1, 2. Ngbanga ti nyen la bê ti Jéhovah anzere so e yeke sara ngangu ti sara ye mbilimbili? Fa mbeni tapande ni.

MBENI mama na kete molenge ti lo ti koli ayeke sigi na yâ ti mbeni magazin. Mo ye ti bâ, molenge ni aluti, bê ti lo afâ. Nyen la asi nyen? Mbeni kete ye ti ngia so lo mû fade na yâ ti magazin so angbâ na maboko ti lo. Lo girisa fade ti kiri na ni na place ni wala ti hunda mama ti lo ti vo ni na lo. Ndali ti so li ti lo aga kirikiri, lo dekongo na iri ti mama ti lo; mama ni atene na lo ti duti kpô na lo mû lo ala kiri na magazin ni si molenge ni akiri na ye ti ngia so na place ni na lo hunda pardon. So molenge ni asara tongaso, bê ti mama ni anzere mingi. Ngbanga ti nyen?

² Ababâ na amama ayeke ka na ngia mingi tongana ala bâ so amolenge ti ala ayeke manda ti sara ye mbilimbili. Babâ ti e ti yayu so ayeke “Nzapa ti tâ tënë” ayeke nga na ngia tongaso (Psaume 31:⁠5). Tongana lo yeke bâ so e yeke maï ti ga abiazo, bê ti lo ayeke nzere ti bâ e so e yeke tirika ti sara ye mbilimbili. Ngbanga ti so e ye ti zia ngia na bê ti lo nga ti ngbâ na yâ ti ndoye ti lo, e yeke fa nga oko bibe so bazengele Paul afa: “E ye ti sara ye mbilimbili na yâ ti aye kue.” (aHébreu 13:18). Zia e bâ akota ye osio so na yâ ni a lingbi ti duti ngangu na e ti sara ye lakue mbilimbili. Na pekoni, e yeke bâ ambeni ye ti nzoni so e lingbi ti wara tongana e sara ye mbilimbili.

3-5. (a) Na lege wa la Bible awa e na ndö ti kpale so alingbi ti si tongana e yeke handa terê ti e wani? (b) Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti sara ye mbilimbili na e wani?

³ Kozo kpale ni ayeke ti manda ti sara ye mbilimbili na e wani. A yeke ngangu oko ape na e so e yeke mbilimbili-kue ape ti handa  terê ti e wani. Na tapande, Jésus atene lani na aChrétien ti Laodicée so ala yeke handa terê ti ala wani tongana ala bâ ti ala atene ala yeke azo ti mosoro, ndali ti so biani na lege ti yingo ala yeke “[a]wayere, . . . [a]waziba nga terê ti [ala] ayeke senge”. So ye ti mawa mingi (Apocalypse 3:17). So ala wani ayeke handa terê ti ala, a sara si dutingo ti ala akiri aga sioni mingi.

⁴ Nga, peut-être mo dabe ti mo na wango ti disciple Jacques so atene: “Tongana mbeni zo abâ ti lo so lo yeke zo so ayeke voro Nzapa si na mbage lo bata yanga ti lo pëpe, lo yeke handa bê ti lo wani la, na vorongo Nzapa ti zo ni so ayeke senge senge.” (Jacques 1:26). Tongana e tene na bê ti e so même tongana e sara kua na yanga ti e na lege ni ape Jéhovah ayeke ngbâ lakue ti yeda na e, andâ e yeke handa gï terê ti e wani. Tongana e sara tongaso, vorongo so e yeke voro na Jéhovah ayeke gï senge senge. Nyen la alingbi ti bata e si e mû sioni lege so ape?

