1, 2. Achkha runasta bautizakuqta rikuspa, ¿pikunataq kusikunku?

¿ACHKHA watasñachu Jehová Diosta yupaychachkanki? Jina kaptin bautismomanta achkha umallirichiykunatañachá uyarinki. Jina kaptinpis manapis, jatun tantakuypi kachkaspa mayta kusikunchik, bautizakuyta munaqkuna sayarikusqankuta rikuspa, tukuy uyarinankupaqjinataq iskay tapuykunaman kutichinankupaq. Sinchita, arí, nispa kutichisqankuta uyariytawan, tukuy chay jatun tantakuypi kaqkunaqa, tʼaqllarakuyta qallarinku, wakinkunataq kusiymanta waqanku. Arí, ¡mayta kusikunchik Diospa llaqtanman, wak runas yaykuchkasqankuta rikuspa!

² Chaywanpis, watantinpi mana achkha kutistachu kayta rikunchik. Angelestaq achkha kutista kaytaqa rikunku. ¡Maytataqchá paykuna janaqpachapi kusikunku, Jallpʼantinpi sapa semana waranqa waranqa runas, Diospa llaqtanman yaykuchkasqankuta rikuspa! (Lucas 15:7, 10.) Arí, angelesqa mayta kusikunku kay Jallpʼapi Diospa llaqtan yapakuchkasqanmanta (Hageo 2:7, 8).

3. ¿Imaraykutaq Satanás, “phiña león jina” muyuykachachkawanchik, imapaqtaq?

³ Chaywanpis supaykunaqa, mana kusikunkuchu may chhika runas kay pachap ruwaykunasninta saqispa, Diospa llaqtanman bautizakuspa yaykusqankumantaqa, manaqa  rabiamanta mana ni imata ruwayta atinkuchu. Chayqa chiqapuni, imaptinchus Satanasqa nirqa, runas Diosta mana munakusqankuraykuchu yupaychachkasqankuta, ima llakiypi rikhurispataq Diosta wasanchanankuta (Job 2:4, 5 leey). Chayrayku pillapis Diosman qukun chayqa, Satanás llulla kasqanta rikuchin, nisunman uyanpipis laqʼachkanmanjina. Sapa semana may chhika runas Diosman qukusqankuqa, Satanaspa uyanpipis laqʼachkankumanjina, chayraykutaq “phiña león jina qhaparirispa [muyuykachachkan], mayqellantapis oqoykunampaj” (1 Pedro 5:8). Chaypaqtaq tukuy imata ruwachkan Diosmanta karunchachinawanchikpaq (Salmo 7:1, 2; 2 Timoteo 3:12).

4, 5. a) Jehová, ¿imastataq Satanasta ruwaqta mana saqinchu? b) ¿Imatataq Diospa Palabran chiqa cristianosman niwanchik?

⁴ “Phiña león jina” muyuykachachkawaptinchikpis, mana paymanta manchachikunanchikchu tiyan. ¿Imarayku?  Imaraykuchus Jehovaqa, mana jaykʼaq llaqtanta Kuraq Supay chinkachinanta saqinqachu. Kaytataq Satanasqa yacharqañapuni, imaptinchus Jehovaqa “may chhika” chiqa cristianos “jatun ñakʼariy tiempomanta” lluqsinankuta nirqa, chay nisqantataq juntʼanqapuni (Apocalipsis 7:9, 14).

⁵ Chantapis Satanasqa, Diosninchikpa qayllanpi kaqkunataqa mana jaykʼaq uquykunqachu. Kaytataq profeta Azarías kamachiq Asaman nisqanpi sutʼita rikuchin: “[Jehová] Dios qamkunawan kanqa, sichus qamkuna paywan kashankichej chayqa”, nispa (2 Crónicas 15:2; 1 Corintios 10:13 leey). Bibliaqa willawanchik Diosta yupaychaqkuna Satanaspa contranta sinchʼita sayasqankuta (Hebreos 11:4-40). Paykunajina ñuqanchikpis Diospa qayllanpi kasunchik chayqa, Satanaspa contranta sinchita sayaspa, atipayta atisunchik. Ajinata Biblia niwanchik: “Kuraj Supaypa contranta sinchʼita sayaychej, paytaj qankunamanta ayqenqa”, nispa (Santiago 4:7).

6. ¿Imaynatá Satanás sapa cristianota urmachiyta munan?

