1, 2. Ang’o momiyo Jehova bedo mamor ka oneno kinda ma waketo e bedo joadier? Chiw ranyisi.

MIYO moro gi wuode matin wuok kanyachiel e duka moro. Apoya nono nyathino chung’, wang’e nyiso ni obwok. E lwete oting’o gir tugo matin mar nyithindo ma ne okawo e dukano. Wiye ne owil duoko kata penjo min ka doyie ng’iewe. Oywak ne min-gi ka chunye chandre. Min hoye, kae to oduoke e dukano mondo oduok gino kendo okwa ng’wono. Sama otimo kamano, chuny min bedo mamor ahinya. Nikech ang’o?

² Pile jonyuol bedo mamor ka gineno nyithindgi ka puonjre ber mar bedo joadier. Wuonwa manie polo, ma en “Nyasaye wuon adier” bende winjo kamano. (Zaburi 31:5) Kaka omedo neno ka wadongo e winjruokwa kode, obedo mamor neno ka watimo kinda mar bedo joadier. Nikech wadwaro miye mor kendo siko e herane, wanyiso paro ma Paulo ne onyiso e wechegi: “Wadwaro wuotho makare e weche duto.” (Jo Hibrania 13:18) Wach e dho-Grik ma olok ni “makare” bende oriwo bedo jaadier. Wang’ieuru kuonde ang’wen madongo e ngimawa ma seche moko wanyalo nwang’o ka tek bedoe joadier. Bang’ mano, wabiro nono moko kuom gweth mabiro kuom timo kamano.

3-5. (a) Wach Nyasaye siemowa nade kuom chandruok ma wuondruok kelo? (b) Ang’o mabiro konyowa bedo joadier kuomwa wawegi?

³ Gimokwongo matek en bedo joadier kuomwa wawegi. Yot ahinya mondo, kaka dhano morem ng’ato ochak wuondore  owuon. Kuom ranyisi, Yesu ne onyiso Jokristo mani Laodikia ni ne gisewuondore e pachgi ni ne gin jomwandu, to kuom adier, ne gi ‘jochan, muofni, kendo duk’ e winjruokgi gi Nyasaye, ne gin marach ahinya. (Fweny 3:17) Wuondruok margi ne omiyo gibedo marach moloyo.

⁴ Inyalo paro bende kaka japuonjre Jakobo ne ochiwo siem kowacho kama: “Ka ng’ato kuomu galo ka en jalemo, ka ok orit lewe, to owuondo chunye, lemo mar ng’atni obedo kayiem nono.” (Jakobo 1:26) Ka waparo ni wanyalo tiyo gi lewwa e yo marach to podi wadhi nyime gi lamo Jehova e yo mowinjore, wanyalo mana wuondo chunywa. Lamowa ne Jehova dine obedo kayiem. Ang’o manyalo geng’owa kuom luwo ngima marachno?

⁵ E wechego bende, Jakobo poro adier mar wach Nyasaye gi rang’i. Onyisowa ni wang’i chik Nyasaye makare chuth kendo watim lokruok madwarore. (Jakobo 1:23-25) Muma nyalo konyowa bedo joadier kuomwa wawegi kendo fwenyo gima onego watim mondo watim lokruok. (Yuagruok 3:40; Hagai 1:5) Bende wanyalo lamo Jehova kendo kwaye mondo onon chunywa, ka okonyowa neno kendo rieyo gimoro amora mobam kuomwa. (Zaburi 139:23, 24) Miriambo en nyawo marach, kendo onego wane miriambo kaka Wuonwa manie polo bende nene. Ngeche 3:32 wacho kama: “Ng’a ma [“jawuond,” NW] chuny Jehova osingo: to omako osiep kod jo matir.” Jehova nyalo konyowa winjo kaka owinjo kendo nenore kaka onenowa. Ng’e ni Paulo ne owacho niya: ‘Wadwaro wuotho makare.’ Ok wanyal bedo joma kare chuth gie sani, kata kamano, wagombo gadier kendo temo gi chunywa duto mondo wabed joadier.

6. Ang’o momiyo joma okendore dwarore obed joadier ng’ato gi nyawadgi, kendo timo mano miyo gigeng’o chandruok mage?

⁶ Bedo jaadier onego obed kido manenore ahinya kuom joot ma Jokristo. Kuom mano, dichwo gi dhako onego obed joadier e kindgi ng’ato gi nyawadgi. Kend mar Jokristo ok onego obed gi timbe mahinyo chuny kendo ma ok ler kaka timo kisera gi ng’at ma ok jaodi, kata timo osiep maling’ling’ kitiyo gi intanet, kata tiyo gi piche kod weche manyiso terruok e yo moro amora. Jokristo moko ma osedonjo e kend osedonjo e timbe marichogo kendo pando timno ne jaodgi. Timo kamano en miriambo. Ne ane weche mag Ruoth Daudi makare: “Ok awuoth e oganda joma nono, bende ok an osiep joma wuondore ni beyo.” (Zaburi 26:4, Luo, 1976) Ka in ng’at ma osedonjo e kend, kik idonj e timbe manyalo miyo idonj e tem mar pando gima itimo kuom jaodi!

