1, 2. I vamani lava tsakaka loko va vona vanhu va ya eku khuvuriweni?

LOKO ku ri leswaku se u ni malembe yo tala u ri karhi u tirhela Yehovha, a swi kanakanisi leswaku u twe tinkulumo to tala ta nkhuvulo etinhlengeletanweni ni le mintsombanweni. Kambe, swi nga khathariseki leswaku u ti twe kangani, nkarhi wun’wana ni wun’wana wa khumbeka loko lava yaka eku khuvuriweni va yima emahlweni ka xiteji leswaku va lunghekela ku ya khuvuriwa. Hi nkarhi wolowo vayingiseri va sungula ku n’wayitela kutani va phokotela mavoko va tsakile. U nga ha sungula ku tenga-tenga mihloti loko u tlhela u vona ntlawa wun’wana wa vanhu lava tekaka goza ro yima na Yehovha. Hakunene ha tsaka loko hi vona swiendlakalo swo tano!

² Hambileswi hi vonaka vanhu lava yaka eku khuvuriweni ko hlayanyana elembeni loko hi ri enhlengeletanweni, tintsumi ti ni lunghelo ro va vona ko tala. Anakanya “ntsako lowukulu swinene etilweni” lowu vaka kona loko vhiki rin’wana ni rin’wana magidi-gidi ya vanhu emisaveni hinkwayo, va ri karhi va khitikanela eka xiyenge xa laha misaveni xa nhlengeletano ya Yehovha! (Luka 15:7, 10) A swi kanakanisi leswaku tintsumi ta tsaka loko ti vona ku andza loku!—Hagayi 2:7.

3. Ha yini Sathana a “famba-famba ku fana ni nghala leyi vombaka,” naswona i yini lexi a tiyimiseleke xona?

³ Kambe, ku ni swivumbiwa swa moya leswi karihaka loko  swi vona vanhu lava yaka eku khuvuriweni. Sathana ni madimona ya yena va nyangatseka loko va vona magidi-gidi ya vanhu va fularhela mahanyelo yo biha ya misava leyi. Sathana u tibe xifuva a vula leswaku a nga kona la nga tirhelaka Yehovha hi mbilu hinkwayo nileswaku a nga kona la nga tshamaka a tshembekile loko a ringiwa. (Hlaya Yobo 2:4, 5.) Hikwalaho nkarhi wun’wana ni wun’wana loko munhu a teka goza ra ku tinyiketela eka Yehovha, swi va erivaleni leswaku Sathana i muhembi. Swi fana niloko Sathana a hundzuka xihlekiso ko tala vhiki rin’wana ni rin’wana elembeni. Hi yona mhaka leyi a ‘famba-fambaka ku fana ni nghala leyi vombaka, leyi lavaka wa ku n’wi dya.’ (1 Petro 5:8) “Nghala” leyi yi tiyimisele ku dlaya vuxaka bya hina na Yehovha hilaha ku heleleke.—Pisalema 7:1, 2; 2 Timotiya 3:12.

4, 5. (a) Hi tihi tindlela timbirhi leti Yehovha a hetaka Sathana matimba ha tona? (b) I yini lexi Mukreste wa ntiyiso a nga tiyisekaka ha xona?

 ⁴ Hambileswi hi langutaneke ni nala wa tihanyi, a hi fanelanga hi chava. Ha yini? Hikuva Yehovha u hete matimba ya ‘nghala yoleyo leyi vombaka,’ hi tindlela timbirhi ta nkoka. ‘Hi tihi tindlela ta kona? Yo sungula, Yehovha u profete leswaku ku ta va ni “ntshungu lowukulu” wa Vakreste va ntiyiso, lowu nga ta pona hi nkarhi wa ‘nhlomulo lowukulu.’ (Nhlavutelo 7:9, 14) Marito ya Xikwembu a ma nge pfuki ma wele ehansi. Hikwalaho, Sathana u swi tiva kahle leswaku a nge pfuki a swi kotile ku phasa vanhu hinkwavo va Xikwembu.

