Hunza uya ka timhaka ta kona

Tlhela ka xaxameto wa tihloko ta mhaka

XIPIMO 16

Ala Satani ni mano yakwe

Ala Satani ni mano yakwe

“Alani Satani, zonake i ta suka ka nwina.” — JAKOBE 4:7.

1, 2. Xana a kubapatizwa zikhati za litsako ka mani?

LOKU ku hi lezaku uta na u tirela Jehova hi makume ya malembe, a zi kanakanisi lezaku u zwile tikanelo ta kubapatiza to hlaya ka mitlhangano ya hina ya hombe ni ka migotsovanyano. Hambulezo, hambu loku u vile kona mitlhanganweni leyo makhati yo tala, wa ha khumbeka nguvu a khati ni khati u wonako lava va tshamileko zitshanwini za le mahlweni na va suka va yima va ti hendleleta lezaku va bapatizwa. Ka xikhati lexo, lava va nga kona mutlhanganweni va tala hi kutsaka, va tlhela vaba mandla hi kuhiseka. A mahlo ya wena ma nga ha tala hi mihloti zalezo u wonako wunwani ntlawa wa vanhu va ranzekako lava va hlawulileko ku seketela Jehova. A hi kona kutsaka loku hi nga nako zikhatini lezo!

2 Laha hina hi wonako a ximaho lexi xa kubapatizwa makhatanyana mangani hi lembe xipanzeni xa hina, a tingelosi ti na ni thomo ga ku wona a ximaho lexo hi makhati yo tala nguvu a ku hunza hina. Wa zi kota ku alakanyela a wuhombe ga “kutsaka le tilweni” loku ku humelelako a xikhati lexi tona ti wonako makume ya mazana ya vanhu misaveni yontlhe lava va engetelwako xipanzeni xi wonekako xa hlengeletano ya Jehova viki ni viki? (Luka 15:7, 10) Handle ko kanakana, a tingelosi ta tsaka nguvu hi ku wona a kuengetela loku! — Hagai 2:7.

DIABOLUS I “FAMBAFAMBA KOTA NGHALA LEYI YI DZUMAKO”

3. Hikuyini Satani a fambafambako “kota nghala leyi yi dzumako,” niku zini lezi a lavako ku maha?

3 Hambulezo, ku na ni zivangwa za moya lezi zi zangarako nguvu hi ku wona a zimaho lezo za kubapatizwa. Satani ni madimoni va zangara nguvu hi ku wona vanhu va makume ya mazana na va fularela a tiko legi go biha. Zi tano hakuva Satani i phikizile aku, a ku na munhu a tirelako Jehova hi ku mu ranza ni lezaku i hava ni munwe a nga wa ta simama na a tsumbekile loku a ringwa hi ndlela yo bayisa. (Gonza Joba 2:4, 5.) Khati ni khati legi munhu a ti hendleletako ka Jehova, Satani o koniwa. Zi maha ku khwatsi Satani i biwa a makume ya mazana ya tipama viki ni viki ga lembe. A zi hlamalisi lezi a ‘fambafambako kota nghala leyi yi dzumako, a hlota loyi a ta nga mu khadamula’! (1 Pedro 5:8) A “nghala” leyi yi lambele a ku hi khadamula hi tlhelo ga moya, yi hi maha hi onha kutani ku daya a kuzwanana ka hina na Nungungulu. — Tisimu 7:1, 2; 2 Timote 3:12.

A khati ni khati legi a munhu a ti hendleletako ka Jehova a tlhela a bapatizwa, Satani wa koniwa

4, 5. a) Xana Jehova i gemile a wutshamu legi Satani a zi kotako ku chikela kona hi tindlela muni ta timbiri ta lisima? b) Xana a muKristu wa lisine i tiyiswa yini?

