အဆၢဒိၣ် ၁၄
တီလိၤလၢ တၢ်ကိးမံၤဒဲးအပူၤတက့ၢ်
“တၢ်မိၣ်မၤပသးလၢ တၢ်အဂ့ၤလၢ တၢ်ခဲလၢာ်အပူၤလီၤ.”—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈.
၁, ၂. ဖဲယဟိဝၤထံၣ်ဘၣ် ပဂုာ်ကျဲးစၢးအိၣ်မူတီတီလိၤလိၤအခါ ဘၣ်မနုၤအဃိ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲလဲၣ်. ဟ့ၣ်အဒိတက့ၢ်.
မိၢ်တဂၤဒီး အဖိခွါဖိ ဟးထီၣ်လၢ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤအလီၢ် ဒ်သိးသိးလီၤ. သတူၢ်ကလာ်, ဖိသၣ်အံၤ အိၣ်ကတီၢ်ဝဲဒီး အမဲာ်ပှဲၤဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလီၤ. လၢအစုပူၤတခီ ဖီၣ်ဃာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲဖိတခါလၢ အဝဲထၢထီၣ်ကွၢ်ဝဲလၢ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသးပ့ၤနီၣ် ပာ်က့ၤဝဲလၢအလီၢ် မ့တမ့ၢ် သးပ့ၤနီၣ်တဲဝဲအမိၢ် လၢကပှ့ၤန့ၢ်အီၤတၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်အံၤ လၢတၢ်သးအုးအပူၤ တဲဘၣ်ဝဲအမိၢ်လီၤ. မိၢ်အံၤတဲမုာ်ဖိသၣ်အသးဝံၤ က့ၤကိးကဒါက့ၤအီၤဆူ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤအလီၢ်အဃိ အဝဲပာ်က့ၤဝဲတၢ်ဂီၤဖိဒီး အၢၣ်လီၤဝဲအတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤဝဲ ဒ်သိးအံၤအဃိ အမိၢ်အသးပှဲၤဒီး တၢ်သးခုဒီး တၢ်သူၣ်မုာ်သးမုာ်အါမးလီၤ. လၢမနုၤအဃိလဲၣ်.
၂ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်အသးခုဒိၣ်မးလၢ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဖိသ့ၣ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲ တၢ်တီတၢ်လိၤ အကါဒိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး, ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်, “တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအကစၢ်” စ့ၢ်ကီးသးခုဝဲလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၁:၅) ဒ်ကစၢ်ခိးကွၢ်ဝဲ ပတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်လၢ နီၢ်သးအသိး, ကစၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးလၢ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ပဂုာ်ကျဲးစၢးအိၣ်မူ တီတီလိၤလိၤအဃိလီၤ. မ့ၢ်လၢပအဲၣ်ဒိး မၤမုာ်ကစၢ်အသးဒီး အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလၢ အတၢ်အဲၣ်ပူၤအဃိ, ပပာ်ဖျါပတၢ်ပာ်လီၤသး ဒ်တၢ်မၢဖိပီလူးအသိးလၢ “တၢ်မိၣ်မၤပသးလၢ တၢ်အဂ့ၤလၢ တၢ်ခဲလၢာ်အပူၤ”လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈) ကြံးခ်အတၢ်ကတိၤလၢ ဘၣ်တၢ်ကွဲးကျိးအီၤလၢ “ဂ့ၤ” န့ၣ်အခီပညီ ပာ်ဃုာ်ဒီး တၢ်တီတၢ်လိၤလီၤ. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ်ထံသကိး တၢ်အိၣ်မူအသနၢၣ်လွံၢ်မံၤလၢ တဘျီတခီၣ် မၤကီမၤခဲပှၤလၢ ပကအိၣ်မူတီတီလိၤလိၤအဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်န့ၣ်အလီၢ်ခံ ပကကတိၤသကိး တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတနီၤလၢ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ ပအိၣ်မူတီတီလိၤလိၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
တၢ်သမံသမိးလီၤက့ၤပသး တီတီလိၤလိၤ
၃-၅. (က) တၢ်လီလီၤပသးအံၤ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲအဂ့ၢ်န့ၣ် ယွၤကလုၢ်ကထါ ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကသမံသမိးလီၤပသး တီတီလိၤလိၤလဲၣ်.
၃ ပတၢ်ကီတၢ်ခဲ အဆိကတၢၢ်တမံၤန့ၣ်မ့ၢ် တၢ်သမံသမိးလီၤက့ၤပသး တီတီလိၤလိၤလီၤ. ဒ်ပမ့ၢ် ပှၤတလၢတပှဲၤတဖၣ်အသိး ညီဒိၣ်မးလၢ ပကလီလီၤပသးလီၤ. အဒိ, ယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ် ခရံာ်ဖိလၢ လီၤဒံၤကံတဖၣ်လၢအဝဲသ့ၣ် လီလီၤအသးခီဖျိ ဆိကမိၣ်လီၤအသးလၢ အထူးအတီၤအခါ, နီၢ်နီၢ်, အဝဲသ့ၣ် ‘ဖှီၣ်,အမဲာ်ဘျီၣ်, ဒီးအိၣ်ဘ့ၣ်ဆ့’ လၢ နီၢ်သးတခီလီၤ. အဝဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်သးန့ၣ် လီၤသးကညီၤဒိၣ်မးလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၃:၁၇) အဝဲသ့ၣ် အတၢ်လီလီၤအသး ဒ်သိးအံၤအဃိ အတၢ်အိၣ်အသးန့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ် အါန့ၢ်တက့ၢ်လီၤ.
