Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 14

Amusyomeke Muzintu Zyoonse

Amusyomeke Muzintu Zyoonse

“Tuyanda kuti katusyomeka muzintu zyoonse.”—BAHEBRAYO 13:18.

1, 2. Nkaambo nzi Jehova ncakkomana nabona mbotusoleka kusyomeka? Amupe cikozyanyo.

IMUTUMBU amwanaakwe bazwa mucintoolo. Mpoonya, imwana waima alimwi ulibonya kuti kuli camukatazya mumizeezo. Mujanza ujisi cidooli ncaabweza mucintoolo. Walilubide kucijosya mpaacibweza naa kwaambila banyina kuti bamuulile. Wakopana mumoyo, kumane watalika kulila kutegwa banyina bamugwasye. Banyina bamuumbulizya bamane bamutola mucintoolo kutegwa akacipilusye cidooli alimwi akulilekelela kuli basikusambala. Naacita boobo, banyina bakkomana kapati. Nkaambo nzi?

2 Kunyina cintu cibakkomanisya kapati bazyali mbuli kubona kuti bana babo baiya mbociyandika kusyomeka. Mbwalimvwa awalo Taateesu wakujulu, “Leza wakasimpe.” (Intembauzyo 31:5) Nabona mbotukomena akusima kumuuya, ulakkomana kubona mbotusolekesya kusyomeka. Aboobo, akaambo kakuti tuyanda kumukkomanisya akuzumanana kuba muluyando lwakwe, andiswe tulimvwa mbwaakalimvwa mwaapostolo Paulo iwakaamba kuti: “Tuyanda kuti katusyomeka muzintu zyoonse.” (Bahebrayo 13:18) Lino atulange-lange mbazu zyone zyamubuumi zimwi ziindi ikusyomeka mokukonzya kutukatazya kapati. Twamana tulalanga-langa mpindu zimwi nzyotukonzya kujana ikuti katusyomeka.

TATWEELEDE KULICENGA

3-5. (a) Ino Jwi lya Leza litucenjezya buti kujatikizya kulicenga? (b) Ncinzi cikonzya kutugwasya kuti tutanikulicengi?

3 Cintu citukatazya caboola kumakani aakusyomeka nkulicenga. Mbotuli bantu batalondokede, ncuuba-uba kulicenga. Mucikozyanyo, Jesu wakaambila Banakristo baku Laodikeya kuti bakali kulicenga akaambo kakuti bakali kuyeeya kuti bakalivwubide kaali mubwini ‘bakali bacete, boofwu alimwi bakali mantanda’ munzila yakumuuya. Masimpe, bakali kweetezya. (Ciyubunuzyo 3:17) Akaambo kakulicenga bakalinjizya muntenda.

4 Alimwi mulakonzya kuyeeya kuti sikwiiya Jakobo wakacenjezya kuti: “Ikuti muntu uuli woonse kayeeya kuti mukombi wa Leza, pele taujati mulaka wakwe, weena moyo wakwe mwini, alimwi bukombi bwakwe mbwabuyo.” (Jakobo 1:26) Ikuti katuyeeya kuti tulakonzya kumukomba Jehova munzila iitambulika  kaali tatuubelesyi kabotu mulaka wesu, nkokuti twiile kulicenga buyo. Bukombi bwesu bulakonzya kuba bwabuyo, inzya ooku inga kakuli kusowa buyo ciindi. Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kuti tutalinjizyi mubukkale oobu buusisya?

5 Mucibalo nceena eeci, Jakobo wakakozyanisya kasimpe kali mujwi lya Leza kucimbonimboni. Jakobo utukulwaizya kuti tulange mumulawo wa Leza uulondokede mpoonya akucinca bukkale bwesu. (Amubale Jakobo 1:23-25.) Bbaibbele lilakonzya kutugwasya kuti tutanikulicengi akuti katubona motuyandika kucinca kutegwa katucita kabotu. (Malilo 3:40; Hagai 1:5) Kuyungizya waawo, tulakonzya kupaila kuli Jehova akumulomba kuti atulingule akutugwasya kubona alimwi akuleka tumpenda tuli toonse ntotujisi. (Intembauzyo 139:23, 24) Ikutasyomeka nkampenda kakatazya kubona alimwi tweelede kukubona mbubonya mbwakubona Taateesu wakujulu. Bbuku lya Tusimpi 3:32 lyaamba kuti: “Muntu mumpelenge ncisesemyo kuli Jehova, pele balulami mbabajisi cilongwe ciyumu anguwe.” Jehova ulakonzya kutugwasya kuti katulimvwa mbubonya mbwalimvwa walo akulibona mbubonya mbwatubona. Amuyeeye kuti Paulo wakaamba kuti: “Tuyanda kuti katusyomeka.” Masimpe ngakuti tatulondokede lino, pele ncotuyandisya nkusyomeka alimwi tulasoleka canguzu kucita boobo.