4 Hambu lezi hi yimisanako ni nala wo leva, a hi na xigelo xa ku hluliwa hi kuchava. Hikuyini? Hakuva Jehova i gemile wutshamu legi a ‘nghala leyo yi dzumako’ yi zi kotako ku chikela kona hi tindlela timbiri ta lisima. Hi tihi a tindlela leto? A xo ranga hi lezaku Jehova i wulile na ka ha hi mahlweni lezaku “a xidlemo xa tsanza-vahlayi” xa maKristu ya lisine xi ta pona a “kuxaniseka ka hombe” loku ku tako. (Kuvululelwa 7:9, 14) A ziprofeto za Nungungulu a zi tshuki zi tsanzeka. Hikwalaho, hambu Satani wa zi tiva lezaku a nga zi koti ku phasa a vanhu va Nungungulu kota ntlawa.

5 A mbhingano wa wumbiri wu woneka ka mhaka ya lisine leyi yi wulilweko hi munwe wa vavanuna va kale vo tsumbeka va Nungungulu. Muprofeti Azaria i wulile lezi ka Hosi Asa: “Jehova i zinwe na nwina, loku nwinawu mu hi naye.” (2 Kronekele 15:2; gonza 1 Va Le Korinte 10:13.) A zikombiso zo hlaya zi tsalilweko zi komba lezaku xikhatini xa kale, Satani i tsanzekile ku khadamula a malanza wahi ni wahi lawa ma nga hi kusuhani na Nungungulu. (Maheberu 11:4-40) Inyamutlha, a muKristu loyi a tshamako kusuhani na Nungungulu i ta zi kota ku ala a tlhela a hlula Diabolus. Hi lisine, a Mhaka ya Nungungulu ya hi tiyisa yiku: “Alani Satani, zonake i ta suka ka nwina.” — Jakobe 4:7.

“HILWA . . . NI MIMOYA YA KUBIHA”

6. Xana Satani i lwisa kuyini ni maKristu hi munwe munwe?

6 Satani a nga ta hlula yimpini leyi, kanilezi wa zi kota a ku hi khadamula hi munwe munwe loku hi nga ti woneli. Satani wa zi tiva lezaku a nga hi khadamula loku a zi kota ku hungula a ntamu wa kubohana ka hina na Jehova. Xana Satani i zamisa kuyini ku tatisa a kungo lego? Hi ku hi vukela hi kutikisa, hi kukongoma, hambu hi ku tirisa mano. A hi kambisiseni a mano-tshinya lawo ya Satani.

7. Hikuyini Satani a vukelako vanhu va Jehova hi kutikisa?

7 Kuvukela hi kutikisa. Mupostoli Johani i wulile lezi: “A tiko gontlhe gi le ntanwini wa loyi wa kubiha.” (1 Johani 5:19) A magezu lawo xitlharihiso ka maKristu wontlhe ya lisine. Kota lezi Satani a sinako a khadamulile a tiko gontlhe ga vanhu vo biha, makunu i kongomisa ni ku tikisa a kuvukela kakwe ka lava va sinako va chukulile ka yena — ku nga vanhu va Jehova. (Mika 4:1; Johani 15:19; Kuvululelwa 12:12, 17) Yena i zangarile nguvu hakuva wa zi tiva lezaku a xikhati xakwe xi tsongwanyani. Hizalezo, i engetele a tshikelelo. Inyamutlha, hilwa ni mizamo yakwe yo gumesa ya tihanyi ya ku lava ku daya a kuzwanana ka hina na Nungungulu.

