Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

MUTU 14

Muŵe Ŵakugomezgeka mu Vinthu Vyose

Muŵe Ŵakugomezgeka mu Vinthu Vyose

“Tikukhumba kuŵa ŵakugomezgeka mu vinthu vyose.”ŴAHEBERE 13:18.

1, 2. Chifukwa wuli Yehova wakukondwa para wakutiwona kuti tikuyezgayezga kuŵa ŵakugomezgeka? Yowoyani chiyelezgero.

MAMA na mwana wake msepuka ŵakufuma mu sitoro. Mwamabuchi, mwana wakuzezeluka na kwimilira, ndipo chisko chake ntchakuzizwa. Mu mawoko ghake muli chidoli icho wayegha mu sitoro. Wanguluwa kuwezgerapo apo wangutora panji kupempha anyina kuti ŵamugulire. Mtima wafipa ndipo wakulilira anyina kuti ŵawovwirepo. Anyina ŵakumusimikizgira kuti ŵachitengepo kanthu ndipo ŵakuweleraso nayo ku sitoro mwakuti wakawezge chidoli chira na kuphepiska. Apo mwana wakuchita nthena, mama uyu wakukondwa ndiposo kunotha. Chifukwa wuli?

2 Nyengo zose ŵapapi ŵakukondwa chomene para ŵana ŵawo ŵakusambira kuzirwa kwa kugomezgeka. Ndimo viliriso na Dada withu wa kuchanya, uyo ni “Chiuta waunenesko.” (Masalimo 31:5) Apo wakutiwona tikukura kuŵa ŵanthu ŵakukhwima mwauzimu, wakukondwa para wakutiwona kuti tikuyezgayezga kuŵa ŵakugomezgeka. Pakuti tikukhumba kumukondweska na kukhalilira mu chitemwa chake, tikulondezga fundo iyo mpositole Paulosi wakayowoya, yakuti: “Tikukhumba kuŵa ŵakugomezgeka mu vinthu vyose.” (Ŵahebere 13:18) Tiyeni tiwone vigaŵa vinayi mu umoyo withu ivyo nyengo zinyake chingaŵa chakusuzga kuŵa ŵakugomezgeka. Ndipo pamanyuma pake tiwonenge vyandulo ivyo tingasanga para tagomezgeka.

KUJISANDA USANGE TILI ŴAKUGOMEZGEKA

3-5. (a) Kasi Mazgu gha Chiuta ghakutichenjezga wuli za kofya kwa kujipusika? (b) Ntchivichi chingatovwira kuti tijisandenge usange tili ŵakugomezgeka?

3 Chinthu chakwamba icho ntchakusuzga chomene nkhusambira kujisanda usange tili ŵakugomezgeka. Ku taŵanthu ŵambura kufikapo, ntchipusu chomene kujipusika. Mwachiyelezgero, Yesu wakaphalira Ŵakhristu ŵa ku Laodikeya kuti ŵakajipusikanga kuti mbasambazi uku ŵakaŵa ‘ŵakavu, ŵachibulumutira na ŵankhule,’ chinthu chakuchitiska chitima chomene. (Chivumbuzi 3:17) Kujipusika kwawo ndiko kukanangirathu vinthu.

4 Mungakumbukiraso kuti msambiri Yakobe wakachenjezga kuti: “Usange munthu wakujiwona kuti wakusopa Chiuta kweni wakutondeka kukora lulimi lwake, wakupusika mtima wake, ndipo kusopa kwa munthu uyu nkhwawaka.” (Yakobe 1:26) Para tikughanaghana kuti tingagwiliskira ntchito uheni lulimi na kulutilira kusopa Yehova, mbwenu tikujipusika. Kusopa kwithu Yehova kungaŵa kwawaka, kutaya waka nyengo. Kasi ntchivichi chingativikilira ku ngozi iyi?

