Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO 14

Khalani Wakuona Ntima Mu Pinthu Pyonsene

Khalani Wakuona Ntima Mu Pinthu Pyonsene

‘Tisafuna kucita pinthu pyonsene mwakuona ntima.’AHEBERE 13:18, NM.

1, 2. Thangwi yanji Yahova asakomerwa angaona kuwangisira kwathu toera kukhala akuona ntima? Perekani citsandzo.

MAMA na mwanace wang’ono wamamuna akubuluka mu loja pabodzi pene. Mwakututumuka, mwana alimira, mbaoneka ninga wakutsukwala. M’manja mwace aphatira ciboneka cidakwata iye mu loja. Iye aduwala kucisiya peno kuphemba mai wace toera kucigula. Mwakutsukwala, iye asalirira mai wace. Mai wace akun’matamisa mbabwerera naye ku loja toera kubwezera ciboneka na kuphemba kulekererwa. Munacita iye pyenepi, mai wace asatsandzaya. Thangwi yanji?

2 Pinthu pyakucepa pisakomeresa anyakubala angaona kuti anawo ndi akuona ntima. Natenepa ndi sawasawa na Babathu wakudzulu, ‘Mulungu wandimomwene.’ (Masalmo 31:5) Munationa Iye mbitikula mwauzimu, iye asakomerwa kutiona mbitiwangisira kukhala akuona ntima. Nakuti ife tisafuna kunkomeresa na kupitiriza mu ufuni wace, tisatawira mafala adalongwa na mpostolo Paulu: ‘Nakuti tisafuna kucita pinthu pyonsene mwakuona ntima.’ (Ahebere 13:18, NM) Tendeni tidinge ntsonga zinai zakufunika mu umaso wathu zakuti midzidzi inango tinagumana cinentso toera kukhala wakuona ntima. Pontho tinadzadinga nkhombo zingasi zinatambirwa.

KHALANI WAKUONA NTIMA

3-5. (a) Mafala a Mulungu asaticenjeza tani thangwi ya ngozwi za kunyengeteka tekhene? (b) Ninji cinafuna kutiphedza toera kukhala akuona ntima?

3 Nyatwa yakutoma ndi yakupfundza toera kukhala wakuona ntima tekhene. Ndi cinthu cakukhonda nentsa kwa ife anthu akusowa ungwiro kunyengeteka tekhene. Mwacitsandzo, Yezu apanga Akristu a ku Laodiseya kuti anyengeteka okhene mu kunyerezera kuti akhali akupfuma, mbwenye, mwandimomwene iwo akhali ‘akutcerenga, amphopswa, aboliboli na acipezipezi’ mwauzimu, n’khaliro wakutsukwalisa kakamwe. (Apokalipse 3:17, MZ) Kunyengeteka kwawo kwacitisa makhaliro awo kukhala pangozwi kakamwe.

4 Panango musakumbuka cenjezo idapereka nyakupfundza Tyago: ‘Mbwenye munthu anganyerezera kuti ndiye nyakulemedza Mulungu, mbakhonda kucita mphole na lirimi yace; uyu ananyengeteka ekha, kulambira kwace nkhwapezi.’ (Tyago 1:26) Tinganyerezera kuti Yahova anatawira kulambira kwathu ngakhale tingaphatisira mwakuipa lirimi yathu, basi ene tikunyengeta ntima wathu. Kulambira kwathu Yahova kunakhala kwapezi, kubvunga pezi ndzidzi. Ndi ninji cinafuna kutiphedza kucalira pinthu pyenepi pyakuphekesa?

5 M’mavesi anango, Tyago alandanisa undimomwene wa mafala a Mulungu ninga supeyu. Iye atipasa uphungu toera tidinge mwacidikhodikho mwambo waungwiro wa Mulungu na kucita macinjo mwakubverana na mwambo unoyu. (Lerini Tyago 1:23-25.) Bhibhlya inatiphedza toera kukhala akukhulupirika tekhene na kudzindikira pinafuna ife kucita toera kuthambaruka. (Nyimbo ya Chiriro 3:40; Ageu 1:5) Tisafunikambo kuphembera kwa Yahova na kumphemba kuti atidinge, atiphedze toera kuona na kucinja n’khaliro onsene wakuipa. (Masalmo 139:23, 24) Kukhonda kuona ntima ndi ngozwi yakuti nkhabe kuoneka mwakucimbiza, natenepa tisafunika kukuona ninga munaonera Babathu wakudzulu. Misangani 3:32 isalonga: ‘Mulungu asapwaza amphandu mbafuna anyaulinganiri.’ Yahova anakwanisa kutiphedza toera tipibve ninga munapibvera iye na toera tioneke tekhene ninga munationera iye. Kumbukani pidalonga Paulu: ‘Tisafuna kucita pinthu pyonsene mwakuona ntima.’ Ife nkhabe kwanisa kukhala aungwiro cincino, mbwenye tisawangisira kakamwe toera kukhala akuona ntima.