⁵ Na yâ ti oko chapitre ni, Jacques ahaka tâ tënë ti Nzapa na mbeni tatara. Lo wa e ti yôro lê ti e na yâ ti ndia so alingbi kue, ndia ti Nzapa, na ti changé aye so a lingbi e changé ni. (Diko Jacques 1:​23-25.) Bible alingbi ti mû maboko na e ti sara ye mbilimbili na e wani nga ti hinga ye so a lingbi e changé ni (Toto ti Jérémie 3:40; Aggée 1:⁠5). E lingbi nga ti sambela Jéhovah ti hunda lo ti bâ yâ ti bê ti e, ti mû maboko na e ti bâ nga ti leke ambeni kota wokongo so e yeke na ni (Psaume 139:​23, 24). Sarango ye na handa ayeke mbeni wokongo so a yeke ngangu mingi ti hinga ni, na a lingbi e bâ ni gï tongana ti so Babâ ti e ti yayu ayeke bâ ni. A-Proverbe 3:32 atene: “Jéhovah ake zo so asara ye na handa, me akota kamarade ti lo ayeke azo ti mbilimbili.” Jéhovah alingbi ti mû maboko na e ti bâ ye tongana ti so lo yeke bâ na ye, nga ti bâ terê ti e tongana ti so lo yeke bâ e. Zia e dabe ti e so Paul atene: “E ye ti sara ye mbilimbili na yâ ti aye kue.” Ti fadeso e lingbi pëpe ti zi asiokpari kue na terê ti e, me e ye biani ti sara ye mbilimbili nga ti gi ti duti azo so asara ye mbilimbili.

6. Ngbanga ti nyen la a lingbi aita so asara mariage awe asara ye mbilimbili na popo ti ala? Na sarango tongaso ala yeke kpe aye wa?

⁶ A lingbi a hinga sewa ti Chrétien na sarango ye mbilimbili.  Tongaso, a lingbi koli na wali asara ye mbilimbili tongana ala yeke sara lisoro na popo ti ala. Âdu ti aye ti saleté tongana sarango ngia ti koli na wali na terê ti mbeni zo, sarango songo na gbemingo na mbeni wali wala mbeni koli na lege ti Internet wala bango porno na alege nde nde, a lingbi mara ti aye tongaso aduti pëpe na yâ ti mariage ti aChrétien. Ambeni ita so asara mariage awe ayeke sara asioni ye tongaso na ala honde ni na wali wala koli ti ala. Ti sara ye tongaso ayeke biani sarango ye na handa. Bâ tënë so Gbia David so ayeke be-ta-zo atene: “Mbi sara kamarade pëpe na azo ti handa; mbi kpe azo so ahonde vrai sarango ye ti ala.” (Psaume 26:⁠4). Tongana mo sara mariage awe, zia mo bi terê ti mo lâ oko pëpe na yâ ti mbeni sioni sarango ye so alingbi ti pusu mo ti honde tâ sarango ye ti mo na wali wala koli ti mo.

7, 8. Atapande ti Bible wa la alingbi ti mû maboko na amolenge ti bâ nene ti sarango ye mbilimbili?

⁷ A yeke lege ti ndara ti tene ababâ na amama amû atapande so ayeke na yâ ti Bible si ala fa na amolenge ti ala nene ti sarango ye mbilimbili. Asioni tapande ni ayeke ti azo tongana Acan, so anzi ye na lo tara ti honde tënë ni; Guéhazi, so atene mvene ti wara nginza na pekoni; nga na Judas, so anzi ye nga so na mbana lo tene mvene ti sara sioni na Jésus.​—⁠Josué 6:​17-19; 7:​11-25; 2 aGbia 5:​14-16, 20-27; Matthieu 26:​14, 15; Jean 12:⁠6.

⁸ Anzoni tapande ni ayeke ti azo tongana Jacob, so awa amolenge ti lo ti kiri na nginza so ala wara ni na yâ ti abozo ti ala ngbanga ti so lo bâ ti lo so a girisa girisango si a zia ni dä so; Jephté na  molenge ti lo ti wali, so asara ye alingbi na zendo so babâ ti lo amû, atâa so a hunda na lo ti sara kota sacrifice; Jésus nga asara lani mbeto pëpe ti fa terê ti lo na azo mingi so aga ti gbu lo ti tene prophétie ti Mbeti ti Nzapa aga tâ tënë nga ti bata fini ti akamarade ti lo (Genèse 43:12; aJuge 11:​30-40; Jean 18:​3-11). Atapande oko na oko so a fa ni ge alingbi ti mû maboko na ababâ na amama ti hinga mbeni pendere tënë so ayeke na yâ ti Bible na so alingbi ti mû maboko na ala ti fa na amolenge ti ala ti ndoye sarango ye mbilimbili nga ti bâ ni na nene ni.

