1, 2. Aiseā e fiafia ai Ieova pe a silasila mai i a tatou taumafaiga ia faamaoni? Ia fai se faaaʻoaʻoga.

UA Ō ese se tinā ma lana tama mai i se faleoloa. Ua tū faafuaseʻi le tamaitiiti, ma ua matuā fefe lava. O loo i lona lima se tamaʻi meataalo mai le faleoloa. Ua galo ona toe tuu le meataalo i le fata, pe fai atu foʻi i lona tinā e faatau. Ua popole o ia, ma ua tagi atu i lona tinā. Ae ua fai i ai lona tinā e aua le popole. Ona la toe foʻi lea e faafoʻi e le tama le meataalo, ma faamalie i le faatauoloa. Ua olioli ma mitamita le loto o le tinā, a o faatoese atu lana tama i le faatauoloa. Aiseā?

² E matuā fiafia lava mātua pe a vaavaai atu ua iloa e le fanau le tāua o le faamaoni. E faapena foʻi lo tatou Tamā o i le lagi, o “le Atua faamaoni.” (Salamo 31:5) E fiafia o ia e silasila mai i a tatou taumafaiga ina ia faamaoni, a o tatou tuputupu aʻe faaleagaga. Talu ai tatou te mananaʻo e faafiafia o ia ma tumau i lona alofa, ua tatou ioe faatasi ai i upu a le aposetolo o Paulo: “Matou te mananaʻo ina ia faia mea uma ma le faamaoni.” (Eperu 13:18) Seʻi o tatou uaʻi atu i ni vala autū se fā o le olaga, e ono fai ma luʻitau i lo tatou faamaoni. Ona tatou iloiloina lea o nisi o faamanuiaga o le faamaoni.

3-5. (a) O le ā le lapataʻiga a le Tusi Paia i lamatiaga o le faasesē e le tagata o ia lava? (e) O le ā e fesoasoani ina ia tatou faamaoni ai iā i tatou lava?

³ O le luʻitau muamua, o le faamaoni lea iā i tatou lava.  Ona o lo tatou tino lē lelei atoatoa, e faigofie tele ona tatou faasesēina i tatou lava. O se faaaʻoaʻoga, na fetalai atu Iesu i Kerisiano i Laotikaia o ē na faasesēina i latou lava, ina ua manatu o i latou o ni tagata mauʻoa, ae o le mea moni sa “[matitiva], ma tauaso, ma lē lavalavā” faaleagaga​—o se tulaga pagatia. (Faaaliga 3:17) Na atili lamatia lo latou tulaga, ona o lo latou faasesēina o i latou lava.

⁴ Atonu e te manatua le lapataʻiga a le soo o Iakopo: “Afai e manatu se tasi iā te ia lava o sē e toʻaga i le tapuaʻiga [e auauna i le Atua] ae lē pulea lona laulaufaiva, ua faasesēina e ia lona lava loto, ua lē aogā la lana tapuaʻiga.” (Iakopo 1:26) Tatou te faasesēina o tatou loto pe afai tatou te manatu e talia pea e Ieova la tatou tapuaʻiga, ae o loo sesē ona faaaogā o tatou laulaufaiva. O le a faalēaogāina la tatou tapuaʻiga iā Ieova, ioe, e maʻimau le taimi! E faapefea ona tatou ʻalofia se tulaga faanoanoa faapena?

⁵ I le mataupu lava lenā, ua faatusaina ai e Iakopo upu moni o le afioga a le Atua i se faata. Na fautua mai o ia ina ia tatou vaavaai totoʻa i le tulafono lelei atoatoa a le Atua, ma faia ni suiga i o tatou olaga. (Faitau le Iakopo 1:23-25.) E mafai ona fesoasoani mai le Tusi Paia ina ia tatou faamaoni ai iā i tatou lava, ma iloa ai vala e manaʻomia ona faaleleia. (Auega 3:40; Hakai 1:5) E mafai foʻi ona tatou tatalo iā Ieova ma talosaga iā te ia e suʻesuʻe mai iā i tatou, ina ia tatou iloa ma faaleleia ai ni o tatou vaivaiga matuiā. (Salamo 139:23, 24) O le lē faamaoni o se vaivaiga taufaaʻoleʻole, ma e ao ona tatou manatu i ai e pei ona silasila i ai lo tatou Tamā o i le lagi. Ua faapea mai le Faataoto 3:32: “E inosia e Ieova le tagata fai mea piʻopiʻo, ae e mafuta vavalalata atu o Ia i ē ua amio saʻo.” E mafai ona fesoasoani mai Ieova ina ia pei o tatou faalogona o ona faalogona, ma ia tatou vāai iā i tatou lava e pei ona silasila mai o ia iā i tatou. Ia manatua upu a Paulo: “Matou te mananaʻo ina ia . . . faamaoni.” E ui ina tatou lē lelei atoatoa i le taimi nei, ae e tatou te matuā naunau ma taumafai malosi ina ia faamaoni.