⁵ Ndlela ya vumbirhi yi vonaka eka leswi vuriweke hi un’wana wa malandza ya Xikwembu yo tshembeka ya khale. Muprofeta Azariya u byele Hosi Asa a ku: ‘Yehovha u na wena ntsena loko wena u va na yena.’ (2 Tikronika 15:2; hlaya 1 Vakorinto 10:13.) Ku ni swikombiso swo tala eMatsalweni leswi kombisaka leswaku Sathana a nga si tshama a kota ku lovisa malandza ya Xikwembu lama tshameke ma tshembekile eka xona. (Vaheveru 11:4-40) Namuntlha, Mukreste la tshamaka a tshembekile eka Xikwembu u ta kota ku kaneta Diyavulosi a tlhela a n’wi hlula. Entiyisweni Rito ra Xikwembu ri hi tiyisa nhlana loko ri ku: ‘Kanetani Diyavulosi, kutani u ta mi balekela.’—Yakobo 4:7.

6. Xana Sathana u n’wi hlasela njhani Mukreste ha un’we?

⁶ Sathana a nge swi koti ku hlula vanhu hinkwavo va Yehovha kambe a nga swi kota ku hlula loyi a nga tshamiki a xalamukile. Wa swi tiva leswaku a nga swi kota ku hi hlasela loko o onha vuxaka bya hina na Yehovha. Xana u swi endlisa ku yini sweswo? U hi hlasela hi tihanyi kumbe a hlasela Mukreste ha un’we hi ku kongoma, kumbe a tirhisa marhengu ya vukanganyisi. A hi kambisiseni marhengu lawa Sathana a ma tirhisaka ngopfu.

7. Ha yini Sathana a hlasela vanhu va Yehovha hi tihanyi?

 ⁷ Minhlaselo ya tihanyi. Muapostola Yohane u te: “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya lowo homboloka.” (1 Yohane 5:19) Marito wolawo ma lemukisa Vakreste hinkwavo va ntiyiso. Leswi misava hinkwayo yi nga le hansi ka Sathana, sweswi u tiyimisele ku hlasela vanhu va Yehovha, tanihi leswi va humeke ehansi ka vulawuri bya yena. (Mikiya 4:1; Yohane 15:19; Nhlavutelo 12:12, 17) U hlundzuke ngopfu hikuva wa swi tiva leswaku nkarhi wa yena wu komile. Kutani u hlasela hi matimba. Namuntlha hi langutane ni nhlaselo wa yena wa tihanyi. Hikwalaho, hi fanele hi ‘twisisa minkarhi leyi hi hanyaka eka yona leswaku hi ta tiva leswi hi faneleke hi swi endla.’—1 Tikronika 12:32.

8. Xana muapostola Pawulo u vula yini loko a ku hi ‘dodombisana’ ni madimona?

⁸ Ku lwa ni madimona. Muapostola Pawulo u lemukise Vakreste-kulobye a ku: ‘Hi dodombisana ni mavandla lama hombolokeke ya moya, lama nga le tindhawini ta le tilweni.’ (Vaefesa 6:12) Ha yini Pawulo a tirhise rito leri nge ‘ku dodombisana’? Hikuva rito leri ri vula vanhu lava lwaka hi swibakele. Hikwalaho, hi ku tirhisa rito leri, Pawulo u swi kombisa kahle leswaku un’wana ni un’wana u le ku lweni ni madimona. Ku nga khathariseki leswaku hi hanya etikweni leri vanhu va kona va kholwaka eka madimona kumbe va nga ma kholwi, hi fanele hi swi tiva leswaku hi sungule ku dodombisana ni madimona hi siku leri hi tinyiketeleke ha rona eka Yehovha. Hi yona mhaka leyi Pawulo a khutazeke Vakreste va le Efesa kanharhu leswaku va ‘yima va tiyile.’—Vaefesa 6:11, 13, 14.

9. (a) Ha yini Sathana ni madimona va tirhisa ‘marhengu yo hambana-hambana ya vukanganyisi’? (b) Ha yini Sathana a ringeta ku onha mianakanyo ya hina naswona hi nga tisirhelela njhani? (Vona bokisi leri nge “ Tivonele Eka Marhengu Ya Sathana.”) (c) Hi rihi rhengu ra vukanganyisi leri hi nga ta bula ha rona?