9. A lingbi ababâ na amama akpe nyen tongana ala ye ti zia na amolenge ti ala tapande ti sarango ye mbilimbili? Ngbanga ti nyen la tapande ti ala ayeke kota ye mingi?

⁹ Fango ye tongaso azia kungba na ndö ti go ti ababâ na amama. Bazengele Paul ahunda tënë so, lo tene: “Mo so mo yeke fa ye na mbeni zo, mo fa ye na mo wani ape? Mo so mo yeke fa tënë, mo tene: ‘Nzi ye pëpe’, mo yeke nzi ye?” (aRomain 2:21). Ambeni babâ na mama asara si li ti amolenge ti ala aga kirikiri na lege so ala yeke tene na amolenge ni ti sara ye mbilimbili me ala wani ayeke sara ye mbilimbili pëpe. Ala lingbi ti tene so nzingo akete ye nga handango azo ayeke sioni pëpe na tenengo atënë tongana: “A sara ye ape, ala hinga so azo ayeke mû ni” wala “So gï kete mvene la, a sara ye ape.” Ti tâ tënë ni, nzi kue ayeke gï nzi, atâa ngere ti ye ni so mo nzi so ayeke kete tongana nyen; nga mvene kue ayeke gï mvene, atâa mo tene mvene ni ndali ti tënë wa, wala atâa mvene ni andu azo mingi pëpe. * (Diko Luc 16:10.) Tongana zo ayeke sara ye na handa, amolenge ayeke bâ ni hio na ye so alingbi ti sara sioni mingi na ala (aÉphésien 6:⁠4). Me, tongana tapande ti ababâ na amama afa na amolenge ti sara ye mbilimbili, na ngoi so ala kono, ala lingbi ti mû gloire na Jéhovah na yâ ti dunia so azo ni ayeke sara ye mbilimbili pëpe.​—⁠aProverbe 22:⁠6.

10. Na ndö ti tënë ti sarango lisoro na popo ti aChrétien, aye wa la a lingbi e sara hange na ni?

¹⁰ Na yâ ti songo ti e na aita ti e na yâ ti bungbi, lege azi na e mingi ti fa so e sara ye mbilimbili. Tongana ti so e bâ na Chapitre 12, a lingbi e sara hange na lege so e yeke sara kua na matabisi ti tenengo tënë, mbilimbili na popo ti e na aita ti e aChrétien. Asenge lisoro alingbi ti tourné hio ti ga mbeni sioni kpere-kpere na même ti ga pango ndo. Tongana e fa peko ti mbeni tënë so e hinga gere ni nzoni ape, e lingbi ti sara si mvene amû ndo; tongaso a yeke nzoni e bata yanga ti e (aProverbe 10:19). Na mbage, e lingbi ti hinga so mbeni ye so asi ayeke tâ tënë, me so aye pëpe ti tene so a lingbi e fa peko ni na azo. Na tapande, tënë ni alingbi ti bâ e pëpe wala a lingbi ti duti nzoni pëpe ti fa peko ni (1 aThessalonicien 4:11). Ambeni zo ayeke tene so sarango tënë na ngangu ayeke mbeni lege ti sarango ye mbilimbili la, me a lingbi tënë ti yanga ti e aduti lakue nzoni nga asara nzoni na zo.​—⁠Diko aColossien 4:⁠6.

11, 12. (a) Na alege wa la ambeni ita so atï na yâ ti kota siokpari asara si kpale ni akiri aga kota mingi? (b) Ambeni mvene so Satan ayeke maï ni na ndö ti akota siokpari ayeke so wa? E lingbi ti tiri na ni tongana nyen? (c) Tongana nyen la e lingbi ti fa so e sara ye mbilimbili na mbage ti bungbi ti Jéhovah?