6. Aiseā e tāua ai i ulugalii faaipoipo ona faamaoni le tasi i le isi, ma o ā lamatiaga e latou te ʻalofia ai?

⁶ O le faamaoni e tatau ona avea o se uiga matilatila i se aiga Kerisiano. E ao i le tane ma le avā ona fetalanoaaʻi ma le faamaoni. E leai se avanoa i le faaipoipoga Kerisiano mo amioga faatigā ma le lē mamā, e pei o le faatafai i se tasi e lē o sona toʻalua faaipoipo, po o le iai o ni sootaga faalilolilo ma se tasi i le Initaneti, po o le matamata foʻi i ata o feusuaʻiga. Ua faia e nisi Kerisiano faaipoipo amioga sesē faapena, ae nanā ina neʻi iloa e o latou taʻitoʻalua. E lē faamaoni lenā mea. Seʻi mātau upu a le tupu faamaoni o Tavita: “Ou te leʻi nofo faatasi ma tagata pepelo; ou te leʻi alu faatasi ma tagata taufaaʻoleʻole.” (Salamo 26:4) Afai ua e faaipoipo, aua e te amio faalilolilo ma taumafai e natia mea ua e faia mai i lou toʻalua!

7, 8. O ā ni faaaʻoaʻoga a le Tusi Paia e fesoasoani i le fanau e iloa ai le tāua o le faamaoni?

⁷ E lelei i mātua ona faaaogā ni faaaʻoaʻoga a le Tusi Paia, a o aʻoaʻoina le fanau i le tāua o le faamaoni. O nisi o faaaʻoaʻoga lē lelei, o le tala iā Akana o lē na taumafai e ufiufi lana gaoi; o le tala iā Kiasi o lē na pepelo ona o le fia fai mea; o le tala iā Iuta o lē na gaoi ma pepelo ma le lotovale ina ia afāina ai Iesu.​—Iosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Tupu 5:14-16, 20-27; Mataio 26:14, 15; Ioane 12:6.

⁸ O loo iai foʻi faaaʻoaʻoga  lelei e pei o le tala iā Iakopo o lē na uunaʻia lana fanau e toe faafoʻi tupe na maua i a latou taga, ona na manatu atonu na tuu sesē tupe i le taga; o le tala i le afafine o Iefata, o lē na faataulaga lona ola ina ia lagolago ai le tautoga a lona tamā; o le tala iā Iesu o lē na faailoa atu ma le lototele o ia i se motu o tagata sauā, ina ia faataunuu ai valoaga ma puipuia ai ana uō. (Kenese 43:12; Faamasino 11:30-40; Ioane 18:3-11) O nisi nei o faaaʻoaʻoga e iloa ai e mātua le ʻoa tautele o loo i le Afioga a le Atua, e fesoasoani e aʻoaʻo ai a latou fanau ina ia naunau ma faatāuaina le faamaoni.

9. O le ā e ao ona ʻalofia e mātua pe a fia faataatia se faaaʻoaʻoga o le faamaoni mo le fanau, ma aiseā e tāua ai lenā faaaʻoaʻoga?

