Skip to content

Skip to table of contents

VEVEHEAGA 16

Totoko e Tiapolo mo e Tau Lagatau Haana

Totoko e Tiapolo mo e Tau Lagatau Haana

“Kia totoko atu a mutolu ke he tiapolo, ti hola kehe ai a ia.”​—IAKOPO 4:7.

1, 2. Ko hai kua fiafia lahi he tau magaaho he papatisoaga?

KAEKE kua leva e fekafekau haau ki a Iehova, ti liga kua loga e lauga papatiso haau ne kua fanogonogo ki ai, he tau toloaga mo e tau fonoaga ha tautolu. Ka e pete he lagaloga e fakalataha atu a koe ke he tau fakaholoaga ia, liga logona e koe e fiafia lahi he tau magaaho oti ne kitia a lautolu ne nonofo i mua ka tutū mo e tauteute ke papatiso. He magaaho taha ia, kua fiafia lahi a lautolu oti i ai, ti patipati fakalahi. Liga hihina e tau mata haau he onoono ke he tau fakahelehele nei ne kaufakalataha mo Iehova. Kua fiafia mooli a tautolu he tau magaaho pihia!

2 Ha kua gahoa e tau magaaho he tau ne kitekite atu a tautolu ke he tau papatisoaga he matakavi ha tautolu, ka ko e tau agelu kua kitia tumau e lautolu e tau papatisoaga. Maeke nakai ia koe ke manamanatu kua “ha he lagi e fiafia,” he kitia e lautolu e tau matakainaga ne totou afe he lalolagi katoa ne lafi ke he fakatokatokaaga ha Iehova he tau faahi tapu takitaha? (Luka 15:7, 10) Nakai noa kua olioli e tau agelu ke kitia e tupu lahi nei!​​—Hakai 2:7.

KO E TIAPOLO “KUA FAIFANO A IA TUGA NE LEONA TAGI”

3. Ko e ha a Satani “kua faifano a ia tuga ne leona tagi,” ti ko e heigoa haana ne manako ke taute?

3 He taha faahi, kua fai mena momoui fakaagaaga ne onoono ti ita lahi ke he tau papatisoaga ia. Ki a Satani mo e tau temoni, ko e mena vihiatia lahi ke kitia e afe mo e afe ne fuluhi e tau tua ke he lalolagi matahavala nei. Ha ko e mena vagahau fakatokoluga a Satani, kua nakai fai tagata ke fekafekau ki a Iehova mai he loto fakaalofa mooli, ti nakai fai ka tumau e mahani fakamooli ka fehagai mo e kamatamata lahi. (Totou Iopu 2:4, 5.) He tau magaaho takitaha ne omoomoi e tagata ke tukulele haana moui ki a Iehova, ne fakakite kua hepe a Satani. Ti tuga kua laga totou afe e tāpati ke he tau mata ha Satani he tau faahi tapu takitaha he tau. Nakai ofo ai “kua faifano a ia tuga ne leona tagi, kua kumi kia falu ke faiola ai e ia”! (1 Peteru 5:8) Kua manako lahi e “leona” nei ke kai fakaagaaga a tautolu, ti hokotia a tautolu ke moumou po ke tiaki e fakafetuiaga mo e Atua.​​—Salamo 7:1, 2; 2 Timoteo 3:12.

He tau magaaho oti ka fai tagata ne tukulele e moui ki a Iehova ti papatiso, kua fakakite kua hepe a Satani

4, 5. (a) Ko e heigoa e ua e puhala aoga ne taofi e Iehova e fakaohoohoaga ha Satani? (e) Ko e heigoa e fakamafanaaga kua moua he Kerisiano mooli?

