1, 2. No teaa a Iehova ka rekareka ai me kite mai e te tauta ra tatou kia rave i te mea tika? Akatutu mai.

TE AKARUKE ra tetai māma e tana tamaiti meangiti i te toa, i na kua tāpu poitirere ua te tamaiti, akara anga manamanata tikai aia. E apinga tana e mou ra i roto i tona rima no roto i te toa. Kua ngaropoina iaia i te akaoki me kore i te pati ki tona mama kia oko mai i te reira nana. I na kua kapiki atu aia i tona mama ma te mata taitaia. Inara kua tavarenga atu te mama iaia e kua taki akaou iaia ki roto i te toa kia akaoki i taua apinga ra e kia tataraara ki te tangata tiaki toa. Rekareka tikai te mama e te ngakau parau i tana tamaiti e tataraara ra. Eaa te tumu?

² E mataora ua ana rai te au metua i te kite e te kite ra ta ratou tamariki i te puapinga o te akakite i te tika. E mei te reira katoa to tatou Metua i te rangi “te Atua tuatua-mou.” (Salamo 31:5) Iaia e akara maira ia tatou e tupu marie ua maira to tatou pirianga kiaia, e mea rekareka nana kia kite mai ia tatou e tauta ra i te rave i te mea tika. No te mea te inangaro nei tatou i te akarekareka iaia e kia vai tamou rai i roto i tona aroa, te akaata maira tatou i te manako o te apotetoro ko Paulo e na ko ra e: ‘Te akakoro nei tatou kia rave i te mea tika i te au mea katoa nei.’ (Ebera 13:18) Ka akamou ana tatou ki runga i e ā tuanga o te oraanga te ka riro ei mea ngata i tetai au taime no tatou kia rave i te mea tika. E oti ka akamanako tatou i etai o te au akameitakianga ka rauka.

3-5. (a) Akapeea te Tuatua a te Atua i te akamatakite mai anga ia tatou no runga i te kino o te akavare ia tatou uaorai? (e) Eaa te ka tauturu ia tatou kia rave ua rai i te mea tika?

³ Ko te mea mua e ngata ana i te rave, koia oki i te tereni ia tatou uaorai kia rave i te mea tika. E mea mama ua ia tatou te au tangata apa ua, kia akavare ia tatou uaorai. Ei akatauanga, kua akakite a Iesu ki te au Kerititiano i Laodikea e te akavare ra ratou ia ratou uaorai i te manako anga e e aronga apinganui ratou, ko te tikaanga tikai e aronga ‘puapinga kore ua ratou, e matapo e te putaua’ i te pae vaerua​—e turanga taitaia tikai to ratou. (Apokalupo 3:17) Kua riro ta ratou akavare anga ia ratou uaorai ei takino roa atu i to ratou turanga.

⁴ Me te maara ra ia koe, kua akamatakite katoa te pipi a Iakobo e: ‘Te manako ra tetai tangata ia kotou e, e akono tona i te Atua, e kare i tapeka i tona arero, te pikikaa ra aia i tona uaorai ngakau; e akono pikikaa tona i te Atua.’ (Iakobo 1:26) Me te manako ra tatou e ka rauka ia tatou kia taangaanga i to tatou arero ma te tau kore e oti ka manako ei e te mareka maira a Iehova, te pikikaa ua ra tatou ia tatou rai. Ka puapinga kore ua ta tatou akamori ia Iehova e te kaimoumou taime. Eaa ra te ka paruru ia tatou mei taua arataa kino ra?

⁵ I roto i taua pene rai, te akaaite ra a Iakobo i te tuatua mou o te tuatua a te Atua ki te io. Te apii maira aia ia tatou kia akara ki roto i te ture apa kore a te Atua e kia akatikatika i to tatou aerenga kia tau ki te reira. (E tatau ia Iakobo 1:23-25.) Ka rauka i te Pipiria i te tauturu ia tatou kia rave i te mea tika no runga i to tatou uaorai turanga e kia akamanako e eaa te ka anoanoia kia rave tatou kia rauka i te akameitaki atu i te reira. (Te Aue o Ieremia 3:40; Hagai 1:5) Penei e pure katoa tatou kia Iehova kia unuunumou mai ia tatou e kia tauturu mai ia tatou i te akatikatika i tetai ua atu aerenga  kino e vai nei i roto ia tatou. (Salamo 139:23, 24) Ko te tu pikipikikaa, e ara te reira e ka anoanoia tatou kia aru i to Iehova manako no runga i tera tu. Te na ko ra a Salamo 5:6 e: “Ka pou te aronga pikikaa ia koe: ko te ta tangata ra, e te tangata pikikaa ra, ko ta Iehova ïa e rikarika.” Ka rauka ia Iehova i te tauturu ia tatou kia aru i tona aerenga manako e kia kite tikai e mei teaa to tatou tu mei tana rai e kite maira. E akamaara rai e kua akakite a Paulo e: ‘Te akakoro nei tatou kia rave i te mea tika i te au mea katoa nei.’ Kare e rauka ia tatou te tu apa kore i teianei, inara te umuumu nei tatou ma te tae o te ngakau kia rave ua rai i te mea tika.

