Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU 14

Kala u Muthuua Kidi mu Ima Ioso

Kala u Muthuua Kidi mu Ima Ioso

‘Tua mesena ku bhanga mu kidi o ima ioso.’—JIHEBELEU 13:18.

1, 2. Mukonda diahi Jihova u sanguluka kiavulu, mu ku mona kuila tua mu bhanga ioso, phala tu kale tu athu a kidi? Bhanga kifika.

O MAMA ni mon’ê, a tundu kumoxi mu diloja. O mona u imana, u thandanganha. Mukonda bhu maku diê, bhuala kima kia ku tonoka na-kiu, kia katula mu diloja. Muéne ua jimbi ku vutula o kima kia katula kia ku tonoka na-kiu bhu kididi, mba ku bhinga kua mama phala ku ki sumba. Muéne u kuata kudila, u bhinga kikuatekesu. O mama u mu kuatekesa ku vutuka nê, phala ku vutula o kima kia katula mu diloja, ni ku bhinga muloloki. O mama u bhanga kiki, muéne u sanguluka kiavulu mu ku mona o ukexilu uambote ua mona. Mukonda diahi?

2 O jitata a sanguluka kiavulu, kioso kia mona kuila o tuana tuâ, a mu di longa o ukexilu ua ku zuela o kidi. Kiki ki bheka ué kisangusangu kua Tata ietu ia diulu, o “Nzambi ia kidi.” (Jisálamu 31:5) Kioso ki tuia ni ku kula mu nzumbi, Jihova u sanguluka kiavulu mu ku mona kuila tua mu bhanga ioso, phala tu kale tu athu a kidi. Mukonda tua mesena ku mu sangulukisa, ni ku kala mu henda iê, ni ku kala ni ibanzelu kála ia poxolo Phaulu: ‘Tua mesena ku bhanga mu kidi o ima ioso.’ (Jihebeleu 13:18) Tua-nda di longa maukexilu a uana ku muenhu uetu, u tu mona kuila nange ku tu bhonza ku kala tu athu a kidi. Tua-nda di longa uê o mabesá, ijila mu ku kala tu athu a kidi.

KALA U MUTHU UA KIDI MUDIÊ MUENE

3-5. (a) Kiebhi o maka a Nzambi, a tu kuatekesa kuijiia o iluezu ijila, mu ukexilu ua ku di nganala mudietu? (b) Ihi ia-nda tu kuatekesa ku kala tu athu a kidi mudietu?

3 O kima ki dianga ku bhonza, o ku kala tu athu a kidi mudietu. Mukonda dia ku kala tu athu a ituxi, ki kia bhonzo ku di nganala mudietu. Mu kifika, Jezú uambe ku Jikidistá mu kilunga kia Laodiseia, kuila ene exile mu di nganala mudiâ, mu ku banza kuila ene exile jimvuama, maji mu kidi ene exile ‘jingadiama, ifofo, akua i tuxi’ mu ukexilu ua nzumbi. (Dijingunuinu 3:17) O ukexilu iú, ua a bhangesa ku ta dingi o mienhu iâ mu iluezu.

4 Nange eie uejiia ué o kitendelesu kia bhana o dixibulu Tiiaku: ‘Saí muthu ua di fika ku kala mubhezi a Nzambi? Se u kamba kuijiia ku langa o dimi diê, o kubheza kuê ki kuala ni valolo, muéne ua mu di nganala mudiê.’ (Tiiaku 1:26) Se tu banza kuila tu tena kuzuela ima ia bolo, ni ku banza kuila Nzambi u xikina o ubhezelu uetu tua mu di nganala mudietu. O ubhezelu uetu kua Jihova, u kala sé valolo. Ihi i tena ku tu kuatekesa kueha o ukexilu iú, ua iibha?