⁶ Rikunchikjina Kuraq Supayqa, mana jaykʼaq Diospa llaqtanta atipayta atinqachu. Chaywanpis, mana sinchita sayaqtaqa urmachiyta atinman. ¿Imaynamanta? Diosmanta pisimanta pisi karunchachispa. Chaypaqtaq chiqa cristianosta kay pachamanta runaswan qhatiykachachin, sapa cristianowantaq maqanakun, mana reparanapaqjina tuqllastataq churan. Kay kimsamanta astawan kunan parlasunchik.

7. ¿Imaraykutaq Satanás, Diospa llaqtanta may phiñasqa qhatiykachan?

⁷ Cristianosta qhatiykachachin. Apóstol Juanqa “kay pachapi kaj chhika runas[qa] Kuraj Supaypa atiynimpi kasqankuta”, nirqa (1 Juan 5:19). Kay pʼitipitaq chiqa cristianosqa tʼukurinanku tiyan, imaptinchus kay pachapi kaq chhika runasqa Diosmanta karunchasqa kasqankurayku, Satanaspa  atiyninpi kachkanku, chayraykutaq Satanasqa Jehovap llaqtanpi kaqkunallataña urmachiyta maskʼachkan, pikunatachus manapuni chinkachiyta atinchu (Miqueas 4:1; Juan 15:19; Apocalipsis 12:12, 17). Pisi tiempollaña paypaq kasqanta yachasqanrayku, cristianosta manchay phiñasqa qhatiykachachkan, tukuy imaymanamantataq urmachinawanchikpaq maskʼachkan; chayrayku kunanqa mana ni jaykʼaqjina ‘imastachus ruwana kaqmanta’ astawan yachayta necesitanchik (1 Crónicas 12:32).

8. Griego simipi “maqanakuy” rimayta Pablo uqharisqan, ¿imatá ninayan?

⁸ Sapa cristianowan maqanakun. Pablo, cristianosman qillqarqa: “Noqanchejqa mana runaswanchu maqanakushanchej,[...] manachayqa patapi kaj sajra espirituspa contrampi”, nispa (Efesios 6:12). ¿Imatá niyta munachkarqa “maqanakuy” rimaywan? Kay rimayqa griego simipi, puraqmanta maqanakunata ninayan. Jinamanta apóstol Pablo sutʼincharqa sapa jukninchik supaykunawan maqanakuchkasqanchikta, suyunchikmanta runas saqra espirituspi creeptinkupis manapis. Mana qunqananchikchu tiyan, Diosman qukusqanchikmantapacha, Kuraq Supaywan maqanakuyta qallarisqanchikta. Chayrayku nisunman bautizakusqanchikmantapacha, mana samarispa Satanaswan maqanakuchkallasqanchiktapuni. Chayraykuchá apóstol Pablo kimsa kutita, Efesomanta cristianosman yuyarichirqa, sinchita sayanallankutapuni (Efesios 6:11, 13, 14).

9. a) ¿Imaraykutaq Kuraq Supay, supaykunasnin ima, tukuy ima laya tuqllasta churanku? b) ¿Imaraykutaq Kuraq Supay yuyayninchikta chʼichichayta munan, chantá imaynatá contranpi sayayta atisunman? (“ ¡Paqtataq satanaspa tuqllasninpi urmasunman!”, nisqa recuadrota ñawiriy.) c) Kunan, ¿ima tuqllanmantañataq yachakusunchik?

⁹ Mana reparanapaqjina tuqllasta churan. Pabloqa cristianosta yuyaychan Satanaspa “mana reparanapaqjina pakasqa tuqllasninpi”, mana urmanankupaq (Efesios 6:11, NM). ¿Imaptintaq ‘mana reparanapaqjina tuqllasmanta’ parlan? Imaptinchus Kuraq Supayqa, supaykunasnin ima, cristianosta  urmachinankupaqqa, mana juk tuqllallatachu churanku, manaqa tukuy laya tuqllasta, imaraykuchus paykunaqa rikunku wakin cristianos, juk laya tuqllallata atipasqankuta, wak laya tuqllapiñataq urmasqankuta. Chayrayku imatachus ruwachkasqanchikta sumaqta qhawachkawanchik, imapichá pantanapaqjina kachkasqanchikta rikuspa juchapi urmachinawanchikpaq. Allinninchikpaq Bibliaqa, imaschus Kuraq Supaypa tuqllasnin kasqanta willawanchik (2 Corintios 2:11). Kay libropi yachakunchikña qhapaqyayta maskʼay, wampu runaswan puriy, khuchichakuy ima, Satanaspa tuqllasnin kasqanta. Kunantaq wak tuqllanmantañataq yachakusunchik: layqa ruwaykunamanta.