5 Mu chipaturo chenechichi, Yakobe wakuyaniska unenesko uwo uli mu mazgu gha Chiuta na gilasi. Wakutilongozga kuti tilaŵisiskenge mu dango lakufikapo na kusintha apo mphakwenelera. (Ŵerengani Yakobe 1:23-25.) Baibolo lingatovwira kuti tijisandenge na kuwona ivyo tingasintha. (Chitengero cha Yeremiya 3:40; Hagayi 1:5) Kweniso, tingalomba Yehova kuti watisande, kutovwira kuti tiwone na kunozga vinthu ivyo tikutondeka kuchita makora. (Masalimo 139:23, 24) Kuleka kugomezgeka ntchinthu chiheni chomene icho ntchakupusika, ndipo tikwenera kuchiwona nga umo Adada ŵithu ŵakuchanya ŵakuchiwonera. Lemba la Zintharika 3:32 likuti: “Yehova wakuseluka nayo munthu muryarya, kweni wakuŵa mubwezi wa ŵakunyoloka.” Yehova wangatovwira kuti tiwonenge vinthu nga ndiyo na kujiwona nga umo iyo wakutiwonera. Kumbukani kuti Paulosi wakati: “Tikukhumba kuŵa ŵakugomezgeka.” Panyengo yasono tingaŵa yayi ŵakufikapo, kweni tili na khumbo lakufuma pasi pa mtima ndiposo tikuyezgayezga kuŵa ŵakugomezgeka.

KUGOMEZGEKA MU MBUMBA

Kuŵa ŵakugomezgeka kukutovwira kuti tigege nkharo iyo tingakhumba kubisa

6. Chifukwa wuli ŵakutorana ŵakwenera kuchita vinthu mwaunenesko kwa yumoza na munyake, ndipo ŵakugega masuzgo wuli?

6 Mbumba za Ŵakhristu zikwenera kuŵa zakupambana na mbumba zinyake pa nkhani ya kugomezgeka. Ipo mfumu na muwoli ŵakwenera kufwatukirana na kuŵa ŵakugomezgeka kwa yumoza na munyake. Mu nthengwa ya Ŵakhristu mukwenera chara kuŵa nkharo yaukazuzi nga nkhuphotokerana na munthu uyo ni mfumu panji muwoli wako yayi, kuchita chibwezi kwizira pa Intaneti, panji kuwonelera vithuzithuzi vyamuziro. Ŵakhristu ŵanyake awo ŵali mu nthengwa ŵakuchita nkharo ziheni izi kweni ŵakubisira munyawo. Kuchita nthena nkhuleka kugomezgeka. Wonani mazgu gha Davide, themba lakugomezgeka: “Nkhukhala chara pamoza na ŵanthu ŵapusikizgi. Ndipo nkhugega awo ŵakujibisa umo ŵaliri.” (Masalimo 26:4) Usange ndimwe wakutora panji kutengwa, lekani kuchita nkharo iyo yingamupangiskani kuti mujibisenge kwa munyinu wa mu nthengwa.

7, 8. Ni nkhani wuli za mu Baibolo izo zingawovwira ŵana kuti ŵasambire kuti kugomezgeka nkhwakuzirwa?

7 Pakusambizga ŵana ŵawo kuzirwa kwa kugomezgeka, ŵapapi ŵangachita makora kuyowoya viyelezgero vya mu Baibolo. Pakuyowoya za ŵanthu ŵambura kugomezgeka, pali nkhani ya ŵanthu nga ni Akani, uyo wakiba ndipo wakakhumbanga kubisa unkhungu wake; Gehazi, uyo wakateta kuti wasange chandulo; Yudasi, uyo wakibanga na kuteta kuti wapweteke Yesu.Joshuwa 6:17-19; 7:11-25; 2 Mathemba 5:14-16, 20-27; Mateyu 26:14, 15; Yohane 12:6.