⁹ Marhengu ya vukanganyisi. Pawulo u khutaze Vakreste leswaku va lwisana ni “marhengu ya vukanganyisi” ya Sathana.  (Vaefesa 6:11, nhlamuselo ya le hansi ya NW) Xiya leswaku Pawulo u vulavula hi marhengu. Leswi swi vula leswaku madimona ma tirhisa marhengu yo tala. Vapfumeri van’wana va kote ku tiyisela miringo yo karhi kambe va tsandzeka ku langutana ni yin’wana. Hikwalaho, Diyavulosi ni madimona va xiyisisa mahanyelo ya hina leswaku va ta vona laha hi tsaneke kona, kutani va tirhisa ku tsana koloko leswaku va dlaya vuxaka bya hina na Yehovha. Nkateko wa kona, hi nga swi kota ku vona marhengu ya Diyavulosi hikuva ma hlamuseriwile eBibeleni. (2 Vakorinto 2:11) Eka tindzima tin’wana ta buku leyi, ku hlamuseriwe mintlhamu yo fana ni ku rhandza rifuwo, vanghana vo biha ni ku tikhoma ko biha etimhakeni ta masangu. Kutani a hi kambisiseni rhengu rin’wana ra vukanganyisi leri Sathana a ri tirhisaka, ku nga vungoma.

10. (a) Xana swi vula yini ku tirhisa vungoma? (b) Xana Yehovha u teka vungoma ku ri nchumu wa njhani naswona hi fanele hi titwa njhani ha byona?

¹⁰ Loko hi tirhisa vungoma hi va hi tirhisana ni madimona hi ku kongoma. Tindlela tin’wana ta ku tirhisa vungoma i ku hlahluva, ku loya ni ku vulavula ni vafi. Hilaha hi swi tivaka hakona, vungoma i “nchumu lowu nyenyetsaka” eka Yehovha. (Deteronoma 18:10-12; Nhlavutelo 21:8) Tanihi leswi na hina hi faneleke hi ‘nyenya leswi hombolokeke,’ a hi nge pfuki hi lave ku tirhisana ni madimona. (Varhoma 12:9) Sweswo swi ta fana niloko hi xenga Yehovha, Tata wa hina la nge matilweni!

11. Ha yini Sathana a nga tsakaka ngopfu loko o hi kanganyisa leswaku hi tirhisa vungoma? Kombisa.

¹¹ Hikwalaho ka leswi ku tirhisa vungoma ku nga ku xenga Yehovha, Sathana u tiyimisele leswaku van’wana va hina va byi tirhisa. Nkarhi na nkarhi loko Sathana a xisa Mukreste leswaku a tirhisa vungoma, wa tsaka swinene. Ha yini? Anakanya hi xikombiso lexi: Loko socha ro kuciwa ku va ri siya vuthu ra rona ivi ri joyina vuthu ra valala, ndhuna ya vuthu ra  valala yi nga tsaka ngopfu. Yi nga kala yi famba yi bombisa ha rona leswaku yi ta pfuka ndhuna liya ya vuthu ra valala. Hilaha ku fanaka, loko Mukreste a tirhisa vungoma, u ta va a fularhela Yehovha hi ku tirhandzela kutani a tinyiketela hi ku kongoma leswaku a tirhela Sathana. Sathana a nga tsaka ngopfu loko o kota ku kanganyisa Mukreste. Kutani a nga kona la nga lavaka ku tsakisa Diyavulosi hi ndlela yoleyo! A hi lavi ku va vaxengi.

12. Hi rihi rhengu leri Sathana a ri tirhisaka leswaku a kucetela ndlela leyi hi langutaka vungoma ha yona?

¹² Loko hi papalata ku tirhisa vungoma, Sathana a nge swi koti ku hi phasa hi byona. Kutani u lava tindlela to cinca ndlela leyi hi ehleketaka ha yona. Njhani? U ringeta ku pfilunganya Vakreste lerova va anakanya leswaku “leswinene swi bihile nileswaku leswo biha i swinene.” (Esaya 5:20) Sweswo u swi endla hi ku tirhisa rhengu ra yena ra khale ra ku vutisa swivutiso leswi endlaka leswaku munhu a kanakana.

