VEVEHEAGA 16
Totoko e Tiapolo mo e Tau Lagatau Haana
“Kia totoko atu a mutolu ke he tiapolo, ti hola kehe ai a ia.”—IAKOPO 4:7.
1, 2. Ko hai kua fiafia lahi he tau magaaho he papatisoaga?
KAEKE kua leva e fekafekau haau ki a Iehova, ti liga kua loga e lauga papatiso haau ne kua fanogonogo ki ai, he tau toloaga mo e tau fonoaga ha tautolu. Ka e pete he lagaloga e fakalataha atu a koe ke he tau fakaholoaga ia, liga logona e koe e fiafia lahi he tau magaaho oti ne kitia a lautolu ne nonofo i mua ka tutū mo e tauteute ke papatiso. He magaaho taha ia, kua fiafia lahi a lautolu oti i ai, ti patipati fakalahi. Liga hihina e tau mata haau he onoono ke he tau fakahelehele nei ne kaufakalataha mo Iehova. Kua fiafia mooli a tautolu he tau magaaho pihia!
2 Ha kua gahoa e tau magaaho he tau ne kitekite atu a tautolu ke he tau papatisoaga he matakavi ha tautolu, ka ko e tau agelu kua kitia tumau e lautolu e tau papatisoaga. Maeke nakai ia koe ke manamanatu kua “ha he lagi e fiafia,” he kitia e lautolu e tau matakainaga ne totou afe he lalolagi katoa ne lafi ke he fakatokatokaaga ha Iehova he tau faahi tapu takitaha? (Luka 15:7, 10) Nakai noa kua olioli e tau agelu ke kitia e tupu lahi nei!—Hakai 2:7.
KO E TIAPOLO “KUA FAIFANO A IA TUGA NE LEONA TAGI”
3. Ko e ha a Satani “kua faifano a ia tuga ne leona tagi,” ti ko e heigoa haana ne manako ke taute?
3 He taha faahi, kua fai mena momoui fakaagaaga ne onoono ti ita lahi ke he tau papatisoaga ia. Ki a Satani mo e tau Iopu 2:4, 5.) He tau magaaho takitaha ne omoomoi e tagata ke tukulele haana moui ki a Iehova, ne fakakite kua hepe a Satani. Ti tuga kua laga totou afe e tāpati ke he tau mata ha Satani he tau faahi tapu takitaha he tau. Nakai ofo ai “kua faifano a ia tuga ne leona tagi, kua kumi kia falu ke faiola ai e ia”! (1 Peteru 5:8) Kua manako lahi e “leona” nei ke kai fakaagaaga a tautolu, ti hokotia a tautolu ke moumou po ke tiaki e fakafetuiaga mo e Atua.—Salamo 7:1, 2; 2 Timoteo 3:12.
temoni, ko e mena vihiatia lahi ke kitia e afe mo e afe ne fuluhi e tau tua ke he lalolagi matahavala nei. Ha ko e mena vagahau fakatokoluga a Satani, kua nakai fai tagata ke fekafekau ki a Iehova mai he loto fakaalofa mooli, ti nakai fai ka tumau e mahani fakamooli ka fehagai mo e kamatamata lahi. (TotouHe tau magaaho oti ka fai tagata ne tukulele e moui ki a Iehova ti papatiso, kua fakakite kua hepe a Satani
4, 5. (a) Ko e heigoa e ua e puhala aoga ne taofi e Iehova e fakaohoohoaga ha Satani? (e) Ko e heigoa e fakamafanaaga kua moua he Kerisiano mooli?
Fakakiteaga 7:9, 14) Kua fakamooli tumau e tau perofetaaga he Atua. Ko e mena ia, kua lata foki ia Satani ke iloa kua nakai maeke a ia ke fakahehē e tau tagata oti he Atua.
