1, 2. Aaweni aakazanga lino antu yakuwatiziwa?

NDI cakuti mwaombela Yeova pa myaka iingi sana, mufwile muvwa malyasi ya luwatizyo aingi cuze yano yakalanda pa maukongano. Lelo, nanti mungazanwako ku malyasi ya luwatizyo aingi uli, mufwile mukazanga sana lyonsi lino mwalola yaaya atenzi pa vilimba vili pa nkoleelo yakatuka nu kuya umu kuwatiziwa. Apa nsita iiyo, antu aali mwiumba yakazanga wakwe cimwi, nu kutoota sana. Limwi namwe kwene mukazanga icakuti imulukusya na minsozi pa mulandu ni nsansa lino mukulola ukuti nayauze yapingulapo ukuombela Yeova. I cumicumi tukazanga wakwe cimwi ukulola antu yaayo!

² Swemo tukalolako sile antu anono yakuwatiziwa cila-mwaka, lelo angeli yene yakalola antu aingi sana. Uzye mutanga muzumile ukuti ‘mwiyulu mukaya insansa izingi’ lino angeli yakulola kuno antu nyanya yakutandika ukuombela Yeova cila-mulungu? (Luka 15:7, 10) Tutanga tutwisike nu kutwisika ukuti angeli yakazanga cuze lino yakulola vino aomvi yakwe Leza yakuvula!—Hagai 2:7.

3. U mulandu ci uno Satana akalulumbila ‘wakwe cisama wino akung’anza,’ nupya akalondesya ukucita cani?

³ Lelo nanti caya vii, kwaya angeli aakasoka sana lino antu yakuwatiziwa. Satana ni viwa vyakwe yene yakasoka sana  ndi yakulola antu aingi wakwe cimwi yakukana ukucitako ivintu vya muno nsi iipe. Yakasoka vivyo pano Satana walanzile ukuti antunze yasiombela sile Yeova pa mulandu wa kuti yamutemwa, nu kuti kusi umuntu aangatwalilila uwacumi ndi weziwa icipisye. (Welengini Yobo 2:4, 5.) Lyonsi lino umuntu wapingulapo ukuipeela kuli Yeova, ala Satana wasinilwa ukuti u waufi. Fwandi cila-mulungu Satana akazewana sana ndi walola vino antu aingi cuze yakumutaluka. Fwandi ali cino Baibo ikati wene ‘akalulumba nu kung’anza wakwe cisama wino akulunga umwi uwakuti alye’! (1 Petulo 5:8) Satana wii, uwaya wakwe “cisama,” akalondesya ukutononela ucuza witu na Leza.—Masamu 7:1, 2; 2 Timoti 3:12.

4, 5. (a) U mu nzila ci ziili muno Yeova wapokela Satana amaka? (b) Uzye Umwina Klistu angataila ukuti angakwanisya ukucita cani?

 ⁴ Nanti cakuti mulwani witu wii wakalipisya, tutalinzile ukumutiina sana. U mulandu ci? Pano Yeova wapoka “cisama” wiya amaka umu nzila ziili. Uzye iinzila ci zizyo? Iyakutandikilako i yakuti, Yeova wasoowile ukuti kulaya “iumba likulu cuze” ilya Ina Klistu acumi aalapusuka umu “ucuzi ukulu cuze.” (Umbwilo 7:9, 14) Vyonsi vino Yeova walaya, ala vilafikiliziwa. Fwandi na Satana kwene afwile wamanya ukuti atalakwanisya ukonona antu yakwe Leza yonsi pamwi.