8 Pakuyowoya za ŵanthu ŵakugomezgeka, pali nkhani ya ŵanthu nga ni Yakhobe, uyo wakaphalira ŵana ŵake kuti ŵakawezge ndalama izo ŵakazisanga mu mathumba ghawo chifukwa wakaghanaghana kuti zikaŵikikamo mwangozi; Yefita ndiposo mwana wake msungwana, uyo wakachindika chilapo cha awiske nangauli wakajikomora; ndiposo Yesu, uyo mwachikanga wakajivumbura ku vigeŵenga vyakofya mwakuti wafiske uchimi na kuvikilira ŵabwezi ŵake. (Genizesi 43:12; Ŵeruzgi 11:30-40; Yohane 18:3-11) Viyelezgero vichoko waka ivi vikulongora ŵapapi kuti mu Mazgu gha Chiuta muli nkhani zinandi zakuzirwa izo zingaŵawovwira pakusambizga ŵana ŵawo kuti ŵatemwenge na kuzirwiska kugomezgeka.

9. Ni vinthu wuli ivyo ŵapapi ŵakwenera kugega para ŵakukhumba kulongora chiyelezgero chiwemi pa nkhani ya kugomezgeka ku ŵana ŵawo, ndipo chifukwa wuli kuchita nthena nkhwakuzirwa?

9 Ŵapapi ŵali na mulimo ukuru wa kusambizga ŵana ŵawo kuti kugomezgeka nkhwakuzirwa. Mpositole Paulosi wakafumba kuti: “Kasi iwe ukusambizga munyako, ukujisambizga wekha yayi? Iwe ukupharazga kuti, ‘Ungibanga chara,’ kasi iwe ukwiba?” (Ŵaroma 2:21) Ŵapapi ŵanyake ŵakutimbanizga ŵana ŵawo mwa kuŵasambizga kuti ŵaŵenge ŵakugomezgeka uku iwo ŵenecho ŵakuchita vinthu mwambura kugomezgeka. Para ŵiba chinthu chinyake panji kupusika munthu munyake, ŵangayowoya mwakujigowokera kuti “Pakugura ivi ŵamanyanga kuti taŵanthu titorengepo” panji “Kanguŵa kautesi kachoko waka.” Kweni fundo njakuti kwiba nkhwiba, kwali icho tiba ntcha ndalama zinandi panji yayi, ndipo utesi mbutesi, kwali tateta chikuru kwali tasazgamo utesi uchoko waka. * (Ŵerengani Luka 16:10.) Ŵana ŵakukaŵa yayi kumanya upusikizgi ndipo ŵanganangika chomene. (Ŵaefeso 6: 4) Ndipouli, para ŵakusambira kugomezgeka kwizira mu ivyo ŵapapi ŵakuchita, ŵaŵenge ŵana awo ŵakuchindika Yehova mu charu ichi chakuzura na ŵanthu ŵambura kugomezgeka.Zintharika 22:6.

KUGOMEZGEKA MU MPINGO

10. Pakuyowoya za kudumbiskana mwakufwatuka na ŵasopi ŵanyithu, ni vinthu wuli ivyo tikwenera kuŵa navyo maso?

10 Kuwungana pamoza na Ŵakhristu ŵanyithu kukutipa mwaŵi ukuru wakuti tiŵe ŵakugomezgeka. Nga umo tikasambilira mu Mutu 12, tikwenera kuŵa maso na umo tikugwiliskilira ntchito lulimi lwithu, chomenechomene pakati pa ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵauzimu. Nkhani yiwemi waka yingatambiska kusesa. Para tikuwerezgapo nkhani yambura ukaboni, ndikuti tikovwira kuthandazga utesi, ntheura tikwenera kuŵa maso na mulomo withu. (Zintharika 10:19) Kweni nyengo zinyake tingamanya kuti nkhani yinyake njaunenesko, kweni chikung’anamura kuti tiyiyowoyenge yayi. Mwachiyelezgero, nkhani yingaŵa kuti yikutikhwaska yayi, panji chingaŵa chakwenelera yayi kuyiyowoya. (1 Ŵatesalonika 4:11) Ŵanthu ŵanyake ŵakuwona kuti nkhufwatuka para ŵakuyowoya vinthu vyambura kwenelera. Kweni mazgu ghithu ghakwenera kuŵa ghakukondweska ndiposo ghalusungu nyengo zose.Ŵerengani Ŵakolose 4:6.