4 Pete kua fehagai a tautolu mo e fī favale lahi, kua nakai lata ia tautolu ke molea e matakutaku. Ko e ha ne nakai pihia? Ha kua ua e puhala aoga ne taofi e Iehova e “leona tagi.” Ko e heigoa e tau puhala ia? Fakamua, kua talahau mai tuai e Iehova “ko e moto tagata tokologa” he tau Kerisiano mooli to hao mai he “matematekelea lahi” hane tata mai. (5 Ke uaaki, ne fakakite mai he talahauaga he taha tagata ne tua fakamooli ke he Atua he vahā fakamua. Ko e perofeta ko Asaraia ne tala age ke he Patuiki ko Asa: “Ha ha ia mutolu a Iehova, ka ha ha ia ia a mutolu.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 15:2; totou 1 Korinito 10:13.) Ne loga lahi e tau fakamauaga tala mai he vahā fakamua, ne fakakite kua kaumahala tumau a Satani ke faiola ke he tau fekafekau he Atua ne fakatumau ke fakatata ke he Atua. (Heperu 11:4-40) He vahā nei ko e Kerisiano ne fakatata tumau ke he Atua to maeke a ia ke totoko atu ke he Tiapolo ti kautū ai. Mooli ai, kua fakamafana mai he Kupu he Atua ki a tautolu: “Kia totoko atu a mutolu ke he tiapolo, ti hola kehe ai a ia ia mutolu.”—Iakopo 4:7.
‘KUA TAU A TAUTOLU MO E TAU AGAGA KELEA’
6. Tau fēfē a Satani ke he tau Kerisiano takitokotaha?
6 To nakai fakaai a Satani ke kautū he tau, ka e maeke a ia ke fakahehē a tautolu ka nakai mataala a tautolu. Iloa e Satani na maeke a ia ke faiola ki a tautolu, ka fakalolelole e ia e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova. Ko e tau puhala fe kua lali a Satani ke taute e mena nei? He totoko fakamalolō, fakatagata, mo e taute lagatau ki a tautolu. O mai la ke fakatutala ke he tau lagatau nei ha Satani.
7. Ko e ha a Satani ne ekefakakelea lahi e tau tagata ha Iehova?
7 Tau ekefakakelea lalahi. Ne talahau he aposetolo ko Ioane: 1 Ioane 5:19) Ko e tau kupu ia kua hataki ke he tau Kerisiano mooli oti. Ha kua fitā a Satani he fakahehē e tau tagata mahani kelea he lalolagi katoa, to hagaaki a ia mogonei ke favale lahi mahaki ke he tau tagata kua nakai kaufakalataha mo ia—ko e tau tagata ha Iehova. (Mika 4:1; Ioane 15:19; Fakakiteaga 12:12, 17) Kua ita lahi a ia he iloa kua tote lahi haana vahā. Ti kua au atu e favale haana. He magaaho nei, kua fehagai a tautolu mo e ita lahi fakahiku mo e moumouaga haana.
“Ko e lalolagi oti ha he pule hana kua mahani kelea.” (8. Ko e heigoa e kakano he aposetolo ko Paulo ne pehē kua “tau” a tautolu ke he tau agaaga kelea?
8 Taufetului fakatagata. Hataki mai he aposetolo ko Paulo ke he tau matakainaga Kerisiano: “Ha ko e mena nakai tau a tautolu ke he tau tagata, ka ko e . . . tau agaga kelea ke he tau mena ha he lagi.” (Efeso 6:12) Ko e kupu Heleni ne fakaliliu “tau” kua kakano ko e “taufetului,” ti fakakite mai ko e latau nei kua fakafeao e tau fī mo e taufetului. Ne fakaaoga e Paulo e kupu ia ke peehi mai kua igatia a tautolu mo e tau ke he tau agaaga kelea. Pete kua nonofo a tautolu he motu ne talitonu lahi ke he tau agaaga kelea po ke nakai, kia manatu tumau ko e magaaho ne tukulele e tau momoui ha tautolu ki a Iehova, kua huhū atu a tautolu ke taufetului mo Satani. Ha kua tukulele e tau momoui he tau Kerisiano, kua putoia a lautolu takitokotaha ke he taufetului nei. Ko e kakano ia ati kitia e Paulo kua latatonu ke fakamalolō e tau Kerisiano i Efeso ke tutū tumau!—Efeso 6:11, 13, 14.