¹¹ A yeke biani kota ye ti tene e sara ye mbilimbili na mbage ti azo so ayeke mû li ni na yâ ti congrégation. Ambeni ita so atï na  yâ ti kota siokpari asara si kpale ni akiri aga kota mingi na lege so ala yeke gi ti honde siokpari ni nga ala yeke tene mvene na ngoi so a-ancien ahunda ala na ndö ni. Azo tongaso ayeke handa lê ti aita, ala fa so ala yeke sara na Jéhovah, andâ ala yeke sara mbeni kota siokpari na hondengo ni. Biani, mara ti sarango ye tongaso asara si sarango ye ti mbeni zo kue ayeke gï sarango ye ti mvene (Psaume 12:2). Ambeni ita ni ayeke tene na a-ancien gï mbage ti ye so ala sara na ala honde ambilimbili tënë ni (Kusala 5:1-11). Mingi ni, mara ti sarango ye na handa tongaso abâ gigi ndali ti so azo ayeda na amvene so Satan ayeke maï ni.​—⁠Bâ encadré “ Amvene ti Satan na ndö ti akota siokpari.”

¹² A yeke nga kota ye mingi ti sara ye mbilimbili na mbage ti bungbi ti Jéhovah na ngoi so e yeke kiri tënë na ambeni tënë so a hunda na e na yâ ti ambeni mbeti. Na tapande, tongana e yeke sû arapport ti e ti fango tënë, a yeke nzoni e sara hange si e sû tënë ti mvene na yâ ni pëpe. Legeoko nga, tongana e yeke sû demande ti kono yâ ti kusala ti e na yâ ti bungbi, a lingbi e tene gï tâ tënë na ndö ti seni ti e wala na ndö ti ambeni ye so asi na e.​—Diko aProverbe 6:16-19.

13. Tongana nyen la e lingbi ti ngbâ lakue ti sara ye mbilimbili na ngoi so e mä terê na mbeni ita ti sara mbeni ye?

¹³ Ti sara ye mbilimbili na mbage ti aita ti e ti bungbi andu nga tënë ti mango terê ti sara mbeni ye. A lingbi ti si so ambeni ita amä terê na ala yeke dë buze. Ye oko, a lingbi ala bâ nzoni si ala bungbi ye tongaso pëpe na vorongo so ala yeke voro na Jéhovah na Da ti Royaume wala na fango tënë. A lingbi ti si so mango terê ti ala ni ayeke tongana ti patron na zo ti kua ti lo. Tongana e mû ambeni ita na kua, a lingbi e sara ye mbilimbili na mbage ti ala, e futa ala tongana ngoi ni alingbi, nga wungo ti nginza so e mä terê lani na ndö ni na aye so ndia ti kodro ni ahunda ti sara, e sara ni na ala (1 Timothée 5:18; Jacques 5:​1-4). Me tongana e sara kua na gbe ti mbeni ita, a lingbi e sara kua ni alingbi na ngoi ni, si e wara nginza ti peko ni (2 aThessalonicien 3:10). Ndali ti so patron ti e ni ayeke mbeni ita, a lingbi e ku pëpe ti tene lo sara na e mbeni ye so ayeke nde kete na tanga ti azo ti kua ni, mo bâ mo tene e yeke na droit ti tene patron ni azia na e  ambeni lango senge senge si na pekoni lo futa e na ndö ni, wala e yeke na droit ti wara ambeni ye so amba ti e azo ti kua ni awara ni ape.​—⁠aÉphésien 6:​5-8.