8. Xana mupostoli Paule i lava ku wula yini a xikhati lexi a nge “hilwa” ni mimoya ya kubiha?

8 Kulwa ni vanhu hi munwe munwe. Mupostoli Paule i tlharihisile maKristu-kulobye aku: “Hilwa . . . ni mimoya ya kubiha ya le hehla.” (Va Le Efesusi 6:12) A gezu ga xiGreki gi hunzuluselweko ku “hilwa” legi Paule a gi tirisileko laha gi wula yimpi ya ku banana hi zibhakela kwalaha ni kwalaha. Hikwalaho, hi ku tirisa a gezu lego, Paule i wa khanyisa lezaku a munwe ni munwani wa hina ilwa ni mimoya ya kubiha. Kani hi hanya ka tiko legi ku kholwiwako nguvu a mimoya ya kubiha kutani ahihi, hi nga tshuki hi rivala lezaku a xikhati lexi hi nga ti hendleleta ka Jehova, hi lo djatama wutshanwini ga kulwa, hi mawulela manwani. Hi wutsongwani ga kona, kusukela kutihendleleteni ziya mahlweni, a muKristu munwe ni munwani i yimpini. A zi hlamalisi lezi Paule a nga wona a xilaveko xa ku khongotela a maKristu le Efesusi hi kuphindaphinda lezaku ma hloma matlhari ma tiya maku nde! — Va Le Efesusi 6:11, 13, 14.

9. a) Hikuyini Satani ni madimoni va tirisako “mano” yo hambanahambana? b) Hikuyini Satani a zamako ku onha a kupima ka hina, niku xana hi nga alisa kuyini a mizamo yakwe? (Wona a kwadru “ Ti wonele ka mano ya Satani!”) c) Mano muni hi to wulawula hi wona zalezi?

9 Mano. Paule i khongotela maKristu lezaku ma tiya maku nde malwa ni “mano” ya Satani. (Va Le Efesusi 6:11) Wona lezaku Paule i wulawula hi mano, ma nga tipulani to hambanahambana. A mimoya ya kubiha a yi tirisi pulani yinwe kanilezi yi tirisa tindlela to tala to khohlisa — hi xigelo xo zwala. Hi kufamba ka xikhati, a makholwa yo kari lawa ma hlulileko a nzhingo wa lixaka lo kari mawa loku ma yimisana ni wunwani. Hikwalaho, Diabolus ni madimoni va cuwukela khwatsi a mahanyela ya munwe ni munwani wa hina kasi ku wona laha hi nga ni gome. Loku va kala va ku wona, va lonzowota ni gihi gome hi nga nago hi tlhelo ga moya. Hambulezo, lexi xi tsakisako hi lezaku ha ma tiva a mano yo tala ya Diabolus, hakuva ma tlhamuselwa lomu ka Biblia. (2 Va Le Korinte 2:11) Na ga ha sangula a bhuku legi, hi wulawulile hi mano yo kota a kukhohlisa ka kutinyiketela titshombeni, ku tolovelana ni vakubiha, ni wubhayi. Zalezi a hi wulawuleni hi manwani mano ya Satani — ku nga wungoma.

A KU TIRISA WUNGOMA KUNGATSUMBEKI

10. a) Xini wungoma? b) Xana Jehova i gi wonisa kuyini wungoma? Wena u gi wonisa kuyini?

10 Loku munhu a tirisa wungoma, kutani wudimoni, i ti tlhanganyisa hi kukongoma ni mimoya ya kubiha. A ku vumba, wuloyi, ku femba, ku phahla, ku hlahluva ni ku wutisa tinguluve tixaka to kari ta wungoma. Kota lezi hi zi tivako khwatsi, Jehova i wona a wungoma kota “xinyenyeko.” (Deuteronome 18:10-12; Kuvululelwa 21:8) Kota lezi hinawu hi faneleko ku ‘venga lezi za kubiha,’ a hi tshuki hi alakanyela ku lava wuhlengeli ni mimoya ya kubiha. (Va Le Roma 12:9) Hakunene lezo zi wa tava kungatsumbeki ko nyenyeza mahlweni ka Jehova, a Dadani wa hina wa le tilweni!