⁵ Inzila yakwe ciili tungaimanya ndi tuvwa icisinka cimwi cino umuomvi wakwe Leza uwaliko mpiti walanzile. Kasema Azaliya wanenyile Umwene Asa ukuti: ‘Yeova ali namwe cikulu sile mwamutontela.’ (2 Milandu 15:2; welengini 1 Kolinto 10:13.) Amalyasi aingi aakalanda pa yantu aalandwa muli Baibo, yakalangilila ukuti lyonsi kwene Satana wavilwanga ukucimvya aomvi yakwe Leza aatwalililanga ukupalamila kuli Leza. (Ayebulai 11:4-40) Na ndakai kwene umuntu wensi wino akatwalilila ukupalamila kuli Leza, angakwanisya ukukaanya Ciwa nanti sile ukumucimvya. Pano na Baibo ikati: “Mwakanya Ciwa, nawe alutuka kufuma kunomuli.”—Yakobo 4:7.

6. U mu nzila ci muno Satana akalwisizya Umwina Klistu wenga na wenga?

⁶ Satana atanga acimvye, lelo swe yantu wenga na wenga ndi cakuti twailekelezya, angatucimvya. Satana wamanya ukuti angatucimvya ndi cakuti watulenga ukutaluka kuli Yeova. Uzye u mu nzila ci muno akacitila vivyo? Akatuzanza, ukutulwisya wenga na wenga, alino nu kuomvya imicenjelo. Lekini tusambilile pa nzila zii zino Satana akaomvya.

7. U mulandu ci uno Satana akazanzila antu yakwe Yeova ndakai?

⁷ Kutuzanza. Mutumwa Yoane walemvile ati: “Insi yonsi ili pisika lya utesi wa Mwipe.” (1 Yoane 5:19) Amazwi  yaayo yakacelula Aina Klistu yacumi yonsi. Ndakai Satana wakwanisya mpiti ukucimvya antu aingi sana asiuvwila Leza, fwandi akalondesya ukuzanza yaayo aamukaana—kulikuti antu yakwe Yeova. (Mika 4:1; Yoane 15:19; Umbwilo 12:12, 17) Waya ni cipyu sana pano wamanya ukuti wasyala sile na kasita akanono. Fwandi lyene wacizyapo ukuzanza antu. Ndakai akatuzanza ukulutapo pakuti sile atononele ucuza witu na Yeova.

8. Uzye Paulo walozizye mwi lino walanzile ukuti “tukalwisya” imipasi ya nkota?

⁸ Kutulwisya wenga na wenga. Mutumwa Paulo wacelwile Aina Klistu ukuti: “Tukulwisya . . . maka ya mipasi yankota iya mulwelele.” (Efeso 6:12) U mulandu ci uno Paulo waomvizye izwi lyakuti ‘kulwisya’? Pano likapiliula ukuti ulwi uwo u wakulwa nu mulwani wino ali apiipi sana. Fwandi lino Paulo waomvizye izwi lilyo, walozizye umu kuti swensi kwene cila-muntu tukalwisyanya ni mipasi iipe. Nampo nga kuno tukaikala antu yaazumila sana mu mipasi nanti foo, icisinka i cakuti tutafwile ukwilila ukuti liilikwene lino twaipeezile kuli Yeova, twatandiike ukulwisya. Umwina Klistu wensi ndi waipeela sile kuli Leza, ala wingila umu ulwi uno atanga akane. Fwandi ali cino Paulo wakonkomizye sana Aina Klistu amu Efeso ukuti yaye ‘azyansye’ nu kuya “aiteyanye”!—Efeso 6:11, 13, 14.

9. (a) U mulandu ci uno Satana ni viwa vyakwe yakaomvezya iviteyo vipusane-pusane? (b) I cani cino Satana akalondela ukuti avulunganye amelenganyo itu, nupya tungacita uli pakuti tumucimvye? (Lolini kambokosi  apifwa 192-193.) (c) I citeyo ci cino tumasambililapo?