KHALANI AKUONA NTIMA M’BANJA

Kukhala wakuona ntima kusatiphedza kucalira makhaliro akuti tinayeserwa toera kuabisa

6. Thangwi yanji anyakumanga banja asafunika kukhala akuona ntima kwa unango na ndzace, na ndi ngozwi zipi zinacalira iwo?

6 Kuona ntima ndi n’khaliro wakufunika kakamwe kwa Akristu m’banja. Natenepa, mamuna na nkazi, asafunika kucedza mwakuona ntima unango na ndzace. Banja ya Nkristu nkhabe funika kukhala na pinthu pyakuphekesa, macitiro akukhonda kucena ninga kupangiza kufunana na munthu wa kunja kwa banja, kukhala na uxamwali wacibisobiso mu Interneti, peno kuona ucipezipezi. Anyakumanga banja anango Acikristu akhala akucita makhaliro anewa akuipa mbabisa kwa ndzawo wa m’banja. Kucita pyenepi ndi kukhonda kuona ntima. Onani mafala akuona ntima a Mambo Dhavidhi: “Ine sinafambirana na anthu apezi tayu, mbandikhonda kukhala na apfakafaka.” (Masalmo 26:4) Khala mwamanga banja, cipo lekani kukhala na n’khaliro wakuti unakucitisani kubisa uunthu wanu wandimomwene kwa ndzanu wa m’banja.

7, 8. Ndi pitsandzo pipi pya m’Bhibhlya pyakuti pinaphedza ana toera kupfundza kufunika kwa kuona ntima?

7 Pakupfundzisa anawo kufunika kwa kuona ntima, mphyandzeru kuti anyakubala aphatisire pitsandzo pya m’Bhibhlya. Pana pitsandzo pya anthu akukhonda kuona ntima, ninga Akani, ule adaba mbayesera kubisa pidaba iye; Gehazi, ule adalonga uthambi na cifuno cakuwina kobiri; na Yuda, ule adabambo mbalonga uthambi toera Yezu aphiwe.Yoswa 6:17-19; 7:11-25; 2 Amambo 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Jwau 12:6.

8 Piripombo pitsandzo pyadidi pya anthu akuona ntima, ninga Yakobe, adadembetera anace toera kubwezera kobiri idagumana iwo m’mabudu awo thangwi iye akhanyerezera kuti panango yaikhwa mwenemo mwasusudeu; Yefte na mwanace wankazi, adabvera dumbiro ya babace mbaperekeka ninga ntsembe ikulu; na Yezu, adapangiza cipapo pamaso pa mwinji waukali toera kukwanirisa profesiya na kutsidzikiza axamwali ace. (Genesi 43:12; Atongi 11:30-40; Jwau 18:3-11) Pyenepi ndi pitsandzo pyakucepa pyakuti anyakubala anakwanisa kugumana mphangwa zakufunika m’Mafala a Mulungu zakuti zinakwanisa kuaphedza kupfundzisa anawo toera kufuna na kudziwa kufunika kwa kuona ntima.

9. Kodi anyakubala asafunika kucaliranji khala asafuna kukhazikisa citsandzo cakuona ntima kwa anawo, na thangwi yanji citsandzo ceneci ndi cakufunika kakamwe?

9 Pipfundziso pyenepi pisapasa basa yakufunika kakamwe kwa anyakubala. Mpostolo Paulu alonga: ‘Imwe munapfundzisa anthu anango, imwe munapfundzisika mwekha tayu. Musapfundzisa anthu: leka kuba, mbwenye imwe ene musaba.’ (Aroma 2:21) Anyakubala anango asacitisa anawo kukhala akukhonda kudziwa pyakucita mu kuapfundzisa kuona ntima mu ndzidzi ubodzi ene mbacita pinthu mwakukhonda kuona ntima. Iwo panango anakwanisa kucitisa anawo kunyerezera kuti kuba pinthu ping’ono na kulonga uthambi si pyakudawika tayu mu kulonga tenepa: “Inde, anaciro loja peno anyamalonda anango asadikhira kuti anthu anadzaba pinthu pyenepi” peno “Unoyu ukhali uthambi ung’ono basi. Kucita pyenepi si kwakudawika tayu.” Mwandimomwene, kuba ndi kuba, mwakukhonda tsalakana ntengo wa cinthu cidabiwa, pontho uthambi ndi uthambi, mwakukhonda tsalakana nkhani peno kukula kwa uthambi. * (Lerini Luka 16:10.) Anapiana asacimbiza kudzindikira ufakafaka na panango anakwanisa kuphekeswa nawo kakamwe. (Aefesi 6:4) Natenepa, iwo angapfundza kuona ntima kubulukira ku pitsandzo pya anyakubalawo, panango anadzakhala ninga anyakubalawo mbakula toera kupasa mbiri Yahova mu dziko ino yakuti anthu azinji ndi akukhonda kuona ntima.Misangani 22:6.

