1, 2. Batija obedo kare me yomcwiny bot angagi?

KA CE dong itiyo pi Lubanga pi mwaki mapol, ci nongo dong iwinyo pwony ma kimiyo pi jo ma gimito nongo batija i gurewa matino wa ki madito tyen mapol. Kadi bed dong ibedo iyub man tyen mapol, ento pud ibinongo ni nino ducu ma ibineno cung malo pa jo ma gubinongo batija ma gubedo anyim, gudo cwinyi. I cawa meno yomcwiny nongo oketo dano woko miyo gicako dongo cinggi. Neno jo manyen ma nongo gumoko tamgi me cung tung bot Jehovah-ni kelo pig wang. Pud dong wanongo yomcwiny madit i kare meno ya!

² Kadi bed batija timme kicel kicel i kabedowa, ento lumalaika gitye ki mot me nenone i kabedo mapol. Iromo tamo i kom ‘yomcwiny madit ma bedo i polo’ ka gineno dano alip mapol i lobe mapat pat gimedde cabit ki cabit i kom jo ma dong gitye i dul pa Jehovah? (Luka 15:7, 10) Labongo akalakala, lumalaika cwinygi bedo yom atika ka gineno medde pa wel man!—Aggai 2:7.

3. Pingo Catan tye ka wire “calo labwor ma kok,” dok en mito timo gin ango?

³ Ento ki tungcel bene, cwec me cwiny mukene dok gineno batija-ni ki akemo madit atika. Akemo mako Catan  ki jogine ka gineno dano alip mapol giloko ngegi ki lobo man ma opong ki tim maraco-ni. Meno tye lok ada, pien Catan yam owakke ni pe tye dano mo ma tiyo pi Jehovah pi mar dok ni pe tye dano mo ma bigwoko genene ka kiketo atematema magwa i kome. (Kwan Yubu 2:4, 5.) Cawa ducu ma ngatti mo odyere bot Jehovah, nongo tye ka nyutu ni Catan obedo lagoba. Rom ma kitiko dongo lem Catan tyen alip mapol ata i cabit acel acel pi mwaka kulu. Miyo pe wauro ka en “wirre macalo labwor ma kok, kun yenyo dano me amwoda”! (1 Petero 5:8) “Labwor” man cwinye pukke me mwodowa woko i yo me cwiny, wek ebal watwa ki Lubanga woko.—Jabuli 7:1, 2; 2 Temceo 3:12.

4, 5. (a) Jami aryo ma pigi tego mene ma Jehovah ojwiko iye teko pa Catan woko ma en pe twero timo iye gin mo? (b) Lukricitayo me ada gitwero bedo ki gen i lok me cuko cwiny ango?

 ⁴ Kadi bed watye ka lweny ki lamonewa mager atika-ni, pe omyero wabed ki twon lworo madit adada. Pingo? Pien Jehovah ojwiko teko pa ‘labwor man ma kok-ki’ i jami aryo ma pigi tego. Jami mene? Me acel, Jehovah otito ni “lwak dano mapol ata” ma gubedo Lukricitayo me ada-ni gibibwot ki i ‘twon can madit atika-ni.’ (Niyabo 7:9, 14) Lok pa Jehovah ma wok ki bot lunebine pe poto nono. Pi meno, Catan bene ngeyo maber-ni pe ebitwero bito jo pa Lubanga ducu.

⁵ Kabedo me aryone onen i lok ma latic pa Lubanga mo ma lagen owaco i kare ca. Lanebi Ajaria otito bot Kabaka Aca ni: “[Jehovah] tye kwedwu, ka ce wun wutye kwede.” (2 Tekwaro 15:2; kwan 1 Jo Korint 10:13.) Lanen mapol ma kicoyo piny nyutu ni i kare mukato angec, mwodo latic mo keken ma tye cok ki Lubanga ongayo wang Catan woko. (Jo Ibru 11:4-40) I kare-ni, Lakricitayo mo keken ma bedo cok ki Lubanga bedo ki kero me loyo Larac-ci. Ada, Lok pa Lubanga cuko cwinywa ni: ‘Wukwer Larac, ci en biringowu woko.’—Yakobo 4:7.