11. Hikuyini zi nga wa tava kuhlula ka Satani loku i wo zi kota a ku hi kucetela hi nghena wungomeni ke? Fananisa.

11 Hambulezo, kota lezi a ku tirisa wungoma zi nga kungatsumbeki ko nyenyeza mahlweni ka Jehova, Satani i bhedjile ku nghenisa vo kari va hina ka gona. Khati ni khati legi Satani a phasako muKristu lezaku a wela ka wudimoni, iba kulungwani. Hikuyini? Ehleketa hi kuecanyisa loku: Loku a musochwa wo kari i wo kucetelwa aza a tsika a butho gakwe a ti patsa ni masochwa ya valala, a nduna ya valala yi wa ta tsaka. A nduna leyo yi wa taba hungu hi yena a ku khwatsi va no ganya a xidlodlo, zontlhe lezo na va mahela ku ruka a nduna ya butho legi a musochwa gayani a nga huma ka gona. Hi kufanana, loku a muKristu i wo tirisa wungoma, i wa ta ngha a tsutsuma Jehova hi kuzilava na a zi tiva kambe kasi a ti veka hasi ka wurangeli ga Satani hi kukongoma. Hi nga wona lezi Satani a nga wa ta tsakisa zona hi kuba hungu hi mutsutsumi loye kota xidlodlo xa yimpi! Xana i kona xikari ka hina loyi a nga wa ta lava ku nyika Diabolus a kuhlula loko? Ne ni munwe! Hina a hi vatokometi.

I VUXA ZIWUTISO LEZAKU A VANGA KUKANAKANA

12. Mano muni lawa Satani a ma tirisako lezaku a onha a mawonela ya hina xungetano hi wungoma?

12 Loku hi venga wungoma, Satani a nga ta hi hlula lezaku hi wela ka gona. Hi xigelo lexo, wa zi tiva lezaku i fanele ku cica a kupima ka hina. Hi ndlela muni? I hlota tindlela ta ku djuwungela kupima ka maKristu laha ka kuza a yo kari ma alakanya lezaku a ‘zo biha zi sasekile, a zo saseka zi bihile.’ (Isaya 5:20) Kasi ku maha lezo, Satani i tala ku tsutsumela ka mano lawa a tako na a ma tirisa kusukela kale — ku nga ku vuxa ziwutiso zi vangako kukanakana.

13. Xana Satani i ma tirisisile kuyini a mano ya ku vuxa ziwutiso zi vangako kukanakana ke?

13 Wona lezi Satani a ma tirisisileko zona a mano lawo xikhatini xi hunzileko. I lo wutisa Eva le Edeni aku: “Hakunene Nungungulu i wulile lezaku mu ngagi ni sinya yinwe ya simu ke?” Xikhatini xa Joba, nzeni ka mutlhangano wa tingelosi le tilweni, Satani i lo maha xiwutiso lexi: “Kasi Joba o halahala a chava Nungungulu ke?” Niku, kusanguleni ka wutireli ga Jesu laha misaveni, Satani i lo phikiza Kristu hi ku wula lezi: “Loku wena u hi N’wana wa Nungungulu, laya a maribye lawa lezaku ma maha zibaba.” Hi nga ehleketa hi mhaka leyi. Phela laha a nga ringa Jesu, Satani i lo xinyata a tseketsela a magezu yalawa Jehova a nga ma wulile ka ntlhanu wa maviki ni ginwe mahlweni ka lezo, yaku: “Loyi hi N’wana wa mina a ranzekako, nzi xaleleko khwatsi ha yena”! — Genesisi 3:1; Joba 1:9; Mateu 3:17; 4:3.

14. a) Xana Satani i ma tirisisa kuyini a mano yakwe ya ku vanga kukanakana xungetano hi wungoma? b) Zini hi to wulawula hi zona zalezi?

14 Inyamutlha, Diabolus i tirisa a mano yo fana ni lawo na a zama ku vanga kukanakana xungetano hi kubiha ka wungoma. Lexi xi nga tsakisiko hi lezaku waza a vuxa kukanakana mapinweni ya maKristu yo kari. Ma zile ma sangula ku kanakanela a tixaka to kari ta wungoma lezaku ti bihile futsi ke. (2 Va Le Korinte 11:3) Hi nga va vunisa kuyini a vanhu lavo lezaku va lulamisa a kupima kabye? Hi nga ma hlulisa kuyini a mano ya Satani kasi ma nga hi kuceteli ke? Kasi ku hlamula ziwutiso lezi, a hi woneni a matlhelo mambiri ya wutomi lawa Satani a ma tlhaveleko wungoma. A matlhelo lawo kutihungata ni kuchuma mababyi.