⁹ Kuomvya imicenjelo. Paulo walanzile sana ukuti Aina Klistu yalinzile ukuzyansya uku “citeyo cakwe Ciwa.” (Efeso 6:11) Pa kulanda ukuti iciteyo, Paulo atalozizye umu kuti caya sile conga. Iviwa vikaomvya imicenjelo iingi pakuti vicimvye wino vikulonda. Kwayako antu yamwi akuti yakwanisye ukuzyansya iciteyo cimwi cakwe Ciwa, lelo yavizilwe lino Satana waomvizye umucenjelo uze. Acino fwandi Satana  ni viwa vyakwe yakalolekesya vino umuntu umwi akacita ivintu pakuti iyalola pano watontela. Lyene cico kwene cino swe yantu twatontamo acino yakaomvya pakuti cangupale ukutononela ucuza witu na Yeova. Lelo usuma u wakuti tungakwanisya ukumanya imicenjelo ino Ciwa akaomvya, pano Baibo yatulondolwela ningo. (2 Kolinto 2:11) Umu cipande cimwi, umwibuku kwene lii, twasambilile apa nzila zimwi zino Satana angaomvya wakwe ukutulyombeleka ukuti twalondesya ivyuma ni vikwatwa, ukuya ni vyuza viipe, alino nu upulumusi. Lekini lyene tusambilile pa citeyo nacuze cino Satana akaomvya—ni cintu cico, u kutaila imipasi.

10. (a) Uzye ukutaila imipasi kuli kutuuli? (b) Uzye Yeova akalola uli ukutaila imipasi, nga mwemo mukakulola uli?

¹⁰ Umuntu nga akucita ivya mipasi, ala akuuvwana ni viwa, nanti mipasi yankota. Kusapoola, malele, ulozi, nu kulenga uwazwilizyo uku yafwe, iinzila zimwi-zimwi zya kutaililamo imipasi. Twamanya ningo ukuti Yeova “wapata” ukutaila imipasi. (Malango 18:10-12; Umbwilo 21:8) Swensi kwene tufwile ‘kupata iviipe vyonsi,’ fwandi citanga ciye i camano ukuuvwana ni viwa. (Loma 12:9) I cumicumi ukuuvwana ni viwa ala umuntu akusaalula Yeova!

11. U mulandu ci uno Satana angazangila ndi cakuti watulyombeleka twatandika ukutaila imipasi? Langililini.

¹¹ Lelo pa mulandu wakuti ukutaila imipasi ala ukupondokela Yeova, acino Satana wakomelapo ukuti nafwe twacita vivyo kwene. Lyonsi lino umwi watandika ukutaila imipasi, ala Satana wacimvya. I cani cino twalandila vivyo? Mutale mwelenganye pali cii: Ndi cakuti umusilika umwi yamulyombeleka ukupondokela iumba lyakwe nu kutandika ukutungilila alwani, mukalamba wa yasilika alwani angazanga sana. Limwi angimika nu musilika wiyo cipondoka  apa nkoleelo kuti yamulumbanye, pakuti umukalamba wa yasilika ukwafumile umusilika wiya auvwe insonyi. Vivyo kwene avino cikaya nu ku Mwina Klistu ndi watandika ukutaila imipasi, pano ala wapondokela sile Yeova uku mufulo nu kutandika ukutungululwa na Satana. Uzye mutanga muzumile ukuti Satana afwile akazanga sana ndi wacimvya vivyo? Uzye nafwe tungatemwa ukuti tuleke Satana aliwe acimvye? Awe, tutanga twezye! Swemo asi sweswe ya cipondoka.

12. Iinzila ci ino Satana akaomvya pakuti atulyombeleka ukuti twataila imipasi?

¹² Ndi cakuti twapata ukutaila imipasi, ale Satana atalakwanisya ukutucimvya ukuomvya inzila iiyo. Fwandi akamanya ukuti pa kutucimvya, suka watala wavulunganya amelenganyo itu. Uzye akacita uli? Akalondesya ukuvulunganya Aina Klistu icakuti iyatandika ukwelenganya ukuti ‘iviipe, i visuma, alino ivisuma avino iyacita ukuya iviipe.’ (Ezaya 5:20) Lyene pa kucita vivyo, Satana akaomvya inzila imwi ino waomvya pa myaka iingi—inzila iiyo, u kuuzya mauzyo pakuti umwi atandika ukutwisika.

