1, 2. Kasi maubatizo ghakuŵa nyengo yakukondweska kwa njani?

USANGE mwateŵetera Yehova nyengo yitali, mukwenera kuti mwapulikizgapo nkhani zinandi za ubatizo pa maungano ghithu gha dera na gha chigaŵa. Ndipouli, nangauli mwawonelerapo maubatizo ghanandi, kweni mukwenera kuti muchali kukhuŵilizgika nyengo yiliyose para mukuwona awo ŵakhala pasi kunthazi kwa pulatifomu ŵakwimilira kuti ŵajipeleke iwoŵene kuti ŵabatizike. Pa nyengo iyi, ŵanthu wose ŵakuŵa ŵakusangwa, ndipo ŵakukuŵa mawoko na mtima wose. Masozi ghangafuma para mukuwonaso gulu linyake la ŵanthu awo ŵasankha kuŵa ku chigaŵa cha Yehova. Tikuŵa ŵachimwemwe nadi pa nyengo zantheura.

² Apo ise tikuwona maubatizo nyengo zichoko waka mu chaka, ŵangelo ŵali na mwaŵi wa kughawonelera kanandi waka. Kasi mungaghanaghanira umo kukuŵira “chimwemwe” chikuru kuchanya apo ŵakuwona ŵanthu vikwi vinandi pa charu chose ŵakusazgikako ku gulu la Yehova sabata yiliyose? (Luka 15:7, 10) Tikukayika yayi kuti ŵangelo ŵakusekelera chomene pakuwona kusazgikira uku.—Hagayi 2:7.

3. Chifukwa wuli Satana wakuyingayinga “nga ni nkhalamu yakuwuluma,” ndipo wakukhumba kuchitachi?

³ Ndipouli, pali vilengiwa vinyake vyauzimu ivyo vikuwonelera maubatizo agha na ukali. Ntchakukwiyiska kwa Satana na  viŵanda kuwona vikwi vya ŵanthu ŵakukana kukolerana na charu chakunangika ichi. Nakuti Satana wakabecha kuti palije munthu uyo wangateŵetera Yehova chifukwa cha kumutemwa nadi ndiposo kuti palije uyo wangalutilira kuŵa wakugomezgeka para wangayezgeka chomene. (Ŵerengani Yobu 2:4, 5.) Nyengo yiliyose para munthu wasankha kujipeleka kwa Yehova, Satana wakuwoneka kuti ni mutesi. Vikuŵa nga ni para Satana wakutimbika ku maso kanandi waka sabata yiliyose mu chilimika. Ntchakuzizika yayi kuti “wakuyingayinga nga ni nkhalamu yakuwuluma, wakupenja munthu wakuti wamumilimitizge.” (1 Petrosi 5:8) “Nkhalamu” iyi yikukhumbisiska kutimilimitizga  mwauzimu, kutipangiska kuti tinange panji tidumure ubwezi withu na Chiuta.—Masalimo 7:1, 2; 2 Timote 3:12.

4, 5. (a) Yehova wamugulura nkhongono Satana mu nthowa ziŵiri zakuzirwa, kasi ni zini? (b) Kasi Mkhristu waunenesko wangasimikizga vichi?

⁴ Nangauli tili na mulwani wakofya nthena, palije chifukwa chakuti titenthemere na wofi. Chifukwa wuli? Chifukwa Yehova wayigulura nkhongono “nkhalamu yakuwuluma” iyi mu nthowa ziŵiri zakuzirwa. Ni nthowa wuli? Yakwamba, Yehova wayowoyerathu kuti “mzinda ukuru” wa Ŵakhristu ŵaunenesko uzamupona pa “suzgo yikuru” iyo yikwiza. (Chivumbuzi 7:9, 14) Mauchimi gha Chiuta ghakutondekapo yayi. Ntheura nanga ni Satana wakwenera kumanya kuti wangaŵamara yayi ŵanthu ŵa Chiuta nga ni gulu.

⁵ Nthowa yachiŵiri yikuwoneka mu fundo yaunenesko iyo yikayowoyeka na muteŵeti wakugomezgeka wa Chiuta mu nyengo yakale. Ntchimi Azariya yikati kwa Themba Asa: “Yehova wali namwe apo imwe muchali nayo.” (2 Midauko 15:2; ŵerengani 1 Ŵakorinte 10:13.) Viyelezgero vinandi vyakulembeka vikulongora kuti nyengo zose kumanyuma uku, Satana watondeka kumilimitizga ŵateŵeti ŵa Chiuta awo ŵakaŵa paubwezi na Chiuta. (Ŵahebere 11:4-40) Mazuŵa ghano, Mkhristu uyo wakuŵa pafupi na Chiuta wimikanenge ndiposo nanga nkhumutonda Dyabulosi. Nakuti Mazgu gha Chiuta ghakutipanikizgira kuti: “Suskani Dyabulosi ndipo wamuchimbiraninge.”—Yakobe 4:7.

6. Kasi Satana wakurwa wuli na Mkhristu waliyose payekha?

⁶ Satana wangatonda yayi nkhondo iyi, kweni wangatithereska waliyose payekha usange tikupusa. Satana wakumanya kuti wangatimilimitizga usange wangalopweska ubwezi withu na Yehova. Kasi Satana wakuchita wuli kuti wafiske ichi? Wakutiwukira mwankhongono, wakulimbana na waliyose payekha, ndiposo mu nthowa yauchenjezi. Tiyeni tiwone nthowa zikuru izi za Satana.