I LONZOWOTA A KUNAVELA NI ZILAVEKO ZA HINA

15. a) Xana a vanhu vo tala va le matikweni ya Mupela-gambo va gi wonisa kuyini a wungoma? b) Xana a maKristu yo kari ma kucetelisilwe kuyini lezaku ma lanzela a mawonela ya tiko mhakeni ya wungoma?

15 Nguvunguvu matikweni ya le Mupela-gambo, a ku ti tlhanganyisa ni zivangwa za moya, a wuloyi, ni tinwani tixaka ta wungoma ziya zi woniwa nguvu kota zilo zo toloveleka. A mafilimu, mabhuku, milongoloko ya televizawu, ni ticuva ti belwako lomu ka komputadori ziya zi kombisa nguvu a mitiro ya wudimoni kota ya ku hlakana hi yona, ya wutlhari, na yi nga hi na khombo. A mafilimu yo kari ni mabhuku ma kombisako mitsheketo yi wulawulako hi kutitlhanganyisa ni zivangwa za moya, zi vuvumile nguvu laha ka kuza a vatirisi va zona va wumba mitlawa ya vakhuzeli. Zi te dlunya lezaku a madimoni ma humelela kupfhupeliseni ka vanhu xungetano hi khombo ga ku ti tlhanganyisa ni zivangwa za moya. Xana a maKristu ma kucetelwa hi moya lowu wa ku nga woni khombo kutiriseni ka wungoma ke? A kupima ka vokari ka onhiwa hi ndlela yo kari. Hi ndlela muni? Kasi ku nyika xikombiso xi faneleko khwatsi, anzhako ka kuva a muKristu wo kari a hlalele a filimu legi gi nga wulawula hi kutitlhanganyisa ni zivangwa za moya, i te ngalo: “Nzi hlalele a filimu, kanilezi a nzi mahangi mitiro ya wungoma.” Hikuyini a maalakanyo lawo ma nga ni khombo?

16. Hikuyini zi nga ni khombo a ku hlakana hi zihungato lezi zi taleleko wungomeni?

16 Hambu lezi ku nga ni kuhambana xikari ka ku tirisa wungoma ni ku gi hlalela, lezo a zi wuli lezaku a ku hlalela mitiro ya ku ti tlhanganyisa ni zivangwa za moya a zi na khombo. Hikuyini? Wona lezi: A Mhaka ya Nungungulu yi komba lezaku ne Satani ge hambu madimoni yakwe a va zi koti ku lera maalakanyo ya hina. * Hikwalaho, kota lezi zi wulilweko kusanguleni, kasi ku tiva lezi hi zi alakanyako ni ku pola gome ga moya ka hina, a mimoya ya kubiha yi fanele ku cuwukela khwatsi a mitiro ya hina — a ku patsa ni zihungato lezi hi zi hlawulako. Loku a mahanyela ya muKristu ma komba lezaku i ranza mafilimu kutani mabhuku ma wulawulako hi vangoma, wuloyi, mitiro ya lava va fumelwako hi madimoni, kutani timhaka ta wudimoni to fana ni leto, o byela xokari a madimoni. Hi lisine, o ma tivisa a gome gakwe! Kota hlamulo, a madimoni ma nga ha nonohisa malwa hi ntamu ni muKristu loye kasi ma lonzowota a gome legi a gi kombisileko kala ma mu hlula. Hakunene, a vokari lava va sangulileko a kutsakela wungoma hi ku hlakana hi zihungato lezi zi nga kombisa nguvu a kutitlhanganyisa ni zivangwa za moya, hi kugumesa va zile va tirisa wungoma hi kukongoma. — Gonza Va Le Galatia 6:7.