13. U mu nzila ci muno Satana waomvya mauzyo ku kulenga yamwi ukutandika ukutwisika?

¹³ Lolini vino Satana waomvizye mauzyo pa kulwisya yamwi aaliko mpiti. Umu calo ca Edeni uzizye Eva ati: “Uzye icacumi Leza wamuinda ukulya iviseekwa vyaku miti yonsi yamu calo?” Lyene umu manda yakwe Yobo, lino angeli yakolongine pamwi, Satana uzizye ati: “Uzye lelo tungati pataya cimwi icalenga kuti [Yobo wiyo] aye vivyo?” Nalino Yesu watandike umulimo wakwe uwa kusimikila, Satana wanenyile Klistu ati: “Ndi wewe Mwana wakwe Leza, nena mawe yaa yaye mukate.” Nomba mutale mwelenganye vino wacisile kuli Yesu, Satana wiyo walondanga ukusaalula amazwi yano Yeova kwene walanzile ala papita sile imilungu 6, aakuti:  “Wii Umwanane mukundwe, munoli nkuzanga cuze”!—Utandiko 3:1; Yobo 1:9; Mateo 3:17; 4:3.

14. (a) Uzye Satana akacita uli pakuti alenge antu ukutandika ukutwisika ndi cakuti ukutaila imipasi kwaipa? (b) Uzye lyene i vyani vino tumasambililapo?

¹⁴ Na ndakai kwene Satana akaomvya mauzyo pakuti antu yaatwisika ndi cakuti ukutaila imipasi kwaipa. Ica ulanda i cakuti wakwanisya ukulenga antu aingi ukutandika ukutwisika. Yakatandika ukutwisika ndi cakuti ivintu vimwi ivya mipasi vyaipa umu cumi. (2 Kolinto 11:3) Uzye tungavwa uli antu yaayo ukutandika ukwelenganya ningo? Uzye tungacita uli pakuti tusininkizye ukuti tutacimviwe ni viteyo vyakwe Satana? Pa kwasuka icuzyo cico, lekini tulande pa vintu viili vino Satana wakowezya ni vintu vya mipasi ipe. Kulikuti ivyakutuzanzya alino nu kusakamala umi.

15. (a) Uzye antu aingi uku mpanga zya ku Ulaya na America yakaelenganya uli pa vya mipasi? (b) Uzye Aina Klistu yamwi yatandika uli ukwelenganya wa yantu amu nsi pa vya mipasi?

¹⁵ Umu mpanga zya ku Ulaya nu ku America, antu yakalola ukutaila imipasi nanti ivya wanga ngati i vyakutusesya. Mu mafilimu, mabuku, vino yakatambisya pa TV, nanti mu vyangalo vya pa kompyuta, yakaikamo ivya mipasi kwene iiyo ukuti vyayazanzya, ukwaula kwelenganyapo nu kuti vitaazipa foo. Ndakai antu aingi cuze yaatemwa sana mafilimu na mabuku muno yakalangizya ivya mipasi. I cumicumi iviwa vyakwanisya ukulenga ukuti antu yalola ivya mipasi iipe ngati vyaya sile ningo. Uzye amelenganyo yaa, yaaya nu ku Ina Klistu? Yamwi yaatandika ukwelenganya vivyo kwene. Uzye u mu nzila ci? Uvwini ivyacitike, Umwina Klistu umwi lino watamvile filimu umwali ivya mipasi, walanzile ati, “Nemo natamvile filimu wiya, nomba ntatandike ukutaila imipasi.” U mulandu ci uno amelenganyo ya musango uwo yaipila?