၄ နကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ယၤကိာ် အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်လၢ “ပှၤတဂၤဂၤ မ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အမ့ၢ်ပှၤဘါယွၤဖိဒီး, မ့ၢ်တမၤနၢၤဘၣ်အပျ့ၤဘၣ်, မ့မ့ၢ်အလီလီၤအသးဒီး အဝဲဒၣ် အတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်န့ၣ်မ့ၢ် တၢ်ကလီကလီလီၤ.” (ယၤကိာ် ၁:၂၆) ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ ပသူနါစိၤပပျ့ၤသ့ တကတီၢ်ဃီဖဲ ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤ ဒ်ကစၢ်တူၢ်လိာ်ဝဲအသိးန့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်ပလီလီၤပသးလီၤ. ပတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤန့ၣ် ကကဲထီၣ်တၢ်ကလီကလီလီၤ. ကျဲလၢအလီၤသးအုးဒ်သိးအံၤန့ၣ် ပဟးဆှဲးအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၅ လၢလံာ်စီဆှံအဆၢအံၤ အပူၤန့ၣ် ယၤကိာ်စံးဝဲ ယွၤအကလုၢ်ကထါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ် လီၤဂာ်ဒီးမဲာ်ထံကလၤလီၤ. အဝဲဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢ ပကကွၢ်ထံကွၢ်ဆး ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢပှဲၤတဖၣ်ဒီး အလီၢ်မ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်လဲလိာ်ပသးန့ၣ်လီၤ. (ယၤကိာ် ၁:၂၃-၂၅) လံာ်စီဆှံမၤစၢၤပှၤသ့လၢ ပကသမံသမိးလီၤက့ၤပသး တီတီလိၤလိၤဒီး ပကထံၣ်တၢ်လိၣ်ဒီးပှၤလၢ ပကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်န့ၣ်လီၤ. (သးသယုၢ်တၢ် ၃:၄၀; ဃးကဲ ၁:၅) လၢန့ၣ်အမဲာ်ညါ ပဃ့ဘါထုကဖၣ်ဆူ ယဟိဝၤအိၣ်လၢ ကသမံသမိးပှၤ, ဒီးကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကထံၣ်ဒီးမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ပတၢ်ကမၣ်အဒိၣ်အယိာ် ကိးမံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၂၃, ၂၄) တၢ်တတီတလိၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဂံၢ်ဆံးဘါစၢ် တမံၤလၢ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်အဘျုးအၢ ကယီယီဒီး လိၣ်လၢပကဘၣ်ထံၣ်အီၤဒ် ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်ထံၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. ကတိၤဒိ ၃:၃၂ န့ၣ် စံးဝဲလၢ “ပှၤအသးက့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သးဘၣ်အၢအလီၢ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါ, မ့မ့ၢ်အတၢ်ကူၣ်တၢ်ဖးန့ၣ် အိၣ်ဒီးပှၤအသးလိၤလီၤ. ယဟိဝၤမၤစၢၤပှၤ သ့လၢ ပကဆိကမိၣ်တၢ်ဒ်ကစၢ် အသိးဒီး ပကထံၣ်လီၤပသးဒ်ကစၢ် ထံၣ်ပှၤအသိးလီၤ. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပီလူးစံးဝဲ “တၢ်မိၣ်မၤပသးလၢ တၢ်အဂ့ၤ” န့ၣ်တက့ၢ်. ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ခဲအံၤပတလၢပှဲၤသနာ်က့ ပအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤလၢ အအိၣ်မူတီတီလိၤလိၤလီၤ.