Vuneka hi ku seketelwa hi Jehova zikhatini za mababyi

17. Mano muni lawa Satani a nga ha ma tirisako kasi ku lonzowota a xiyimo xa lava va babyako?

17 Satani a nga zami ku lonzowota ntsena a kunavela ka hina ka ku ti hungata, kanilezi i tlhela a lonzowota a xilaveko xa hina xa ku tiriwa mababyi. Hi ndlela muni? A muKristu loyi a yako a rereka hi kubabya hambu loku ku mahiwa mizamo yo tala ya ku mu chuma, a nga ha mbhelelwa hi kutsumba. (Marku 5:25, 26) Lezo zi nga ha vulula ndlela ya lezaku Satani ni madimoni yakwe va lonzowota a xikarato lexi. A madimoni ma nga ha ringa loyi a babyako lezaku a tsutsumela ka machumela lawa ma patsako wungoma hi ku nga ha xi tivi xo maha. Loku a mano lawo ya madimoni ma tira khwatsi, a kuzwanana ka mubabyi loye na Nungungulu ku nga ha mbhela ntamu. Hi ndlela muni?

18. Mapolela muni ya mababyi ni machumela ya kona lawa a muKristu a to kala ku ma vumela, niku hikuyini?

18 Jehova i tlharihisile vaIsraeli lava va nga kari va tsumba wungoma, aku: “Loku mu tlakusela mandla ya nwina ka mina, nzi ta ti vala mahlo; ni loku mu anzisa mikombelo, nzi nga ta yi ingisela.” (Isaya 1:15) Hi lisine, xontlhe xikhati hi lava ku potsa ni xihi xi nga wa ta valela a mikhongelo ya hina ni ku hungula a ntamu wa xivuno lexi hi xi kumako ka Jehova — nguvunguvu xikhatini xa mababyi. (Tisimu 41:3) Hikwalaho, loku zi woneka lezaku a mapolela yo kari ya mababyi kutani machumela ya kona ma yelana ni wungoma, a muKristu wa lisine i fanele ku ma ala. * (Mateu 6:13) Hi ndlela leyo, a nga tava ni kukanakana ka lezaku Jehova wa ha simama ku mu seketela. — Wona a kwadru “ Xana lezi wungoma hakunene?

LOKU KU TELE MITSHEKETO XUNGETANO HI MADIMONI

19. a) Xana Diabolus i khohlisile votala lezaku va kholwa yini xungetano hi ntamu wakwe? b) Mitsheketo muni leyi a maKristu ya lisine ma faneleko ku yi potsa?

19 Laha a vanhu vo tala va le matikweni ya Mupela-gambo va kanyisako a khombo ga ntamu wa Satani, ku humelela zo hambana ni lezo ka manwani matlhelo ya misava. Ka matlhelo lawo, Diabolus i khohlisile votala va kholwa lezaku i na ni ntamu wa hombe nguvu a ku hunza lowu hakunene a nga nawo. A vanhu vo kari va hanya, vaga, va tira, ni ku etlela na va rurumela hi ku chava a mimoya ya kubiha. A mitsheketo yi wulawulako hi mitiro ya ntamu ya madimoni yi tele nguvu. A kutala ka zikhati, a mitsheketo leyo yi hlawutelwa hi kutsaka; a vanhu va hlamaliswa nguvu hi yona. Xana hi fanele ku hlawutelawu a mitsheketo leyo? Ahihi. A malanza ya Nungungulu wa lisine a ma mahi lezo hi zigelo zimbiri za lisima.