14. Tongana aChrétien amä terê ti sara mbeni ye, lege ti ndara ayeke ti sara nyen kozoni? Ngbanga ti nyen?

¹⁴ Ka tongana e mä terê na ambeni zo ti sara mbeni ye legeoko, na tapande, ti bi nginza si e dë na buze wala ti mû bon na azo, ye ni ayeke duti tongana nyen? Bible afa na e mbeni mama-ndia: Sû aye ni kue na mbeti. Na tapande, na ngoi so Jérémie avo mbeni sese, lo bâ si a sara lani mbeti ni use, atémoin aduti dä, nga lo bâ si a bata mbeni mbeti ni nzoni si tongana mbeni ye asi gbândä a duti témoin ti lo. (Jérémie 32:​9-12; bâ nga Genèse 23:​16-20.) Tongana e mä terê na ambeni ita si e yeke dë buze, a yeke nzoni e sû anzene nzene tënë ni kue na mbeti, e sû maboko ti e na gbe ni, nga e mû atémoin na terê ni. Sarango tongaso aye ti tene so e yeke na confiance na ita ni ape? Ên-ën. Me a yeke kanga lege si mbeni oko atene pëpe so ni mä ti ni yâ ti tënë ni fade nde; a yeke kanga lege si tënë alondo pëpe na ngoi so bê ti mbeni oko ason; a yeke kanga lege même si kota papa so alingbi ti kangbi yâ ti ala alondo pëpe. A yeke nzoni aChrétien kue so amä terê ti sara mbeni ye azia na li ti ala so beoko nga na siriri ti congrégation ayeke kota mingi ahon mango terê ti ala ni. *​—1 aCorinthien 6:1-8.

15. Tongana nyen Jéhovah ayeke bâ azo so ayeke sara ye mbilimbili pëpe na dengo buze? Nga atâa so azo kue ayeke sara tongaso, aChrétien ayeke sara ti ala tongana nyen?

¹⁵ Chrétien ayeke sara ye mbilimbili gï na yâ ti congrégation pëpe. Paul atene: “E ye ti sara ye mbilimbili na yâ ti aye kue.” (aHébreu 13:18). Lo so asara e abi bê ti lo mingi na ndö ti sarango ye mbilimbili na yâ ti kango ye. Gï na yâ ti aProverbe, a yeke wara aversê osio so andu tënë ti sarango kua na akilo so ayeke  na lege ni ape (aProverbe 11:1; 20:​10, 23). Ândö giriri, azo ayeke sara kua lakue na akilo na yâ ti dengo buze ti hinga na nengo ti aye so azo ayeke vo, nga ti hinga nengo ti lê ti nginza so a yeke futa na aye. Awadengo buze so asara ye na handa ayeke sara kua na kilo so ayeke na lege ni ape ti nzi na aclient ti ala. Jéhovah ake biani asarango ye tongaso! Ti ngbâ na yâ ti ndoye ti lo, e yeke sara kue ti kpe alege kue ti nzingo zo na yâ ti dengo buze.

16, 17. Amara ti handa nde nde wa amû ndo na yâ ti dunia laso? Atâ Chrétien aleke na bê ti ala ti ngbâ ti sara nyen?

¹⁶ Ndali ti so Satan ayeke mokonzi ti dunia so, bê ti e adö pëpe so sarango ye na handa amû ndo kue. Lâ na lâ e yeke tingbi na aye so ayeke gi ti pusu e ti sara ye na handa. Tongana azo ayeke gue ti gi kua, a yeke hunda ka na ala ti sû nduru tënë na ndö ti akua so ala hinga ni; mingi ni ala yeke tene mvene na yâ ti ambeti ni so, ala yeke tene mvene na ndö ti adiplôme so ala wara nga ala tene so ala sara kua ni so kozo na mbeni ndo tongaso, andâ a yeke gï mvene. Tongana azo ayeke leke ambeti ti ala ti gue ti sara kodro na kodro-wande, wala ala yeke bâ lege ti mbeti ti futango impôt, wala ti assurance nga ambeni mbeti tongaso, mingi ni ala yeke tene gï mvene ti tene ala wara ye so ala aye. Ambeni ayeke changé même mbeti ti ngu ti ala. A-élève mingi ayeke triché na ngoi ti adevoir wala a-examen, wala tongana ala yeke sû atondo ti ambeni ye so a hunda ni na ala na ekole wala tongana ala yeke sû amémoire ti nda ti mandango mbeti ti ala, ala yeke gue na ndö ti Internet ti mû kua ti mbeni zo na ala yeke tene so ala la asara ni. Nga tongana azo ague ti bâ akota zo ti kua so aye goro, mingi ni ala yeke pete goro na ala ti wara ye so ala ye. Bê ti e adö pëpe ti bâ so sarango ye tongaso amû ndo na yâ ti dunia so azo ni ayeke “azo so andoye gï terê ti ala wani, azo so andoye nginza, . . . azo so andoye nzoni ye pëpe”.​—⁠2 Timothée 3:​1-5.