13. Xana Sathana u ri tirhise njhani rhengu ra ku vutisa swivutiso leswi endlaka leswaku munhu a kanakana?

¹³ Xiya ndlela leyi Sathana a ri tirhiseke ha yona rhengu rero enkarhini lowu hundzeke. Le Edeni u vutise Evha a ku: “Xana hakunene i ntiyiso leswaku Xikwembu xi vule leswaku mi nga tshuki mi dya eka murhi wun’wana ni wun’wana wa ntanga?” Hi nkarhi wa Yobo loko ku ri ni nhlengeletano etilweni, Sathana u te: “Xana Yobo wo chava Xikwembu swa ntsena-ntsena?” Nakambe, loko Yesu a sungula ntirho wa yena laha misaveni, Sathana u tlhontlhe Kreste a ku: “Loko u ri n’wana wa Xikwembu, byela maribye lawa leswaku ma hundzuka swinkwa.” Anakanya hi mhaka leyi—Sathana u ve ni xivindzi xa ku hlekula marito lawa Yehovha a ma vuleke hi byakwe emavhikini ya tsevu lama hundzeke loko a ku: “Loyi i N’wananga, la rhandzekaka, loyi ndzi n’wi amukeleke!”—Genesa 3:1; Yobo 1:9; Matewu 3:17; 4:3.

14. (a) Xana Sathana u ri tirhisa njhani rhengu ra yena ra ku kanakana tindlela tin’wana ta ku tirhisa vungoma? (b) I yini leswi hi nga ta swi kambisisa?

 ¹⁴ Namuntlha Diyavulosi u tirhisa rhengu leri fanaka leswaku vanhu va nga tshembi leswaku swi bihile ku tirhisa vungoma. Khombo ra kona, wa swi kota ku phasa vapfumeri van’wana hi rhengu leri, hi ku endla leswaku va sungula ku kanakana loko tindlela tin’wana ta ku tirhisa vungoma ti bihile hakunene. Swi fana niloko va ku, “Xana hakunene i ntiyiso?” (2 Vakorinto 11:3) Xana hi nga va pfuna njhani lava nga ni miehleketo yo tano? Xana hi nga tiyiseka njhani leswaku rhengu leri ra Sathana a ri hi phasi? Leswaku hi hlamula swivutiso leswi, a hi rhangeni hi ku kambisisa swilo swimbirhi evuton’wini leswi nga ha fambisanaka ni vudimona, leswi Sathana a swi tirhisaka ku hi kanganyisa, ku nga vuhungasi ni swa vutshunguri.

15. (a) Xana vanhu vo tala va le Yuropa ni le Amerika va byi teka njhani vungoma? (b) Xana Vakreste van’wana ri va khumbe njhani langutelo ra misava leyi hi ku tirhisa vungoma?

¹⁵ Vungoma ni tindlela tin’wana ta ku tirhisana ni madimona swi ya swi andza, ngopfu-ngopfu ematikweni ya le Yuropa ni le Amerika. Tifilimi, tibuku, minongonoko ya thelevhixini ni mintlangu ya tivhidiyo swi ya swi kombisa vungoma ku ri nchumu lowu tsakisaka, lowu endliwaka hi vanhu lava tlhariheke ni lowu nga riki na khombo. Tifilimi ni tibuku tin’wana leswi xikongomelo xa swona ku nga ku phasa vanhu leswaku va tirhisa vungoma, swi andze ngopfu lerova vanhu lava va swi rhandzaka va hlele mintlawa leyi swi seketelaka. Swi le rivaleni leswaku madimona ma swi kotile leswaku ma pfala vanhu mahlo va nga ma voni makhombo ya ku tirhisa vungoma. Xana rhengu leri ri va khumbe njhani Vakreste? Van’wana va phasiwile. Njhani? Hi xikombiso, loko Mukreste un’wana a heta ku hlalela filimi leyi kucetelaka ku tirhisa vungoma, u te: “Ndzi yi hlalerile kambe mina a ndzi  hlanganyelanga eka swiendlo swa vungoma.” Ha yini swi ri ni khombo ku ehleketa hi ndlela yo tano?