4 Pete kua fehagai a tautolu mo e fī favale lahi, kua nakai lata ia tautolu ke molea e matakutaku. Ko e ha ne nakai pihia? Ha kua ua e puhala aoga ne taofi e Iehova e “leona tagi.” Ko e heigoa e tau puhala ia? Fakamua, kua talahau mai tuai e Iehova “ko e moto tagata tokologa” he tau Kerisiano mooli to hao mai he “matematekelea lahi” hane tata mai. (Fakakiteaga 7:9, 14) Kua fakamooli tumau e tau perofetaaga he Atua. Ko e mena ia, kua lata foki ia Satani ke iloa kua nakai maeke a ia ke fakahehē e tau tagata oti he Atua.

5 Ke uaaki, ne fakakite mai he talahauaga he taha tagata ne tua fakamooli ke he Atua he vahā fakamua. Ko e perofeta ko Asaraia ne tala age ke he Patuiki ko Asa: “Ha ha ia mutolu a Iehova, ka ha ha ia ia a mutolu.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 15:2; totou 1 Korinito 10:13.) Ne loga lahi e tau fakamauaga tala mai he vahā fakamua, ne fakakite kua kaumahala tumau a Satani ke faiola ke he tau fekafekau he Atua ne fakatumau ke fakatata ke he Atua. (Heperu 11:4-40) He vahā nei ko e Kerisiano ne fakatata tumau ke he Atua to maeke a ia ke totoko atu ke he Tiapolo ti kautū ai. Mooli ai, kua fakamafana mai he Kupu he Atua ki a tautolu: “Kia totoko atu a mutolu ke he tiapolo, ti hola kehe ai a ia ia mutolu.”​​—Iakopo 4:7.

‘KUA TAU A TAUTOLU MO E TAU AGAGA KELEA’

6. Tau fēfē a Satani ke he tau Kerisiano takitokotaha?

6 To nakai fakaai a Satani ke kautū he tau, ka e maeke a ia ke fakahehē a tautolu ka nakai mataala a tautolu. Iloa e Satani na maeke a ia ke faiola ki a tautolu, ka fakalolelole e ia e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova. Ko e tau puhala fe kua lali a Satani ke taute e mena nei? He totoko fakamalolō, fakatagata, mo e taute lagatau ki a tautolu. O mai la ke fakatutala ke he tau lagatau nei ha Satani.

7. Ko e ha a Satani ne ekefakakelea lahi e tau tagata ha Iehova?

7 Tau ekefakakelea lalahi. Ne talahau he aposetolo ko Ioane: “Ko e lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea.” (1 Ioane 5:19) Ko e tau kupu ia kua hataki ke he tau Kerisiano mooli oti. Ha kua fitā a Satani he fakahehē e tau tagata mahani kelea he lalolagi katoa, to hagaaki a ia mogonei ke favale lahi mahaki ke he tau tagata kua nakai kaufakalataha mo ia​​—ko e tau tagata ha Iehova. (Mika 4:1; Ioane 15:19; Fakakiteaga 12:12, 17) Kua ita lahi a ia he iloa kua tote lahi haana vahā. Ti kua au atu e favale haana. He magaaho nei, kua fehagai a tautolu mo e ita lahi fakahiku mo e moumouaga haana.

8. Ko e heigoa e kakano he aposetolo ko Paulo ne pehē kua “tau” a tautolu ke he tau agaaga kelea?

8 Taufetului fakatagata. Hataki mai he aposetolo ko Paulo ke he tau matakainaga Kerisiano: “Ha ko e mena nakai tau a tautolu ke he tau tagata, ka ko e . . . tau agaga kelea ke he tau mena ha he lagi.” (Efeso 6:12) Ko e kupu Heleni ne fakaliliu “tau” kua kakano ko e “taufetului,” ti fakakite mai ko e latau nei kua fakafeao e tau fī mo e taufetului. Ne fakaaoga e Paulo e kupu ia ke peehi mai kua igatia a tautolu mo e tau ke he tau agaaga kelea. Pete kua nonofo a tautolu he motu ne talitonu lahi ke he tau agaaga kelea po ke nakai, kia manatu tumau ko e magaaho ne tukulele e tau momoui ha tautolu ki a Iehova, kua huhū atu a tautolu ke taufetului mo Satani. Ha kua tukulele e tau momoui he tau Kerisiano, kua putoia a lautolu takitokotaha ke he taufetului nei. Ko e kakano ia ati kitia e Paulo kua latatonu ke fakamalolō e tau Kerisiano i Efeso ke tutū tumau!​​—Efeso 6:11, 13, 14.