6. Catan romo lweny i kom Lakricitayo moni nining?

⁶ Catan pe twero loyo lweny man me cwiny-nyi, ento en romo wanowa ki acel acel ka pe wabedo ma wangwa twolo. Catan ngeyo ni etwero loyowa woko ka ce ebalo watwa ki Jehovah. Catan tye ka temme me cobo yub man nining? En timo man ki lweny i komwa atir atir ki dok i tic ki diro. Kong dong wanenu diro madongo pa Catan magi.

7. Pingo Catan tye ka lweny magwar i kom jo pa Jehovah?

 ⁷ Lweny magwar. Lakwena Paulo otito ni: “Lobo ducu tye i te loc pa larac.” (1 Jon 5:19) Lok magi tye me ciko Lukricitayo me ada ducu. Kit ma Catan dong oloyo dano ducu me lobo man ma pe giworo Lubanga-ni, en dong kombeddi oketo cwinye me lweny magwar i kom jo pa Jehovah ma pud gubwot-ti. (Mika 4:1; Jon 15:19; Niyabo 12:12, 17) En tye ki akemo madit pien ngeyo ni karene dong cok. Pi meno, en omedo keto lyetone woko. I kareni, watye ka kemme ki tutene me agikki me balo watwa ki Lubanga.

8. Ngo ma onongo lakwena Paulo tye ka wacone i kare ma en otito ni watye i lweny “aret” ki cwiny maraco?

⁸ Lweny piwa kenwa. Lakwena Paulo ociko Lukricitayo luwote ni: “Wan walwenyo . . . ki dul mony mogo maraco me cwiny ma gitye i polo.” (Jo Epeco 6:12) Pingo Paulo otiyo ki lok man ni “lweny”? Pien meno nyutu lweny ma kimake iye ki cing ma nongo icung macok ki lawoti. Nyig lok me Grik ma kigonyo ni “lweny[-nyi]” tere atir atir obedo “aret” ma man obedo lweny ma kikwakke macok ki kor wa ki cing ka dong kiero witte. Kadi bed wakwo i lobo ma danone giye i kom cwiny maraco nyo pe, wiwa myero opo ni dyerewa bot Jehovah rom ki donyo i bar lweny, pien nongo wacako lweny i yo me cwiny. Cakke i nino me dyerene, Lakricitayo acel acel nongo dong odonyo i bar me lweny me aret. En aye gin mumiyo Paulo oneno ni mitte tutwal me poyo wi Lukricitayo me Epeco tyen kidek kulu me ‘cung matek’!—Jo Epeco 6:11, 13, 14.

9. (a) Pingo Catan ki jogine gitiyo ki “diro” mapat pat? (b) Pingo Catan mono tye ka temme me nyweno tamwa, dok waromo jemo i kome nining? (Nen bok ma tye i pot  karatac 192-193.) (c) Diro mene ma en tiyo kwede ma wabicito ka nenone kombeddi?

⁹ Diro mapat pat. Paulo ocuko cwiny Lukricitayo me cung matek i kom “diro” pa Catan. [Jo Epeco 6:11, NW]  Lok pa Paulo-ni nyutu ni dirone pol. Cwiny maraco-ni pe gitiyo ki diro acel keken ento ki diro mapol—dok pi tyen lok. I kare mogo, inongo ni luye mukene ma gicung matek i atematema moni-ni dok gipoto woko i mukene. Pi meno, Larac-ci ki jogine gingiyo ki diro kit ma wan ki acel acel wakwo kwede wek gunong ka ma gorowa tye iye. Ka dong gitiyo ki gorowa me cwiny meno. Watye ki pwoc ni, watwero niang diro mapol pa Larac-ci pien kinyutugi botwa i Baibul. (2 Jo Korint 2:11) I acakki me buk man, wanyamo lok i kom dirone mogo calo bedo ki miti matek tutwal i jami me kom, lurem maraco, ki tim me buto. Kong dok wanenu diro pa Catan acel mukene ma obedo tim tyet.

10. (a) Tim tyet obedo gin ango? (b) Jehovah neno tim tyet nining, in kono ineno tim man nining?