⁹ O le aʻoaʻoina o le fanau i le faamaoni, ua paʻū ai i luga o mātua se tiute tauave tāua. O le fesili lenei a le aposetolo o Paulo: “O lenei foʻi, o oe lē e aʻoaʻo atu i le tasi tagata, e te lē aʻoaʻo ea oe iā te oe? O oe o lē e talaʻi atu ʻAua le gaoi,’ pe e te gaoi ea?” (Roma 2:21) Ua lē iloa e isi tamaiti le mea a fai ona e aʻoaʻo i latou e mātua e tāua le faamaoni, ae e tausolomua i mātua ona lē faamaoni. Atonu e latou te gaoia ni mea laiti pe e faia foʻi ni upu pepelo ma le faamolemolega e faapea, “E lē leaga auā e tele mea a le aiga” pe “E lē o se pepelo lenā mea.” Peitaʻi, pe e taugatā le mea na gaoia pe e leai, a o le gaoi lava lenā, e tusa foʻi po o le ā le laʻitiiti po o le telē o le pepelo, ae o le pepelo lava lenā. * (Faitau le Luka 16:10.) E vave ona mātaulia e le fanau pe a faagutugutulua mātua, ma atonu e lē faamaoni ai foʻi le fanau pe a matutua. (Efeso 6:4) Ae afai e aʻoaʻoina e le fanau le faamaoni mai i faaaʻoaʻoga a mātua, atonu e latou te faamamaluina foʻi Ieova pe a oo ina matutua i latou i lenei lalolagi lē faamaoni.​—Faataoto 22:6.

10. O ā ni mea e tatou te faaeteete ai e tusa ma talanoaga faamaoni i le va o uso talitonu?

¹⁰ E mafai ona tatou atiaʻe le faamaoni i le faifaimea faatasi ma uso Kerisiano. E pei ona tatou aʻoaʻoina i le Mataupu 12, e ao ona tatou faaeteete i le faaaogāina o le meaalofa o le tautala, aemaise pe a faatasitasi ma uso ma tuafāfine faaleagaga. E faigofie ona suia ni talanoaga faasamasamanoa e avea ma avanoa e faitatala ai, po o le faia ai foʻi o tala taufaaleaga! Afai e tatou te toe taʻu atu se tala e lē o iloa po o fea na maua mai ai, atonu ua fai so tatou sao i le feaveaʻi o tala pepelo. E sili ai ona pulea o tatou laugutu. (Faataoto 10:19) Atonu ua tatou iloa foʻi se mea moni, ae e lē faapea ai e lelei le toe faamatala atu. Atonu foʻi o se mataupu e leai sa tatou feʻau i ai, pe e lē o se gaoioiga alofa foʻi le talanoa i ai. (1 Tesalonia 4:11) Ua manatu isi tagata e leai se afāina o le lē migao pe a taʻu atu le mea moni, ae e tatau lava ona logolelei a tatou upu i taimi uma, ma ia fai ma le alofa.​—Faitau le Kolose 4:6.

11, 12. (a) E faapefea ona atili matuiā le faafitauli o nisi o ē e faia se agasala matuiā? (e) O ā nisi o pepelo ua faaauiluma e Satani e uiga i agasala matuiā, ma e faapefea ona tatou teena? (i) E faapefea ona tatou faamaoni i le faalapotopotoga a Ieova?

¹¹ E tāua tele ona tatou faamaoni i ē o loo taʻimua i le  faapotopotoga. Ua faia e nisi se agasala matuiā, ma ua atili matuiā ai lo latou faafitauli i le taumafai lea e natia le agasala, ma pepelo i toeaina o le faapotopotoga ina ua fesiligia i latou. E ono iʻu ai foʻi ina latou ola i ni olaga e uigalua, e peiseaʻī o loo auauna iā Ieova ae o loo faaauau pea ona latou faia le agasala matuiā. O le mea moni, e matuā pepelo lava le olaga atoa o lenā tagata. (Salamo 12:2) Ua faamatala atu e nisi ni nai vaega o le mea moni na tupu, ae natia faamatalaga tāua. (Galuega 5:1-11) O lenā gaoioiga lē faamaoni, e tupuga mai i talapepelo o loo faaauiluma e Satani.​—Tagaʻi i le pusa “ O Pepelo a Satani e Uiga i Agasala Matuiā.”

¹² E tāua foʻi ona faamaoni i le faalapotopotoga a Ieova a o tusia tali o ni fesili. O se faaaʻoaʻoga, e tatou te faaeteete ina neʻi o tatou pepelo i le faatumuina o a tatou lipoti i le galuega talaʻi. E faapena foʻi pe a faatumu ni a tatou pepa mo ni faaeaga o le auaunaga, e lē tatau ona tatou pepelo e uiga i lo tatou ola mālōlōina, po o nisi faamatalaga e uiga iā i tatou.​—Faitau le Faataoto 6:16-19.