9. (a) Ko e ha ne fakaaoga e Satani mo e tau temoni e “tau lagatau” kehekehe? (e) Ko e ha ne lali a Satani ke fakakelea e tau manamanatuaga ha tautolu, ti totoko fēfē e tautolu e tau lagatau haana? (Kikite e puha “ Kia Mataala ke he Tau Lagatau ha Satani!”) (i) Ko e heigoa e lagatau fakavaia ka kumikumi a tautolu ki ai mogonei?

9 Tau lagatau fakavaia. Ne fakamafana e Paulo ke he tau Kerisiano ke tutū tumau he totoko atu ke he “tau lagatau” ha Satani. (Efeso 6:11) Mailoga kua hagaao a Paulo ke he loga e lagatau. Ti nakai taha ni e lagatau ne fakaaoga he tau agaaga kelea, ka e kehekehe e tau lagatau ha lautolu ne fakaaoga​​—ha kua fai kakano pauaki. He falu magaaho, ko e falu matakainaga ne tumauokafua ke he taha kamatamata, ka e kaumahala he fehagai mo e taha kamatamata foki. Ko e Tiapolo mo e tau temoni ne onoono fakamakutu ke he tau mahani ha tautolu takitokotaha ke kitia e tau mena ne lolelole ai a tautolu. Ti fakaaoga mogoia e lautolu e tuaga lolelole fakaagaaga ia ha tautolu. Ka e fakaaue ha kua maeke ia tautolu ke mailoga e tau lagatau loga he Tiapolo, ha kua fitā he fakakite mai he Tohi Tapu. (2 Korinito 2:11) He kamataaga he tohi nei, ne kumikumi a tautolu ke he tau lagatau ne fakaohooho ke he muhukoloa, tau lafiaga kelea, mo e mahani feuaki. Ka e o mai la a tautolu mogonei ke kumikumi foki ke he taha he tau lagatau fakavaia ha Satani​​—ko e gahua taulatua.

TAU GAHUA TAULATUA—KO E AFOKAU

10. (a) Ko e heigoa e gahua taulatua? (e) Fēfē e onoonoaga ha Iehova ke he gahua taulatua, mo e fēfē e onoonoaga haau ki ai?

10 He taute e tau gahua taulatua, po ke fakatemoni, kua fehagai pauaki e tagata pihia mo e tau agaaga kelea. Ko e talahau tuai fakataulatua, taute mana, kaiaalu, mo e kumi atu ke he tau tagata mamate ko e falu gahua taulatua a ia. Kua fitā he iloa e tautolu oti, ko e “tau mena fakalialia” ki a Iehova e gahua taulatua. (Teutaronome 18:10-12; Fakakiteaga 21:8) Ha kua latatonu foki ia tautolu ke “fakavihia e tau mena kelea,” ko e mena fakalialia kaeke kua kumi pauaki e tautolu ke lafi mo e tau agaaga kelea. (Roma 12:9) Ko e afokau kelea muitui pauaki a ia ke he ha tautolu a Matua he lagi ko Iehova!

11. Ko e ha ko e palepale lahi mahaki ma Satani ka fakaohooho e ia a tautolu ke talia e tau mena taulatua? Talahau e fakatai.