¹⁷ Atâ Chrétien aleke na bê ti ala ti sara mara ti aye tongaso oko ape. Ngoi na ngoi, mbeni ye so asara si a yeke ngangu ti sara ye mbilimbili ayeke so mo bâ mo tene azo ti sarango ye na handa ayeke bâ gï nzoni lakue na yâ ti dunia so (Psaume 73:​1-8). Na mbage, aChrétien alingbi peut-être ti wara kpale ti  nginza ngbanga ti so ala ye ti ngbâ lakue azo so asara ye mbilimbili “na yâ ti aye kue.” Asacrifice so mo sara ndali ti sarango ye mbilimbili angbâ senge senge? Ên-ën! Ngbanga ti nyen la e tene tongaso? Anzoni ye ti peko ti sarango ye mbilimbili ayeke so wa?

ANZONI YE TI PEKO TI SARANGO YE MBILIMBILI

18. Ngbanga ti nyen la ti duti zo so ayeke sara ye mbilimbili ayeke kota ye mingi?

¹⁸ A yeke ngangu ti wara ambeni ye so ayeke kota mingi ahon ti duti mbeni zo so a hinga lo na sarango ye mbilimbili nga so zo alingbi ti zia bê kue na lo. (Bâ encadré “ Mbi yeke biani zo so asara ye mbilimbili?”) Bâ tënë so kete si: Zo kue alingbi ti wara mara ti pendere sarango ye tongaso. Zo ayeke na bezoin pëpe ti duti na kode, mosoro, pendere ti terê, nzoni duti, wala mbeni ye so ahon ngangu ti zo si lo wara pendere sarango ye so. Me, azo mingi agi pëpe ti duti na anzoni sarango ye. Warango azo so ayeke sara ye mbilimbili ayeke ngangu (Michée 7:2). Tongana mo sara ye mbilimbili, ambeni zo alingbi ti he mo, me ambeni alingbi ti gonda mo nga ala yeke zia bê ti ala kue na mo na ala yeke ne mo. A-Témoin ti Jéhovah mingi abâ so teti so ala sara ye mbilimbili, ala wara même nginza na pekoni. A bata ambeni na kua ti nginza ti ala na ngoi so a tomba ambeni zo ti kua so asara ye na handa, wala ala wara kua ti nginza ndali ti so a yeke gi azo ti kua so asara ye mbilimbili gingo.

19. Sarango ye mbilimbili na yâ ti gigi ti e alingbi ti ndu conscience ti e nga na songo ti e na Jéhovah tongana nyen?

¹⁹ Atâa ye so asi na mo awe wala ade, hinga so sarango ye mbilimbili ayeke ga na aye ti nzoni mingi. Mo yeke duti ande na nzoni conscience. Paul atene: “E hinga e tene e yeke na nzoni conscience.” (aHébreu 13:18). Nga, Babâ ti e ti yayu so aye e ayeke bâ biani nzoni sarango ye so mo yeke na ni, na lo ye azo so asara ye mbilimbili. (Diko Psaume 15:​1, 2; aProverbe 22:⁠1.) Biani, ti duti zo so ayeke sara ye mbilimbili ayeke mû lege na mo ti ngbâ na yâ ti ndoye ti Nzapa; mbeni futa ti hon so ayeke dä pëpe. Zia e bâ mbeni tënë ni so ague oko na chapitre so: bango ndo ti Jéhovah na ndö ti kua..