5 Mu kibatulu kiki, Tiiaku ua sokesa o maka a Nzambi, kála lumuenu. Muéne ua tu tendelesa ku tongolola kiambote o ijila ia Nzambi, ni ku lungulula o ukexilu ua iibha. (Tanga Tiiaku 1:23-25.) O Bibidia i tena ku tu kuatekesa ku kala tu athu a kidi mudietu, ni ku tu kuatekesa ku kala ni ukexilu uambote. (Kuditenda 3:40; Ajeu 1:5) Tu tena ué ku samba kua Jihova, ni ku mu bhinga kuila muéne n’a tu kuatekese, n’a tonginina o kueha o maukexilu ua iibha. (Jisálamu 139:23, 24) Tu tena ku kala ni ukexilu ua ku kamba kuzuela o kidi, sé ku kijiia, kienhiki, tua tokala ku zemba o ukexilu iú ua iibha, kála o Tata ietu ia diulu kia u zemba. O divulu dia Jisabhu 3:32 diambe: ‘Kuma [Jihova] ua di-zembe ni athu abhukumuka, maji o kikutu kiê u ki jituna ku athu oso a iuka muxima.’ Jihova u tena ku tu kuatekesa ku kala ni ibanzelu iambote ia lungu ni ku kala tu athu a kidi, ni ku di mona mudietu kála kia tu mona muéne. Xinganeka mu izuelu ia Phaulu, kiambe: ‘Tua mesena kuenda mu kidi mu ima ioso.’ Mu kithangana kiki, ki tu tena ku kala tu athu a iuka, maji tua mesena ku bhanga ioso phala tu kale tu athu a kidi.

KALA U MUTHU UA KIDI KU MUIJI

Se tu kala tu athu a kidi, ki tua-nda sueka ukexilu ua iibha, ku dikaza dietu

6. Mukonda diahi o diiala ni muhatu a tokala kuzuela o kidi mudiâ, iluezu iahi ia lenga mu ku bhanga kiki?

6 O miji a ji Kidistá, a tokala kulondekesa o ukexilu ua kuzuela o kidi. O diiala ni muhatu, a tokala ku di zuelesa kiambote ku muiji, ni kidi kioso. Mu ukaza ua Kidistá, ki mu tokala ku kala maukexilu a iibha, kála ku mesena muhatu, mba diiala, dia ngene, ni ku mona o ufusa mu Internete mba ufusa uoso-uoso. Saí Jikidistá a kazala kiá, a bhanga o ima íii ia iibha, mukonda dia ukexilu iú, ene a sueka kuzuela o kidi ku kaza diê. O ukexilu iú, ukexilu ua ku kamba ku kala muthu ua kidi. Xinganeka mu izuelu ia Sobha Davidi: ‘Akua makutu ki ngi xikama nau; ki ngi xikina ku di ta kumoxi ni akua mangonha.’ (Jisálamu 26:4) Se eie u dikaza, kana ku bhanga kima ki ku bhangesa ku sueka ku dikaza diê, o ukexilu uê ua kidi!

7, 8. Jiphangu jebhi ji tena ku kuatekesa o tuana ku di longa o valolo ia ku kala athu a kidi?

7 Kioso o jitata a longa o ukexilu ua ku kala athu a kidi ku an’ê, a tokala ku a longa mu kaxi ka jiphangu ji tu sanga mu Bibidia. Ene a tena kulombolola o maukexilu a iibha u tu sanga mu Bibidia, kála, Akane ua nhana, iu ua sueka o ima ia nhana; kala ué Jeazí ua zuela makutu phala ku kala ni jimbongo, ia Juda uexile muii, iu ua sumbisa Jezú ku jinguma jê.—Josuué 6:17-19; 7:11-25; 2 Jisobha 5:14-16, 20-27; Matesu 26:14, 15; Nzuá 12:6.