11 Kua kelea muitui pauaki ki a Iehova ke fakataitai e tau mena fakataulatua, ka ko Satani kua fakamakamaka a ia ke putoia e falu ha tautolu he tau mena ia. He tau magaaho takitaha ne fakaohooho e Satani e Kerisiano ti talia e ia e tau mena fakatemoni, kua kautū a Satani. Ko e ha? Manamanatu la ke he fakatataiaga nei: Ka talia he kautau ke tiaki mo e afokau ke he matakau haana ti fina atu ke kau mo e tau fī, to fiafia lahi e takitaki kautau he tau fī. Liga fakakitekite foki e ia e tagata afokau nei ke tuga ko e palepale, mo e vā ke he takitaki kau fakamua he kautau ia. Pihia foki ka talia he Kerisiano e tau mena taulatua, to makai mo e tiaki pauaki e ia a Iehova ti tuku a ia ni ki lalo hifo he takitakiaga ha Satani. Manamanatu la ke he fiafia lahi ha Satani ke fakakitekite e tagata nei ke tuga ko e palepale he tau! To fai nakai ia tautolu ne manako ke age e palepale pihia ke he Tiapolo? Nakai fai! Ai ko e tau tagata afokau a tautolu.

TALAHAU E TAU HŪHŪ KE FAKATUPU E FAKAUAUA

12. Ko e heigoa e puhala kua fakaaoga e Satani ke fakahehē aki e onoonoaga ha tautolu ke he tau mena taulatua?

12 Ka fakatumau a tautolu ke fakavihiatia e tau mena taulatua, to nakai kautū a Satani he fakaohooho a tautolu ki ai. Ti mailoga e ia, kua lata ni a ia ke hiki e puhala manamanatu ha tautolu. He taute fēfē? To kumi puhala a ia ke fakauaua e tau Kerisiano ti hokotia e falu ke manamanatu “ko e mitaki e mena kelea, ka e kelea e mena mitaki.” (Isaia 5:20) Ke taute pihia, ne fakaaoga e Satani e taha he tau puhala haana ne lauia mitaki he fakaaoga​​—talahau e ia e tau hūhū ke fakatupu e fakauaua.

13. Fakaaoga fēfē e Satani e lagatau ke talahau e tau hūhū ne fakatupu e fakauaua?

13 Mailoga la e puhala ne fakaaoga e Satani e lagatau ia he vahā fakamua. I Etena, ne hūhū e ia ki a Eva: “Ko e moli kia kua pehe mai e Atua, aua neke kai e mua ke he tau akau oti he kaina?” He vahā ha Iopu he fakalataha e tau agelu i luga he lagi, ne hūhū e Satani e hūhū: “Kua matakutaku noa kia a Iopu ke he Atua?” Mo e magaaho ne kamata a Iesu ke fekafekau he lalolagi, ne paleko a Satani ki a Iesu he pehē: “Kaeke ko e Tama he Atua a koe, ati tala age a ke he tau maka ē ke faliu mo tau areto.” Manamanatu la​​—he tuaga ha Iesu, ne paleko foki e Satani e tau kupu ha Iehova ne talahau he kavi ke he ono e faahi tapu ne mole laia: “Ko e haku a tama fakahele hanā, kua fiafia na au kia ia.”​​—Kenese 3:1; Iopu 1:9; Mataio 3:17; 4:3.

14. (a) Fakaaoga fēfē e Satani e lagatau haana ke fakatupu e fakauaua ke he tau mena taulatua? (e) Ko e heigoa ha tautolu ka kumikumi ki ai mogonei?

14 He vahā nei, kua fakaaoga he Tiapolo e lagatau pihia foki he lali ke fakatupu e fakauaua he tau tagata ke he kelea muitui he gahua taulatua. Momoko ai, ha kua kautū a ia he taute e falu matakainaga ke fakauaua. Ne kamata a lautolu ia ke hūhū toko, na kelea muitui mooli kia e falu mena fakataulatua. (2 Korinito 11:3) Maeke fēfē ia tautolu ke lagomatai a lautolu ia ke hiki e tau manamanatuaga? Ko e heigoa ha tautolu ka taute ke nakai kautū e lagatau ne fakaohooho mai e Satani? Ke moua e tali, o mai la ke kumikumi ke he ua e tuaga he moui ne takiva fakagalogalo e Satani aki e tau mena taulatua. Ko e tau mena ia, ko e tau fakafiafiaaga mo e leveki ke he malolō tino.