9. (a) Ko e ha ne fakaaoga e Satani mo e tau temoni e “tau lagatau” kehekehe? (e) Ko e ha ne lali a Satani ke fakakelea e tau manamanatuaga ha tautolu, ti totoko fēfē e tautolu e tau lagatau haana? (Kikite e puha “ Kia Mataala ke he Tau Lagatau ha Satani!”) (i) Ko e heigoa e lagatau fakavaia ka kumikumi a tautolu ki ai mogonei?
9 Tau lagatau fakavaia. Ne fakamafana e Paulo ke he tau Kerisiano ke tutū tumau he totoko atu ke he “tau lagatau” ha Satani. (Efeso 6:11) Mailoga kua hagaao a Paulo ke he loga e lagatau. Ti nakai taha ni e lagatau ne fakaaoga he tau agaaga kelea, ka e kehekehe e tau lagatau ha lautolu ne fakaaoga—ha kua fai kakano pauaki. He falu magaaho, ko e falu matakainaga ne tumauokafua ke he taha kamatamata, ka e kaumahala he fehagai mo e taha kamatamata foki. Ko e Tiapolo mo e tau temoni ne onoono fakamakutu ke he tau mahani ha tautolu takitokotaha ke kitia e tau mena ne lolelole ai a tautolu. Ti fakaaoga mogoia e lautolu e tuaga lolelole fakaagaaga ia ha tautolu. Ka e fakaaue ha kua maeke ia tautolu ke mailoga e tau lagatau loga he Tiapolo, ha kua fitā he fakakite mai he Tohi Tapu. (2 Korinito 2:11) He kamataaga he tohi nei, ne kumikumi a tautolu ke he tau lagatau ne fakaohooho ke he muhukoloa, tau lafiaga kelea, mo e mahani feuaki. Ka e o mai la a tautolu mogonei ke kumikumi foki ke he taha he tau lagatau fakavaia ha Satani—ko e gahua taulatua.
TAU GAHUA TAULATUA—KO E AFOKAU
10. (a) Ko e heigoa e gahua taulatua? (e) Fēfē e onoonoaga ha Iehova ke he gahua taulatua, mo e fēfē e onoonoaga haau ki ai?
10 He taute e tau gahua taulatua, po ke fakatemoni, kua fehagai pauaki e tagata pihia mo e tau agaaga kelea. Ko e talahau tuai fakataulatua, taute mana, kaiaalu, mo e kumi atu ke he tau tagata mamate ko e falu gahua taulatua a ia. Kua fitā he iloa e tautolu oti, ko e “tau mena fakalialia” ki a Iehova e gahua taulatua. (Teutaronome 18:10-12; Fakakiteaga 21:8) Ha kua latatonu foki ia tautolu ke “fakavihia e tau mena kelea,” ko e mena fakalialia kaeke kua kumi pauaki e tautolu ke lafi mo e tau agaaga kelea. (Roma 12:9) Ko e afokau kelea muitui pauaki a ia ke he ha tautolu a Matua he lagi ko Iehova!
11. Ko e ha ko e palepale lahi mahaki ma Satani ka fakaohooho e ia a tautolu ke talia e tau mena taulatua? Talahau e fakatai.