8 O jitata a tena ku longa ué ku tuana tuâ, o jiphangu jambote jala mu Bibidia, phala ku ji kaiela, kála Jakobo ua bhingi ku an’ê ku vutula o kitadi kia sange mu jisakola jâ, mukonda muéne ua banze kuila ene a jimbi-mu o kitadi; o phangu ia Jefete ua kumbidila o kikutu kia bhangele kua Jihova, kia ku mu bhana mon’ê; ni ia Jezú ua di tungulula ku jinguma jê, phala ku kumbidila o ikanenu iala mu Bibidia, ni ku langa o makamba mê. (Dimatekenu 43:12; Afundixi 11:30-40; Nzuá 18:3-11) O jiphangu jiji jofele, ji tena ku kuatekesa o jitata ku longa o tuana tuâ, kiebhi kia tena ku kala athu a kidi mu ima ioso.

9. Ukexilu uahi ua tokala kueha o jitata se a mesena ku bhana phangu iambote ku an’ê, ia lungu ni ku kala athu a kidi, ni mukonda diahi o phangu íii iambote?

9 O ku longa o ukexilu ua ku kala muthu ua kidi ku tuana, kikalakalu kia dikota phala o jitata. O poxolo Phaulu uebhula: “Eie u longesa akuenu, ku di longela-hi eie-muene? U mukua kuboka, uixi muthu ka nhane, eie-muene u nhana?” (Loma 2:21) Saí jitata a longa an’ê ku kala athu a kidi, maji ene ka londekesa ku kala, athu a kidi. Nange a nhana ima mu ididi muene mu kalakala, a zuela kuma, “o jingana jâ ejiia kuila o akalakadi ene mu kuambata o ima,” mba “tu makutu ngó, ki bhuale kima kia iibha ku bhanga kiki.” Mu kidi, o ku nhana, ku nhana, né muene se ua katula kama kófele, makutu, makutu muene, né muene se o ima i ua zuela iofele mba iavulu, makutu muene. * (Tanga Luka 16:10.) O tuana a tena ku mona o ukexilu ua iibha ua jitata, mukonda dia kiki, ene a tena ku kaiela o ukexilu iú, ua iibha ua jitata jâ. (Efezo 6:4) Maji kioso kia di longa ku kala athu a kidi, mu ku mona o phangu iambote ia jitata, nange kioso kia-nda kula, a-nda bhana kijingu kua Jihova, ku mundu iú, ua kambe o kidi.—Jisabhu 22:6.

KALA U MUTHU UA KIDI MU KILUNGA

10. Kioso ki tu zuela ni jiphange jetu, mukonda diahi tua tokala ku di langa mu ima i tu zuela?

10 O ku dilunga ni jiphange jetu Jikidistá, ku tu bhana kithangana kia kulondekesa kuila tu athu a kidi mu ima ioso. Kála ki tua di longo mu kibatulu 12, tua tokala kuijiia ku langa o dimi dietu, kioso ki tu zuela ni jiphange jetu mu nzumbi. Se ki tu dilange mu izuelu ietu, tu tena kuzuela kia iibha ku jiphange jetu! Ki tua tokala kuzuela ima ki tu ejiia kiambote, nange ki tena ku kala makutu, mukonda dia kiki, tua tokala ku langa o dimi dietu. (Jisabhu 10:19) Nange tuejiia kuila o kima ki tua mesena o kuzuela kidi muene, maji kiki, ki kilombolola kuila tua tokala ku zuelela o kima ki tuejiia ni muthu uéngi. Sumbala o maka ka tu tokala, mba ki kima kiambote kuzuela o maka enhá. (1 Tesalonika 4:11) Saí athu a zuela kia iibha ni akua n’a mbe kuila a mu zuela o kidi, maji tuejiia kuila tua tokala kuzuela kiambote ni akuetu—Tanga Kolose 4:6.

11, 12. (a) Kiebhi o athu a sueka o ituxi iâ, a di ta mu iluezu? (b) Ilongesu iahi ia makutu ia Satanaji ia lungu ni ituxi, ni kiebhi ki tu tena ku dituna o ilongesu íii? (c) Kiebhi ki tu tena ku kala tu athu a kidi, mu ima ioso ia lungu ni kilunga kia Jihova?