တီလိၤလၢ ဟံၣ်ဃီပူၤ
တၢ်တီတၢ်လိၤ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကဟးဆှဲး တၢ်မၤခူသူၣ်
၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဒီမိဝၤတဖၣ် လိၣ်လၢကဘၣ်တီလိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤလဲၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟးဆှဲးဝဲ တၢ်လၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၆ တၢ်တီတၢ်လိၤန့ၣ် ကြၢးမ့ၢ် တၢ်ပနီၣ်လၢ အိၣ်ဖျါလၢခရံာ်ဖိဟံၣ်ဃီပူၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, မါဒီးဝၤန့ၣ် တဂၤဒီးတဂၤ ကဘၣ်ကတိၤဆဲးကျိးလိာ်သး တီတီလိၤလိၤလီၤ. ခရံာ်ဖိလၢ အိၣ်ဒီးဟံၣ်ဃီတဂၤန့ၣ် တကြၢးမၤဝဲ တၢ်လၢကမၤဘၣ်ဒိပှၤသးဒ်သိး, လုၢ်လၢ်တကဆှီလၢအမ့ၢ် တၢ်ပာ်ဖျါတၢ်သးဂဲၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်အတၢ်သးစဲလၢ ပှၤလၢတမ့ၢ်အသးသမူတံၤသကိး, ရ့လိာ်ခူသူၣ်လိာ်သး ခီဖျိလၢ အ့ထၢၣ်နဲး, မ့တမ့ၢ် တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့လၢ ကျဲတမံၤမံၤ (အ့ထၢၣ်နဲး, ကွဲၤထံၣ်ဟူ, ဒီးမဲးကစံ) န့ၣ်လီၤ. ခရံာ်ဖိလၢ အိၣ်ဒီးဟံၣ်ဃီတနီၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်ဒ်သိးအံၤဒီး မၤခူသူၣ်ဝဲ ဒ်သိးအသးသမူတံၤသကိး သုတသ့ၣ်ညါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဒ်သိးအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်တတီတလိၤလီၤ. ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ပှၤတီပှၤလိၤ စီၤပၤဒၤဝံး အတၢ်ကတိၤလၢ “ယတဆ့ၣ်နီၤဘၣ်ဒီး ပှၤလီတၢ်ဘၣ်, ဒီးယတလဲၤနုာ်ဘၣ်ဒီး ပှၤမၤတၢ်လၢအခူသူၣ်ဘၣ်” န့ၣ်တက့ၢ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၆:၄) နမ့ၢ်အိၣ်ဒီးဟံၣ်ဃီန့ၣ် လုၢ်လၢ်လၢ နသးသမူတံၤသကိးတသ့ၣ်ညါန့ၣ် တဘၣ်မၤနီတဘျီတဂ့ၤ.
၇, ၈. လံာ်စီဆှံအဒိအတဲာ်မနုၤတဖၣ် မၤစၢၤဖိသၣ်တဖၣ်လၢ ကနၢ်ပၢၢ်တၢ်တီတၢ်လိၤ အကါဒိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လဲၣ်.
၇ ဖဲတၢ်သိၣ်လိဖိသၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်တီတၢ်လိၤ အကါဒိၣ်အဂ့ၢ်အခါ, မိၢ်ပၢ်တဖၣ် သူဝဲတၢ်အဒိအတဲာ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့လီၤ. တၢ်အဒိလၢ ပာ်ဖျါတၢ်တတီတလိၤတဖၣ်န့ၣ်မ့ၢ်, ဧၤကၣ်, ပှၤလၢအဟုၣ်တၢ်ဒီး ကျဲးစၢးဖၢဘၢ အတၢ်ကမၣ်; က့ၤဃစံး, လၢအလီတၢ်လၢ ကမၤန့ၢ်ကျိၣ်စ့အဂီၢ်; ဒီးယူဒၤ, လၢညီနုၢ်ဟုၣ်တၢ်ဒီး လီတၢ်လၢ တၢ်သးကါလၢ ကဆါလီၤကွံာ်ယ့ၣ်ၡူးအဂီၢ်လီၤ.— ယိၤၡူ ၆:၁၇-၁၉; ၇:၁၁-၂၅; ၂ စီၤပၤ ၅:၁၄-၁၆, ၂၀-၂၇; မးသဲ ၂၆:၁၄, ၁၅; ယိၤဟၣ် ၁၂:၆.
၈ တၢ်အဒိလၢအဂ့ၤတနီၤန့ၣ်မ့ၢ်, ယၤကိာ် လၢအဆီၣ်ထွဲအဖိခွါတဖၣ်လၢ ကဟ့ၣ်က့ၤစ့လၢ ထံၣ်ဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်အထၢၣ်ပူၤ မ့ၢ်လၢအဝဲဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ကမ့ၢ်ပှၤဒၢနုာ်ကမၣ်အဃိ; ယံးဖသၤဒီးအဖိမုၣ် လၢတူၢ်ဆါအသးဒီး မၤထွဲ အပၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤ; ဒီးယ့ၣ်ၡူး လၢပာ်ဖျါထီၣ်အသးဒုဒုလၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အတၢထီၣ်တၢလီၤအမဲာ်ညါ ဒ်သိးကမၤလၢပှဲၤ ဝံအတၢ်စံးပာ် ဒီးကတြီသဒၢ အတံၤသကိးတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၄၃:၁၂; စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၁၁:၃၀-၄၀; ယိၤဟၣ် ၁၈:၃-၁၁) ခီဖျိတၢ်အဒိတနီၤလၢ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပူၤအံၤ မၤစၢၤမိၢ်ပၢ်တဖၣ်လၢ ကသိၣ်လိအဖိတဖၣ်ဒ်သိး ကအဲၣ်တၢ်တီတၢ်လိၤဒီး ကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
၉. မိၢ်ပၢ်တဖၣ် မ့ၢ်အဲၣ်ဒိး ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်တီတၢ်လိၤ အဒိအတဲာ်လၢ အဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကြၢးဟးဆှဲးတၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါဒိတဲာ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအကါဒိၣ်လဲၣ်.