KHALANI AKUONA NTIMA M’MPINGO

10. Pakucedza mwakuona ntima na Akristu andzathu, ndi pinthu pipi pinafunika ife kukoya m’manyerezero?

10 Kugumanyikana na Akristu andzathu kusatipasa miyai mizinji toera kukulisa kuona ntima. Ninga tapfundza pa Nsolo 12, tisafunika kucita mphole-mphole munjira inaphatisira ife muoni wakulonga, makamaka pakati pa abale na alongo athu Acikristu. Kucedza kwa ntsiku na ntsiku kunakwanisambo kukhala kwakukhonda nentsa kulonga psweda, ngakhale kupambizira! Khala tisalonga nkhani zakuti si zandimomwene tayu, panango pinaticitisa kumwaza uthambi, natenepa mphyadidi kakamwe kukoya milomo yathu peno kumatama kwene. (Misangani 10:19) Munjira inango, panango tisadziwa nkhani inango yakuti ndi yandimomwene, mbwenye pyenepi nee pisabveka kuti mphyadidi kuilonga. Mwacitsandzo, panango nkhani ineyi nkhabe kutikhuya peno kuilonga kunapangiza kuti nee tisanyerezera pya munthu analonga ife. (1 Atesalonika 4:11) Anthu anango asatunira mwaukali mbalonga kuti ndi akuona ntima, mbwenye ndzidzi onsene mafala athu asafuna akhale akutsandzayisa na adidi.Lerini Akolose 4:6.

11, 12. (a) Ndi munjira ipi anango anacita madawo makulu asathimizira nyatwa? (b) Ndi mitundu ipi inango yauthambi inamwazwa na Sathani thangwi ya madawo makulu, na tinaicalira tani? (c) Kodi tinapangiza tani kuona ntima ku gulu ya Yahova?

11 Ndi cinthu cakufunika kakamwe kuti tikhale akuona ntima kwa ale anatsogolera m’mpingo. Anango anacita madawo makulu asathimizira nyatwa mu kuyesera kubisa madawo awo na kuyesera kulonga uthambi kwa akulu a mpingo angabvundzwa thangwi ya pyenepi. Anthu anewa asafika pakukhala na umaso uwiri, kufuna kutumikira Yahova mu dzidzi ubodzi ene mbacita madawo makulu. Natenepa, n’khaliro unoyu usaphinduza umaso wa munthu onsene mbakhala nyauthambi. (Masalmo 12:2) Anango asalonga kwa akulu a mpingo pinthu pyakucepa mbabisa pinthu pyakufunika. (Machitiro 5:1-11) Kukhonda kuona ntima kweneku kazinji kene kusabulukira mu kutawirira uthambi unamwaza Sathani.—Onani bokosi “ Uthambi Wausathani Thangwi Ya Madawo Makulu.”

12 Ndi pyakufunikambo kukhala wakuona ntima ku gulu ya Yahova pakutawira mibvundzo mu kucita kulemba. Mwacitsandzo, pakulemba lipoti yathu ya utumiki wa m’munda, nee tisafunika kulemba pinthu pyakuti si pyandimomwene tayu. Sawasawa, pakulemba formularyo toera kugumana basa, nee tisafunika kulonga uthambi wa n’khaliro wa ungumi wathu peno n’khaliro unango wa uunthu wathu, umaso wathu na basa yathu.Lerini Misangani 6:16-19.