11 Kima kiambote ku kala tu athu a kidi, ni jiphange jetu ala ku pholo ia kilunga. O jiphange ja mukuá a ta ituxi ionene, ni kuzuela makutu kioso kia ebhuidisa ku tufunga, a di ta mu iluezu iavulu. Mukonda dia kiki, ene a banza kuila a tena ku kala ni ukexilu iú ua iibha, ni ku sidivila Jihova. Mu kidi, o ukexilu iú ua iibha, u bhangesa o muthu ku kala muthu ua kambe o kidi ku muenhu uê uoso. (Jisálamu 12:2) A mukuá, ka zuela o kidi kioso ku tufunga, kia lungu ni kituxi kia bhange. (Ikalakalu 5:1-11) O ukexilu iú ua iibha uene ku mundu uoso, mukonda o athu ene mu xikina mu maulongelu a makutu a Satanaji.​—Tanga o kaxa: “ Milongi ia Makutu ia Satanaji ia Lungu ni Ituxi Ionene,” mu jimbandu ja 164-165.

12 Kima kiambote ué ku kala tu athu a kidi kioso ki tu soneka maka a lungu n’etu ku kilunga kia Jihova phala o filiiale. Mu kifika, kioso ki tu soneka ia lungu ni sidivisu ietu ia kuboka, tua tokala kuzuela o kidi. Kiene kimoxi ué, kioso ki tu soneka mukanda phala filiiale, ia lungu ni ku kalakala mu sidivisu ia thembu ioso, ki tu tokala kuzuela makutu, alungu ni sauidi ietu, ni ioso ia lungu ni muenhu uetu.—Tanga Jisabhu 6:16-19.

13. Kiebhi ki tu tena ku kala tu athu a kidi, se tua mu kalakala kumoxi ni phang’etu mu nzumbi?

13 Tua tokala ué ku kala tu athu a kidi ni jiphange jetu mu nzumbi, ku ima ia lungu ni ku ta uenji. Nange, saí jiphange a kalakala kumoxi mu ku ta uenji, mukonda dia kiki, a tokala ku dilanga, phala ka fungise maka alungu ni sidivisu iâ mu Kilunga, mba mu sidivisu ia kuboka ni uenji. Nange bhu kala ukamba, mukonda dia sidivisu ia bhanga kumoxi ia mukalakadi ni patalá. Se bhu kala jiphange ja mu kalakala phala etu, tua tokala ku a talatala ni kidi kioso, kua futa o kitadi kiâ mu kithangana ki tua di kundu na-u, ni kua bhana ioso i tua a kanena, a-ndé dia ku mateka ku kalakala n’etu. (1 Timote 5:18; Tiiaku 5:1-4) Ku mbandu ia mukua se tua mu kalakala phala phang’etu, tua tokala ku kalakala kiambote kizuua kioso, ni kulondekesa kuila tu athu a kidi. (2 Tesalonika 3:10) Mukonda dia ku kala tu jiphange, ki kilombolola kuila a tokala ku tu talatala dingi kiambote, ni ku jijila ima ki ia tu tokala mba ka mu i bhana ku akuenu.—Efezo 6:5-8.

14. Kioso ki tu bhanga uenji kumoxi ni phang’etu ia kidistá, ihi i tua tokala ku bhanga, ni mukonda diahi?

14 Ihi i tua tokala ku bhanga se tua mesena ku ta uenji kumoxi ni phang’etu, ku sobha kitadi, mba ku sobhesa kitadi kua phang’etu? O Bibidia i tu bhana kitumu kiambote ki tena ku tu kuatekesa: Ioso mu i soneka mu mikanda! Mu kifika, kioso Jelemiia kia sumbu o mukau, muéne ua soneka mikanda iiadi, ni jimbangi, iu ua bhake kiambote o mukanda iú. (Jelemiia 32:9-12; tanga ué o divulu dia, Dimatekenu 23:16-20) O ku bhanga kiki, ki kilombolola kuila ene ka di dielela, kioso kia soneka mukanda, ijimbulula ioso ia di kundu. Maji, ki kuatekesa o jiphange ku banza kiambote ia lungu ni mukuá, sé ku moneka maka mudiâ. O Jikidistá joso a mu ta uenji ni jiphange mu nzumbi, ka tokala ku xidisa o kilunga kia Jihova se bhu moneka maka alungu ni uenji uâ. *1 Kolindo 6:1-7.