11 Kua kelea muitui pauaki ki a Iehova ke fakataitai e tau mena fakataulatua, ka ko Satani kua fakamakamaka a ia ke putoia e falu ha tautolu he tau mena ia. He tau magaaho takitaha ne fakaohooho e Satani e Kerisiano ti talia e ia e tau mena fakatemoni, kua kautū a Satani. Ko e ha? Manamanatu la ke he fakatataiaga nei: Ka talia he kautau ke tiaki mo e afokau ke he matakau haana ti fina atu ke kau mo e tau fī, to fiafia lahi e takitaki kautau he tau fī. Liga fakakitekite foki e
ia e tagata afokau nei ke tuga ko e palepale, mo e vā ke he takitaki kau fakamua he kautau ia. Pihia foki ka talia he Kerisiano e tau mena taulatua, to makai mo e tiaki pauaki e ia a Iehova ti tuku a ia ni ki lalo hifo he takitakiaga ha Satani. Manamanatu la ke he fiafia lahi ha Satani ke fakakitekite e tagata nei ke tuga ko e palepale he tau! To fai nakai ia tautolu ne manako ke age e palepale pihia ke he Tiapolo? Nakai fai! Ai ko e tau tagata afokau a tautolu.TALAHAU E TAU HŪHŪ KE FAKATUPU E FAKAUAUA
12. Ko e heigoa e puhala kua fakaaoga e Satani ke fakahehē aki e onoonoaga ha tautolu ke he tau mena taulatua?
12 Ka fakatumau a tautolu ke fakavihiatia e tau mena taulatua, to nakai kautū a Satani he fakaohooho a tautolu ki ai. Ti mailoga e ia, kua lata ni a ia ke hiki e puhala manamanatu ha tautolu. He taute fēfē? To kumi puhala a ia ke fakauaua e tau Kerisiano ti hokotia e falu ke manamanatu “ko e mitaki e mena kelea, ka e kelea e mena mitaki.” (Isaia 5:20) Ke taute pihia, ne fakaaoga e Satani e taha he tau puhala haana ne lauia mitaki he fakaaoga—talahau e ia e tau hūhū ke fakatupu e fakauaua.
13. Fakaaoga fēfē e Satani e lagatau ke talahau e tau hūhū ne fakatupu e fakauaua?
13 Mailoga la e puhala ne fakaaoga e Satani e lagatau ia he vahā fakamua. I Etena, ne hūhū e ia ki a Eva: “Ko e moli kia kua pehe mai e Atua, aua neke kai e mua ke he tau akau oti he kaina?” He vahā ha Iopu he fakalataha e tau agelu i luga he lagi, ne hūhū e Satani e hūhū: “Kua matakutaku noa kia a Iopu ke he Atua?” Mo e magaaho ne kamata a Iesu ke fekafekau he lalolagi, ne paleko a Satani ki a Iesu he pehē: “Kaeke ko e Tama he Atua a koe, ati tala age a ke he tau maka ē ke faliu mo tau areto.” Manamanatu la—he tuaga ha Iesu, ne paleko foki e Satani e tau kupu ha Iehova ne talahau he kavi ke he ono e faahi tapu ne mole laia: “Ko e haku a tama fakahele hanā, kua fiafia na au kia ia.”—Kenese 3:1; Iopu 1:9; Mataio 3:17; 4:3.
14. (a) Fakaaoga fēfē e Satani e lagatau haana ke fakatupu e fakauaua ke he tau mena taulatua? (e) Ko e heigoa ha tautolu ka kumikumi ki ai mogonei?
2 Korinito 11:3) Maeke fēfē ia tautolu ke lagomatai a lautolu ia ke hiki e tau manamanatuaga? Ko e heigoa ha tautolu ka taute ke nakai kautū e lagatau ne fakaohooho mai e Satani? Ke moua e tali, o mai la ke kumikumi ke he ua e tuaga he moui ne takiva fakagalogalo e Satani aki e tau mena taulatua. Ko e tau mena ia, ko e tau fakafiafiaaga mo e leveki ke he malolō tino.