KUSYOMEKA MUMUKWASYI

Kusyomeka kutugwasya kutantamuka micito njotukonzya kusunkwa kusisa

6. Nkaambo nzi banabukwetene ncobeelede kusyomeka kuli umwi amweenzinyina, alimwi ino nintenda nzi nzyobakonzya kuleya kwiinda mukucita boobo?

6 Kusyomeka kweelede kuba citondezyo camukwasyi wa Banakristo. Aboobo, mulumi amukaintu beelede kwaambilana masimpe akusyomeka kuli umwi amweenzinyina. Banakristo bakwetene tabeelede kucita micito iicisizya moyo alimwi iitasalali mbuli iitondezya kuti umumenena mate musimbi naa musankwa ngobatakwetene limwi, kuba azisyamwali zyaa Intaneti, naa kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana. Banakristo bamwi bakwete naa bakwetwe balacita zintu eezyi zibi cakusisikizya kutegwa atazyibi ooyo ngobakwetene limwi. Ooku nkutasyomeka. Amubone ncaakaamba Mwami Davida iwakali kusyomeka, naakati: “Tandiyanzani abantu bampelenge, alimwi ndilabatantamuka basikuupaupa ameso.” (Intembauzyo 26:4) Ikuti naa mulikwete naa mulikwetwe, mutasoli kucita cintu cili coonse cikonzya kupa kuti mube basikuupaupa ameso kumulumi naa mukaintu wanu.

7, 8. Nzikozyanyo nzi zyamu Bbaibbele zikonzya kugwasya bana kwiiya mbokuyandika kusyomeka?

7 Ibazyali nobabayiisya bana babo mbokuyandika kusyomeka, balakonzya kucita kabotu ikuti babelesya zikozyanyo zyamu Bbaibbele. Mucikozyanyo, kutegwa babaambile ibubi bwakutasyomeka, balakonzya kwaamba cikozyanyo ca Akani, iwakabba akusola kusisa nzyaakabba; Gehazi iwakabeja kutegwa ajane lubono; Judasi, imumpelenge alimwi mubbi iwakaaba Jesu.—Joshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Bami 5:14-16, 20-27; Matayo 26:14, 15; Johane 12:6.

8 Kunze lyaboobo, kuli zikozyanyo zibotu mbuli ca Jakobo, iwakaambila bana bakwe kuti bajosye mali ngobakajana mumasaka aabo akaambo kakuti wakali kuyeeya kuti aabo bakaabikka bakalubizya biya; alimwi kuli cikozyanyo ca Jefita amwanaakwe musimbi iwakaliimya kapati kutegwa azuzikizye cikonke cabausyi; kuyungizya waawo, kuli cikozyanyo ca Jesu iwakaliyubununa cabusicamba kunkamu nkali yabantu kutegwa azuzikizye businsimi akukwabilila beenzinyina. (Matalikilo 43:12; Babetesi 11:30-40; Johane 18:3-11) Zikozyanyo eezyi zisyoonto alimwi azimbi izili mu Jwi lya Leza zilakonzya kubagwasya  bazyali ikubona mbobakonzya kubayiisya bana babo kutegwa kabakuyanda alimwi akukubikkila maano kusyomeka.

9. Ncinzi ncobateelede kucita bazyali ikuti kabayanda kubapa cikozyanyo cibotu cakusyomeka bana babo, alimwi nkaambo nzi ncociyandika cikozyanyo cabo?

9 Ikutegwa bazyali babayiisye bana babo munzila eeyi, beelede kuba cikozyanyo cibotu balo kubagama. Mwaapostolo Paulo wakabuzya kuti: “Sena yebo ooyiisya umbi, toliyiisyi omwini? Yebo ookambauka kuti, ‘Utabbi,’ sena yebo ulabba?” (Baroma 2:21) Ibazyali bamwi balabanyonganya bana babo kwiinda mukubaambila kuti kabasyomeka kaali balo tabasyomeki. Ibazyali aaba inga balabweza tuntu kumilimo akwaamba kuti ooko takuli kubba alimwi balakonzya kwaamba makani aakubeja akwaamba kuti kunyina bubi mukucita boobo. Pele, masimpe ngakuti kubba nkubba kunyina makani naa eeco cabwezyegwa ncipati naa nciniini, akwalo kubeja nkubeja kunyina makani naa eeco caambwa ncipati buti naa cijatikizya nzi. * (Amubale Luka 16:10.) Bana tabaccelwi kubona kuti bazyali babo tabaziciti balo nzyobaamba alimwi eeci cilakonzya kubanyonyoona bana. (Baefeso 6:4) Pele, ikuti bana baiya kusyomeka kucikozyanyo cabazyali babo, balakonzya kukomena kabotu akumulemeka Jehova munyika eeyi iizwide bantu batasyomeki.—Tusimpi 22:6.