KALA MU KIDI NI ATHU KU KANGA DIA KILUNGA

15. Uebhi o ukexilu ua Jihova ua lungu ni ku kamba kuzuela o kidi, mu ikalakalu ia ku ta uenji ni phang’etu, ni kiebhi o Jikidistá kia mona o ukexilu iú ua iibha uene ku mundu iú?

15 O Kidistá ka tokala ngó kulondekesa kuila muéne muthu ua kidi, ni jiphange mu kilunga. Phaulu uambe: ‘tua mesena ku bhanga mu kidi o ima ioso.’ (Jihebeleu 13:18) Kioso ki u bhanga kikalakalu, mba ku ta uenji, ni athu ka bhange mbandu ia kilunga, o Mubhangi uetu ua mesena ué kuila, tu kala tu athu a kidi. Mu divulu dia jisabhu, tu sanga-mu maukexilu a uana a pezu a mangonha a ibhila Jihova. (Jisabhu 11:1; 20:10, 23) M’ukulu, o athu exile mu kalakala ni ji pezu phala ku pezala o ima ia kexile mu sumbisa, ni kitadi kiexile mu tambula, phala ku futa. Saí athu akexile mu kalakala ni ji pezu jiiadi phala ku nganala o athu. * Jihova ua zembe o maukexilu iá! Phala tu kale mu henda ia Nzambi, tua tokala kueha o ukexilu uoso ua iibha, ua ku kamba ku kala muthu ua kidi mu ioso i tu bhanga.

16, 17. Maukexilu ahi a iibha alungu ni ku kamba kuzuela o kidi, u tuene mu mona ku mundu iú, ni kiebhi o jikidistá a di bhana ni ukexilu iú?

16 Mukonda dia Satanaji ku kala o sobha ia mu tumina mu ngongo, ki tu tokala ku diuana kioso ki tu mona kuila kuene athu avulu a kambe kuzuela o kidi, mu ima ioso ia bhanga. Nange izuua ioso tu di bhana ni ima i tena ku tu tendala, mu ukexilu uetu ua ku kala tu athu a kidi. Kioso o athu kia soneka mukanda phala ku kalakala, ene mu tanga makutu, a zuela ima kejiia ku i bhanga. Kioso kia soneka mikanda phala kuia mu jixi jengi, ku futa o menha, ni mukengeji, mba ku langa kiambote o dikalu diê, ni ima iéngi, ene mu zuela makutu, phala ku tambula o ima ia mesena. Saí maxibulu mu ji xikola a bhanga jikabula ku jipolova, ene a nhana mu Internete o ikalakalu ia mesena phala ku a kuatekesa mu xikola, mba a kuata o ikalakalu ia mukuá, kála ia ene phala ku iambata mu xikola, ni ku i bhana ku mulongexi uê. Saí athu avulu ala ni ukexilu ua ku nhana kitadi ku athu, mukonda dia ku kala athu a kambe o kidi. Kia ku kingila kuila o ima íii ku bhita ku mundu iú. ‘Kuala o athu avulu azodi a ene ngó, azodi a kitadi, . . . a di zemba ni ima iambote.’—2 Timote 3:1-5.