16. U mulandu ci uno cayela uzanzo ukusoolola ivyakutuzanzya umwaya ivya mipasi?

 ¹⁶ Kwene ukutaila imipasi kwapusana nu kutamba ivya mipasi, nomba cisikupiliula ukuti ukutamba ivya mipasi kwaya sile ningo. I cani cino twalandila vivyo? Elenganyini pali cii: Baibo ikati Satana ni viwa vyakwe yatakwata maka ya kumanya vino tukaelenganya. * Fwandi, wakwe vino itwalanda papela, imipasi yankota pakuti imanye vino tukaelenganya, nu kumanya muno twatonta, ikatala ilolekesya vino tukacita ivintu—kumwi na vino tukasoolola ivyakutuzanzya. Ndi cakuti ivicitwa vya muntu vikulangilila ukuti watemwa sana mafilimu na mabuku umwaya ivya mipasi, ivya malele, ivya ngulu, nanti vyuze, ala akunena iviwa ivintu ivyaya umu mwenzo wakwe. Ala cili kwati akuvinena muno wene watonta! Lyene iviwa navyo alino vikakomapo ukulwisya Umwina Klistu wiyo pakuti viomvye cico kwene cino watontamo cino vyativilola, mpaka sile vimucimvye. Nupya, antu yamwi akuti yatandike ukutemwa ivya mipasi pa mulandu na vino yatambanga, yasuka yatandika ukutaila imipasi.—Welengini Galatiya 6:7.

17. Uzye Satana angaomvya iciteyo ci pa kucimvya alwale?

¹⁷ Satana asiomvya sile ukutemwa ivyakutuzanzya pa kutulwisya, lelo akaomvya na vino tukalondesya ukusakamala umi. Uzye akacita uli vivyo? Umwina Klistu angaya nu ulanda sana nupya angatoovoka ndi cakuti akalwalilila nupya akaya uku vipatala nomba asipola. (Mako 5:25, 26) Lyene icintu cico cingalenga Satana ni viwa vyakwe ukuzana apakumucimvizya. Satana ni viwa vyakwe yamanya ukuti Izwi Lyakwe Leza likati: “Mutasaapola nanti ukucita vya ulozi.” (Aina Levi 19:26) Lyene pa kulenga Umwina Klistu ukutama  isunde lilyo, iviwa vingatunka umulwale wiyo ukutandika ukulonda yasing’anga nanti ukulonda imilembo iyayamo ivya malele nanti ukutaila imipasi. Ndi cakuti iciteyo cico ica viwa caomba, ala umulwale kwene wiyo amatoovoka muli ucuza na Yeova. Uzye angatoovoka umu nzila ci?

18. I mipozezye ci ni milembo ino Umwina Klistu alinzile ukusenkako, nupya u mulandu ci?

¹⁸ Yeova akasoka yaayo aakatama masunde yakwe ati: “Ndi umwi akakana ukuvwa isunde, ni pepo lyakwe kwene lyapatwa.” (Mapinda 28:9) Fwemo lyonsi sile tukalonda ukusenka uku vintu vyonsi ivingalenga ukuti mapepo itu yapatwe nu kulenga kuti Yeova ate ukutwavwa—sana-sana lino tukulwala. (Masamu 41:3) Fwandi nga kuli icikulangilila ukuti imipozezye imwi nanti imilembo imwi ilimo ivya mipasi, Umwina Klistu alinzile ukusenkako. (Mateo 6:13) Ukucita vivyo, kulalenga akataile sana ukuti Yeova alaamusakamala.—Lolini kambokosi akakuti  “Uzye Ukucita Vii U Kutaila Imipasi?” akali apifwa 194.

19. (a) Uzye Ciwa wasomba antu aingi ukuti yalola kwati wakwata amaka ya musango ci? (b) A malyasi ci yano Aina Klistu yacumi yakasenkako?

