak hkrung ai majaw hpa shaman chyeju ni lu na kun?

18. Ding man ai wa, ngu ai mying kaja gaw hpa majaw manu dan ai kun?

¹⁸ Ding man ai wa, kamhpa mai ai wa, ngu mying lu ai gaw grai manu dan ai. (“ Ngai Kade Daram Ding Man A Ta?” ngu ai lawk hpe yu u.) Dai zawn mying kaja kadai mung lu mai ai. Dai hpe lu na matu tinang a atsam, sut gan, tsawm htap lam, shingdu labau (sh) tinang n lu galaw ai lam langai ngai hta madung nga ai n re. Raitim, dai manu dan ai mying hpe masha law law n lu ma ai. (Mihka 7:2) Nang ding man ai hku nga ai hpe jahpoi asawng ai ni nga na re. Raitim, nang ding man ai hpe manu shadan ai ni, kam nna hkungga ai ni mung nga na re. Yehowa Sakse ni gaw ding man ai majaw, akyu law law hkam sha wa sai. N ding man ai masha ni bungli shapraw hkrum tim, Yehowa Sakse ni gaw matut nna bungli lu ma ai.

19. Ding man ai gaw anhte a myit nsam hpe sha n-ga, Yehowa hte hku hkau ai lam hpe mung gara hku akyu jaw ai kun?

¹⁹ Dai zawn mabyin ni nang hkrum ai raitim, n hkrum ai raitim ding man ai lam gaw grai akyu jaw ai hpe nang mu lu na re. San seng ai myit nsam ngu ai shaman chyeju mung lu na re. Pawlu gaw: “anhte a myit dum chyalu san pra ma li ai, ngu nna myit mu” nga nna ka wa ai. (Hebre 13:18) Dai hta n-ga, anhte a sumsing lamu na Wa gaw, na a mying kaja hpe sadi hkrup na re. Shi gaw ding man ai masha ni hpe tsawra ai. (Shakawn 15:1, 2; Ga Shagawp 22:1 ni hpe hti u.) Karai Kasang a tsawra myit hta matut agrin nga na matu, ding man ai lam gaw nang hpe karum ya ai. Dai hta grau manu dan ai lam n nga sai. Bungli ni hpe Yehowa gara hku mu mada ai lam, hpang na daw hta hkaja yu ga.