FAKAAOGA E TAU MANAKO HA TAUTOLU KE FAKAHEHĒ

15. (a) Fēfē e onoonoaga he tokologa he tau tagata he Faahi Lalo he lalolagi ke he taulatua? (e) Puhala fe kua lauia ai e falu Kerisiano he onoonoaga he lalolagi ke he tau mena fakataulatua?

15 Mua atu ke he tau tagata he Faahi Lalo he lalolagi, kua uta fakateaga e lautolu e tau lagatau taulatua, taute mana, mo e falu mena fakatemoni foki ke tuga ko e tau mena ikiiki. Ko e tau kifaga, tau pepa, tau polokalama televisoni, mo e tau pelē komopiuta kua holo ki mua e tau mena fakatemoni ne tuga kua fakafiafia, makaka, mo e mitaki. Ko e falu kifaga mo e tau pepa ne hagaaki e matapatu he tala ke he lagatau taulatua, ne kua talahaua lahi ati fakatutū e lautolu ne mumui ki ai e tau kalapu. Maaliali ai, kua kautū e tau temoni he tuku fakateaga e hagahagakelea lahi he tau lagatau taulatua. Kua liga lauia nakai e tau Kerisiano he onoono fakateaga pihia foki ke he tau mena fakataulatua? Kua lauia e puhala manamanatu he falu. He puhala fe? Ko e fakataiaga fa mahani, ka oti e kitekite he taha Kerisiano e kifaga ne fakavē ke he lagatau taulatua, ne pehē a ia, “Na onoono au ke he kifaga, ka e ai taute e au ha gahua fakataulatua.” Ko e ha ne hagahagakelea e manatu pihia?

16. Ko e ha kua hagahagakelea lahi ke fifili e tau fakafiafiaaga ne fakavē ke he tau lagatau taulatua?

16 Pete kua kehe e taute he tau mena fakataulatua mai he kitekite ki ai, kua nakai kakano e mena ia kua nakai hagahagakelea lahi ke kitekite ke he tau lagatau taulatua. Ko e ha? Manamanatu ke he mena nei: Fakakite mai he Kupu he Atua kua nakai maeke a Satani po ke tau temoni haana ke kitia e tau manatu ha tautolu. * Ti tuga foki he vala i mua, ke iloa he tau agaaga kelea e tau manatu mo e tau lolelole fakaagaaga ha tautolu, kua onoono fakamakutu a lautolu ke he tau mena ne taute e tautolu​​—putoia e tau fifiliaga ha tautolu ke he tau mena fakafiafia. Ka fiafia e Kerisiano ke he tau kifaga po ke tau pepa ne fakavē ke he tau matutakiaga mo e tau tagata mamate, taute mana, hufia he tau temoni, po ke falu matakupu fakatemoni, kua matutaki a ia ke he tau temoni. Ha ko e mena ia, kua fakakite age e ia ki a lautolu e lolelole haana! Ke tali atu, kua liga holo ki mua e taufetului he tau temoni mo e Kerisiano ia ke au atu e fakalolelole a ia ti kaumahala ai tuai. Ko e hihiga fakamua he falu ke he tau mena fakataulatua, ne kamata he tau fakafiafiaaga ne fakakite e tau lagatau taulatua ti hoko ke he magaaho fakamui kua putoia lahi ke taute e tau mena fakataulatua.​​—Totou Kalatia 6:7.