¹⁹ Antu aku mpanga zya ku Ulaya nu ku America, yene yakaelenganya ukuti ivya mipasi i vyakuyasesya sile, lelo uku mpanga zyuze kwene vino yakaelenganya vyapusana.  Satana wasomba antu aingi cakuti yakalola kwati wakwata sana maka. Antu yamwi yakatiina sana imipasi icakuti na pa kulya, pa kuomba, na pa kulaala yakaaya sile ntete-ntete. Kwaya malyasi aingi aakalanda pali vino iviwa vyakwatisya maka. Malyasi yaayo yakayalanda ningo sana kwati i vyacumi; na cii cikalenga aingi ukulondesya ukukutikako. Uzye nafwe tufwile ukusimika malyasi ya musango uwo? Awe, aomvi yakwe Leza yasicita vivyo pa mulandu ni vintu viili ivicindame vino tumasambililapo.

20. U mu nzila ci muno umwi angaasalanganyizizya usomvi wakwe Satana ukwaula ukumanya?

²⁰ Icakutandikilako, ndi cakuti umuntu akusimika malyasi pali vino iviwa vikacita, ala akutungilila vino Satana akalonda. Uzye twalozya mwi? Baibo ikalanda ukuti Satana wakwata amaka ya kucita ivintu ivikulu, lelo ikatunena nu kuti akaomvya “vizungusyo vyaufi” nu ‘usomvi.’ (2 Tesalonika 2:9, 10) Satana ali musomvi mukulu, fwandi wamanya  ivya kucita pa kusomba antu aatemwa ivya mipasi, ni vya kucita pa kuyalenga ukuzumila ivisi-vyacumi. Antu yaayo limwi yangasininkizya ukuti yaaweni nu kuvwa ivintu vimwi nu kusimika ivyayacitikiile ngati i vyacumi. Lino pakupita manda, malyasi yaayo yakakula pa mulandu nu kuyalanda na antu aingi. Ndi Umwina Klistu akusimika malyasi yaayo, ala akucita ukulonda kwakwe Ciwa—wino ‘ali katandika wa ntumpu.’ Cumi kwene ala akusalanganya melenganyo yaufi yakwe Satana.—Yoane 8:44; 2 Timoti 2:16.

21. I vyani vino tufwile ukulandapo sana lyonsi?

²¹ Cakwe ciili, nanti cakuti umwi camucitikiilepo ukuti waweni imipasi, atafwile ukulasimika lyonsi pa vintu vivyo kuli ya kapepa yauze kwati vino akulanda i vya kusekesya. U mulandu ci? Baibo ikatunena vii: “Lekini twike manso pali Yesu, wino utailo witu wimililapo kufuma kukutandika kufika nu ku mpela.” (Ayebulai 12:2) Tufwile ukusumba mano pali Yesu, asi pali Satana foo. Tulinzile ukwiusya ukuti lino Yesu wali pano nsi, atasimikilanga asambi yakwe amalyasi pali vino iviwa vyaya pakuti yazunguka nanti cakuti wamanyile ivingi pali vino Satana angacita na vino atanga acite. Lelo Yesu wisile amano ukwi landwe lya Wene. Fwandi, vino tukalonda ukukolanya Yesu na atumwa yakwe, ivintu vino tufwile ukulandapo sana i “vintu vikulu vino Leza wacita.”—Milimo 2:11; Luka 8:1; Loma 1:11, 12.

22. Uzye tungacita uli pakuti twa-azwilizyako ukulenga ukwiyulu kwaya insansa izingi?

²² I cacumi ukuti Satana akaomvya iviteyo vipusane-pusane, wakwe ukutaila imipasi, pakuti atononele ucuza witu na Yeova. Lelo, ndi cakuti twapata iviipe, nu kutemwa ivisuma, Ciwa atalakwanisya ukututonsya icakuti tukatandike nu kutaila imipasi. (Welengini Efeso 4:27.) Mutale mwelenganye vino ‘kulaya insansa izingi ukwiyulu’ ndi twatwalilila ‘ukuzyansya uku viteyo vyakwe Ciwa’ kufikila nalino atalayapo!—Luka 15:7; Efeso 6:11.