¹⁰ Ngat ma donyo i tim tyet nyo tim jokjok nongo tye ka kubbe atir atir ki cwiny maraco. Tyeto gin ma anyim, talo dano, koto piny, nyo penyo dog tipo pa jo muto. Kit ma wangeyo kwede maber, Jehovah neno tim tyet calo gin me “kwer.” (Nwoyo Cik 18:10-12; Niyabo 21:8) Kit ma wan bene omyero ‘[wakwer] gin marac-ci,’ pe pore ki wan dok me mako lurem ki cwiny magi maraco-ni. (Jo Roma 12:9) Nongo dong pud waloko ngewa ki Jehovah, Wonwa me polo ya!

11. Pingo obedo twon loyo lweny mo madit atika bot Catan ka ce en obitowa me donyo i tim tyet? Mi laporre.

¹¹ Kit ma donyo i tim me tyet tyet-ti obedo gin ma Jehovah dag tutwal-li, Catan oketo tamme me bwolowa wek wan wadony iye. Ka inen Catan omiyo Lakricitayo mo odonyo i tim tyet, nongo en oloyo twon lweny mo madit adada. Pingo? Tam kong i kom lapor man: Ka kibito lamony mo me lokke tung bot aduyi kun en  cato dul monnye macon-ni, ladit wi dul mony pa aduyi meno bedo ki twon yomcwiny adada. En romo nyutu lamony-nyi me anena pi kelo yet bot ladit monnye macon ca. I yo acel-lu, ka Lakricitayo mo odonyo i tim tyet, nongo en oa gire pire kene dok en nongo ngeyo ni eweko Jehovah woko ci ekette i te twero pa Catan. Tam kong twon yomcwiny ma Catan bedo kwede me nyutu dano meno me anena! Tika tye ngat mo ma mito ni Larac-ci otim gin ma kit meno? Pe wa ki acel! Wan pe wabedo jo ma ludwala.

12. Diro ango ma Catan tiyo kwede me dwoyo tamwa i kom tim tyet?

¹² Catan pe biloyo lwennye i komwa ka wakwero tim tyette-ni. Pi meno, en ngeyo ni omyero edwo tamwa woko. Nining? En yenyo yo me nyweno wi Lukricitayo ma weko jo mukene i kingi gicako neno “gin marac ni ber, . . . gin maber ni rac.” (Icaya 5:20) Me timo man, Catan tiyo ki dirone ma yam en kong otiyo kwede con—tic ki lapeny mogo ma kelo akalakala.

13. I yo ango ma Catan otiyo kwede ki dirone me tic ki lapeny pi kelo akalakala?

¹³ Nen kit ma Catan otiyo kwede ki diro man i kare mukato angec. I poto me Eden en openyo Kawa ni: ‘Lubanga mono owacci pe wucam yat ducu ma tye i poto-ni?’ I kare pa Yubu, ma lumalaika gucokke kacel i polo, Catan omoro lapeny ni: ‘Itamo ni Yubu lworo Lubanga nono?’ Dok i kare ma Yecu ocako ticce me pwony i lobo kany, Catan okelo pyem i kom Kricito kun wacce ni: ‘Ka in i wod pa Lubanga, wac ki godi magi gulokke gudok kwon.’ Tam kong gin man mutimme i kom Yecu-ni, Catan ongalo lok ma Jehovah kikome onongo oloko cabit abicel angec ni: ‘Man aye Woda ma amare, ma cwinywa  yom i kome’!—Acakki 3:1; Yubu 1:9; Matayo 3:17; 4:3.

14. (a) I yo ango ma Catan tiyo kwede ki dirone me kelo akalakala i cwiny dano i lok kom tim tyet? (b) Gin ango ma wabinyamone kombeddi?

¹⁴ I kare ni, Larac-ci pud tiyo ki diro macal ki maca me kelo akalakala i cwinywa wek pe wange rac pa tim tyet. Ma dong rac loyo aye ni en otyeko kelo akalakala i cwiny luye mogo dong. Man omiyo gucako penye ka ce ada tim tyet mogo raco. (2 Jo Korint 11:3) Waromo konyo jo ma kit man nining wek gulok tamgi? Ngo ma waromo timone wek diro pa Catan-ni pe oti i komwa? Me gamone, kong wanenu jami aryo ma Catan dong orubo woko ki tim tyet. Gin aye tim me galowang kacel ki lok me yotkom.