Moua e lalagoaga mai ia Iehova he magaaho ka gagao

17. Ko e heigoa e tau lagatau fakavaia ka fakaaoga e Satani ke fakalolelole a lautolu ne gagao?

17 Kua lali a Satani ke fakakelea e tau manako ha tautolu ke he tau fakafiafiaaga ti pihia foki mo e manako ha tautolu ke tino malolō. Fakakelea fēfē? Ko e Kerisiano ne gagao ti nakaila malolō a ia pete he loga e tau lagomatai ke moua e tuluiaga, to liga lolelole e loto haana. (Mareko 5:25, 26) Kua maeke a Satani mo e tau temoni haana ke fakaaoga e tuaga nei ke fakahehē a ia. Liga kamatamata he tau temoni a ia ne gagao ke fakaaoga e tau tuluiaga po ke tau puhala ne putoia e tau malolō fakamana po ke tau lagatau taulatua. (Levitika 19:26) Ka kautū e lagatau ia he tau temoni, to maeke ke fakalolelole e fakafetuiaga haana ne gagao mo e Atua. He puhala fe?

18. Ko e heigoa e tau tuluiaga ka nakai talia he Kerisiano, ti ko e ha?

18 Ne hataki e Iehova e tau Isaraela ne taute e tau lagatau malolō fakamana: “Ka fakaolo mai e mutolu ha mutolu a tau lima, to haga kehe au haku tau mata ia mutolu, ka fakaloga ai e mutolu e tau liogi nakai fanogonogo atu au.” (Isaia 1:15) Ka e mooli, kua manako tumau a tautolu ke kalo kehe he ha mena ka fakalavelave e tau liogi ha tautolu mo e fakalolelole e lalagoaga mai ia Iehova​​—ti mua atu he magaaho ka gagao ai. (Salamo 41:3) Ko e mena ia, ka ha ha e tau kumikumiaga po ke tuluiaga ke he gagao ne fai vala fakataulatua, kua lata e Kerisiano mooli ke nakai talia ai. * (Mataio 6:13) He puhala ia, to mauokafua a ia ke moua e lalagoaga ha Iehova.​​—Kikite e puha “ Ko e Tau Mena Taulatua Kia?

KA LOGA E TAU TALA HAGAAO KE HE TAU TEMONI

19. (a) Ko e heigoa he Tiapolo ne fakahehē aki e tau tagata hagaao ke he malolō haana? (e) Ko e heigoa e tau tala ka kalo kehe mai e tau Kerisiano mooli?

19 Pete kua tokologa e tagata he tau Motu he Faahi Lalo ne fakateaga ke he hagahagakelea he malolō ha Satani, ne kehe e tuaga he falu motu he lalolagi. He tau motu ia kua fakahehē he Tiapolo e tagata ke talitonu kua mua atu e malolō haana. Ko e falu tagata ne momoui, kai, gahua, ti momohe mo e matakutaku ke he tau agaaga kelea. Ne loga lahi e tau tala ke he tau gahua malolō he tau temoni. Kua fa talahau e tau tala nei mo e fiafia; ti fia iloa e tau tagata he tau tala pihia. Lata nakai a tautolu ke liu folafola atu foki e tau tala pihia? Nakai, ko e tau fekafekau he Atua mooli to kalo mai he taute pihia ha ko e ua e kakano aoga.