6. Eaa te tumu ka anoanoia ai te au tokorua akaipoipo kia akakite i te tika ki tetai e tetai, e eaa i reira te kino ta ratou ka kopae?

⁶ E mea puapinga kia rave i te mea tika i roto i te ngutuare Kerititiano. No reira me tuatua te tane e te vaine ki tetai e tetai, kia tuatua raua i te tuatua tika. I roto i tetai oraanga akaipoipo Kerititiano, eiaa kia raveia te au peu viivii te ka akatupu i te mamae ngakau mei te akameamea atu i tetai kare i te tokorua noou, e te akamou i tetai pirianga akainangaro na runga i te Initaneti, me kore na te akao atu anga ia koe ki roto i tetai ua atu au tu peu viivii o te ainga. Kua o atu tetai au Kerititiano tei akaipoipo ki roto i taua tu peu viivii ra ia ratou e uuna ra i te reira mei to ratou au tokorua. E tu pikikaa tikai tera. Akara ana ra i te tuatua a te Ariki ko Davida e akakite ra e: “Kare au i noo i roto i te au tangata tarevakaua, kare oki i kapiti i roto i te aronga pikikaa.” (Salamo 26:4) Me kua akaipoipo koe, auraka e piri atu ki roto i tetai tu te ka timata ia koe kia uuna i taau e rave ra mei toou tokorua!

7, 8. Eaa te au akaraanga Pipiria te ka tauturu i te tamariki kia kite i te puapinga o te rave i te mea tika?

⁷ I te apii anga i ta ratou tamariki i te puapinga o te rave i te mea tika, e mea tau kia taangaanga te au metua i te au akaraanga i roto i te Pipiria. Tetai au akaraanga no te tu  pikipikikaa, tera te tuatua no runga ia Akana tei keia i tetai au apinga e oti kua tauta i te uuna i te reira; pera katoa a Gehazi tei pikikaa kia rauka tetai apinga nana; e Iuda tei keia e tei pikikaa no tona makitakita ia Iesu.​—Iosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Ariki 5:14-16, 20-27; Mataio 26:14, 15; Ioane 12:6.

⁸ Tetai au akaraanga meitaki, no runga te reira ia Iakoba. Kua raurau aia i tana tamariki kia akaoki i te moni tei kitea mai e ratou i roto i ta ratou au pute kai, no te mea kua manako aia e e tarevake ua i te tukuia anga te moni ki roto i ta ratou pute; e pera katoa a Iapheta e tana tamaine, tei akatupu i te tia a tona metua e kare i rave i tona uaorai anoano; e tera katoa to Iesu akaraanga, tei akakite atea ua mai iaia ki te pupu tangata e aere maira i te opu iaia, ei akatupu i tei totouia e ei paruru i tona au oa. (Genese 43:12; Au Akava 11:30-40; Ioane 18:3-11) Penei ka riro teia au akaraanga ei tauturu i te au metua kia akamanako i teia au apiianga puapinga i roto i te Tuatua a te Atua ei tauturu ia ratou i te apii i ta ratou tamariki kia akaperepere e kia inangaro i te rave i te mea tika.

9. Eaa ta te au metua ka kopae me ka inangaro ratou i te akanoo i te akaraanga no ta ratou tamariki no te rave i te mea tika, e no teaa te reira i puapinga ai?