11, 12. (a) Kasi ŵanthu ŵanyake awo ŵachita kwananga kukuru ŵakusazgirako wuli suzgo? (b) Ni mautesi wuli agho Satana wakukhuŵilizga pakuyowoya za kwananga kukuru, ndipo tingaghamazga wuli? (c) Kasi tingalongora wuli kuti tili ŵakugomezgeka ku gulu la Yehova?

11 Ntchakuzirwa chomene kuti tiŵenge ŵakugomezgeka kwa awo ŵakulongozga mu mpingo. Ŵanji awo ŵachita kwananga kukuru ŵakusazgirako suzgo mwa kuyezga kubisa ndipo ŵakupusika ŵalara para ŵakuŵafumba. Ŵanthu aŵa ŵakwamba kuŵa na umoyo wa paŵiri, kujilongora nga ŵakuteŵetera Yehova uku ŵakuchita zakwananga zikuru. Kuchita nthena kukupangiska kuti chilichose icho munthu wakuchita chiŵenge utesi wekhawekha. (Masalimo 12:2) Ŵanji ŵakuphalira ŵalara unenesko uchoko waka na kubisa vigaŵa vyakukhumbikwa. (Milimo 5:1-11) Kuleka kugomezgeka kwa mtundu uwu kanandi kukwamba chifukwa cha kugomezga mautesi agho Satana wakukhuŵilizga.—Wonani bokosi lakuti “ Mautesi gha Satana Pakuyowoya za Kwananga Kukuru.”

12 Ntchakukhumbikwaso kuti tiŵenge ŵakugomezgeka ku gulu la Yehova para tikuzgora mafumbo pa mafomu. Mwachiyelezgero, para tikulemba maora gha mu uteŵeti wa m’munda, tikupwelelera kuti tileke kuteta. Kweniso, para tikulemba mafomu gha kufumbira uteŵeti unyake, tikwenera kuteta yayi za umoyo withu panji chilichose chakukhwaskana na ise.—Ŵerengani Zintharika 6:16-19.

13. Kasi tingalutilira wuli kuŵa ŵakugomezgeka para tikuchita bizinesi na ŵasopi ŵanyithu?

13 Tingalongoraso kuti tili ŵakugomezgeka ku ŵasopi ŵanyithu pa nkhani za bizinesi. Nyengo zinyake ŵabali na ŵadumbu ŵangachitira pamoza bizinesi. Ŵakwenera kupwelelera kuti ŵaleke kusazga nkhani za bizinesi na nkhani zakukhwaskana na kusopera lumoza pa Nyumba ya Ufumu panji kunjira mu uteŵeti. Nyengo zinyake mubali wangalemba ntchito mubali panji mudumbu. Para talemba ntchito ŵabali panji ŵadumbu, tikwenera kupwelelera kuti tigomezgekenge, kuŵalipira pa nyengo yake, kuleka kuŵakhuluka, na kuŵapa vyandulo vyose ivyo tikapangana panji ivyo dango likuyowoya. (1 Timote 5:18; Yakobe 5:1-4) Mwakuyana waka, para tili kunjira ntchito kwa mubali panji mudumbu, tikuchita ntchito yose mwakuyana na malipiro agho tikapangana. (2 Ŵatesalonika 3:10) Tikulindizga chara kuti watipambaniskenge na ŵantchito ŵanyake chifukwa chakuti tikusopera lumoza. Tingachitanga chara nga ni para wali nase na ngongoli ya mazuŵa ghakupumulira, vinthu vinyake vyakwenera kuti watipe, panji kukhazga kuti watipe vinthu vinyake ivyo vikupelekeka yayi kwa awo tikugwira nawo ntchito.Ŵaefeso 6:5-8.