20. Maeke fēfē e taha tagata ke fakaholofa e tau fakaakoaga ha Satani pete he nakai taute pauaki?

20 Fakamua, ka fakaholofa he tagata e tau tala ke he tau gahua he tau temoni, kua tukuogo e ia e tau mena ne fiafia a Satani ki ai. Ke he puhala fe? Ne fakakite mai he Kupu he Atua ko e mena maeke a Satani ke taute e tau gahua malolō, ka e hataki foki kua fakaaoga e Satani e “tau mana pikopiko” mo e “fakahehe.” (2 Tesalonia 2:9, 10) Ha ko Satani ko e fakavaia mua ue atu e kelea, kua iloa e ia e puhala ke fakahehē e tau tagata ne fiafia ke he tau mena fakataulatua mo e taute a lautolu ke talitonu ke he tau mena nakai mooli. Ko e falu ia lautolu ia ne talitonu na kitia mo e logona mooli e lautolu e falu mena ne tutupu, mo e liga talahau ai ke tuga na moolioli. Ka e fai magaaho he mole, ti lahi fakahaga e tala ha lautolu ha kua talahau tumau. Kaeke kua talahau atu foki he Kerisiano e tau tala pihia, kua taute e ia e tau gahua he Tiapolo​​—ko e “matua he pikopiko.” Kua fakaholofa e ia e tau fakaakoaga ha Satani.​​—Ioane 8:44; 2 Timoteo 2:16.

21. Ko e heigoa e tau mena kua manako a tautolu ke fakavē e tau tala ha tautolu ki ai?

21 Ke uaaki, pete foki kua fehagai mooli e Kerisiano mo e tau agaaga kelea he taha magahala he moui haana, to nakai liu a ia ke talahau tumau e tau tala nei ke fakafiafia aki e tau matakainaga. Ko e ha? Kua tomatoma mai ki a tautolu: “Kikite atu kia Iesu, ko e kamataaga mo e katoatoaaga he tua [ha tautolu].” (Heperu 12:2) E, kua lata a tautolu ke hagaaki ke he Keriso, nakai ki a Satani. Kua mitaki ke iloa he magaaho ne nofo a Iesu he lalolagi, ne nakai fakafiafia e ia e tau tutaki haana he talahau e tau tala ke he tau agaaga kelea, pete kua loga lahi e tau tala haana ne iloa ke he tau mena ne maeke po ke nakai maeke a Satani ke taute. Ka kua hagaaki a Iesu ke he fekau he Kautu. Ko e mena ia, ke fifitaki a Iesu mo e tau aposetolo, kua manako a tautolu ke fakavē e tau tala ha tautolu ke he “tau [“mena ofoofogia,” NW] he Atua.”​​—Gahua 2:11; Luka 8:1; Roma 1:11, 12.

22. Fakatumau fēfē a tautolu ke lafi atu ke “ha he lagi e fiafia”?

22 Mooli ai, kua kehekehe e tau lagatau fakavaia ne fakaaoga e Satani, putoia foki e taulatua, he lali ke moumou e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova. Pete ia, ka fakavihia e tautolu e tau mena kelea ti tapiki mau ke he tau mena mitaki, to nakai fakaatā e tautolu a Satani ke fakalolelole a tautolu he eketaha ke totoko e tau gahua taulatua mo e tau mena oti ne putoia ai. (Totou Efeso 4:27.) Manamanatu la, kua “ha he lagi e fiafia” lahi ka fakatumau a tautolu ke “totoko atu ke he tau lagatau he tiapolo” ato fakaotioti a ia!​​—Luka 15:7; Efeso 6:11.

^ para. 16 Ko e tau higoa ne fakahigoa aki a Satani (Totoko, Pikopiko, Fakavaia, Kamatamata, Fakavai) ne nakai kakano kua maeke a ia ke iloa e tau mena he tau loto mo e manamanatuaga ha tautolu. Ka ko e taha faahi, kua fakamaama mai ko Iehova “kua kamatamata ai e tau loto,” mo Iesu, ko ia “kua kumi ke he tau manako mo e tau loto.”​​—Tau Fakatai 17:3; Fakakiteaga 2:23.

^ para. 18 Ma e falu vala tala foki, kikite e vala tala “Ko e Kumikumi ke he Malolō Tino Haau?” he fufuta he The Watchtower, ia Tesemo 15, 1994, lau 19-22, mo e vala tala “Ko e Onoonoaga he Tohi Tapu: Fifiliaga Haau ke he Tuluiaga Fakaekekafo​​—Aoga Fēfē?” he fufuta he Awake!, ia Ianuari 8, 2001.