⁹ Te tuku ra teia apiianga i tetai apainga puapinga ki runga i te au metua. Kua ui te apotetoro a Paulo e: “Ko koe oki ko tei apii atu i tetai ke ra, kare koe e apii ia koe uaorai? ko koe oki tei ako ua e, auraka e keia, te keia na oki koe?” (Roma 2:21) Tetai au metua, e apii ana ratou i ta ratou  tamariki kia rave i te mea tika, inara te keia ra rai ratou e oti riro atura tera ei akaekoko i te tamariki. Penei ka maani ratou i te kotoeanga e te meitaki ua ra i te keia i te karanga anga e, “Kua kite ua te au pitiniti e ka keia rai te tangata i teia au apinga,” me kore ka karanga ratou e, “Kare e kino ana, e manga pikikaa ua rai tera.” Ko te tikaanga tikai, e keia rai te keia, e kare e kotoeanga no te keikeia, noatu eaa te moni o te apinga tei keiaia, e pikikaa rai te pikikaa noatu eaa te apinga i tuatuaia me kore eaa te tu o te pikikaa. * (E tatau ia Luka 16:10.) Ka viviki ua te tamariki i te kite i te tu pikikaa o te metua e me maatamaata mai ratou ka pikipikikaa rai ratou. (Ephesia 6:4) Inara, me kite ratou i te akaraanga meitaki a to ratou metua i te rave i te mea tika, papu roa e ia ratou e maatamaata maira ka riro to ratou tu ei akakakā ia Iehova i roto i teia ao tuatua tika kore.​—Maseli 22:6.

10. Me tuatua tatou i rotopu i te au oa Kerititiano, eaa te au akamatakiteanga ka anoanoia tatou kia akamaara?

¹⁰ Me kapiti atu tatou ki to tatou au oa Kerititiano, e au atianga meitaki tera no tatou kia rave i te mea tika. Mei ta tatou i kite i roto i te Pene 12, ka anoanoia tatou kia matakite e te akapeea ra tatou me taangaanga i te apinga aroa o te tuatua tei orongaia mai e te Atua i rotopu tikai i to tatou au taeake e te au tuaine. I te au rā me pukapuka tatou, e mea mama ua te reira kia taui ki te urutoe me kore ki te tapepe pikikaa atu i etai ke! Me ka taiku ua rai tatou i tetai tuatua kare i papu tikai ia tatou, penei te tauturu ra tatou i te akatotoa i te pikikaa, no reira e ngari ake kia topiri i te vaa. (Maseli 10:19) Penei kua kite tatou e te tika ua ra tetai mea, kare ra te aiteanga e e mea tau kia tuatuaia. Ei akaraanga, penei kare o tatou tikaanga kia tuatua i tera apinga me kore kare i  te tu takinga meitaki kia akakite aereia. (1 Tesalonia 4:11) Tetai aronga, me akakite tika ua mai i to ratou manako, kare ratou e akaari ana i te tu akangateitei, inara te karanga ra te Pipiria e kia riro ua rai ta tatou tuatua ei mea mareka e ei mea takinga meitaki.​—E tatau ia Kolosa 4:6.

11, 12 (a) Tetai aronga e o ana ki roto i tetai au angaanga tarevake, e akapeea ana ratou i te akamaata atu anga i te manamanata? (e) Eaa tetai au pikikaa e akatotoa ana a Satani no runga i te au ara kino, e ka akapeea tatou i te patoi anga i te reira? (ng) I roto i te akaaerenga o Iehova, akapeea tatou i te akaari anga e te rave ra tatou i te mea tika?

¹¹ E mea puapinga tikai kia akakite tatou i te tika ki te aronga pakari i roto i te putuputuanga. Tetai aronga tei o ana ki roto i te au peu tarevake, e akamaata atu ana ratou i te manamanata na te uuna anga i ta ratou ara e te pikikaa anga i te aronga pakari o te putuputuanga me uiia atu tera mea kia ratou. Teia tu aronga e tutu ua e te tavini ra ratou ia Iehova, kareka ra te rave ua ra i te ara. Ka akariro teia tu oraanga pikikaa i tetai, ei tangata ngakau rua. (Salamo 12:2) Ko etai, ka akakite ua ratou i ta ratou e inangaro ra kia kite te aronga pakari e ka uuna i te tikaanga tikai o te tuatua. (Angaanga 5:1-11) E akamata mai ana teia tu pikipikikaa no te mea te irinaki ra ratou i te au pikikaa ta Satani e akatotoa ra.​—Akara i te pia “ Au Pikikaa a Satani no Runga i te au Ara Kino.”

 ¹² I roto i te akaaerenga o Iehova, e mea puapinga katoa kia akakite i te tika me tata i te au pauanga i roto i te au pepa uianga. Ei akaraanga, me tata i ta tatou ripoti no te angaanga orometua, kia matakite eiaa e pikikaa. Mei tera katoa me akaki tatou i tetai pepa patianga kia tavini i tetai ngai, auraka tatou e pikikaa i te tikaanga tikai o to tatou turanga i te pae kopapa me kore i tetai ua atu au mea no runga ia tatou.​—E tatau ia Maseli 6:16-19.