20. Xana a munhu a nga ma xwanyisa kuyini a mawunwa ya Satani, hambu loku kuzilava a nga zi lavi?

20 A xo ranga hi lezaku loku munhu a hlawutela a mitsheketo yi wulawulako hi mitiro ya madimoni, o vuvumisa a mitiro ya Satani. Hi ndlela muni? A Mhaka ya Nungungulu ya tiyisa lezaku Satani i na ni ntamu wa ku maha mitiro yo hlamalisa, kanilezi yi tlhela yi tlharihisa lezaku i tirisa “zirewukiso” ni “kukanganyisa.” (2 Va Le Tesalonika 2:9, 10) Kota lezi Satani a nga mukhohlisi wa hombe, wa ti tiva a tindlela ta ku khohlisa a mapimo ya lava va byekeleleko wungomeni ni ku va kholwisa zilo zi nga hiko lisine. A vanhu lavo va nga ha kholwa hi mbilu yontlhe lezaku va wonile ni kuzwa zilo zo kari va tlhela va hlawutela timhaka leto kota mahungu ya lisine. Hi kufamba ka xikhati, a mahungu lawo ma engetelwa zokari hi kota ya ku tshama hi ku hlawutelwa. Loku ku wo khwatsi a muKristu o hlawutela a mitsheketo leyo, hi lisine i wa ta ngha a maha kuranza ka Diabolus — a “raru wa mawunwa.” I wa ta ngha a xwanya a mawunwa ya Satani. — Johani 8:44; 2 Timote 2:16.

21. Xana a mabhulo ya hina ma fanele ku talela ka yini?

21 Xa wumbiri, hambu loku a muKristu wo kari hakunene a kumene ni mimoya ya kubiha xikhatini xi hunzileko, i wa nga ta tshama hi ku hungatela a makholwa-kulobye hi ku ma byela zilo lezo. Hikuyini? Hakuva hi khongotelwa lezaku “hi cuwuka ka Jesu a muvangi ni mumbhelelisi wa kukholwa ka hina.” (Maheberu 12:2) Kunene, hi fanele ku yisa kupima ka hina ka Kristu, na ku nga hi ka Satani. Wona lezaku a xikhati lexi Jesu a nga hi misaveni a nga hungatelangi vapizani vakwe hi mitsheketo ya mimoya ya kubiha, hambu lezi a nga wa ta ngha a va hlawutele zotala za lezi Satani a zi kotako ni ku nga zi koti ku maha. Wutshanwini ga lezo, Jesu i lo veka kupima mhakeni ya Mufumo. Hikwalaho, hi ku pimanyisa Jesu ni vapostoli, a mabhulo ya hina ma fanele ku talela ka “mitiro ya ntamu ya Nungungulu.” — Mitiro 2:11; Luka 8:1; Va Le Roma 1:11, 12.

22. Hi nga li engetelisa kuyini a litsako le tilweni ke?

22 Lisine lezaku Satani i tirisa mano yo hambanahambana, a ku patsa ni wungoma, lezaku a zama ku daya a kuzwanana ka hina na Jehova. Hambulezo, loku hi venga za kubiha, hi namarela ka za zi nene, hi valela Diabolus lezaku a nga kumi xikhati xa ku hungula a ntamu wa hina wa ku ala a tixaka tontlhe ta wungoma. (Gonza Va Le Efesusi 4:27.) Hi nga wona a litsako li tova kona le tilweni loku hi simama ku tiya hi ku nde hi “hlula a mano ya Satani” kala a lobyiswa! — Va Le Efesusi 6:11.

^ nzi. 16 A mavito lawa ma tlhamuselako lezi Satani a nga zona (Nala, Muhlevi, Mukhohlisi, Muringi, Muhembi) a ma wuli lezaku i na ni ntamu wa ku lera a timbilu ni mapimo ya hina. A ku hambana ni lezo, ku wuliwa lezaku Jehova “i ringa timbilu,” ni lezaku Jesu hi yena a “hlolako tiswa ni timbilu.” — Mavingu 17:3; Kuvululelwa 2:23.

^ nzi. 18 Kasi ku kuma manwani mahungu, wona a nzima “É este exame de saúde para você?” ka A Sentinela ga 15 ka Dezembro wa 1994 maphajina 19-22, ni nzima “O Conceito da Bíblia: Faz diferença o tratamento médico que você escolhe?” ka Despertai! ga 8 ka Janeiro wa 2001.