13. Tinapitiriza tani kukhala akuona ntima khala tikucita malonda na Akristu andzathu?

13 Kukhala akuona ntima kwa Akristu andzathu kusaphatanizambo mu pinthu pyamalonda. M’midzidzi inango, abale na alongo Acikristu panango anakwanisa kucita malonda pabodzi. Iwo asafunika kucita mphole-mphole toera pinthu pyenepi pikhonde kudodomesa kulambira kwawo pabodzi, kugumanika kwawo pa Nyumba ya Umambo peno mu utumiki. Kubverana mu pyamalonda kunakwanisa kucitika pakati pa patrau na nyabasa wace. Khala talembera basa abale peno alongo, tisafunika tiatsalakane mwakuona ntima, kualipa kobiri yawo mu ndzidzi udabverana ife, mwakubverana na mwambo wa dziko. (1 Timoti 5:18; Tyago 5:1-4) Mwakusiyana, khala tikuphatira basa m’bale peno mulongo, tisafunika kuphata basa mbatinyerezera kuti tisalipwa. (2 Atesalonika 3:10) Ife nkhabe dikhira citsalakano cakupambulika thangwi ya ubale wathu wauzimu, ninga kukakamiza patrau toera kutipasa ndzidzi wakupuma, maphindu, peno pinthu pinango mwakusiyana na anyabasa anango.Aefesi 6:5-8.

14. Akristu angasonkheserana toera kucita malonda, kodi ndi cipangizo cipi candzeru cinatowezera iwo, na thangwi yanji?

14 Kodi ndiye tani khala malonda athu asaphataniza kusonkheserana pinthu, panango kusonkheserana kobiri peno kubwereka kobiri? Bhibhlya isapereka n’dida wakufunika kakamwe na wakuphedza: Lembani pinthu pyonsene! Mwacitsandzo, mudagula Yeremiya phindi ya mataka, iye akhala na phaso idacitwa mwakuphindikiza toera kucitira umboni, na aikoya mwadidi toera kuiphatisira ntsogolo. (Yeremiya 32:9-12; onanimbo Genesi 23:16-20.) Pakucita malonda na Akristu andzathu, kukhunganya pinthu pyonsene mwacidikhodikho, kukorondza phaso ineyi yakucitira umboni nee pisabveka kuti Akristu nkhabe kunyindirana unango na ndzace tayu. Mbuto mwace, pisaphedza toera kucalira kukhonda bverana, kuphatisana mwala, ngakhale kumwazana. Akristu anacita malonda pabodzi pene asafunika kukoya m’manyerezero kuti kucita malonda kukhonde kuikha pangozwi kuphatana na ntendere wa mpingo. *1 Akorinto 6:1-8.

KHALANI AKUONA NTIMA PAKUCITA PINTHU NA ANTHU A DZIKO

15. Kodi Yahova asaona tani macitiro a malonda akukhonda kuona ntima, na Akristu asacita tani na macitiro anewa akudzolowereka?

15 Kuona ntima kwa Nkristu nee kwadroma m’mpingo basi tayu. Paulu alonga: ‘Tisafunika kucita pinthu pyonsene mwakuona ntima.’ (Ahebere 13:18, NM) Nsasanyi wathu asafuna kuti tikhale akuona ntima tingacita malonda na anthu a dziko. M’bukhu ya Misangani basi, musagumanika mithonyeso mizinji ya midida yakupima nayo yakukhonda linganira. (Misangani 11:1; 20:10, 23) M’midzidzi yakale, kukhali kwakudzolowereka kuphatisira midida yakupima nayo pa malonda toera kupima pinthu na kobiri ikhaphatisirwa toera kupigula. Anyamalonda akukhonda kuona ntima akhaphatisira pyakupima napyo piwiri, n’dida wakulinganira na n’dida wakukhonda linganira toera kubera anyakugula. * Yahova asaida macitiro anewa! Toera kukhala mu ufuni wace, tisacalira mwakuwanga macitiro onsene a malonda akukhonda kuona ntima.

16, 17. Ndi njira zipi zakukhonda kuona ntima zakuti ndi zakudzolowereka mu dziko yalero, na Akristu andimomwene atonga kucitanji?

16 Nakuti Sathani ndi ntongi wa dziko ino, ife nkhabe kudzuma kuona kuti tazungulirwa na anthu akukhonda kuona ntima. Ntsiku zonsene panango tinathimbana na mayesero toera tikhale akukhonda kuona ntima. Pakulemba mwacigwagwa maluso a munthu toera kugumana basa, ndi pyakudzolowereka kulonga uthambi na kudzipisira pinthu, mbalemba pinthu pyakuti iwo nkhabe kupidziwa na pyakugumana napyo pyapezi. Pakulemba maformularyo akucita ulendo ku dziko inango, kulipa nsonkho, citsidzikizo, na maformularyo anango, anthu mwakudzolowereka asapereka matawiro authambi toera kugumana pinafuna iwo. Anyakupfundza azinji asaonera pa exames, peno pakulemba pyakucitika na malipoti a xikola, iwo asaenda mu Interneti na kucinja pinagumana iwo, pontho asacinja basa ya munthu unango mbikhala ninga yawo ene. Anthu pakupita n’cibverano na anyabasa akuipa a dziko, kazinji kene asadyekera toera kugumana pinafuna iwo. Tisadikhira ntundu unoyu wa makhaliro mu dziko ino yakuti azinji ‘asafuna pinthu pyawo pyokha basi, asasirira ndalama basi, asakhonda kubwezera pyadidi pidapaswa iwo.’2 Timoti 3:1-5.