7, 8. Ranyisi mage mag Muma manyalo konyo nyithindo mondo opuonjre ber mar bedo joadier?

⁷ Jonyuol timo maber tiyo gi ranyisi mag Muma e puonjo nyithindgi ber mar bedo joadier. Ranyisi maricho gin kaka mag Akan, ma ne okwelo mi otemo pando timne mar kwelono; Gehazi, ma ne oriambo mondo oyud pesa; kod Judas, ma ne okwelo mi owacho miriambo marach mondo ohiny Yesu.—Joshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Ruodhi 5:14-16, 20-27; Mathayo 26:14, 15; Johana 12:6.

⁸ Ranyisi mabeyo gin kaka, Jakobo ma ne ojiwo nyithinde mondo odwok pesa ma ne oyudore e ogundegi nikech ne oneno ni ne nyalo bedo ni oket  pesago kanyo ma ok ong’e; Jeftha, kod nyare ma ne ochopo singruok wuon mare kuom tim maduong’ mar chiwruok; kod Yesu, ma ne onyiso chir kane ofwenyore e nyim oganda mager mondo mi ochop weche ma ne okor kendo mondo orit ngima osiepene kuom hinyruok. (Chakruok 43:12; Jobura 11:30-40; Johana 18:3-11) Ranyisi manokgo nyalo miyo jonyuol ng’eyo matin kuom weche mabeyo mayudore e Wach Nyasaye manyalo konyogi puonjo nyithindgi hero kendo neno ber mar bedo joadier.

9. Ang’o ma jonyuol onego owe ka gidwaro keto ni nyithindgi ranyisi mar bedo joadier, kendo ang’o momiyo ranyisi ma kamano dwarore ahinya?

⁹ Jonyuol nigi ting’ maduong’ mar chiwo puonj ma kamago. Jaote Paulo ne openjo kama: “In mipuonjo ng’a machielo, dak ipuonjri iwuon? In miyalo ni kik ng’ato okwel, ikwelo koso?” (Jo Rumi 2:21) Jonyuol moko chocho nyithindgi ka gipuonjogi bedo joadier to gin giwegi gin jo miriambo. Ginyalo miyo onen ka gima kwalo gik matindo tindo kata wacho miriambo matindo ok rach ka gitiyo gi weche kaka “Jo dukego ong’eyo ni ji biro kwalo gigi” kata ni “Mano ne en mana miriambo matin, onge gima rach gi timo kamano.” Kuom adier, kuwo en kuwo kata bed ni nengo gima okwalno en adi, kendo miriambo en miriambo, kata bed ni iwacho miriambo kuom ang’o kata en miriambo marom nade. * (Luka 16:10) Nyithindo neno tim wuondruok mayot ahinya kendo mano nyalo hinyogi ahinya. (Jo Efeso 6:4) Kata kamano, ka gipuonjore bedo joadier kuom ranyisi mar jonyuolgi, nenore ahinya ni gibiro dongo mondo gimi Jehova duong’ e piny ma ji ohero miriamboni.—Ngeche 22:6.

10. Kuom wach wuoyo gi adier e kind Jokristo wetewa, onego watang’ gi weche mage?

¹⁰ Bedo kanyachiel gi Jokristo wetewa miyowa thuolo mang’eny mag nyago kido mar bedo joadier. Mana kaka ne wapuonjore e Sula mar 12, dwarore ni warit kaka watiyo gi mich mar wuoyo, moloyo ka wan e kind owete gi nyiminewa ma Jokristo. Wuoyo mapile nyalo lokore ma bed kuoth kata ketho nying ng’ato! Ka wanuoyo wach ma wawinjo to ok wang’eyo kabe en adier, nyalo bedo ni wakonyo e lando miriambo, omiyo ber moloyo rito dhowa. (Ngeche 10:19) Mopogore gi mano, wanyalo ng’eyo wach moro ma en adier, kata kamano, mano ok nyis ni owinjore wache. Kuom ranyisi, nyalo bedo ni wachno ok en ting’ marwa, kata nyalo bedo ni ok en tim mang’won wuoyo kuom wachno. (1 Jo Thessalonika 4:11; 1 Petro 4:15) Jomoko miyo tim mar dwoko ng’ato gi wich teko onere ka gima onge rachne ka giluongo mano ni bedo jaadier, kata kamano, wechewa onego obed mabeyo kendo mang’won pile.—Jo Kolosai 4:6.