10. a) ¿Ima ruwaykunataq saqra espirituswanpis parlachkasunmanjina kanman? b) Chay ruwaykunata, ¿imaynatá Jehová qhawan, chantá qam imaynatá qhawanki?

¹⁰ Layqasta, adivinosta, aysirista ima tapusunman chayqa, saqra espirituswanpis parlachkasunmanjina kanman. Yachanchikjina Jehovaqa chay ruwaykunata “millachikun” (Deuteronomio 18:10-12; Apocalipsis 21:8). Janaqpachapi Tatanchikqa cristianosta “sajra kajta chijni[nankuta]” kamachin, chayrayku mana jaykʼaq payta wasanchayta munasunmanchu chay saqra ruwaykunata ruwaspa (Romanos 12:9). Chaypi yuyayllataraq millachikusunman.

11. Imaynallamantapis layqa ruwaykunawan chhapukusunman chayqa, ¿Kuraq Supay kusikunmanchu? Juk kikinchaywan sutʼinchay.

¹¹ Chiqamanta nisunman Jehová Diosta wasanchanchik ima layqa ruwaykunatapis ruwaspa. Chayraykutaq Kuraq Supayqa, chay saqra ruwaykunawan chhapukunanchikta maskʼan. Juk cristiano chaypi urmaptinqa, Kuraq Supayqa mayta kusikun. Churana juk kikinchayta astawan sutʼita entiendenapaq. Juk soldado enemigonpa tropanman waqyarisqankurayku ripunman chayqa, enemigonpa tropamanta  comandanteqa mayta kusikunman, astawanpis chay soldadopta comandantenta kʼumuykachachiyta munanman chay soldadota rikuchispa. Kikillantataq juk cristiano imaynallamantapis layqa ruwaykunawan chhapukunman chayqa, Kuraq Supaypa kamachiyninpi churakunman. Jina kaptinqa, ¡Kuraq Supayqa mayta kusikunman! ¿Payta kusichiyta munasunmanchu? Mana ni jaykʼaq, imaraykuchus mana wasanchaq runaschu kanchik.

12. Layqa ruwaykunamanta, jukjinata yuyananchikpaq, ¿imatá Satanás ruwan?

¹² Layqa ruwaykunata millaypaq qhawanchik chayqa, mana jaykʼaq chaypi urmasunchu. Satanastaq chayta yachan, chayrayku yuyayninchikta tikrachiyta munan. ¿Imaynatá? Umanchikta muyuchispa “mana allin kajta allin kasqanta [...] allin kajtataj mana allin kasqanta” yuyananchikta munan (Isaías 5:20). Sapa kuti chiqa kaqmanta iskaychakunanchikta maskʼaspa kaytaqa ruwan.

13. Sutʼinchay imaynatachus Satanás achkha kutispi chiqa kaqta iskayrayachiyta munasqanmanta.

¹³ Qhawarina imaynatachus achkha kutispi chiqa kaqta iskayrayachiyta maskʼasqanmanta. Edén huertapi Kuraq Supayqa Evata jinata tapurqa: “Ajinatachu Diosqa nisunkichej huertapi kaj tukuynin sachʼaspa poqoyninta ama mikhunkichejchu, nispa?”. Aswan qhipamantaq janaqpachapi ángeles Jehovap ñawpaqinpi tantakuchkaptinku, Kuraq Supaypis chayman yaykurqa, chaypitaq chiqa sunqu Jobmanta jinata nirqa: “Payqa qhasichu ima nisqaykitapis cheqanta ruwashan?”, nispa. Chaymanta aswan qhipamantaq Jesús kay pachapi Diospa Reinonmanta willayta qallarichkaptin, Jesusta nirqa: “Diospa Churinchus kanki chayqa, niy kay rumista tʼantaman tukunankuta”, nispa. Kayta nispaqa puraq uya Satanasqa, Jehovamanta asikuchkarqa, suqta semanas ñawpaqta, “kaymin ancha munasqa Chureyqa. Paywan sonqo juntʼasqa kani”, nispa nisqanmanta (Génesis 3:1; Job 1:9; Mateo 3:17; 4:3).

14. a) ¿Imaynatá Kuraq Supay wakin cristianosta, layqa ruwaykunamanta iskaychachin? b) ¿Imatá kunan qhawasunchik?