၉ တၢ်သိၣ်လိဒ်သိးအံၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် မူဒါအကါဒိၣ်တမံၤလၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. တၢ်မၢဖိပီလူးသံကွၢ်ဝဲလၢ, “ပှၤလၢအသိၣ်လိပှၤဂၤ, နၤဧၢ, မ့ၢ်နတသိၣ်လိလီၤဒၣ်နသးဘၣ်ဧါ. ပှၤလၢအစံး, ‘သုတဟုၣ်တၢ်တဂ့ၤ’, နၤဧၢ, မ့ၢ်နဟုၣ်တၢ်စ့ၢ်ကီးဧါ.” (ရိမ့ၤ ၂:၂၁) မိၢ်ပၢ်တနီၤန့ၣ် မၤကဒံကဒါအဖိတဖၣ်အသး ခီဖျိ သိၣ်လိဝဲအဖိတဖၣ်လၢ တၢ်တီတၢ်လိၤအဂ့ၢ်ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ မၤဝဲတၢ်တတီတလိၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟုၣ်ဝဲ တၢ်လၢအလုၢ်အပှ့ၤတဒိၣ် ဒီးကတိၤကဘျံးကဘျၣ်တၢ်အခါ ကတိၤပူၤဖျဲးအသးလၢ “တၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်ဖိအံၤလီၤဒု အဝဲသ့ၣ်တဘၣ်တၢ်နီတမံၤဘၣ်” မ့တမ့ၢ် “တၢ်အံၤမ့ၢ်ဒၣ် တၢ်ကတိၤကဘျံးကဘျၣ် ဆံးကိာ်ဖိလီၤ. တကမၣ်နီတစဲးဘၣ်.” နီၢ်နီၢ်, တၢ်ဟုၣ်တၢ်လၢ အလုၢ်အပှ့ၤတဒိၣ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟုၣ်တၢ်လီၤ. ဒီးတၢ်ကတိၤကဘျံးကဘျၣ်လၢ တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်ဒၣ်လဲာ် မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်ကတိၤ တၢ်တတီတလိၤထဲလဲၣ်ဂ့ၤ ထဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကတိၤ ကဘျံးကဘျၣ်တၢ်လီၤ. * (လူၤကၣ် ၁၆:၁၀) ဖိသၣ်တဖၣ် ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲ တၢ်ပာ်မၤသးအံၤတဘျီဃီဒီး မၤဒိးဝဲလီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၆:၄) ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲသ့ၣ် မၤလိတၢ်တီတၢ်လိၤလၢ အမိၢ်အပၢ်အဒိအတဲာ်အခါ, အဝဲသ့ၣ် ကဒိၣ်ထီၣ်ဒ်ပှၤမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တတီတလိၤအံၤအပူၤလီၤ.—ကတိၤဒိ ၂၂:၆.
တီလိၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ
၁၀. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးတီတီလိၤလိၤ လၢပှၤစူၢ်တၢ်နာ်တၢ် ကဒဲကဒဲအကျါန့ၣ်, လိၣ်လၢပကဘၣ်ပာ် တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်မနုၤလၢ ပသးပူၤလဲၣ်.
၁၀ တၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ခရံာ်ဖိကဒဲကဒဲန့ၣ် ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အါမးလၢ ပကဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်လၢ တၢ်တီတၢ်လိၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်ပမၤလိတ့ၢ်လၢ အဆၢဒိၣ် ၁၂ အပူၤအသိး, လိၣ်လၢပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးလၢ တၢ်သူတၢ်သ့ကတိၤတၢ်အတၢ်ဟ့ၣ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ် လၢနီၢ်သးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပိၣ်သကိးတဲသကိးတၢ်ကိးနံၤဒဲးန့ၣ် ကဲထီၣ်ညီကဒၣ်လၢ တၢ်ဃဲၤပှၤမီၣ်လၢ မၤဘၣ်ဒိပှၤ, တၢ်ကတိၤခဲၣ်သူခဲၣ်ဂီၤဒၣ်လဲာ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဟးတဲကဒီး တၢ်ဂ့ၢ်လၢတလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတမံၤန့ၣ် မ့ၢ်ပရၤလီၤ တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပမ့ၢ်အိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်န့ၣ် အဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၀:၁၉) လၢအဂၤတမံၤန့ၣ်, ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤမံၤန့ၣ် မ့ၢ်အမ့ၢ်အတီသနာ်က့ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တကြၢးပတဲဘၣ်လီၤ. အဒိ, ကမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ တဘၣ်ဃးဒီးပှၤ, မ့တမ့ၢ် ပမ့ၢ်တဲဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ဖျါလၢပတအိၣ်ဒီးတၢ်သးကညီၤဘၣ်လီၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၁၁) ပှၤတနီၤကတိၤပူၤဖျဲးအသးလၢ တၢ်ကတိၤလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲန့ၣ် စံးဝဲလၢ တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ကတိၤတၢ်တီတီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပတၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် ကြၢးမုာ်သူၣ်မုာ်သးဒီး အိၣ်ဒီးတၢ်သးကညီၤထီဘိလီၤ.—ကလီးစဲ ၄:၆.
