Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IRELAUD 14

En Kin Mehlel ni Soahng Koaros

En Kin Mehlel ni Soahng Koaros

“Se pepehm me nan kapehdit me uhdahn mwakelekel, pwehki at kin men wia dahme pwung ahnsou koaros.”​—IPRU 13:18.

1, 2. Dahme kahrehda Siohwa kin kupwurperenki atail kin nannanti en kin mehlel? Menlau kihda ehu karasaras.

NOHNO men oh nah kisin pwutak pwurasang ni sidohwa. Serio eri mwadangete uhdi, oh pohn meseo wekila. E weuwa mehn mwadong ehu me e wahsang ni sidohwao. E manokehla en pwilikihdi de pil pekihda rehn eh nohno en pwainda. E sengiseng oh likwerih eh nohno pwehn sewese ih. En pwutako nohno kansenamwahwihala pwutako oh ira pwurala ni sidohwao pwe pwutako en kak kapwurehla mehn mwadongo oh peki mahk. Eh nohno perenkihda eh wia met. Dahme kahrehda?

2 Ahnsou koaros pahpa oh nohno kan kin perenkihda neirail seri kan ar kin esehla kesempwalpen en kin mehlel. Met pil duwehte rehn Samatail nanleng, “Koht loalopwoat emen.” (Melkahka 31:5) E kin kupwurperenkihda atail kin kakairada atail nanpwungmwahu reh oh pil atail kin nannanti en kin mehlel. Pwehki kitail men kaperenda Siohwa oh dadaurete ni sapwellime limpoak, kitail kin duwehte Pohl me kin “men wia dahme pwung ahnsou koaros.” (Ipru 13:18) Kitail pahn tehkpene ire pahieu nan atail mour me kak kahrehiong kitail en medewe me e inenen apwal en kin mehlel ekei ahnsou. Mwurin met, kitail pil pahn tehkpene ekei kapai kan me kohsang atail kin mehlel.

EN KIN MEHLEL ONG PEIN KITAIL

3-5. (a) Ia duwen Mahsen en Koht kin kaweid kitail ong keper en pitih pein kitail? (b) Dahme pahn kak sewese kitail en kin mehlel ong pein kitail?

3 Keieu, e kin apwal en kin mehlel ong pein kitail. E kin uhdahn mengei en pitih pein kitail pwehki kitail soh unsek. Karasepe, Sises ketin padahkihong Kristian akan nan Laodisia me re kin pitih pein irail oh medewe me re kepwehpwe, ahpw ni mehlel, irail “semwehmwe, maskun oh kilisou” mwohn silangin Koht. Irair wet me inenen suwed. (Kaudiahl 3:17) Arail kin pitih pein irail kin ihte kalaudehla irair keper me re kin mi loale.

4 Mwein ke pil kin tamanda dahme Seims koasoia: “Mie mehmen me kin lemeleme me e poadidi ong pelien atail lamalam? Ma e sohte kin powehdi lowe, eri eh poadidi sohte katepe oh e kin pitih pein ih.” (Seims 1:26) Ma kitail kin medewe me kitail kak doadoahngki lowatail ni ahl sapwung ahpw Siohwa pahn kin kupwurkihte atail kaudok, eri kitail kin pitih pein kitail oh atail kaudok ong ih kin sohla douluhl katepe. Dahme pahn kak sewese kitail en liksang soangen wiewia keper wet?

5 Nan iretikitik kan mwowe, Seims kin karasahiong padahk mehlel en Paipel kilahs en irongen ehu. E kin kaweid kitail en tehk mwahu sapwellimen Koht kosonned unseko oh wiahda wekidekla kan me konehng. (Wadek Seims 1:23-25.) Paipel kak sewese kitail en kin mehlel ong pein kitail oh pil kin wehwehki wasa kan me kitail anahne kamwahwihala. (Koulen Kedepwidepw kan 3:40; Akkai 1:5) Kitail pil kak kapakap ong Siohwa oh peki reh en ketin kasawih kitail oh sewese kitail en kak wehwehkihla oh pil kapwungala atail sapwung kan. (Melkahka 139:23, 24) Ahn emen sohte kin mehlel wia luwet ehu me kak kekeirda ni soh sansal. Kitail anahne ahneki madamadau me duwehte Samatail nanleng ong ire wet. Melkahka 5:6 mahsanih: “Komw kin ketin kamwomwala aramas likamw akan oh sohte ketin kupwurki me widingan oh sounkam aramas akan.” Siohwa kak ketin sewese kitail en ahneki sapwellime pepehm ong ire wet oh pil sewese kitail en kasawih pein kitail duwehte me e kin ketin wia. Tamataman dahme Pohl koasoia: “Se . . . men wia dahme pwung ahnsou koaros.” Kitail sohte kak unsekla ahnsou wet, ahpw kitail kin men wia uwen atail kak koaros en kin mehlel.