14. Para Ŵakhristu ŵakuchitira pamoza bizinesi, ŵakwenera kuchitachi, ndipo chifukwa wuli?

14 Wuli usange Ŵakhristu ŵakukhumba kuchitira pamoza bizinesi panji kukongorana ndalama? Baibolo likuyowoya fundo yakukhumbikwa ndiposo yakuzirwa chomene yakuti tikwenera kulemberana. Mwachiyelezgero, apo Yeremiya wakagura munda, ŵakalemberana makope ghaŵiri, pakaŵa ŵakaboni, ndipo ŵakasunga makora makope agha. (Yeremiya 32:9-12; wonaniso Genizesi 23:16-20.) Para tikuchita bizinesi pamoza na ŵasopi ŵanyithu, kulemberana, kusayinirana, na kuchemerapo ŵakaboni kukulongora kuti tikuleka kugomezgana yayi. Kweni vikovwira kuti paleke kuŵa kupindikana, kukhuŵazgana, ndiposo kugazgana. Ŵakhristu wose awo ŵakuchitira pamoza bizinesi ŵakwenera kukumbuka kuti palije bizinesi iyo yikwenera kutimbanizga umoza ndiposo mtende mu mpingo. *1 Ŵakorinte 6:1-8.

KUGOMEZGEKA MU CHARU

15. Kasi Yehova wakuwona wuli bizinesi yaupusikizgi, ndipo Ŵakhristu ŵakuchita wuli na chizgoŵi ichi, icho ŵanandi ŵakutemwa?

15 Mkhristu wakwenera kugomezgeka ku mpingo pera yayi. Paulosi wakayowoya kuti: “Tikukhumba kuŵa ŵakugomezgeka mu vinthu vyose.” (Ŵahebere 13:18) Pa nkhani ya bizinesi, Mlengi withu wakukhumba chomene kuti tiŵenge ŵakugomezgeka. Mu buku la Zintharika pera, muli malo ghanayi agho ghakuyowoya za chakupimira panji kuti sikelo yaupusikizgi. (Zintharika 11:1; 16:11; 20:10, 23) Mu nyengo yakale, ŵanthu ŵanandi ŵakatemwanga kuŵa na sikelo pakuchita bizinesi mwakuti ŵapimirenge vinthu ivyo munthu waŵagura panji kupimira ndalama izo wagulira. Ŵamalonda ŵapusikizgi ŵakaŵanga na vyakupimira viŵiri na sikelo yautesi mwakuti ŵapusikenge ndiposo kwibira ŵanthu. * Yehova wakutinkha chomene kachitiro aka. Kuti tijisungilire mu chitemwa chake, tikugegerathu bizinesi yiliyose yaupusikizgi.

16, 17. Nkhuleka kugomezgeka kwa mtundu wuli uko kwazara pa charu mazuŵa ghano, ndipo Ŵakhristu ŵaunenesko mbakusimikizga kuchitachi?

16 Pakuti Satana ndiyo wakuwusa charu ichi, tikuzizwa yayi kuti kuleka kugomezgeka kuli palipose. Zuŵa lililose tingayezgeka kuti tileke kugomezgeka. Para ŵanthu ŵakulemba ma CV pakupenja ntchito (panji kuti kakalata kakujilongosora), ŵanandi ŵakutemwa kuteta, na kusazgirako fundo, kulongora nga ntchito iyo ŵakuyimanya makora ndiposo ŵagwira kwa vilimika vinandi. Para ŵanthu ŵakulemba vikalata vyakulutira ku charu chinyake, vikalata vya msonkho, Ishuransi, na vinyake, kanandi ŵakuteta pakuzgora mafumbo mwakuti ŵazomerezgeke. Ŵana ŵa sukulu ŵanandi ŵakwibira mayeso, panji para ŵakulemba nkhani yinyake panji lipoti ŵakuluta pa Intaneti na kukopera nkhani iyo munthu munyake walemba na kuzakayilemba nga njawo. Ndipo para ŵanthu ŵakuchita vinthu na ŵabwana awo mbakutemwa vimbundi panji katangali, kanandi ŵakuŵahonga kuti ŵasange ivyo ŵakukhumba. Ivi ndivyo tikwenera kulindizga mu charu icho ŵanthu ŵanandi “ŵakujitemwa, ŵakutemwa ndalama, . . . ŵambura kutemwa uwemi.”2 Timote 3:1-5.