14 He vahā nei, kua fakaaoga he Tiapolo e lagatau pihia foki he lali ke fakatupu e fakauaua he tau tagata ke he kelea muitui he gahua taulatua. Momoko ai, ha kua kautū a ia he taute e falu matakainaga ke fakauaua. Ne kamata a lautolu ia ke hūhū toko, na kelea muitui mooli kia e falu mena fakataulatua. (FAKAAOGA E TAU MANAKO HA TAUTOLU KE FAKAHEHĒ
15. (a) Fēfē e onoonoaga he tokologa he tau tagata he Faahi Lalo he lalolagi ke he taulatua? (e) Puhala fe kua lauia ai e falu Kerisiano he onoonoaga he lalolagi ke he tau mena fakataulatua?
15 Mua atu ke he tau tagata he Faahi Lalo he lalolagi, kua uta fakateaga e lautolu e tau lagatau taulatua, taute mana, mo e falu mena fakatemoni foki ke tuga ko e tau mena ikiiki. Ko e tau kifaga, tau pepa, tau polokalama televisoni, mo e tau pelē komopiuta kua holo ki mua e tau mena fakatemoni ne tuga kua fakafiafia, makaka, mo e mitaki. Ko e falu kifaga mo e tau pepa ne hagaaki e matapatu he tala ke he lagatau taulatua, ne kua talahaua lahi ati fakatutū e lautolu ne mumui ki ai e tau kalapu. Maaliali ai, kua kautū e tau temoni he tuku fakateaga e hagahagakelea lahi he tau lagatau taulatua. Kua liga lauia nakai e tau Kerisiano he onoono fakateaga pihia foki ke he tau mena fakataulatua? Kua lauia e puhala manamanatu he falu. He puhala fe? Ko e fakataiaga fa mahani, ka oti e kitekite he taha Kerisiano e kifaga ne fakavē ke he lagatau taulatua, ne pehē a ia, “Na onoono au ke he kifaga, ka e ai taute e au ha gahua fakataulatua.” Ko e ha ne hagahagakelea e manatu pihia?
16. Ko e ha kua hagahagakelea lahi ke fifili e tau fakafiafiaaga ne fakavē ke he tau lagatau taulatua?
* Ti tuga foki he vala i mua, ke iloa he tau agaaga kelea e tau manatu mo e tau lolelole fakaagaaga ha tautolu, kua onoono fakamakutu a lautolu ke he tau mena ne taute e tautolu—putoia e tau fifiliaga ha tautolu ke he tau mena fakafiafia. Ka fiafia e Kerisiano ke he tau kifaga po ke tau pepa ne fakavē ke he tau matutakiaga mo e tau tagata mamate, taute mana, hufia he tau temoni, po ke falu matakupu fakatemoni, kua matutaki a ia ke he tau temoni. Ha ko e mena ia, kua fakakite age e ia ki a lautolu e lolelole haana! Ke tali atu, kua liga holo ki mua e taufetului he tau temoni mo e Kerisiano ia ke au atu e fakalolelole a ia ti kaumahala ai tuai. Ko e hihiga fakamua he falu ke he tau mena fakataulatua, ne kamata he tau fakafiafiaaga ne fakakite e tau lagatau taulatua ti hoko ke he magaaho fakamui kua putoia lahi ke taute e tau mena fakataulatua.—Totou Kalatia 6:7.