13. Akapeea tatou me rave i te mea tika i roto i te angaanga pitiniti ma to tatou au oa Kerititiano?

¹³ Ka anoano katoaia tatou kia rave i te mea tika i roto i te au angaanga pitiniti ma to tatou au oa Kerititiano. Tetai au taime, e rave angaanga pitiniti kapiti ana tetai au taeake e te au tuaine Kerititiano. Kia matakite ratou eiaa kia akariro i te Are Uipaanga Patireia me kore i te ngai angaanga orometua ei ngai rave pitiniti na ratou. Penei i roto i ta raua pitiniti, e pu tetai e tangata angaanga tetai. Me te angaanga ra tetai taeake me kore tetai tuaine na tatou, kia tutaki tatou ia ratou kia tau ki te moni e te taime tei akanooia, kapiti katoa mai i tetai atu au mea tei umuumuia e te ture, mei te tutaki ia ratou i te au rā orote e te vai atura. (1 Timoteo 5:18; Iakobo 5:1-4) No reira, me te angaanga ra tatou na tetai taeake me kore na tetai tuaine, ka rave meitaki tatou i ta tatou angaanga kia tau ki ta tatou e tutakiia mai ana. (2 Tesalonia 3:10) Kare tatou e tapapa atu e kia tuke tana akono anga ia tatou no te mea e e pirianga akarongo to tatou kiaia, mei te mea ra e kua tano rai aia kia oronga mai i tetai orote, me kore i tetai au apinga kare aia e oronga ana na tana aronga angaanga ke mai.​—Ephesia 6:5-8.

14. Me ka rave kapiti tetai au Kerititiano i tetai angaanga pitiniti, eaa te ravenga ka tau kia rave ratou ei paruru ia ratou, e eaa te tumu?

¹⁴ Akapeea me ka kapiti tetai nga taeake Kerititiano i ta raua nga pitiniti? Te oronga maira te Pipiria i tetai kaveinga puapinga te ka riro ei tauturu: Tata i tetai koreromotu! Ei akaraanga, te oko mai anga a Ieremia i tetai potonga enua,  kua maani aia kia tataia e rua kopi o te koreromotu, kia tainaia i mua i tetai au tangata, e kua tuku i te reira ki roto i tetai vairanga no te tuatau ki mua me inangaroia. (Ieremia 32:9-12; akara katoa ia Genese 23:16-20.) Me ka taina tatou i tetai koreromotu i mua i tetai au tangata me rave pitiniti ki te au oa Kerititiano, kare te aiteanga e kare tatou e irinaki ana i tetai e tetai. Mari ra, ka tauturu te reira i te paruru ia tatou kia kore e tupu te manamanata, te pekapeka e te ke i rotopu ia tatou. Tetai ua atu Kerititiano ka rave pitiniti ki tetai au taeake i roto i te akarongo, kia akamaara e kare e puapinga e rauka kia akariro i tetai ua atu angaanga pitiniti ei takino i te tu rotai e te au o te putuputuanga. *​—1 Korinetia 6:1-8.

15. Eaa ra to Iehova manako no runga i te au angaanga pitiniti pikipikikaa, e eaa ra ta te au Kerititiano ka rave no runga i teia au peu matauia?

¹⁵ Kare ko te putuputuanga ua te ngai ka inangaroia te Kerititiano kia rave i te mea tika. Te akakite ra a Paulo e: ‘Te akakoro nei tatou kia rave i te mea tika i te au mea katoa nei.’ (Ebera 13:18) E mea puapinga roa kia Iehova kia rave i te mea tika i roto i te au angaanga pitiniti. I roto anake ua i te puka o Maseli, e taikuanga maata te no runga i te “aite pikikaa.” (Maseli 11:1; 20:10, 23) I te au tuatau i muatangana, e mea matauia i te taangaanga i te paunu e te toka i roto i te au angaanga pitiniti ei paunu i te au apinga tei okoia mai e te moni i okoia mai ei te reira. E taangaanga ana te aronga pitiniti pikipikikaa e rua nga toka e te paunu kua kino, ei akavare e ei pikikaa i ta ratou aronga oko. * E mea  viivii na Iehova tera peu! Kia vai tamou rai i roto i tona aroa, ka anoanoia tatou kia kopae pakari i tetai ua atu angaanga pitiniti pikipikikaa.