17 Akristu andimomwene atonga kukhonda kucita khundu m’macitiro anewa onsene. Pinacitisa kuona ntima kukhala kwakunentsa ndi pyakuti ale anacita pinthu pyakukhonda kuona ntima asakhala ninga akupembera ngakhale asagumana maphindu mu dziko yalero. (Masalmo 73:1-8) Natenepa, Akristu anakwanisa kuona nyatwa ya kobiri thangwi iwo asafuna kupitiriza kukhala akuona ntima mu “pinthu pyonsene.” Kodi mphyakuphindulisa kukhala wakuona ntima? Mwakukhonda penula, inde! Thangwi yanji? Ndi maphindu api anaoneka pakukhala wakuona ntima?

MAPHINDU AKUKHALA WAKUONA NTIMA

18. Thangwi yanji n’khaliro wakuona ntima ndi wakufunika kakamwe?

18 Pana pinthu pyakucepa mu umaso pyakuti ndi pyakufunika kupiringana kukhala na mbiri ya munthu wakuona ntima na wakunyindirika. (Onani bokosi “ Kodi Ndine Wakuona Ntima Ndzidzi Onsene?”) Na kunyerezera pyenepi, munthu onsene anakwanisa kukhala na mbiri ineyi! Pyenepi nkhabe kunyindira luso yanu basi, mpfuma yanu, maonekero anu, kudakuzwa imwe, peno makhaliro anango anacimwana imwe. Mbwenye, azinji asacimwana kukhala na mbiri ineyi yakuti isakhala ninga mpfuma ikulu. Ndi anthu akucepa anakhala na mbiri yadidi. (Mikeya 7:2) Panango anthu anango anakusingirirani thangwi yakukhala kwanu wakuona ntima, mbwenye anango anadzakulemedzani na anadzakunyindirani. Mboni za Yahova zizinji zisaona kuti kuona ntima kwawo kusaaphedza toera kugumana kobiri. Iwo asapitiriza pa mabasa awo ngakhale anyabasa anango asabuluswa, peno iwo asagumana basa yakuti mapatrau asafuna anyabasa akuona ntima.

19. Kodi makhaliro akuona ntima anakhuya tani cikumbuntima cathu na uxamwali wathu na Yahova?

19 Khala pyenepi pisacitika kwa imwe peno nkhabe, munadzaona kuti kuona ntima kusabweresa maphindu. Imwe munadzakhala na maphindu akukhala na cikumbuntima cakucena. Paulu alemba: ‘Tisanyindira kuti tinakhala na cikumbuntima cadidi.’ (Ahebere 13:18, NM) Mwakuthimizira, n’khaliro wanu wakuona ntima usadziwika na Babathu wa ufuni wakudzulu, na iye asafuna anthu akuona ntima. (Lerini Masalmo 15:1, 2; Misangani 22:1.) Inde, kukhala wakuona ntima kunakuphedzani toera kupitiriza kukhala mu ufuni wa Mulungu, ineyi ndi sagwati ikulu yakuti tinakwanisa kuigumana. Tendeni tidinge nsolo wakutowerera: Maonero a Yahova thangwi ya basa.

^ ndima 9 M’mpingo, munthu angakhala na nsambo wakulonga uthambi na cifuno cakuphekesa anango, akulu a mpingo anakwanisa kuona kuti nkhani ineyi isafunika kutongwa na komiti.

^ ndima 14 Toera kudziwa kuti tinacitanji malonda angakhonda kufamba mwadidi, onani N’thimiziro “Kumalisa Nthonga Mu Pinthu Pyamalonda.”

^ ndima 15 Iwo akhaphatisira mpimiro ubodzi toera kugula nawo na unango toera kugulisa nawo, mbawina kakamwe. Iwo panango akhaphatisirambo n’dida wakupima nawo wakulapha peno wakulemera wakusiyana na unango. Natenepa iwo akhabera anthu.