KUSYOMEKA MUMBUNGANO

10. Caboola kumakani aakubandika cakusyomeka abasyomima, ntwaambo nzi ntotweelede kubikkila maano?

10 Kuyanzana a Banakristoma kutupa zyoolwe zinji zyakuti tube bantu basyomeka. Mbuli mbotwakaiya mu Cibalo 12, tweelede kucibelesya kabotu cipego ncotujisi cakwaambaula, ikapati ciindi notuli abakwesu abacizyi bakumuuya. Musalo uuli buyo kabotu ulakonzya kufwambaana kucinca cakunga inga twatalika kuvwiya, mane buya akubejekezya bamwi! Ikuti naa twatalika kwaamba makani ngotutazyi kabotu nkwaakazyila, inga catupa kuti tugwasyilizye mukumwaya makani aakubeja, aboobo tweelede kulijata. (Tusimpi 10:19) Kulubazu lumwi, nokuba kuti tulizyi kuti makani amwi ngamasimpe, eeci tacaambi kuti cili kabotu kwaamba makani aaya. Mucikozyanyo, ambweni makani aayo taatujatikizyi naa inga tiicatondezya luyando ikuti twatalika kwaamba. (1 Batesalonika 4:11) Bantu bamwi bayeeya kuti kusyomeka caamba kwaamba kufwumbwa cili kumoyo, pele masimpe ngakuti lyoonse tweelede kwaamba zintu zili kabotu alimwi zigwasya.—Amubale Bakolose 4:6.

11, 12. (a) Ino mbuti bantu bamwi ibacita zibi zipati mbobapa kuti zintu ziindile kubija? (b) Ntwaambo nzi tumwi twakubeja ntwamwaya Saatani kujatikizya zibi zipati, alimwi ino mbuti mbotukonzya kutukazya? (c) Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulasyomeka kumbunga ya Jehova?

11 Tweelede kusyomeka kwaambisya kuli baabo basololela mumbungano. Ibamwi nobacita cibi cipati bapa kuti zintu ziindile kubija kwiinda mukusola kusisa cibi ncobakacita akwaamba twaambo twakubeja nobabuzyigwa abaalu bambungano. Bantu bali boobu balakonzya kutalika kupona buumi bwakuupaupa ameso; balalicengeezya kuti babelekela Jehova kakuli bacita zibi zipati. Masimpe ngakuti, muntu uucita boobo tasyomeki alimwi zyoonse nzyacita nzyabuyo. (Intembauzyo 12:2) Ibamwi nobabuzyigwa abaalu, balaamba twaambo tumwi twamasimpe caatala-tala buyo, pele balasisa twaambo tuyandika kapati. (Milimo 5:1-11) Bunji bwaziindi icipa kuti bantu aaba kababeja ncakuti basyoma twaambo twakubeja ntwamwaya Saatani.​—Amubone kabbokesi kakuti “ Twaambo Twakubeja Ntwamwaya Saatani Kujatikizya Zibi Zipati.”

12 Kuyungizya waawo, tweelede kusyomeka kumbunga ya Jehova ciindi notwiingula mibuzyo iibuzyigwa mumafoomu naa mumagwalo. Mucikozyanyo, notulemba lipooti yamulimo wamumuunda, tatweelede kubeja pe. Mbubonya buyo, notulemba kuti tunjile mulimo umwi wamumbunga, tatweelede kubeja kujatikizya buumi bwesu naa twaambo tumwi buyo tujatikizya bukkale bwesu.—Amubale Tusimpi 6:16-19.