16, 17 Eaa te au tu angaanga pikipikikaa tei matauia i teia tuatau, e eaa ta te au Kerititiano mou i akakoro kia rave?

¹⁶ No te mea ko Satani te tutara o teia ao, no reira kare tatou e poitirere ana i teia tu pikipikikaa. I te au ra ravarai penei ka aro atu tatou i te au timataanga kia pikikaa. Me tata tetai au tangata i tetai ripoti no runga ia ratou kia rauka tetai ngai angaanga, e mea matauia i te pikikaa e te maani ua i tetai ripoti meitaki no ratou, kia rauka ta ratou e umuumu ra. Me akakiki te tangata i te au pepa no te aere ki tetai enua ke (immigration), no te tero, te insurance, e tetai atu au tu pepa mei tera te tu, e mea matau na ratou i te tata i te au pauanga pikikaa kia rauka ta ratou e inangaro ra. E maata te au tamariki apii e pikipikikaa ana i ta ratou pepa tarere. Me tata i ta ratou pepa apii e te au ripoti no te apii, e aere ana ratou ki runga i te Initaneti i te kopi mai i te apii a tetai ke ua e te pikikaa anga e na ratou rai tera apii i rave. E tetai aronga, e peta ana ratou i te aronga mana kia rauka mai ta ratou e titau ra. Kare tatou e poitirere ana i teia au peu no te mea i roto i teianei ao, e manganui ua atu te tangata tei ‘akaperepere ia ratou uaorai, tei noinoi, e tei akavaavaa i te tangata memeitaki ra.’​—2 Timoteo 3:1-5.

¹⁷ Kua akakoro rai te au Kerititiano mou eiaa kia rave i tetai ua atu o taua au peu ra. No te mea te puapingaia ra te aronga e rave ra i tera au peu, no reira i ngata ai i te rave i te mea tika i tetai au taime. (Salamo 73:1-8) Inara, penei kare te au Kerititiano e puapingaia ana i te pae o te moni no te mea kua inangaro rai ratou kia rave i te mea tika ‘i te au mea katoa nei.’ Te paunaia ra ainei to ratou taime? Ae, kare e ekoko! Eaa ra i paunaia ai te taime? Eaa te au akameitakianga ka rauka no te rave i te mea tika?

18. No teaa i puapinga maata ai te ingoa meitaki no te rave i te mea tika?

¹⁸ E iti ua te apinga i roto i te oraanga tei puapinga atu i toou ingoa meitaki no te rave i te mea tika. (Akara i te pia “ E Akakite Ana Rai Au i te Tika i te au Taime Ravarai?”) Akamanako ana i teia​—ka rauka i tetai ua atu tangata i te akamou i tetai ingoa meitaki nona! Kare ra te reira e akatumuia ki runga i toou tareni, puapinga, manea, oraanga, e tetai ua atu au mea. Noatu ra, e manganui tei kore i rauka ia ratou tetai ingoa meitaki. Takitai ua ake tei rauka ia ratou. (Mika 7:2) Penei ka aviri tetai aronga me rave koe i te mea tika, kareka etai ka akangateitei ratou ia koe no te reira e ka irinaki ia koe. E maata te Au Kite o Iehova tei puapingaia i te pae moni no te rave i te mea tika. Kua vai rai ta ratou ngai angaanga moni, me kore kua rauka ta ratou ngai angaanga i te inangaroia mai anga tetai aronga kare e pikipikikaa ana, kareka te aronga pikipikikaa, kua akarukeia mai.

19. No runga i to tatou akava ngakau e to tatou pirianga kia Iehova, eaa te au akameitakianga ka rauka me rave tatou i te mea tika i roto i te oraanga?

¹⁹ Noatu me ka tupu te reira kia koe e me kare, ka kite koe e ka riro te rave i te mea tika ei akameitakianga maata tikai. Ka rauka ia koe te akameitakianga o te akava ngakau mā. Kua tata a Paulo e: “Te tika nei to matou akava-ngakau.” (Ebera 13:18) Tetai, kare rava toou ingoa meitaki e ngaropoina i to tatou Metua i te rangi, e mea akaperepere oki nana te aronga tei rave i te mea tika. (E tatau ia Salamo 15:1, 2; Maseli 22:1.) Ae, ka riro te rave i te mea tika, ei tauturu ia koe kia vai tamou rai i roto i te aroa o te Atua, e ko tera te tutaki maata rava atu ka rauka ia tatou.Aru mai, ka akamanako tatou i tetai tumu manako mei teia rai: To Iehova manako no runga i te angaanga.