13. E faapefea ona tatou faamaoni i se faiga faapisinisi ma se uso talitonu?

¹³ O lo tatou faamaoni i uso talitonu, e aafia ai foʻi faiga faapisinisi. E iai taimi e faifaatasi ai pisinisi a uso ma tuafāfine Kerisiano. E ao ona latou faaesea a latou faiga faapisinisi mai i la latou tapuaʻiga o loo faia faatasi i le Maota o Sauniga, po o le galuega talaʻi. Atonu o se pisinisi a se pule ma se tagata e faigaluega iā te ia. Afai e tatou te faafaigaluegaina ni uso ma ni tuafāfine, e tatau ona tatou faamaoni e totogi i latou i le taimi saʻo, o le aofaʻiga na malilie uma i ai, atoa ma faamanuiaga na faatulagaina pe o loo tāpā mai e le tulafono. (1 Timoteo 5:18; Iakopo 5:1-4) Afai ua faafaigaluega i tatou e se uso po o se tuafafine, e tatou te faamaoni e galulue malosi. (2 Tesalonia 3:10) Tatou te lē faatalitalia e fai faapitoa i tatou ona o lo tatou sootaga faaleagaga,  e peiseaʻī e tatau ona aumai e lo tatou pule ni aso mālōlō po o ni faamanuiaga e lē o tuuina atu i isi tagata faigaluega.​—Efeso 6:5-8.

14. O le ā se gaoioiga faautauta e faia e Kerisiano o ē e faifaatasi a latou pisinisi, ma aiseā?

¹⁴ Ae e faapefea pe afai o loo iai ni mea e pei o teugātupe e faaaogā i le lumanaʻi, po o ni nonogatupe i la tatou pisinisi faifaatasi? O loo aumai e le Tusi Paia se mataupu silisili e tāua ma aogā: Ia tusitusia mea uma i lalo! O se faaaʻoaʻoga, ina ua faatau mai e Ieremia se fasi fanua, na ia tusia se tusi ma faia se kopi i luma o ni molimau, ma teu lelei ina ia toe tepa i ai i le lumanaʻi. (Ieremia 32:9-12; tagaʻi foʻi i le Kenese 23:16-20.) Pe a faia se pisinisi ma uso talitonu, e lē faapea ua tatou lē maufaatuatuaina i latou pe a tusitusia lelei mea uma o le pisinisi, ia sainia ma ia iai ni molimau. Ae e ʻalofia ai le lē femalamalamaaʻi, o le faanoanoa, ma fevaevaeaʻiga. E lelei ona manatua e Kerisiano uma o loo faifaatasi a latou pisinisi, e sili atu le tāua o le autasi ma le filemu o le faapotopotoga nai lo o faiga faapisinisi. *​—1 Korinito 6:1-8.

15. O le ā le finagalo o Ieova i faiga faapisinisi e lē faamaoni, ma o le ā se manatu o Kerisiano i na faiga masani?

¹⁵ E lē na o totonu o le faapotopotoga e faamaoni ai se Kerisiano. Na tusi Paulo: “Matou te mananaʻo ina ia faia mea uma ma le faamaoni.” (Eperu 13:18) E tāua i Lē na faia i tatou lo tatou faamaoni i mataupu faapisinisi a le lalolagi. O loo iai ni mau i le tusi o Faataoto e faasino atu i ni fua faatautau faaaimamago. (Faataoto 11:1; 20:10, 23) Na masani ona faaaogā i aso anamua ni fua faatautau ma maa e fua ai mea i faatauga faapisinisi, ina ia fuaina ai oloa na faatau  mai ma tupe na faatau mai ai. Na faaaogā e le ʻaufaatauʻoa lē faamaoni ni seti maa se lua e fua ai mea ma se fua faatautau sesē e faasesēina ai tagata faatau. * E inosia e Ieova faiga faapena! Tatou te matuā faamamao ese mai i faiga faapisinisi uma e lē faamaoni, ina ia tatou tumau ai i lona alofa.

16, 17. O ā gaoioiga lē faamaoni o loo taatele i aso nei i le lalolagi, ae o le ā le filifiliga a Kerisiano moni?