၁၁, ၁၂. (က) ပှၤလၢအမၤတၢ်ကမၣ်အဒိၣ်အယိာ်တဖၣ် မၤအါထီၣ် တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်ကတိၤကဘျံးကဘျၣ်တနီၤလၢ စၤတၣ်မၤထီၣ်မၤထီဝဲ ဘၣ်ဃးတၢ်ကမၣ်အဒိၣ်အယိာ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးပတြီဆၢတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် သ့ဒ်လဲၣ်. (ဂ) ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်တီတၢ်လိၤလၢ ယဟိဝၤအတၢ်ကရၢကရိပူၤသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၁ လီၤဆီဒၣ်တၢ်, တၢ်အံၤအကါဒိၣ်လၢ ဖဲပကတိၤတၢ်ဒီး ပှၤပၢဆှၢတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤတဖၣ်အခါ ပကဘၣ်ကတိၤတၢ် တီတီလိၤလိၤလီၤ. ပှၤတနီၤန့ၣ် မၤတၢ်ကမၣ်အဒိၣ်အယိာ်ဝံၤအလီၢ်ခံ မၤအါထီၣ် တၢ်သဘံၣ်ဘူၣ်ခီဖျိ ကျဲးစၢးဖၢဘၢအတၢ်ကမၣ်ဒီး လီဝဲပှၤပၢဘၣ်ကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ် ဖဲပှၤသံကွၢ်အီၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအခါလီၤ. ပှၤဒ်သိးအံၤတဂၤ အိၣ်မူဝဲတၢ်အိၣ်မူခံကပၤ ခီဖျိမၤတၢ်ကမၣ်အဒိၣ်အယိာ်အတီၢ်ပူၤ မၤဝဲယဟိဝၤအတၢ်မၤလၢ တၢ်ပာ်မၤသးန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်, ခီဖျိမၤဝဲဒ်သိးအံၤအဃိ အတၢ်အိၣ်မူဒီတစိၤအပူၤ ပှဲၤဒီးတၢ်လီတၢ်ဝ့ၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၂:၂) ပှၤတနီၤတတဲဝဲ ပှၤပၢဘၣ်ကွၢ်ထွဲတၢ်တဖၣ်လၢ တၢ်အဘၣ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤဘၣ်ဒီး ပာ်တ့ၢ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်လၢ အကါဒိၣ်တဖၣ်လီၤ. (မၤတၢ် ၅:၁-၁၁) တၢ်တတီတလိၤဒ်သိးအံၤန့ၣ် အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိဟဲလၢ တၢ်နာ်တၢ်ကတိၤ ကဘျံးကဘျၣ်လၢ စၤတၣ်အတၢ်မၤထီၣ်မၤထီန့ၣ်လီၤ.—ကွၢ်လံာ်ကဘျံး ၁၆၄-၅ အပူၤ “စၤတၣ်အတၢ်လီတၢ်ဝ့ၤလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကမၣ်အဒိၣ်အယိာ်” တက့ၢ်.
၁၂ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်တီတၢ်လိၤ အကါဒိၣ်စ့ၢ်ကီးဖဲ ပစံးဆၢ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်လၢ ဘၣ်ထွဲဒီးယဟိဝၤ အတၢ်ကရၢကရိအခါလီၤ. အဒိ, ဖဲပကွဲးနုာ် ပမၤတၢ်လၢ တၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤပူၤအခါ, ပကဘၣ်ပလီၢ်သူၣ်ပလီၢ်သးလၢ ပသုတကွဲးကမၣ်ဘၣ်တၢ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး, ဖဲပကွဲးပှဲၤ လံာ်ပတံထီၣ်လၢ ဘၣ်ဃးတၢ်သးခုကစီၣ်တၢ်မၤ အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လီၤဆီအခါ, ကြၢးပပာ်ဖျါလီၤတံၢ်လီၤဆဲး ပတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂ့ၢ်, မ့တမ့ၢ် ပတၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါလၢ အဂၤတမံၤမံၤန့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၆:၁၆-၁၉.