17 O jikidistá ja kidi, a bhanga ioso phala a kale athu a kidi mu ima ioso, ni ku bhanga ioso phala ka di te mu maukexilu iá a iibha. Ku mundu iú ua lelu, tuene mu mona kuila o athu a kamba ku kala athu a kidi, a tena ku kala dingi ni jimbote. Kiki, ki kala polova ia dikota phala o kidistá dia kidi. (Jisálamu 73:1-8) Saí ithangana, nange o Jikidistá a di bhana ni maka alungu ni ku kamba kitadi, mukonda a mesena ku kala athu a kidi ‘mu ima ioso’ ia bhanga. O kuila o ku bhanga kiki kima kiambote? Kima kiambote! Mukonda diahi? Mbote iahi i tu katula mu ku kala tu athu a kidi?

O MBOTE IA KU KALATU ATHU A KIDI

18. Mukonda diahi o ukexilu ua ku kala tu athu a kidi, uala ni valolo ia dikota?

18 O ku kala tu athu a kidi ku muenhu uetu, kuala ni valolo ia dikota. (Tanga o kaxa “ O Kuila Ngi Muthu ua Kidi?.”) Xinganeka mu maka enhá​—muthu uoso-uoso u tena ku kala ni ukexilu iú! Ki kua bhingi ku kala ni uhete, ni fuma, ni jimbongo, mba ku kala muthu uonene phala ku kala muthu ua kidi mu ima ioso. Né kiki, athu avulu kene ni ukexilu iú uambote. (Mikeia 7:2) Saí athu, ka-nda ku uabhela mukonda dia kulondekesa o ukexilu iú, maji avulu a-nda ku uabhela kiavulu se ulondekesa o ukexilu ua ku kala u muthu ua kidi, mukonda dia kiki, a-nda ku xila kiavulu. Saí Jimbangi ja Jihova, a tambula mabesá avulu mu kulondekesa kuila athu a kidi mu ima ioso, mu ku a bhana ima kála kitadi. Mukonda dia ku kala athu a kidi, kioso o jikoleka jâ ki jimbangi ja Jihova, a a katula ku salu mukonda dia ku kamba ku kala athu a kidi, o jimbangi ja Jihova a nangenena mu ikalakalu iâ. A mukuá, a a tambulula phala ku kalakala, mukonda dia ku kala athu a kidi.

19. Kiebhi o ku kala tu athu a kidi, kia lungu ni kitongoluelu kietu, ni ukamba uetu ni Jihova?

19 Né muéne se ua di bhana kiá ni maka alungu ni kulondekesa o ukexilu ua ku kala o muthu ua kidi, mba kana, ijiia na-kiu kuila o ukexilu iú, uene ni valolo ia dikota. Eie u tena ku kala ni kitongoluelu kia zele. Phaulu ua soneka: ‘Kuma tua di fika ku kala ni kitongoluelu kia zele.’ (Jihebeleu 13:18) Mu kiki, ijiia na-kiu kuila o ukexilu uê ua ku kala muthu ua kidi mu ima ioso, o Tata ietu ia henda ka u jimbi, mukonda muéne ua zolo o athu ala ni ukexilu iú. (Tanga Jisálamu 15:1, 2; Jisabhu 22:1.) Ku kala muthu ua kidi, kua-nda ku kuatekesa ku kala mu henda ia Nzambi, iú uene o ukexilu u bhekesa o dibesá dia beta-kota ku muenhu uetu. Mu kibatulu 15, tua-nda xinganeka mu maka alungu dingi ni ku kala tu athu a kidi mu ima ioso: O ubanzelu ua Jihova ua lungu ni kikalakalu.

^ kax. 9 Mu kilunga, o muthu uala ni ukexilu ua kuzuela makutu, phala ku ta akua mu iluezu, a tokala ku mu bazela ku tufunga mu kilunga.

^ kax. 14 Phala kuijiia dingi ia lungu ni maka enhá, tanga o Kibandekesu mu jimbandu ja 222-223.

^ kax. 15 O jingenji exile mu kalakala ni ji pezu jiiadi, imoxi phala ku sumba, ia mukuá phala ku sumbisa, phala o mbote iâ. Exile mu kalakala ué ni ji pezu ja iibha phala ku nganala o athu a kexile mu sumba o ima iâ.