 ¹⁴ Ñawpa tiempopijina kunan tiempopipis Kuraq Supayqa kikillantataq ruwachkan. Layqa ruwaykuna juchachus manachus kasqanmanta iskaychakunanchikta maskʼan. Llakikunapaqjina wakin cristianosta ajinata iskaychachin. (2 Corintios 11:3). ¿Imaynatá jinata yuyaqkunata, yanapasunman yuyayninkuta tikranankupaq? Chantá, ¿imaynatá chay tuqllamanta jarkʼakusunman? Kay tapuykunata kutichinapaqqa qhawarina imaynatachus Satanasqa layqa ruwaykunata, sunquta kusichinapaq ruwaykunawan, unquymanta jampikunapaq ruwaykunawan ima chaqrusqanta.

15. a) ¿Imaynatá wakin suyuspi, layqa ruwaykunata qhawanku? b) ¿Imatá wakin cristianos layqa ruwaykunamanta yuyanku?

¹⁵ Wakin suyuspiqa layqa ruwaykunata mana juchapaqchu qhawanku. Achkha peliculaspi, librospi, videojuegospi imaqa, kay layqa ruwaykunata pukllakunapaqjinalla kasqanta rikuchinku. Astawanpis wakin peliculas, libros imaqa layqa ruwaykunallamanta rikuchinku, chaykunatataq may chhika runas qhawanku. Arí, supaykunaqa may chhika runasta yuyachinku layqa ruwaykuna, allin jinalla kasqanta. ¿Wakin cristianosri jinatachu yuyanku? Arí. Juk cristiano layqa ruwaykunamanta juk peliculata qhawasqanmanta nirqa: “Arí, chay peliculata qhawani, chaywanpis chayqa mana ninayanchu layqa ruwaykunata ruwachkasqayta”, nispa. ¿Imaraykutaq mana allinchu jinata yuyasqan?

16. ¿Imaraykutaq mana allinchu, sunquta kusichinapaq, layqa ruwaykunamanta peliculasta qhaway?

¹⁶ Layqa ruwaykunata qhaway, mana ruwaywan kikin  kaptinpis, mana nisunmanchu mana jucha kasqantaqa. ¿Imarayku? Ñawpaqtaqa Biblia sutʼinchasqanmanjina kaypi tʼukurina: ni Kuraq Supay ni supaykunasninpis imatachus yuyasqanchikta mana yachayta atinkuchu. * Chaywanpis imatachus yuyachkasqanchikta, imapichus pantanapaqjina kachkasqanchikta ima yachayta munasqankurayku, paykunaqa, allinta qhawachkawanchik imatachus ruwachkasqanchikta, imaswanchus sunqunchikta kusichichkasqanchikta ima. Chayrayku pillapis layqa ruwaykunamanta peliculasta, librosta ima qhawan chayqa, supaykunamanpis juk willayta apachichkanmanjina. Arí, jinamanta supaykunawan reparachikun imapichus urmananpaqjinaña kachkasqanta. Chayta yachaspataq supaykunaqa astawan layqa ruwaykunaman tanqanku urmachinankukama. Astawanpis layqa ruwaykunamanta peliculasqa, wakin runasta tanqan layqasman tukunankupaq (Gálatas 6:7 leey).

17. Juk cristiano unquyninmanta mana sanoyayta atiptin, ¿imatá Kuraq Supay ruwanman?

¹⁷ Satanasqa, mana sunquta kusichiyta necesitasqallanchikwanchu chʼawkiyayta munawanchik, mana chayqa unquymanta jampikuyta munasqanchikwanpis. Ichá juk cristianoqa, mayta llakikunman mana ni ima jampiwan sanoyayta atisqanmanta (Marcos 5:25, 26). Chayta rikuspataq, ¿imatá Kuraq Supay, supaykunasnin ima ruwankuman? Paykunaqa unquq sanoyayta munasqanrayku tanqankuman layqa ruwaqman rinanpaq. Mayqin cristianollapis chay tuqllapi urmanman chayqa, Diosmanta karunchakunqa. ¿Imaynapí?

18. ¿Imayna jampichikuykunatataq cristianos qhisachanchik, imaraykutaq?

 ¹⁸ Wakin israelitas jina ‘saqrata’ ruwasqankumanta, Jehová nirqa: “Qankuna mañakunawaykichejpaj makisniykichejta oqharejtiykichej, mana qhawarisqaykichejchu”, nispa (Isaías 1:15). Ñuqanchiktaq mana paykunajina chay juchapi urmayta munanchikchu. Diosninchik mañakuyninchikta uyarinallawanchikpaqpuni, yanapanallawanchikpaqpuni ima, mana ni ima saqrata ruwayta munanchikchu, astawanpis unqusqa kaspa (Salmo 41:3). Chayrayku, imawanchus jampikuyta munachkasqanchik, layqa ruwaykunawan chhapusqa kasqanta yachaspa, ¿imatá ruwasunchik? Qhisachasunchik (Mateo 6:13). * Ajinata ruwaspataq mana Diosninchikmanta karunchakusunchu (“ ¿Layqa ruwaypunichu?”, nisqa recuadrota ñawiriy).