13. Ino mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulasyomeka notucita makwebo amusyomima?

13 Kusyomeka kubasyomima kulabikkilizya akusyomeka mumakani aamakwebo. Zimwi ziindi bakwesu abacizyi Banakristo balakonzya kubelekela antoomwe mumakwebo. Nobacita boobo, beelede kubikkila maano kwaandaanya makani aamakwebo amakani aajatikizya bukombi mbobacita limwi ku Ŋanda ya Bwami naa mumulimo wamumuunda. Mumakwebo aaya umwi inga kali mukamwini mulimo mpoonya umwi inga kali mubelesi. Notunjizya bakwesu naa bacizyi mulimo tatweelede kubaunina, tweelede kubavwozya mali muciindi ceelede, kweelana ambotwakamvwana alimwi ikuti kakuyandika tweelede kubapa cinyona mucila kweelana ambotwakapangana naa kweelana amulawo wacisi. (1 Timoteyo 5:18; Jakobo 5:1-4) Kulubazu lumwi, ikuti naa mukwesu naa mucizyi watunjizya mulimo, tweelede kuubeleka kabotu mulimo woonse ngwaatupa kweelana amali ngotuvwola. (2 Batesalonika 3:10) Tatweelede kuyeeya kuti mbwaanga ooyo wakatunjizya mulimo Munakristoma, unakutupa ciindi cakulyookezya, bulumbu naa zintu zimwi nzyobatapegwi mbotubeleka limwi bamwi.—Baefeso 6:5-8.

14. Ikuti Banakristo kabacitila antoomwe makwebo, ncintu nzi cigwasya ncobeelede kucita, alimwi ino nkaambo nzi?

14 Ino mbuti kuti makwebo ngotucita kaajatikizya kubelekela amwi amuntu umwi, ambweni kwiinda mukusangilana naa kukweleta mali? Mu Bbaibbele kuli njiisyo iiyandika kapati alimwi iikonzya kutugwasya mumakani aaya: Mweelede kuzilemba zyoonse nzyomwazuminana kujatikizya mulimo naa makwebo aayo. Mucikozyanyo, Jeremiya naakaula muunda, wakalemba magwalo obilo aacizuminano bakamboni kabaliko, amane wakaayobola kutegwa akabelesyegwe kumbele ikuti kwayandika. (Jeremiya 32:9-12; alimwi amubone Matalikilo 23:16-20.) Notucita makwebo abasyomima, ikulemba zintu zyoonse nzyotwazuminana kujatikizya makwebo eesu alimwi akusaina kumbele lyabakamboni tacaambi kuti tatubasyomi basyomima pe. Pele kucita boobo kuyootugwasya kuti kumbele aamazuba tutakabi apenzi lili lyoonse likonzya kupa kuti katutamvwani, akuti tuuse naa kwaandaana. Kufwumbwa Munakristo uucita makwebo a Munakristonyina weelede kuzyiba kuti makwebo taayelede kumana luumuno alukamantano mumbungano. *1 Bakorinto 6:1-8.

KUSYOMEKA MUTWAAMBO TUTALI TWABUKOMBI

15. Ino Jehova ulimvwa buti kujatikizya micito yakutasyomeka mumakwebo, alimwi ino Banakristo bacita buti kujatikizya micito eeyo iidumide?

15 Munakristo teelede kusyomeka buyo mumbungano pe. Paulo wakaamba kuti: “Tuyanda kuti katusyomeka muzintu zyoonse.” (Bahebrayo 13:18) Caboola kutwaambo tutali twabukombi, Mulengi wesu uyanda kuti katusyomeka. Mubbuku lya Tusimpi molikke, kulembedwe twaambo tunji tujatikizya zikkelo zyabumpelenge. (Tusimpi 11:1; 20:10, 23) Lyansiku, cakali cilengwa buya kubelesya zipimyo alimwi azikkelo mumakwebo ikutegwa bapime zintu zisambalwa alimwi akuzyiba mali aakali kuyandika kubelesyegwa kuzyuula. Basambazi bampelenge bakali kucenga basikuula kwiinda mukubelesya zikkelo zyobilo alimwi azipimyo zitaluzi. * Jehova uliisulide micito iili boobu! Kutegwa tuzumanane kuba muluyando lwa Leza, tatujatikizyigwi naaceya mumicito iili yoonse yabumpelenge mumakwebo.

16, 17. Nzintu nzi nzyobacita mazuba aano bantu batasyomeki, alimwi ino Banakristo bakasimpe bakanzide kucita nzi?

16 Mbokunga Saatani ngomweendelezi wanyika eeyi, tacitugambyi pe kuti kuli bantu banji batasyomeki mazuba aano. Abuzuba tulakonzya kusunkwa kucita zintu cakutasyomeka. Mazuba aano, bantu banji nobayandaula mulimo, balabeja nobalemba mapepa aatondezya lwiiyo aluzyibo ndobajisi mumulimo ngobayanda kunjila. Nobalemba mapepa aajatikizya kunjila mucisi cimbi, mitelo, insurance, alimwi amapepa aambi buyo, bunji bwaziindi balaakulemba twaambo twakubeja kutegwa bajane ceeco ncobayanda. Basicikolo banji balaakubeja nobalemba misunko, mulaso naa malipooti aakucikolo. Muciindi cakulilembela beni, babelesya Intaneti ikujana makani ngobalemba mumisunko, mumulaso naa mumalipooti aakucikolo aakalembwa amuntu umbi akutondezya mbuli kuti mbobakaalemba. Kunze lyaboobo, bantu kanji-kanji balaakupa bapati-pati bamilimo ibatasyomeki cisinka mulomo kutegwa bajane nzyobayanda. Bukkale oobu tabutugambyi pe akaambo kakuti tukkede munyika iizwide bantu “basikuliyanda, bayandisya mali, . . . batayandi bubotu.”—2 Timoteyo 3:1-5.