16. Ha yini vuhungasi lebyi katsaka swiendlo swa vungoma byi ri ni khombo?

¹⁶ Hambileswi ku hlalela swiendlo swa vungoma swi hambaneke ni ku swi endla, a swi vuli leswaku a swi na khombo ku swi hlalela. Ha yini? Xiya leswi: Rito ra Xikwembu ri kombisa leswaku Sathana ni madimona yakwe a va swi koti ku vona leswi hi swi anakanyaka. * Hilaha swi hlamuseriweke hakona eka ndzima leyi, Sathana ni madimona yakwe va kota ku tiva leswi hi swi anakanyaka hi ku xiyisisa swiendlo swa hina ku katsa ni leswi hi tihungasaka hi swona. Loko mahanyelo ya Mukreste ma paluxa leswaku u rhandza tifilimi ni tibuku leswi kucetelaka vungoma, vuloyi kumbe swilo swin’wana leswi fambisanaka ni madimona, swi fana niloko a ma byela leswi a swi anakanyaka. Entiyisweni, swi fana niloko a ma komba laha a tsaneke kona. Kutani madimona ma ta n’wi hlasela hi ku tirhisa ku tsana koloko kukondza ma n’wi hlula. Van’wana lava sunguleke ku vona vungoma hi ku hlalela vuhungasi lebyi kucetelaka swiendlo swo tano, va hetelele va swi endla.—Hlaya Vagalatiya 6:7.

17. Hi rihi rhengu leri Sathana a ri tirhisaka ku phasa lava vabyaka?

¹⁷ Xin’wana lexi Sathana a ringetaka ku hi phasa ha xona i ku navela ka hina ku va ni rihanyo lerinene. Njhani? Mukreste a a nga ha hela matimba loko a ringeta tindlela hinkwato ku tshungula vuvabyi byo karhi kambe a nga holi. (Marka 5:25, 26) Sweswo swi nga endla leswaku Sathana ni madimona va ringeta ku n’wi phasa. Va swi tiva kahle leswaku Rito ra Xikwembu ri lemukisa hi ku lava “mpfuno wa lava hanyaka hi leswo biha.” (Esaya 31:2) Leswaku madimona ma kuca Mukreste a honisa xilemukiso xexo, ma nga n’wi ringa hi ku titwa a  vabya lerova a vona swi antswa ku tinyiketela eka “masalamusi” kumbe vungoma, ku nga nchumu lowu nga n’wi vavisaka. Loko rhengu rero ra madimona ro tirha, ri nga onha vuxaka bya Mukreste yoloye ni Xikwembu. Hi ndlela yihi?

18. Hi wahi matshungulelo lawa Mukreste a faneleke a ma papalata naswona ha yini?

¹⁸ Yehovha u tsundzuxe Vaisrayele lava a va tirhisa “masalamusi,” a ku: “Loko mi pfula swandla swa n’wina, ndzi mi fihlela mahlo ya mina. Hambiloko mi endla swikhongelo swo tala, a ndzi yingisi.” (Esaya 1:13, 15) Minkarhi hinkwayo hi fanele hi papalata xin’wana ni xin’wana lexi nga sivelaka Yehovha leswaku a yingisa swikhongelo swa hina nileswaku a nga hi seketeli, ngopfu-ngopfu loko hi vabya. (Pisalema 41:3) Kutani loko ku ri ni matshungulelo yo karhi lama fambisanaka ni ku tirhisa vungoma, Mukreste wa ntiyiso u fanele a ma papalata. * (Matewu 6:13) Loko a endla tano u ta tsakeriwa hi Yehovha.—Vona bokisi leri nge “ “Xana I Vungoma Hakunene?”

19. (a) Xana Diyavulosi u xisa vanhu vo tala leswaku va kholwa yini hi matimba lawa a nga na wona? (b) Hi swihi switori leswi Vakreste va ntiyiso va faneleke va swi papalata?