19. a) ¿Imaynatá wakin runas, Kuraq Supaywan chʼawkiyachikunku? b) ¿Ima cuentostataq mana uyarinanchikchu tiyan?

¹⁹ Wakin suyuspi runasqa, Satanasta mana manchachikunkuchu, wak suyuspitaq manchachikunku. Achkha  runasqa, Kuraq Supay may atiyniyuq kasqanta yuyanku. Chayrayku supaykunata manchachikusqankurayku manchi manchilla, kawsanku, mikhunku, llamkʼanku, puñunku ima. Chaywanpis supaykunaspa ruwasqasninkumanta cuentanakuspa gustachikunku. ¿Diosta yupaychaqkuna chayjina cuentosta uyarisunmanchu, chayri cuentanakusunmanchu? Mana. Qhawarina imaraykuchus.

20. ¿Imata ruwaspataq, Satanasta ñawpaqman rinanpaq yanapachkasunman?

²⁰ Qallarinapaq, runas nisqankumanjina supaykunap ruwasqasninkumanta cuentanakuspa purisunman chayqa, Satanasta yanapachkasunman. ¿Imaynamantá? Biblia nin Kuraq Supay atiyniyuq kasqanta, chaywanpis ‘llulla milagroswan, tʼukuna ruwanaswan ima’ chʼawkiyasqanta nillantaq (2 Tesalonicenses 2:9, 10). Kuraq Supayqa mayta llullakun mana reparachikunanpaqjina, layqa ruwaypi chhapukuyta munaqkunatataq umankuta muyuchin, chay  juchaman urmanankupaq. Jinamanta imatachus uyarisqankuta, rikusqankuta ima, mana chiqa kaptinpis, chiqa kasqantapuni yuyachin. Chayrayku paykunaqa supaykunap ruwasqasninkumanta chiqapis kanmanjina cuentanakunku, yapaykuspataq wakkunaman cuentanku. ¿Imatá ruwachkanman juk cristiano chayman chhapukuspa? “Llullakuypa tatanta” yanapachkanman, astawan ñawpaqman rinanpaq (Juan 8:44; 2 Timoteo 2:16).

21. ¿Imasmanta hermanosninchikwan parlananchik tiyan?

²¹ Wakin cristianos chiqamantapuni saqrawan tinkusqankuta niptinkupis, mana allinchu kanman sapa kuti wak cristianosman chaymanta cuentananku, ¿imarayku? Imaraykuchus Jesucristomanta astawan yachakuyta munanchik, manataq Satanasmantachu. Arí, “Jesusllatapuni qhawanachej, pimantachus creesqanchej jamun, pitajchus creesqanchejta wiñachin juntʼasqa kanankama, chayta” (Hebreos 12:2). Chayrayku Jesús kay Jallpʼapi kachkaspaqa, mana discipulosninman cuentaqchu Kuraq Supay, supaykunasnin ima, imatachus ruwayta atisqankuta, mana atisqankuta imaqa, chaymanta mayta yachaspapis. Astawanqa Diospa Reinonmanta willaytapuni maskʼarqa. Ñuqanchikpis Jesusjina, apostolesninjina ruwayta munanchik, hermanosninchikwan, “Diospa may jatuchaj ruwasqasninmanta” parlaspa (Hechos 2:11; Lucas 8:1; Romanos 1:11, 12).

22. ¿Imata ruwaspataq, janaqpachapi kaq angelesta kusichichkanchik?

²² Rikunchikjina Kuraq Supayqa, Diosmanta karunchakunanchikta munaspa, tukuy ima laya tuqllasta churachkan, layqa ruwaytajina. Chaywanpis, allin kaqta munakusqanchikrayku, saqra kaqta chiqnillasunpuni chayqa, mana ni ima laya layqa ruwaykunaman Kuraq Supay tanqanawanchikta saqisunchu (Efesios 4:27 leey). ‘Kuraq Supay chinkachisqa kanankama, ‘sinchita contranpi sayaptinchikqa’, janaqpachapi kaq angelesqa, ¡mayta kusikunqanku! (Efesios 6:11.)