17 Banakristo bakasimpe balikanzide kutatola lubazu mumicito iili boobu. Zimwi ziindi icipa kuti kacikatazya kusyomeka ncakuti aabo batasyomeki baboneka mbuli kuti mbabazwidilila alimwi buya akukkala kabotu munyika eeyi. (Intembauzyo 73:1-8) Kulubazu lumwi, Banakristo balakonzya kuba apenzi lyamali akaambo kakuti bayanda kuzumanana kusyomeka “muzintu zyoonse.” Aboobo, sena kusyomeka kulagwasya? Inzya! Nkaambo nzi? Nimpindu nzi nzyotukonzya kujana ikuti katusyomeka?

MPINDU ZIJANWA AKAAMBO KAKUSYOMEKA

18. Nkaambo nzi ikuba ampuwo yakuti mulasyomeka ncokuyandika kapati?

18 Nzisyoonto zintu izikonzya kumugwasya kapati mubuumi bwanu mbuli kuba ampuwo yakuti mulasyomeka. (Amubone kabbokesi kakuti “ Sena Ndilasyomeka Lyoonse?”) Amuyeeye buyo—kufwumbwa muntu ulakonzya kuba ampuwo eeyi mbotu! Kunyina makani abukkale bwanu, kuti naa mulivwubide naa pe, naa mbomuboneka, iluzyibo ndomujisi naa twaambo tumwi buyo, mulakonzya kuba ampuwo yakuti mulasyomeka. Nokuba boobo, bantu banji balaalilwa kuba ampuwo mbotu. Ibanji tabaijisi. (Mika 7:2) Ibamwi balakonzya kumuseka akaambo kakuti mulasyomeka, pele bamwi balakonzya kumulumbaizya akumusyoma akaambo kabube oobu. Bakamboni ba Jehova banji bajana kuti ikusyomeka kwabagwasya kujana zintu nzyobayandika. Ciindi babelesi batasyomeki nobagusyigwa mulimo, balo balazumanana kubeleka, alimwi bamwi balaakuba acoolwe cakunjila mulimo ciindi nokuyandika babelesi basyomeka.

19. Ino kusyomeka inga kwaajatikizya buti manjezyeezya eesu alimwi acilongwe cesu a Jehova?

19 Kufwumbwa naa muyakucitikilwa zintu zibotu zyaambwa atala aawa naa pe, ikusyomeka kulakonzya kumugwasya kapati. Mpindu imwi njimuyakujana, manjezyeezya mabotu. Paulo wakalemba kuti: “Tusyoma kuti tujisi manjezyeezya aasalala.” (Bahebrayo 13:18) Kuyungizya waawo, Taateesu wakujulu ulakubona kusyomeka kwanu alimwi ulabayanda bantu basyomeka. (Amubale Intembauzyo 15:1, 2; Tusimpi 22:1.) Masimpe, ikusyomeka kulakonzya kumugwasya kuti muzumanane kuba muluyando lwa Leza, alimwi taaku mpindu mpati kwiinda yeeyi. Lino atulange-lange makani aakozyene ayaaya: Jehova mbwaubona mulimo.

^ munc. 9 Mumbungano, ikuti umwi kajisi cilengwa cakubejekezya beenzinyina akaambo kakuyanda kubabisyila zina, ibaalu balakonzya kumupangila kkomiti yalubeta.

^ munc. 14 Kujatikizya ncomukonzya kucita ikuti kwaba penzi mumakwebo aanu, amubone Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Kumana Mazwanga Mumakani Aajatikizya Makwebo.”

^ munc. 15 Kutegwa bavwube, bakali kubelesya zikkelo zyobilo, cimwi bakali kucibelesya kuula zintu kumane cimbi bakali kucibelesya ikusambala zintu. Alimwi bakali kubelesya zipimyo nzyobakapangide acaali kuti kazitabeleki kabotu kutegwa kabacenga bantu bakali kuula zintu nzyobakali kusambala.