16 Pete kua kehe e taute he tau mena fakataulatua mai he kitekite ki ai, kua nakai kakano e mena ia kua nakai hagahagakelea lahi ke kitekite ke he tau lagatau taulatua. Ko e ha? Manamanatu ke he mena nei: Fakakite mai he Kupu he Atua kua nakai maeke a Satani po ke tau temoni haana ke kitia e tau manatu ha tautolu.Moua e lalagoaga mai ia Iehova he magaaho ka gagao
17. Ko e heigoa e tau lagatau fakavaia ka fakaaoga e Satani ke fakalolelole a lautolu ne gagao?
17 Kua lali a Satani ke fakakelea e tau manako ha tautolu ke he tau fakafiafiaaga ti pihia foki mo e manako ha tautolu ke tino malolō. Fakakelea fēfē? Ko e Kerisiano ne gagao ti nakaila malolō a ia pete he loga e tau lagomatai ke moua e tuluiaga, to liga lolelole e loto haana. (Mareko 5:25, 26) Kua maeke a Satani mo e tau temoni haana ke fakaaoga e tuaga nei ke fakahehē a ia. Liga kamatamata he tau temoni a ia ne gagao ke fakaaoga e tau tuluiaga po ke tau puhala ne putoia e tau malolō fakamana po ke tau lagatau taulatua. (Levitika 19:26) Ka kautū e lagatau ia he tau temoni, to maeke ke fakalolelole e fakafetuiaga haana ne gagao mo e Atua. He puhala fe?
18. Ko e heigoa e tau tuluiaga ka nakai talia he Kerisiano, ti ko e ha?
18 Ne hataki e Iehova e tau Isaraela ne taute e tau lagatau malolō fakamana: “Ka fakaolo mai e mutolu ha mutolu a tau lima, to haga kehe au haku tau mata ia mutolu, ka fakaloga ai e mutolu e tau liogi nakai fanogonogo atu au.” (Isaia 1:15) Ka e mooli, kua manako tumau a tautolu ke kalo kehe he ha mena ka fakalavelave e tau liogi ha tautolu mo e fakalolelole e lalagoaga mai ia Iehova—ti mua atu he magaaho ka gagao ai. (Salamo 41:3) Ko e mena ia, ka ha ha e tau kumikumiaga po ke tuluiaga ke he gagao ne fai vala fakataulatua, kua lata e Kerisiano mooli ke nakai talia ai. * (Mataio 6:13) He puhala ia, to mauokafua a ia ke moua e lalagoaga ha Iehova.—Kikite e puha “ Ko e Tau Mena Taulatua Kia?”
KA LOGA E TAU TALA HAGAAO KE HE TAU TEMONI
19. (a) Ko e heigoa he Tiapolo ne fakahehē aki e tau tagata hagaao ke he malolō haana? (e) Ko e heigoa e tau tala ka kalo kehe mai e tau Kerisiano mooli?
19 Pete kua tokologa e tagata he tau Motu he Faahi Lalo ne fakateaga ke he hagahagakelea he malolō ha Satani, ne kehe
e tuaga he falu motu he lalolagi. He tau motu ia kua fakahehē he Tiapolo e tagata ke talitonu kua mua atu e malolō haana. Ko e falu tagata ne momoui, kai, gahua, ti momohe mo e matakutaku ke he tau agaaga kelea. Ne loga lahi e tau tala ke he tau gahua malolō he tau temoni. Kua fa talahau e tau tala nei mo e fiafia; ti fia iloa e tau tagata he tau tala pihia. Lata nakai a tautolu ke liu folafola atu foki e tau tala pihia? Nakai, ko e tau fekafekau he Atua mooli to kalo mai he taute pihia ha ko e ua e kakano aoga.20. Maeke fēfē e taha tagata ke fakaholofa e tau fakaakoaga ha Satani pete he nakai taute pauaki?