၁၃. ပမ့ၢ်မၤတၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤဒီး ပှၤစူၢ်တၢ်နာ်တၢ်ကဒဲကဒဲန့ၣ် ပပၢၤဃာ်တၢ်တီတၢ်လိၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၁၃ ပရ့လိာ်သးလၢ တၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢ ဒီးပှၤစူၢ်တၢ်နာ်တၢ် ကဒဲကဒဲန့ၣ် ပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤလီၤ. ဘၣ်တဘျီဘျီ, ခရံာ်ဖိဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် မၤသကိး တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤဒ်သိးသိးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ပလီၢ်အသးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ဒ်သိးအံၤတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်လီၤဆီဒီး တၢ်မၤသကိးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အတၢ်မၤဒ်သိးသိးဖဲ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ရိဖှိၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤအပူၤလီၤ. ဒ်တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤ တၢ်မၤအသိး ကမ့ၢ်တၢ်မၤကစၢ်ဒီး ပှၤမၤတၢ်ဖိအတၢ်ရ့လိာ်သးလီၤ. ပမ့ၢ်မၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မ့တမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်ပလီၢ်ပသးလၢ ပကဘၣ်တီဒီးအဝဲသ့ၣ်ခီဖျိ ဟ့ၣ်အီၤအဘုးအလဲ ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်, ဟ့ၣ်အီၤဒ် ပအၢၣ်လီၤပာ်အသိး, ဒီးကဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ်အဘျုးဒ် တၢ်ဘျၢအိၣ်အသိးလီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၅:၁၈; ယၤကိာ် ၅:၁-၄) ဒ်န့ၣ်အသိး, ပမ့ၢ်မၤန့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် မ့တမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤအတၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်မၤတၢ်ပှဲၤသိးဒီး ပဘူးပလဲန့ၣ်လီၤ. (၂ သ့းစၤလနံ ၃:၁၀) တၢ်မၤကစၢ်အံၤ မ့ၢ်ပှၤစူၢ်တၢ်နာ်တၢ် ကဒဲကဒဲအဃိ, ပတဘၣ်မုၢ်လၢ် လၢကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤ, တၢ်အဘျုး မ့တမ့ၢ် တၢ်အခွဲးအယာ်အဂၤအါန့ၢ်ဒံးပှၤဂၤဘၣ်.—အ့းဖ့းစူး ၆:၅-၈.
၁၄. ဖဲခရံာ်ဖိတဖၣ်မၤဝဲ တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤတၢ်မၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်အခါ, အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပလီၢ်ပဒီပာ်စၢၤသးမနုၤလဲၣ်. ဒီးလၢမနုၤအဃိလဲၣ်.
၁၄ ပမ့ၢ်မၤတၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤ လၢပာ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ် တၢ်ပၢနုာ်စ့လၢ တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤအပူၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဒုးလိၢ်စ့တခီလဲၣ်. လံာ်စီဆှံပူၤအိၣ်ဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အကါဒိၣ်ဒီး အဘျုးအိၣ်တမံၤလီၤ. တၢ်န့ၣ်မ့ၢ် တၢ်ကွဲးနီၣ်တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ လံာ်စဲဃာ်ပနီၣ်အပူၤလီၤ. အဒိ, ဖဲယံးရမံယၤ ပှ့ၤဝဲစံာ်အခါ, အဝဲအိၣ်ဒီးလံာ်စဲဃာ်ပနီၣ် လီၤဂာ်လိာ်သးခံဘ့ၣ်, တၢ်အုၣ်သးလၢ အတီအမီ, ဒီးပာ်ဃာ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ်လီၤ. (ယံးရမံယၤ ၃၂:၉-၁၂; ကွၢ်စ့ၢ်ကီး ၁ မိၤၡ့ ၂၃:၁၆-၂၀ တက့ၢ်.) ဖဲတၢ်မၤတၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤဒီး ပှၤစူၢ်တၢ်နာ်တၢ်ကဒဲကဒဲအခါ, ပမ့ၢ်ကွဲးနုာ် တၢ်ကိးမံၤဒဲး လၢတၢ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, တၢ်ဆဲးလီၤမံၤ ဒီးလံာ်စဲဃာ်ပနီၣ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်အုၣ်သး န့ၣ်အခီပညီတအိၣ်လၢ ပတနာ်လိာ်သးအဃိဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ်, တၢ်အံၤမၤစၢၤပှၤလၢ တၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်, တၢ်သးဟးဂီၤ, ဒီးတၢ်သးတလီၤပလိာ်တဖၣ် သုတအိၣ်ထီၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခရံာ်ဖိလၢအမၤတၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤဒ်သိးသိးတဖၣ်န့ၣ် ကြၢးပာ်အသးလၢ တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤတၢ်မၤတမံၤမံၤအဃိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် သုတဘၣ်ဒိတဂ့ၤလီၤ. *—၁ ကရံၣ်သူး ၆:၁-၈.
တီလိၤလၢဟီၣ်ခိၣ်
၁၅. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤလုၢ်လၢ်လၢ တတီတလိၤတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤထံၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ဒီးလုၢ်လၢ်ဒ်သိးန့ၣ်လၢ ပှၤအါဂၤတူၢ်လိာ်ဝဲန့ၣ် ခရံာ်ဖိတဖၣ် ကြၢးမၤဆၢဝဲဒ်လဲၣ်.