EN KIN MEHLEL NAN PENEINEI

En kin mehlel kak sewese kitail en liksang wiewia kan me kitail pahn men ekihla

6. Dahme kahrehda ohl pwopwoud oh lih pwopwoud anahne mehlelpene nanpwungara? Soahng keper dahkei me re pahn liksang?

6 En kin mehlel anahne wia kilelepen peneinei Kristian ehu. Ohl pwopwoud oh lih pwopwoud anahne mehlelpene nanpwungara. E sohte konehng pwopwoud Kristian ehu en wia soangen wiewia keper oh samin kan me duwehte kala ong emen me kaidehn eh pwoud de karanihala emen ni rir nan Internet, de pil kin kilang kilel suwed kan. Ekei Kristian akan kin wia soangen tiahk sapwung pwukat oh ekihsang arail pwoud. Met kasalehda me re sohte kin mehlel. Tehk dahme Nanmwarki lelepek Depit koasoia: “I sohte kin patehng aramas soh-katepe kan; sohte ahiong me liksansalamwahu kan.” (Melkahka 26:4) Ma ke pwopwoud, ah ke dehr wia mehkot me ke pahn men ekihsang omw pwoud!

7, 8. Mehnia karasaras kan en Paipel kak sewese seri kan en kin kesempwalki en mehlel?

7 Ni ahnsou me pahpa oh nohno kan kin padahkihong neirail seri kan kesempwalpen en kin mehlel, e pahn mwahu ren doadoahngki karasaras kan en Paipel. Mie soangen mehn kahlemeng suwed kan, me duwehte Akan me pirap oh nantihong ekihla; Keasi me wiahda likamw pwehn alehkihdi dipwisou kan; oh Sudas, me kin pirap oh pangala Sises.​—Sosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Nanmwarki 5:14-16, 20-27; Madiu 26:14, 15; Sohn 12:6.

8 Pil mie mehn kahlemeng mwahu, me duwehte Seikop, me kangoange nah pwutak ko en kapwurehla mwohni me re diarada nan arail ehd ko pwehki eh medemedewe me sapwung ehu me wiawihda; Sepda oh nah serepein me kapwaiada en semeo eh inou ong Siohwa mendahki eh pahn anahne wiahda tounmetei laud; oh pil Sises me ni eimah ketin kasalehda pein ih mwohn pokon lemei ehu pwehn ketin kapwaiada kokohp oh pil ketin doarehla kompoakepah kan. (Senesis 43:12; Sounkopwung 11:30-40 *; Sohn 18:3-11) Karasaras pwukat kak sewese pahpa oh nohno kan en ese me mie ire tohto nan Paipel me irail kak doadoahngki pwehn padahkihong neirail seri kan en poakohng oh kesempwalki en kin mehlel.

9. Dahme pahpa oh nohno kan anahne liksang ma re men wiahda mehn kahlemeng mwahu me pid en kin mehlel? Dahme kahrehda met kesempwal?

9 Pahpa oh nohno me kin wia soangen kasukuhl duwehte met kin ahneki pwukoa kesempwal ehu. Wahnpoaron Pohl idek: “Ke kin padahkih meteikan​—a dahme ke sohte pil padahkihki pein kowe? Ke kin nda, ‘Dehr pirap’—​a ia duwe, ke sohte kin pirap?” (Rom 2:21) Ekei pahpa oh nohno kan kin kapingada madamadau en neirail seri kan ni arail kin padahkihong irail en kin mehlel ah pein irail sohte kin mehlel. Ni arail kin pirapa mehkot tikitik de wiahda kisin likamw ehu, ele re kin nda, “Ke kak ale” de “Kisin likamw tikitik kis, e sohte wiahda mehkot.” Ahpw ni mehlel e sapwung en pirap sohte lipilipil ma mehkot laud de tikitik. E pil sapwung en likamw sohte lipilipil ia audepe de ma likamwo tikitik de laud. * (Wadek Luk 16:10.) Seri kan kin mwadang kilangada tiahk en mwalaun oh met kak kauwehla arail madamadau. (Episos 6:4) Ahpw ma re pahn sukuhlki mehn kahlemeng mwahu en arail pahpa oh nohno kan, re pahn kekeirda mwahu oh wiahla aramas akan me kin kalinganahda Siohwa nan sampah suwed wet.​—Lepin Padahk 22:6.