20 Fakamua, ka fakaholofa he tagata e tau tala ke he tau gahua he tau temoni, kua tukuogo e ia e tau mena ne fiafia a Satani ki ai. Ke he puhala fe? Ne fakakite mai he Kupu he Atua ko e mena maeke a Satani ke taute e tau gahua malolō, ka e hataki foki kua fakaaoga e Satani e “tau mana pikopiko” mo e “fakahehe.” (2 Tesalonia 2:9, 10) Ha ko Satani ko e fakavaia mua ue atu e kelea, kua iloa e ia e puhala ke fakahehē e tau tagata ne fiafia ke he tau mena fakataulatua mo e taute a lautolu ke talitonu ke he tau mena nakai mooli. Ko e falu ia lautolu ia ne talitonu na kitia mo e logona mooli e lautolu e falu mena ne tutupu, mo e liga talahau ai ke tuga na moolioli. Ka e fai magaaho he mole, ti lahi fakahaga e tala ha lautolu ha kua talahau tumau. Kaeke kua talahau atu foki he Kerisiano e tau tala pihia, kua taute e ia e tau gahua he Tiapolo—ko e “matua he pikopiko.” Kua fakaholofa e ia e tau fakaakoaga ha Satani.—Ioane 8:44; 2 Timoteo 2:16.
21. Ko e heigoa e tau mena kua manako a tautolu ke fakavē e tau tala ha tautolu ki ai?
21 Ke uaaki, pete foki kua fehagai mooli e Kerisiano mo e tau agaaga kelea he taha magahala he moui haana, to nakai liu a ia ke talahau tumau e tau tala nei ke fakafiafia aki e tau matakainaga. Ko e ha? Kua tomatoma mai ki a tautolu: “Kikite atu kia Iesu, ko e kamataaga mo e katoatoaaga he tua [ha tautolu].” (Heperu 12:2) E, kua lata a tautolu ke hagaaki ke he Keriso, nakai ki a Satani. Kua mitaki ke iloa he magaaho ne nofo a Iesu he lalolagi, ne nakai fakafiafia e ia e tau tutaki haana he talahau e tau tala ke he tau agaaga kelea, pete kua loga lahi e tau tala haana ne iloa ke he tau mena ne maeke po ke nakai maeke a Satani ke taute. Ka kua hagaaki a Iesu ke he fekau he Kautu. Ko e mena ia, ke fifitaki a Iesu mo e tau aposetolo, kua manako a tautolu ke fakavē e tau tala ha tautolu ke he “tau [“mena ofoofogia,” NW] he Atua.”—Gahua 2:11; Luka 8:1; Roma 1:11, 12.
22. Fakatumau fēfē a tautolu ke lafi atu ke “ha he lagi e fiafia”?
22 Mooli ai, kua kehekehe e tau lagatau fakavaia ne fakaaoga e Satani, putoia foki e taulatua, he lali ke moumou e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova. Pete ia, ka fakavihia e tautolu e tau mena kelea ti tapiki mau ke he tau mena mitaki, to nakai fakaatā e tautolu a Satani ke fakalolelole a tautolu he eketaha ke totoko e tau gahua taulatua mo e tau mena oti ne putoia ai. (Totou Efeso 4:27.) Manamanatu la, kua “ha he lagi e fiafia” lahi ka fakatumau a tautolu ke “totoko atu ke he tau lagatau he tiapolo” ato fakaotioti a ia!—Luka 15:7; Efeso 6:11.
^ para. 16 Ko e tau higoa ne fakahigoa aki a Satani (Totoko, Pikopiko, Fakavaia, Kamatamata, Fakavai) ne nakai kakano kua maeke a ia ke iloa e tau mena he tau loto mo e manamanatuaga ha tautolu. Ka ko e taha faahi, kua fakamaama mai ko Iehova “kua kamatamata ai e tau loto,” mo Iesu, ko ia “kua kumi ke he tau manako mo e tau loto.”—Tau Fakatai 17:3; Fakakiteaga 2:23.
^ para. 18 Ma e falu vala tala foki, kikite e vala tala “Ko e Kumikumi ke he Malolō Tino Haau?” he fufuta he The Watchtower, ia Tesemo 15, 1994, lau 19-22, mo e vala tala “Ko e Onoonoaga he Tohi Tapu: Fifiliaga Haau ke he Tuluiaga Fakaekekafo—Aoga Fēfē?” he fufuta he Awake!, ia Ianuari 8, 2001.