11, 12. (a) Jomoko ma donjo e richo madongo medo ketho e yo mane? (b) Moko kuom miriambo ma Satan puonjo kuom richo madongo gin mage, kendo ere kaka wanyalo kedo gi miriambogo? (c) Ere kaka wanyalo nyisore ni wan joadier gi riwruok mar oganda Jehova?

 ¹¹ Dwarore moloyo ni wabed joadier gi jogo matayo kanyakla. Jomoko ma odonjo e richo mapek medo ketho moloyo ka gitemo umo richogi kuom wuondo jodong-kanyakla sama ipenjogi wachno. Joma kamago chako dak ngima mar wuondruok, ka giwuondore ni gitiyo ne Jehova to konchiel gidak e richo. Gima timore en ni, tim ma kamano miyo ngima duto mar ng’ato bedo mar miriambo. (Zaburi 12:2) Moko nyiso jodongo adier matin to gipando weche madwarore ahinya. (Tich Joote 5:1-11) Miriambo ma kamano chakore gi yie kuom miriambo ma Satan puonjo.—Ne sanduk mawacho ni “ Miriambo mag Satan Kuom Wach Richo Madongo,” manie ite mag 164-165.

¹² Bende dwarore bedo joadier gi riwruok mar oganda Jehova sama wadwoko penjo e yor ndiko. Kuom ranyisi, sama wagolo ripot mar tijwa mar lendo, watemo matek mondo kik waket miriambo e ripot ma wandiko. Kamano bende, sama wapong’o fom mar bedo gi migawo moro e tij Nyasaye, kik wandik weche mag miriambo kuom ngimawa korka wach tuoche kata wach moro amora e ngimawa.—Ngeche 6:16-19.

13. Ere kaka wanyalo bedo joadier ka wan gi tudruok mar ohala gi Jakristo wadwa?

¹³ Bedo joadier gi Jokristo wetewa bende dwarore e weche mag ohala. Seche moko owete gi nyimine ma Jokristo nyalo bedo gi tudruok mag ohala e kindgi. Onego gitang’ mondo wechego kik tudre gi lamo ma gitimo kanyachiel e Od Romo kata e tij lendo. Tudruok mar ohalano nyalo bedo mar wuon tich gi jatich mare. Ka wandiko owete kata nyimine tich, onego watem matek wane ni wabedo joadier kodgi, ka wachulogi e sa mowinjore, osara ma wawinjore, kod gik moko ma chik dwaro. (1 Timotheo 5:18;  Jakobo 5:1-4) E yo machielo bende, ka ondikwa gi owadwa kata nyaminwa moro ma Jakristo, watiyo kaka owinjore gi pesa michulowa. (2 Thessalonika 3:10) Ok wagen ni ibiro timnwa mopogore nikech tudruok ma wan-go e lemo, ka gima ni ng’at mondikowa tich onego omiwa rusa, kony moko, kata ber moko ma ok mi jotich mamokogo.—Jo Efeso 6:5-8.

14. Sama Jokristo riwore e timo ohala, okang’ mane manyiso rieko ma gikawo, kendo nikech ang’o?

¹⁴ To nade ka ohandwa en mar riwruok, kamoro ohala ma warwakoe pesa kata kawo lon kanyachiel? Muma chiwo puonj madwarore kendo manyalo konyo ahinya: Ndikuru gik moko duto piny! Kuom ranyisi, kane Yeremia onyiewo puodho moro, ne ondiko barua moro mogologi ariyo, ne nitie joneno, kendo ne okan baruano mondo oti kode kinde mabiro ka dwarore. (Yeremia 32:9-12; ne bende Chakruok 23:16-20.) Sama watimo ohala gi Jokristo wetewa, ndiko weche duto piny e barua mondik e yo makare, mogo sei kendo ma nigi joneno ok nyis ni onge genruok e kind Jokristogo. Mopogore gi mano, timo kamano konyo e geng’o wach bedo ma onge winjruok, yuago ang’e, kata ywaruok. Jakristo moro amora matimo ohala gi Jokristo moko onego ong’e ni ohala ok onego oketh winjruok kod kuwe mar kanyakla kata matin. *—1 Jo Korintho 6:1-8.