EN KIN MEHLEL NAN MWOMWOHDISO

10. Me pid duwen atail kin koasoi mehlel ong iengetail Kristian akan, dahme kitail anahne tamataman?

10 Atail kin patehng iengetail Kristian akan kin kihong kitail ahnsou laud en kakairada irair en mehlel. Kitail sukuhlkier nan Irelaud 12 me kitail anahne kanahieng atail kin doadoahngki kisakis en lokaia, ahpw keieu ong riatail Kristian akan. Kitail pil kakete tepida kauwe de karaun likamwih meteikan ahnsou me kitail kin koasoakoasoipene. Ma kitail pahn koasoia soahng kan me kitail rong ahpw sehse ma iei e uhdahn mehlel, eri, kitail pahn kakete kahrehda koasoi likamw en kohpeseng. Kahrehda e pahn mwahu en tehk kanahieng dahme kitail pahn koasoia. (Lepin Padahk 10:19) Mwein kitail ese mehkot me mehlel, ahpw kaidehn ahnsou koaros e konehng en koasoia. Karasepe, mwein sohte atail ong dahme wiawi de dahme pwarada, de met pil sohte pahn wia elen limpoak en uhse audepen koasoio. (1 Deselonika 4:11; 1 Piter 4:15) Ekei kin wiahki lokaia wuk lokaia mehlel, ahpw atail lokaia kan anahne ahnsou koaros en kansenamwahu oh kadek ong meteikan.​—Wadek Kolose 4:6.

11, 12. (a) Ia duwen ekei me wiahda dihp laud ar kin kalaudehla arail kahpwal kan? (b) Soangen likamw dah kan me Sehdan kin wiahda me pid dihp laud kan? Ia duwen atail kak pelianda likamw pwukat? (c) Ia duwen atail kak kasalehda me kitail kin mehlel ong sapwellimen Siohwa pwihn?

11 E inenen kesempwal en kin mehlel ong irail kan me ahneki pwukoa nan mwomwohdiso. Ekei me wiahda dihp laud kin kalaudehla arail kahpwal kan sang ni arail kin ekihla diparail kan oh wiahda likamw ong elder kan nan mwomwohdiso ni ahnsou me re idek rehrail duwen diparail kan. Soangen aramas pwukat pil kin tepida mourki mour riau, me wehwehki en mwomwehda me re kin papah Siohwa ahpw ni ahnsowohte re kin wiewia dihp laud. Met kak kahrehda soahng koaros nan eh mour en kin likamw. (Melkahka 12:2) Ekei kin padahkihong elder kan ekeite ire me mehlel, ahpw ekihla ekei ire kesempwal kan. (Wiewia 5:1-11) Soangen tiahk en likamw wet kin kalapw kohsang ni arail kin kamehlele ahn Sehdan likamw kan.​—Menlau kilang koakon “ Ahn Sehdan Likamw me Pid Dihp Laud kan.”

12 E pil kesempwal en kin mehlel ong sapwellimen Siohwa pwihn ni ahnsou me kitail pahn sapeng peidek nan doaropwe kan. Karasepe, ni ahnsou me kitail pahn wiahda ripoht en doadoahk en kalohk, kitail anahne kanahieng en dehr wekidala dahme uhdahn mehlel. Pil duwehte met, ni ahnsou me kitail pahn audehda doaropwe ong pwukoa kan, kitail en dehr wekidala dahme uhdahn mehlel duwen atail roson en paliwar de ire teikan duwen kitail.​—Wadek Lepin Padahk 6:16-19.