15. (a) Jo mapol ma gitye i lobe pa muni gineno tim tyet nining? (b)  Neno pa jo me lobo i kom tim tyet ogudo Lukricitayo mukene nining?

¹⁵ I lobe pa muni, timo tango, lok me ajwaka, tim tyet, ki mukene mapol ata giterogi calo gin me tuku. Cinema, bukke, yub mogo me Telebijon, ki tuko mogo ma tye i kompiuta gitye ka nyutu tim jokjok calo gin me yomcwiny ki ryeko ma pe wano dano. Cinema ki bukke mogo ma nongo kigoyo iye cal gigu mogo ma gitero ni ginyutu anyim pa dano pire odoko mit bot dano ma omiyo jo ma gimaro gucako kacokkegi. Dong nen ka maleng ni jogi gutyeko miyo tim man me nen calo gin ma pe rac. Tam man me tero tim tyet calo gin me tuko ni mono dong otyeko gudu Lukricitayo mogo? Tam pa jo mukene dong odwone woko. I yo ma nining? Me miyo labol acel, i kare ma Lakricitayo mo oneno cinema me tim tyet, en owacci, “aneno cinema meno, ento an pe atimo tim tyet.” Pingo tam ma kit meno rac?

16. Pingo rac mada me yero galowang ma cung i kom tim tyet?

 ¹⁶ Kadi bed apokapoka tye i kin neno tim tyet ki donyo iye, ento meno pe tyen lokke ni neno tim tyet pe rac. Pingo? Tam kong ni: Lok pa Lubanga cimo atir ni Catan nyo jogine pe gitye ki kero me ngeyo tamwa. * Pi meno, kit ma kitito con, me niang tamwa ki dok ngeyo ka ma gorowa tye iye i yo me cwiny, cwiny maraco magi kong gingiyo ticwa kacel ki kodi galowangwa ma wayero. Ka Lakricitayo mo maro cinema nyo bukke mogo ma cung i kom tim me ajwagi, timo tango, yido pa jok i kom dano, ci nongo en tye ka miyo ngec bot jogi. Man rom ma nongo en tye ka nyutigi ka ma gorone tye iye! Macalo adwogine, jogi magi gimedo lwenygi magwar i kom Lakricitayo meno kun gitiyo ki gorone ma en onyutu-ni naka wang ma gubwoyo en. Adada, jo mogo ma gudonyo i tim man me tyet tyet-ti mitigi otuge pi bedo ka nenone ki i jami me galowang.—Kwan Jo Galatia 6:7.

17. Diro ango ma Catan twero tic kwede me bwolo lutwo?

¹⁷ Catan pe tiyo ki mitiwa i lok me galowang keken en bene tiyo ki tamwa i lok me yotkom. I yo ma nining? Lakricitayo mo ma yotkome tiko balle medde ameda cwinye twero tur ka en wire i ot yat ci pe winyo alokaloka. (Marako 5:25, 26) Meno weko kare bedo kere bot Catan ki jogine me tic i kom dano meno. Jogi magi giromo temo Lakricitayo ma kome lit dok piny obwoye woko, me yenyo yo me cang ma nongo kubbe ki tim tyet ma obedo gin marac atika. (Icaya 1:13) Ka diro pa jogi magi otiyo, adwogine bedo balle pa wat pa latwo meno ki Lubanga. I yo ma nining?

18. Kit yo me cango two ango ma Lukricitayo myero gukwe lajwac, dok pingo?

 ¹⁸ Jehovah ciko jo ma gituro cikke ni: “Kadi bed wulega tyen mapol ata, pe abiwinyo legawu wacel.” (Icaya 1:15) Ada gire, pol kare wamito ni wagwokke ki i jami mogo ma weko pe kiwinyo legawa dok twero dwoko piny kony ma Jehovah miniwa—tutwalle ka two tye. (Jabuli 41:3) Pi meno, ka ce tye gin mo ma nyutu ni yo me cango two moni kubbe ki tim tyet, ci Lakricitayo me ada myero okwer lajwac. * (Matayo 6:13) Ka otimo meno, ci en bibedo ki cwak pa Jehovah.—Nen bok ma tye ni “ Man Mono Ada Obedo Tim Tyet?” i pot karatac 194.