¹⁹ Hambileswi vanhu vo tala va le matikweni ya le Yuropa  ni le Amerika va tihungasaka hi vungoma, ematikweni man’wana madimona ma chaviwa ngopfu. Ematikweni lawa Diyavulosi u xisa vanhu va kholwa leswaku u ni matimba lamakulu. Vanhu van’wana va hanya hi ku chava madimona. Ku ni switori swo tala leswi vulavulaka hi mihlolo leyi endliwaka hi madimona. Switori swo tano swi tala ku cheriwa munyu kutani vanhu va swi rhandza. Xana hi fanele ku bula hi switori swo tano? Doo, malandza ya Xikwembu xa ntiyiso ma papalata ku bula hi switori swo tano hikwalaho ka swivangelo swimbirhi swa nkoka.

20. Xana munhu a nga tikuma a hangalasa mavunwa ya Sathana a nga swi xiyi hi ndlela yihi?

²⁰ Xo sungula, loko hi bula hi switori leswi vulavulaka hi mihlolo ya madimona, hi pfuna Sathana leswaku a hetisisa xikongomelo xa yena. Njhani? Rito ra Xikwembu ra pfumela leswaku Sathana wa swi kota ku endla mintirho yo hlamarisa kambe ri tlhela ri hi lemukisa leswaku u tirhisa “mahlori”  ni “vuxisi.” (2 Vatesalonika 2:9, 10) Tanihi leswi Sathana a nga muxisi lonkulu, u kota ku kucetela mianakanyo ya lava rhandzaka swiendlo swa vungoma a tlhela a endla leswaku va pfumela swilo leswi nga riki ntiyiso. Vanhu vo tano va nga ha kholwa hi mbilu hinkwayo leswaku va vone va tlhela va twa swilo swo karhi kutani va swi hlamusela onge hiloko swi ri swa xiviri. Hi ku famba ka nkarhi, switori swa vona swa hundzeletiwa loko van’wana va ri karhi va swi rungula. Loko Mukreste a hangalasa switori swo tano, u ta va a endla ku rhandza ka Diyavulosi, “tata wa mavunwa.” U ta va a hangalasa mavunwa ya Sathana.—Yohane 8:44; 2 Timotiya 2:16.

21. Xana mabulo ya hina ma fanele ma dzika eka yini?

²¹ Xa vumbirhi, hambiloko Mukreste a tshame a tirhisana ni madimona, u ta papalata ku tshamela ku bula ni vapfumeri-kulobye hi swilo swo tano. Ha yini? Bibele yi ri: ‘Langutani swinene-nene eka Murhangeri Lonkulu ni Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina, Yesu.’ (Vaheveru 12:2) Mabulo ya hina ma fanele ma dzika eka Kreste ku nga ri eka Sathana. Loko Yesu a ri laha misaveni a a nga tshameli ku bula ni vadyondzisiwa va yena hi Sathana ni madimona ya yena, hambileswi a swi tele leswi a nga va byelaka swona hi Sathana. Kambe, a a vulavula hi ta Mfumo. Hikwalaho, hi fanele hi fana na Yesu ni vaapostola vakwe, hi ku va hi dzikisa mabulo ya hina eka “swilo leswikulu ngopfu swa Xikwembu.”—Mintirho 2:11; Luka 8:1; Varhoma 1:11, 12.

22. Xana hi nga endla yini leswaku ku va ni ‘ntsako etilweni’?

²² I ntiyiso leswaku Sathana u tirhisa marhengu ya vukanganyisi ku katsa ni vungoma, leswaku a dlaya vuxaka bya hina na Yehovha. Kambe, loko hi nyenya leswo biha hi namarhela leswinene, hi sivela Diyavulosi leswaku a nga hi tsanisi eku tiyimiseleni ka hina ku ala swiendlo hinkwaswo swa vungoma. (Hlaya Vaefesa 4:27.) Ku ta va ni ‘ntsako etilweni’ loko hi hambeta hi ‘lwisana ni marhengu ya vukanganyisi ya Diyavulosi,’ ku fikela loko a lovisiwile!—Vaefesa 6:11, nhlamuselo ya le hansi ya NW.