13. Ia duwen atail kak kasalehda me kitail kin mehlel ong riatail Kristian akan nan doadoahk en mwohni?

13 Atail kin mehlel ong iengetail Kristian akan pil kin pid palien pesines. Ekei Kristian akan kin iang Kristian teikan wia arail pesines. Irail anahne kanahieng en dehr kapatapene soahng kan me pid doadoahk en mwohni oh arail kaudok nan Wasahn Kaudok de nan doadoahk en kalohk. Ekei kin wia kaunen doadoahk oh ekei kin wia tohndoadoahk kan. Ma kitail kin doadoahngki riatail Kristian akan, kitail anahne kanahieng pwe kitail en kin mehlel ong irail. Kitail anahne mwadang kihong pweinen arail doadoahk me kitail pwungkipene, oh soahng teikan me irail kak paiekihda nin duwen kosonned de dahme kitail pwungkipene. (1 Timoty 5:18; Seims 5:1-4) Oh, ma kitail kin doadoahk ong riatail Kristian emen, kitail anahne wia doadoahk mwahu me warohng pweinen doadoahk. (2 Deselonika 3:10) Kitail dehr kin kasik me e pahn sewesekin kitail ahnsoun kommoal de soahng teikan me pahn mwahusang tohndoadoahk teikan pwehki ih riatail Kristian men.​—Episos 6:5-8.

14. Ni ahnsou me ekei Kristian akan pahn ahnekipene ehu pesines, dahme konehng ren wia?

14 Ia duwen ma kitail oh riatail Kristian akan pahn ahnekipene ehu pesines de lohn? Paipel kin kasalehda kaweid kesempwal ehu: Ntingihdi soahng koaros! Karasepe, ni ahnsou me Seremaia pwainda ehu sahpw, e wiahda kisinlikou riau me mie sounkadehde, oh e nekidala doaropwe pwukat pwe ren kak kilang mwuhr. (Seremaia 32:9-12; pil kilang Senesis 23:16-20.) Ni ahnsou me ke pahn iang iengomw Kristian akan wia ehu pesines, kumwail en ntingihdi soahng koaros ni keneinei oh koaros iangahki sounkadehdepen kisinlikowo en sainihala. Met sohte pahn kasalehda me kumwail sohte kin likih emenemen. Met pahn kak irehdi sawehwe, nsensuwed oh nanpwung suwed me kak kauwehla atail miniminpene. Kristian koaros me kin iang meteikan wia ehu pesines anahne tamataman me sohte katepe en wia pesines ma met pahn kauwehla minimin oh popohl nan mwomwohdiso. *​—1 Korint 6:1-8.

EN KIN MEHLEL NAN SAMPAH WET

15. Ia sapwellimen Siohwa pepehm ong wiewia likamw nan pesines? Ia madamadau en Kristian akan ong soangen wiewia pwukat?

15 Kaidehn nan mwomwohdisohte me Kristian akan anahne mehlel. Pohl koasoia me kitail kin “men wia dahme pwung ahnsou koaros.” (Ipru 13:18) Me pid duwen pesines, atail Sounkapikada kin ketin nsenohki atail kin mehlel. Nan pwuhken Lepin Padahk kelehpw, mie wasa kei me kin koasoia duwen mehn tenek sapwung kan. (Lepin Padahk 11:1; 16:11; 20:10, 23) Mahsie, aramas kin doadoahngki mehn tenek nan pesines pwehn tenekih kepwe kan me aramas kin pwain oh mwohni me re kin doadoahngki. Sounetinet likamw akan kin doadoahngki mehn tenek riau pwehn pitih aramas akan. * Siohwa kin ketin kalahdeki wiewia pwukat! Pwe kitail en dadaurete ni sapwellime limpoak, kitail anahne liksang douluhl wiewia likamw koaros nan pesines.

16, 17. Ia duwen aramas tohto ar kin wiahda likamw rahnwet? Dahme Kristian mehlel kan kin koasoanehdi teng en wia?

16 Pwehki Sehdan kin wia kaunen sampah wet, kitail sohte kin pwuriamweikihla tiahk en likamw akan me kin kalapw wiawi. Rahn koaros kitail kin lelohng kasongosong en sohte kin mehlel. Ni ahnsou me aramas akan kin audehda doaropwe pwehn ale doadoahk ehu, re kin kalapw likamwkihda soahng kan me re kin ese wia. Ahnsou me irail kin audehda doaropwe ong immigration, daksis, insurance, oh soahng teikan, re kin kalapw wiahda likamw pwehn kak ale dahme re mwahuki. Tohnsukuhl tohto kin pirapa arail pasapeng kan nan des kan. Ni ahnsou me re kin wiahda neirail ripoht nan sukuhl, re kin ale sawas sang Internet oh mwomwehda me pein irail me wiahda. Ahnsou me aramas akan kin tuhwong kaun akan, re kin kalapw natih pwehn kak ale dahme re mwahuki. Kitail kin kasik me soahng pwukat kin kalapw wiawi pwehki aramas tohto kin “roporop ong pein irail, mehwo, . . . kailongki me mwahu.”​—2 Timoty 3:1-5.