15. Jehova neno nade miriambo mitimo e ohala, kendo Jokristo neno nade timbe ma kamago ma ji ohero ahinya?

¹⁵ Jakristo ok bed jaadier e kanyakla kende. Paulo ne owacho kama: ‘Wadwaro wuotho makare e weche duto.’ (Jo Hibrania 13:18) Kochopo korka weche ohala mag piny, Jachwechwa dwaro ahinya ni wabed joadier. E bug Ngeche  kende, nitie kuonde ang’wen mawuoyo kuom ratil mawuondo. (Ngeche 11:1; 16:11; 20:10, 23) Kinde machon, tiyo gi ratil kod rapim ne en tim mapile e ohala kuom pimo gik minyiewo kod pimo pesa ma otigodo e nyiewogi. Jo ohala mag mibadhi ne jotiyo gi rapim ariyo kod ratil ma ok kare mondo giwuond joma nyiepo kuomgi. * Jehova osin gi timbe ma kamago! Mondo wasik e hera mare, watang’ ahinya kik watim gimoro amora manyiso miriambo e ohala.

16, 17. Gin yore mage mag miriambo matimore ahinya e piny masani, kendo Jokristo ong’ado ni gibiro timo ang’o?

¹⁶ Nikech Satan e jaloch pinyni, ok en gima kawowa gi wuoro ni miriambo olworowa. Pile, wanyalo romo gi tem mag bedo jo miriambo. Sama ji ndiko barua manyiso lony margi ka gimanyo tich, tim mar ji mang’eny en ndiko miriambo kod jimbo wach, ka giketo weche ma gichuogo kata wacho miriambo kuom lony margi. Sama ji pong’o fom mag dhi e piny machielo, mag osuru, insuarans, kod mamoko machalo kamano, gihinyo chiwo dwoko ma ok adier mondo omi giyud gima gidwaro. Jopuonjre mang’eny e skul kwalo penj, kata sama gindiko insha kod ripode momigi e skul, ginyalo dhi e intanet mi gikaw gima giyudo kuro kendo chiwo tij ng’at machielo ka gima gin ema gitime. Kendo sama ji timo gik matudogi gi jotich sirkal ma jomibadhi, pile gihinyo chiwo asoya mondo giyud gima gidwaro. Mano e tim ma waneno e piny ma joma ng’eny ahinya gin “jo moherore giwegi, kendo jo mohero mwandu, . . . jo ma ok ohero gik mabeyo.”—2 Timotheo 3:1-5.

¹⁷ Jokristo madier ong’ado ni ok gibi donjo e moro amora kuom timbego. Gima miyo bedo jaadier seche moko bedo matek en ni jogo maluwo yore mag miriambo nenore  ni dhi maber kendo bedo gi dongruok e piny masani. (Zaburi 73:1-8) Konchiel Jokristo to nyalo bedo gi nok mar pesa nikech gidwaro bedo joma kare ‘e weche duto.’ Be bedo jaadier owinjore otine matek? En kamano! Nikech ang’o? Gweth mage mabiro kuom bedo jaadier?

18. Ang’o momiyo bedo gi nying’ kaka ng’at ma jaadier en gima ber ahinya?

¹⁸ Gik minyalo nwang’o maber e ngima maloyo bedo gi nying’ kaka ng’at ma jaadier minyalo gen tin ahinya. (Ne sanduk mawacho ni “ Be An Jaadier Kinde Duto?” manie ite mar 167.) Kendo par ane kuom wachni, ng’ato ang’ata nyalo bedo gi nying’ ma kamano! Ok en gima biro nikech nyalo mari, mwanduni, kiti ma oko, pon mari, kata wach moro amora ma ok inyal chiko. Kata kamano, ji mang’eny ok yud ber mar bedo gi nying’ maber. En gima nok. (Mika 7:2) Jomoko nyalo jari kuom bedo jaadier, jomoko to nyalo nyiso timni mar bedo jaadier luor, kendo gibiro geni kendo miyi luor. Ng’eny Joneno mag Jehova osenwang’o ni kitgi mar bedo joadier ne okonyogi e wach yuto. Gisedong’ e tijegi ka iriembo jotich ma jomiriambo, kata gisenwang’o tije kane idwaro ahinya jotich ma joadier.

19. Ere kaka ngima mar bedo jaadier nyalo mulo chunywa kod winjruokwa gi Jehova?

¹⁹ Bed ni mano timoreni kata ok timore, ibiro nwang’o ni bedo joadier kelo gweth madongo ahinya. Ibiro bedo gi chuny maler. Paulo ne ondiko kama: “Wang’eyo adier ni waonge gimoro ma chunywa ketonwae bura.” (Jo Hibrania 13:18) E wi mano, Wuonwa manie polo neno timni maber, kendo ohero joadier. (Zaburi 15:1, 2; Ngeche 22:1) Ee, bedo jaadier konyi siko e hera mar Nyasaye, kendo mano e mich maduong’ moloyo ma wanyalo yudo. Koro, wang’iuru wach machielo motudore gi mano: tiendeni, kaka Jehova neno tich.