၁၅ ခရံာ်ဖိတဂၤအတၢ်တီတၢ်လိၤန့ၣ် တမ့ၢ်ကဘၣ်အိၣ်ထဲဒၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤဘၣ်. ပီလူးစံးဝဲလၢ “တၢ်မိၣ်မၤပသး လၢတၢ်အဂ့ၤလၢ တၢ်ခဲလၢာ် အပူၤလီၤ.” (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈) လၢဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤပူၤစ့ၢ်ကီး, ပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် သးစဲဝဲ တၢ်တီတၢ်လိၤဒိၣ်မးလီၤ. ထဲဒၣ်လံာ်တၢ်ကတိၤဒိ တဘ့ၣ်အပူၤ ယၢၤဖျါထီၣ်ဝဲ စီၤပီၢ်လီတၢ်အဂ့ၢ် လွံၢ်ဘျီလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၁:၁; ၁၆:၁၁; ၂၀:၁၀, ၂၃) လၢပျၢၤန့ၣ်, ညီနုၢ်တၢ်သူ စီၤပီၢ်ဒီး စီၤပီၢ်သၣ်လၢ တၢ်ကစီၤ တၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဒီးတိၢ်အတယၢၢ်လၢ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ပှၤကၤတၢ်ဖိလၢ တတီတလိၤတဖၣ်န့ၣ် သူဝဲစီၤပီၢ်သၣ်ခံမံၤဒီး စီၤပီၢ်လီတၢ် လၢကလံာ်အီၣ်လီအီၣ် ပှၤပှ့ၤတၢ်တဖၣ်လီၤ. * ယဟိဝၤသးဟ့လုၢ်လၢ်ဒ်သိးအံၤလီၤ. ပကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလၢ ကစၢ်အတၢ်အဲၣ်ပူၤအဂီၢ်, ပကဘၣ်ဟးဆှဲးနီၢ်နီၢ် တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤ အလုၢ်လၢ်လၢ တတီတလိၤ ကိးမံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.
၁၆, ၁၇. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် ညီနုၢ်ပထံၣ်ဘၣ် တၢ်တတီတလိၤအလုၢ်လၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. ဒီးခရံာ်ဖိတဖၣ်ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၆ စၤတၣ်မ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်အံၤအစီၤပၤအဃိ, ပတကမၢကမၣ်လၢ တၢ်တတီတလိၤ အိၣ်ဝးတရံးပဃၢၤန့ၣ်ဘၣ်. ကိးနံၤဒဲး ပကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် လၢပကမၤဘၣ် တၢ်တတီတလိၤအဂီၢ်လီၤ. ဖဲပှၤတနီၤကွဲးပှဲၤအဂ့ၢ်လၢ ကပတံထီၣ်တၢ်မၤအခါ, ညီနုၢ်ကွဲးလုာ်ကိတၢ်, ကူၣ်ကွဲးန့ၢ်တၢ်တတီလၢ လံာ်အုၣ်ခီၣ်အသးအပူၤ, ကွဲးလီလီၤအတၢ်လဲၤခီဖျိအဂ့ၢ်လီၤ. ဖဲပှၤတနီၤကွဲးပှဲၤ လံာ်တီလံာ်မီလၢ တၢ်ဟဲနုာ်ဆူထံကီၢ်ပူၤ, တၢ်ခိတၢ်သွဲ, တၢ်ပာ်ကီၤအဂီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အခါ, ညီနုၢ်အဝဲသ့ၣ် ကွဲးကဘျံးကဘျၣ်တၢ် ဒ်သိးကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကၠိဖိအါမးန့ၣ် ဟုၣ်ကွၢ်လံာ်ဖဲ တၢ်ဒိးစဲးအခါလီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် ကွဲးဝဲတၢ်ကွဲးဖျါထီၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ ကၠိအဂီၢ်အခါ, အဝဲသ့ၣ်နုာ်ကွၢ် အ့ထၢၣ်နဲးဒီး ဟုၣ်ကွၢ်ဝဲ ပှၤဂၤအတၢ်ကွဲး ဒီးမၤက့ၤဝဲဒ် အနီၢ်ကစၢ်ကွဲးဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. ပှၤတနီၤ ဘၣ်ရ့ဒီးပှၤအလီၢ်အလၤအိၣ်လၢ အီၣ်ကျိၣ်အီၣ်စ့အခါ, တဘျီဘျီ အဝဲသ့ၣ်ဒုးအီၣ်ဝဲစ့လၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. “ပှၤကညီကမ့ၢ် ပှၤအဲၣ်လီၤအသး, ပှၤသးကွံစ့, . . . ပှၤတအဲၣ်ဘၣ်ပှၤအဂ့ၤ” တဖၣ်န့ၣ် အါမးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤအဃိ ကမ့ၢ်ဒၣ်ဒ်သိးန့ၣ်လီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၃:၁-၅.
၁၇ ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်တဖၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ တမၤဝဲ လုၢ်လၢ်ဒ်သိးအံၤဘၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် ပှၤမၤတၢ်တတီတလိၤတဖၣ် လီၤဂာ်လၢ လဲၤထီၣ်လဲၤထီဒီး ဒိးန့ၢ်တၢ်အဘျုးအဃိ တၢ်အံၤကီခဲလၢ ပကမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၃:၁-၈) ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးတီလိၤလၢ “တၢ်ကိးမံၤဒဲး အပူၤ” အဃိတူၢ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကျိၣ်ဧိၤစ့ဧိၤလီၤ. တၢ်တူၢ်ဆါသးဒ်သိးအံၤန့ၣ် အဘျုးတအိၣ်ဘၣ်ဧါ. အဘျုးအိၣ်နီၢ်နီၢ်လီၤ. လၢမနုၤအဃိလဲၣ်. ခီဖျိလုၢ်လၢ်လၢ အတီအလိၤအဃိ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ တၢ်တီတၢ်လိၤအဃိ
၁၈. တၢ်မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤ လၢတီလိၤအဃိန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဖးဒိၣ်လဲၣ်.