17 Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakusimikizga mtima kuti ŵaleke kuchitako vinthu ivi. Icho chikupangiska kuti chiŵenge chakusuzga kuŵa ŵakugomezgeka ntchakuti ŵanthu ŵambura kugomezgeka kanandi ŵakuwoneka kuti vinthu vikuŵayendera makora ndipo ŵakusambazgika mu charu ichi. (Masalimo 73:1-8) Kweni Ŵakhristu ŵangaŵa ŵakavu chifukwa ŵakukhumba kulutilira kuŵa ŵakugomezgeka “mu vinthu vyose.” Kasi kujinora uku nkhwachandulo nthena? Nkhanira kwali. Chifukwa wuli? Ni vitumbiko wuli ivyo munthu wangasanga para wakugomezgeka?

VITUMBIKO IVYO VIKUŴAPO CHIFUKWA CHA KUGOMEZGEKA

18. Chifukwa wuli ntchakuzirwa chomene kuti timanyikwenge kuŵa ŵanthu ŵakugomezgeka?

18 Kugomezgeka ntchimoza mwa vinthu ivyo ŵanthu ŵakuvizirwiska chomene mu charu. (Wonani bokosi lakuti “ Kasi Ndine Wakugomezgeka.) Kweniso manyani kuti waliyose wangamanyikwa kuŵa munthu wakugomezgeka. Vikuthemba pa mahara ghinu yayi, usambazi, kawonekero, kakuliro, panji vinthu vinyake ivyo imwe mulije. Ndipouli, ŵanthu ŵanandi ŵakutondeka kuŵa na lumbiri luwemi. Ŵanthu ŵa lumbiri luwemi mbakusoŵa chomene. (Mika 7:2) Ŵanthu ŵanyake ŵangamunyozani para ndimwe wakugomezgeka, kweni ŵanji ŵamulumbaninge, kumugomezgani na kumuchindikani. Ŵakaboni ŵa Yehova ŵanandi ŵasanga chandulo chakuthupi chifukwa cha kuŵa ŵakugomezgeka. Iwo ŵalutilira kuŵa pa ntchito apo ŵanyawo ŵambura kugomezgeka ŵali kuŵalekeska. Panji ŵakusanga ntchito usange bwana munyake wakupenja ŵanthu ŵakugomezgeka.

19. Kasi kuŵa ŵakugomezgeka pa umoyo withu kukukhwaska wuli njuŵi yithu ndiposo ubwezi withu na Yehova?

19 Kwali vimuchitikiraninge kwali yayi, kweni muwonenge kuti kuŵa ŵakugomezgeka kuli na vitumbiko vikuru. Muŵenge na njuŵi yakutowa. Paulosi wakalemba kuti: “Tikujigomezga kuti tili na njuŵi yiwemi.” (Ŵahebere 13:18) Kweniso, Adada ŵithu ŵakuchanya ŵakuwona nkharo yithu, ndipo ŵakutemwa ŵanthu ŵakugomezgeka. (Ŵerengani Masalimo 15:1, 2; Zintharika 22:1.) Enya, kuŵa ŵakugomezgeka kukumovwirani kuti mukhalilire mu chitemwa cha Chiuta, ndipo palije njombe yinyake yakuluska iyi. Sono tiyeni tiwone nkhani yinyake yakuyanako na iyi, iyo yikuyowoya za umo Yehova wakuwonera ntchito.

^ ndime 9 Mu mpingo, ŵalara ŵakweruzga mubali panji mudumbu uyo wakuteta utesi uheni chomene wakuti ungapweteka ŵanji.

^ ndime 14 Kuti muwone umo mungachitira para mwapambana maghanoghano pa bizinesi, wonani Vyakusazgirapo, pa mutu wakuti Kumazga Mphindano pa Nkhani za Bizinesi.

^ ndime 15 Chakupimira chimoza ŵakagwiliskiranga ntchito pakugura vinthu, chinyake pakuguliska, ndipo pose paŵiri ŵakibiranga ŵanthu. Kweniso ŵakaŵanga na masikelo agho kunyake kukaŵanga kale kuzito, kunyake kupepu mwakuti ŵibirenge munthu pa chilichose icho ŵakuguliskana.