19. (a) Larac-ci dong obwolo dano me ye lok ango madok i kom tekone? (b) Kodi lok ango ma wan Lukricitayo myero wagwokke iye?

¹⁹ Kadi bed ni dano ma gikwo i lobe pa Muni gineno teko pa Catan calo gin ma pe rac, ento i lobe mukene dok gineno mapat. Larac-ci otyeko bwolo jo mapol me ye ni tekone dit mada ma dok okato rwom me tekone woko. Jo mukene gikwo, gicamo, gitiyo, nyo ginino ki twon lworo madit i kom cwiny maraco magi. Lok mapol tye onya i kin piny i kom tic madongo  pa jogi. Lakodi lok ma kit man kiboko ma ka iwinyo ci iuru mada; ma inongo pire mit bot dano adada. Wan bene mono omyero wanywak i kubo kodi lok ma kit meno? Pe, lutic pa Lubanga pe gitimo gin ma kit meno pi tyen lok aryo madongo.

20. I yo ango ma ngat moni romo yweko pi goba pa Catan labongo ngeyone?

²⁰ Me acel, ka ngat moni kubo lok i kom tic pa jogi ki bokone bot dano, ci nongo en tye ka dongo miti pa Catan. Cakke nining? Lok pa Lubanga moko ni Catan twero timo tic mogo matego me aura, ki tungcel bene ciko ni en tiyo ki “lanyut mogo me goba” kacel ki “bwola maraco.” (2 Jo Tecalonika 2:9, 10) Kit macalo Catan obedo won goba-ni, en ngeyo kit me tic ki wi jo ma cwinygi  dwong i tim tyet ki kit me weko gin ye jami ma pe tye ada. Jo ma kit meno gitwero ye ki cwinygi ducu ni gineno dok giwinyo gin mo, dok bene giromo tito gin meno calo lok ada. I nge kare, lok meno kiwoto ki kwotone ki bedo ka kubo bokone kare ki kare. Ka ni Lakricitayo bene odony i boko lok goba ma kit meno, nongo en tye ka timo miti pa Larac-ci—“won goba.” Nongo en tye ka yweko pi goba pa Catan.—Jon 8:44; 2 Temceo 2:16.

21. Boko lokwa myero polle ojenge i kom gin ango?

²¹ Me aryone, kadi bed ni Lakricitayo moni gwok nyo i kare mukato angec onongo kubbe ki cwiny maraco, en pe myero obed ka boko jami magi teretere bot luye luwote. Pingo? Kicuko cwinywa ni: “Wanenu Yecu ma en aye Latel Wiwa i lok kom niye, en Ngat ma Ocobo niyewa kakare.” (Jo Ibru 12:2) Adada, wan omyero waketu cwinywa ducu i kom Kricito, ento pe i kom Catan. Omyero wange ni i kare ma Yecu pud tye i lobo, en pe obedo ka boko lok i kom cwiny maraco, kadi bed en onongo romo tito jami mapol ma Catan romo nyo pe romo timone. Ma ka meno, Yecu oketo tamme i tito kwena me Ker-ri. Dong, pi lubu lanen pa Yecu ki pa Lukwena, boko lokwa myero ojenge i kom “tic madito me twero pa Lubanga.”—Tic pa Lukwena 2:11; Luka 8:1; Jo Roma 1:11, 12.

22. I yo ma nining ma waromo medo kwede ‘yomcwiny i polo’?

²² Ada, Catan tiyo ki diro mapol mapat pat ma i kine tye iye tim tyet wek ebal watwa ki Jehovah. Ento, ka wakwero gin marac kun wamoko i timo gin maber, ci pe wabimiyo kare ki Larac-ci me bitowa wek wadony i tim tyet mapat pat. (Kwan Jo Epeco 4:27.) Tam kong ni “bibedo yomcwiny madit tutwal i polo” ka wamedde ki ‘[cung] matek i kom [diro] pa Larac-ci’ nio ka dong en peke!—Luka 15:7; Jo Epeco 6:11.