၁၈ လၢတၢ်အိၣ်မူပူၤ တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤလၢ မ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ တီလိၤဒီးနာ်န့ၢ်အီၤသ့န့ၣ် နထံၣ်န့ၢ်တသ့နီတဘျီဘၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ လံာ်ကဘျံးပၤ ၁၆၇ “ယတီလိၤထဲလဲၣ်”) ဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ်အံၤတက့ၢ်. ပှၤကိးဂၤဒဲး မၤန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤသ့လီၤ. တၢ်အံၤတသန့ၤထီၣ်အသးလၢ နတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်, တၢ်ထုးတၢ်တီၤ, နက့ၢ်နဂီၤ, နတၢ်အိၣ်အသး မ့တမ့ၢ် တၢ်တမံၤမံၤ လၢနမၤတတုၤထီၣ် ထီၣ်ဘးအဖီခိၣ်ဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ပှၤအါဂၤတဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်အံၤဘၣ်. ပှၤလၢမၤန့ၢ်တၢ်မံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤန့ၣ် ပတညီနုၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဘၣ်. (မံကၤ ၇:၂) ပှၤတနီၤနီၤ ကနံၤဘၣ်ဖၣ်လဲနၤလၢ နတီလိၤအဃိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤလၢအပာ်ကဲ နတၢ်တီတၢ်လိၤအိၣ်ဝဲတနီၤဒီး အဝဲသ့ၣ် နာ်န့ၢ်နၤဒီး ပာ်ကဲနၤလီၤ. ယဟိဝၤ အပှၤအုၣ်အသးအါမးတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်တီတၢ်လိၤအံၤ အဘျုးအိၣ်လၢ ကျိၣ်ဧိၤစ့ဧိၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်မၤအိၣ်ဒံးဖဲ ပှၤမၤတၢ်ဖိလၢ တတီတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ကွံာ်အီၤလၢ တၢ်မၤအခါ, ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲပှၤလိၣ်ဘၣ် ပှၤမၤတၢ်ဖိလၢ အတီလိၤတဖၣ်အခါလီၤ.
၁၉. တၢ်အိၣ်မူလၢ အတီအလိၤန့ၣ် အဘျုးအိၣ်လၢ ပသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်ဒီး ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤဒ်လဲၣ်.
၁၉ တၢ်မၤအသးဒ်သိးအံၤ နမ့ၢ်ခီဖျိဘၣ်ဂ့ၤ တခီဖျိဘၣ်ဂ့ၤ နကထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်တီတၢ်လိၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ အါန့ၢ်တက့ၢ်လီၤ. နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢအမ့ၢ် သးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် လၢအကဆှီန့ၣ်လီၤ. ပီလူးကွဲးဝဲလၢ “ပဆိကမိၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီးပသးသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်အဂ့ၤ”လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၁၈) အါန့ၢ်အန့ၣ်, ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ် လၢအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်န့ၣ် ကတိၢ်နီၢ်ဝဲ နမံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤအံၤ သပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ကစၢ်အဲၣ် ပှၤတီပှၤလိၤတဖၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၅:၁, ၂; ကတိၤဒိ ၂၂:၁) မ့ၢ်လီၤ. နတၢ်တီတၢ်လိၤအံၤ ကမၤစၢၤနၤလၢ နကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလၢ ယွၤအတၢ်အဲၣ်ပူၤဒီး တၢ်အံၤ မ့ၢ်ခိၣ်ဖးအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်သ့လီၤ. ပကသမံသမိးကဒီးသကိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်အံၤ: ယဟိဝၤ အတၢ်ထံၣ်လၢ တၢ်မၤအဖီခိၣ်အဂ့ၢ်လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 9 လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ, လုၢ်လၢ်လၢ အလီတၢ်လိၢ်ကတိၢ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်တိာ်လၢ ကမၤဘၣ်ဒိပှၤဂၤန့ၣ် ပှၤပၢဘၣ်ကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ် စံၣ်ညီၣ်ဝဲသ့လီၤ.
^ လံာ်အဆၢ. 14 ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤ မ့ၢ်ဟးဂီၤအခါ ပကြၢးမၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကွၢ်တၢ်ပိာ်ထွဲဖဲ လံာ်ကဘျံးပၤ ၂၂၂-၃ တက့ၢ်.
^ လံာ်အဆၢ. 15 အဝဲသ့ၣ်သူဝဲ စီၤပီၢ်သၣ်တမံၤလၢ ကပှ့ၤတၢ်အဂီၢ်ဒီး အဂၤတမံၤလၢ ကဆါတၢ်အဂီၢ်, ဒ်သိးအထိးနါကအိၣ်တ့ၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်သူစ့ၢ်ကီး စီၤပီၢ်လၢ အစုထီတခီ မ့တမ့ၢ် စီၤပီၢ်လၢဃၢန့ၢ်ဒံးအဂၤတပၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်လီအီၣ်ဝဲ ပှၤပှ့ၤတၢ်လၢ တၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤကိးမံၤဒဲးအပူၤသ့လီၤ.