17 Kristian mehlel kan kin koasoanehdi teng en dehr iang wia wiewia pwukat. Pwehki e kin mwomwen me irail kan me kin wia soangen wiewia pwukat kin pweida mwahu, ekei ahnsou e kin apwal en kin mehlel. (Melkahka 73:1-8) Kristian akan kak lelohng kahpwal en mwohni pwehki re kin men mehlel “ahnsou koaros.” Eri, mie katepen en kin mehlel? Uhdahn! Ia kahrepe? Kapai dah kan kak kohsang atail kin mehlel?

KAPAI KAN ONG EN KIN MEHLEL

18. Dahme kahrehda e katapan en wia aramas mehlel men?

18 En wia aramas likilik kei iei mehkot me inenen katapan nan atail mour. (Menlau kilang koakon “ I Kin Mehlel Ahnsou Koaros?”) Medewehla met, aramas koaros kak wiahla aramas likilik kei! Met sohte kin poahsoankihda omw koahiek, kepwe kan, ia uwen omw kaselel, mwomwen omw tikida de ire teikan me ke sohte kak wekidala. Ahpw, aramas tohto sohte kin ale kapai en wia aramas likilik kei. Me malaulaute me kin wia met. (Maika 7:2) Ekei kin kapailoke iuk pwehki ke kin mehlel, ahpw meteikan kin wauneki oh likih iuk ni omw kin wia aramas mehlel men. Sounkadehdehn Siohwa tohto kin diar me arail kin mehlel kin wia kamwahu ong irail me pid mwohni. Re kin mihmihte nan arail doadoahk ahnsou me tohndoadoahk me sohte kin mehlel kin lekdeksang doadoahk, de re kin diarada doadoahk ahnsou me kaunen doadoahk kan kin raparapahki tohndoadoahk me kin mehlel.

19. Dahme atail kin mehlel kak wiahiong kadeikpen loalatail oh atail nanpwungmwahu rehn Siohwa?

19 Sohte lipilipil ma soahng pwukat pahn wiawihong uhk de soh, ke pahn diarada me omw kin mehlel kin wahdo kapai me laudsang mepwukat. Ke pahn kak ahneki nsenmwakelekel. Pohl ntingihdi: “Se pepehm me nan kapehdit me uhdahn mwakelekel.” (Ipru 13:18) Patehng met, Samatail nanleng kin mwahngih omw kin mehlel oh e ketin poakohng aramas mehlel kan. (Wadek Melkahka 15:1, 2; Lepin Padahk 22:1.) Ei, en kin mehlel kak sewese iuk en dadaurete ni limpoak en Koht oh iei kapai me keieu laud me kitail kak ahneki. Kitail pahn tehkpene oaralap ehu me pid ire wet: Sapwellimen Siohwa madamadau ong doadoahk.

^ par. 8 Nan tepin nting kan en lokaiahn Ipru, iren Paipel wet kin kasalehda me nein Sepda serepeino kousoan nan impwal sarawio erein eh mour oh sohte pwopwoud.

^ par. 9 Nan mwomwohdiso, ma emen kin kaukaule likamw pwehn kauwehla meteikan, met pahn wia dihp laud oh elder kan anahne apwalihala soangen irair wet.

^ par. 14 Me pid duwen dahme kitail anahne wia ma kahpwal kan kin pwarada nanpwungatail me pid duwen pesines, menlau kilang oaralap “Kapwungala Nanpwung Suwed me Pid Pesines” nan Oaritik kan.

^ par. 15 Re kin doadoahngki ehu mehn tenek ong pwainda kepwe kan ah ehu ong netikihla. Re kin wia met pwe ren kak kepwehpwehkihla. Mwein re pil kin doadoahngki mehn tenek kan me sapwung pwehn pitih aramas akan.