¹⁶ E lē faateʻia i tatou i le sasao faaafi o le lē faamaoni, ona o loo pulea e Satani lenei lalolagi. Tatou te fetaiaʻi ma tofotofoga i aso uma ina ia lē faamaoni ai. A fai ni tusi talosaga a tagata mo se galuega, e masani ona latou pepelo pe soona faatele o latou tomai, pe taʻu sesē foʻi ni galuega na faigaluega ai. Pe a faatumuina pepa mo le ofisa malaga, o lafoga, o inisiua ma isi pepa faapena, e masani ona sesē a latou tali e fai ina ia maua le mea e mananaʻo ai. E toʻatele tamaiti e faʻimamago i suʻega, po o a latou meaaʻoga ma poloketi i le aʻoga, e latou te saʻiliʻili i le Initaneti ma kopi atoatoa mai ai faamatalaga o loo iai, ma tuuina atu a latou meaaʻoga e peiseaʻī o i latou na tusia, ae o le mea moni o suʻesuʻega ma saʻiliʻiliga a isi tagata. E masani foʻi ona avatu e tagata ni taui faatogafalea i tagata piʻopiʻo o le malo, ina ia maua mea e mananaʻo ai. O amioga faapena e tatou te faatalitalia mai i le lalolagi ua tumu i tagata o ʻē e alolofa iā i latou lava, o ē e mananaʻo tele i tupe, o ē e lē fiafia i mea lelei.’​—2 Timoteo 3:1-5.

¹⁷ Ua filifili Kerisiano moni ina ia lē aafia i na amioga. E fai ma luʻi i nisi taimi le faamaoni, pe a vaavaai atu i le olaola lelei o tagata e lē faamaoni, ma ua taulau manuia i le lalolagi. (Salamo 73:1-8) Peitaʻi, e ono faalētonu le  tamaoaiga o Kerisiano ona e mananaʻo e faamaoni i “mea uma.” Po o aogā ea lo latou faamaoni? Ioe, e matuā aogā lava! Aiseā? O ā ni faamanuiaga o amioga faamaoni?

18. Aiseā e tāua tele ai se talaaga faamaoni?

¹⁸ O se tasi o mea e silisili ona tāua o lenei olaga, o le mauaina lea o se talaaga faamaoni ma le maufaatuatuaina. (Tagaʻi i le pusa “ O le ā le Tele o Loʻu Faamaoni?”) E mafai e i tatou uma lava ona maua se talaaga faapena! E lē fua i o tatou tomai, po o le tamaoaiga, po o foliga aulelei, po o le ituaiga o aiga na tatou ō mai ai, po o nisi lava mea faapena. Ae pagā lea, ona e lē o maua e le toʻatele o tagata lenei ʻoa tautele, o se talaaga lelei. E seāseā ona maua e tagata. (Mika 7:2) Atonu e tauemu nisi iā te oe ona o lou faamaoni, ae e talisapaia e isi lou faamaoni ma iʻu ai ina latou faatuatuaina oe, ma faaaloalo iā te oe. Ua iloa e le toʻatele o Molimau a Ieova lo latou manuia i le itu tau tautupe ona o le faamaoni. Ua faaauau ona faafaigaluegaina i latou ina ua tutuliese tagata faigaluega lē faamaoni, po ua maua foʻi a latou galuega ina ua manaʻomia ni tagata faigaluega faamaoni.

19. E faapefea i se olaga faamaoni ona aafia ai o tatou lotofuatiaifo ma la tatou faiā ma Ieova?

¹⁹ E lē mailoa po o le a e tofo i na mea, peitaʻi o le a e iloaina e sili atu isi faamanuiaga e maua i le faamaoni. O le a e maua le faamanuiaga o se lotofuatiaifo mamā. Na tusi Paulo: “Ua matou talitonu ua iā i matou se lotofuatiaifo lelei.” (Eperu 13:18) E lē gata i lea, o loo silasila mai lo tatou Tamā alofa o i le lagi i lo tatou talaaga lelei, ma e alofa o ia i tagata faamaoni. (Faitau le Salamo 15:1, 2; Faataoto 22:1.) Ioe, e fesoasoani le faamaoni ina ia tatou tumau ai i le alofa o le Atua, ma o le faamanuiaga silisili lenā e tatou te mauaina. Seʻi o tatou iloiloina loa se mataupu e fesootaʻi lelei ma lenei mataupu: o le silafaga a Ieova i galuega.