7. Chifukwa wuli Satana wakuwukira ŵanthu ŵa Yehova mwankhongono?

 ⁷ Kuwukira mwankhongono. Mpositole Yohane wakati: “Charu chose chikugona mu nkhongono za muheni.” (1 Yohane 5:19) Mazgu agha ghali na chenjezgo ku Ŵakhristu ŵaunenesko wose. Pakuti Satana wamilimitizga kale charu cha ŵanthu ŵaheni, sono wakuŵika mtima ndiposo kusazgirako kuwukira kwake pa awo ŵamuchimbira, ndiko kuti, ŵanthu ŵa Yehova. (Mika 4:1; Yohane 15:19; Chivumbuzi 12:12, 17) Wali na ukali ukuru chifukwa wakumanya kuti nyengo yake njifupi. Ntheura wasazgirako ukali wake. Lero, wahaŵa chomene kuti watipweteke ndiposo kunanga ubwezi withu na Chiuta.

8. Kasi mpositole Paulosi wakang’anamurangachi apo wakayowoya kuti “tikulimbana” na mizimu yiheni?

⁸ Kulimbana na waliyose payekha. Mpositole Paulosi wakachenjezga Ŵakhristu ŵanyake kuti: “Tikulimbana na . . . mawumba gha mizimu yiheni mu malo ghakuchanya.” (Ŵaefeso 6:12) Chifukwa wuli Paulosi wakazunura lizgu lakuti ‘kulimbana’? Chifukwa chakuti lizgu ili likupeleka fundo ya kujunthana maso na maso. Ntheura, pakuzunura lizgu ili, Paulosi wakalongora kuti waliyose wa ise payekha wali pa nkhondo kwimikana na mizimu yiheni. Kwali tikukhala mu charu icho kugomezga mizimu yiheni nkhwakuzara panji yayi, tingaluwanga yayi kuti apo tikajipelekanga kwa Yehova, ndikuti tikayinjira nkhondo iyi. Kufuma apo wakujipelekera kuya munthazi, Mkhristu waliyose wakunjira nkhondo iyi. Ipo ntchakuzizwiska yayi kuti Paulosi wakawona kuti ntchakukhumbikwa kuchiska Ŵakhristu mu Efeso katatu kuti ‘ŵatchinthe.’—Ŵaefeso 6:11, 13, 14.

9. (a) Chifukwa wuli Satana na viŵanda ŵakugwiliskira ntchito “mauryarya” ghakupambanapambana? (b) Chifukwa wuli Satana wakuyezga kunanga maghanoghano ghithu, ndipo tingachita wuli kuti timutonde? (Wonani bokosi lakuti  Chenjerani na Uchenjezi wa Satana.) (c) Kasi mburyarya wuli uwo tidumbiskanenge sono?

⁹ Nthowa zauchenjezi. Paulosi wakuchiska Ŵakhristu kuti ŵachinthe pakwimikana na “mauryarya” gha Satana. (Ŵaefeso 6:11) Wonani kuti Paulosi wakayowoya kuti mauryarya. Mizimu yiheni yili na nthowa yimoza pera yayi kweni zakupambanapambana,  ndipo pali chifukwa chake. Ŵakhristu ŵanyake awo ŵakachintha pa chiyezgo chimoza ŵathera pa chiyezgo chinyake. Ntheura Dyabulosi na viŵanda ŵakuwona chomene nkharo ya munthu waliyose payekha kuti ŵawone apo ŵanganjilira. Ndipo para ŵawona apo tili ŵakulopwa mwauzimu ŵakunjilira penepapo. Kweni uwemi ngwakuti tingamanya nthowa zinandi za Dyabulosi, pakuti zikuvumbulika mu Baibolo. (2 Ŵakorinte 2:11) Kukwambilira kwa buku lino, tikadumbiskanapo nthowa zinyake nga nkhutemwa vinthu vyathupi, mendezgano ghaheni, ndiposo uzaghali. Sono tiyeni tiwoneso umoza mwa mauryarya gha Satana, uwo ni vyamizimu.

10. (a) Kasi vyamizimu ni vichi? (b) Kasi Yehova wakuviwona wuli vyamizimu, ndipo imwe mukuviwona wuli?

¹⁰ Para munthu wakuchita vyamizimu, panji uchiŵanda, wakuchita vinthu na mizimu yiheni. Kuwukwa, mayere, kulowa, ndiposo kufumba ku ŵakufwa njinyake mwa mitundu ya vyamizimu. Nga umo tikumanyira makora, Yehova wakuwona vyamizimu kuti “mbukazuzi.” (Dotoronome 18:10-12; Chivumbuzi 21:8) Pakuti nase tikwenera ‘kunyanyara icho ntchiheni,’ ntchambura kuzomerezgeka kuti tendezganenge na mawumba gha mizimu yiheni. (Ŵaroma 12:9) Uwu ungaŵa mtonyoro uheni chomene kwa Adada ŵithu ŵakuchanya, Yehova.

11. Chifukwa wuli kungaŵa kutonda kukuru kwa Satana usange wangatipusika kuti tambe vyamizimu? Yowoyani chiyelezgero.

¹¹ Ndipouli, pakumanya kuti kuchita vyamizimu ni mtonyoro kwa Yehova, Satana waŵikapo mtima kuti wachitiske ŵanji ŵa ise kuti tichitengeko. Nyengo yiliyose para wapusika Mkhristu kwamba kugomezga viŵanda, Satana wakutonda. Chifukwa wuli? Wonani chiyelezgero ichi: Usange msilikari wapusikika na kwendera mphiska gulu lakwake na kunjira gulu la ŵalwani, mulongozgi wa ŵalwani wakondwenge chomene. Wangamwendeska panthazi msilikari uyo wapeleka ŵanyake, mwakuti wanyoze mulongozgi wa ŵasilikari wa kura kwafuma iyo. Mwakuyana waka, usange Mkhristu wamba vyamizimu, wakugwenthera dala Yehova na kwamba kulongozgeka  na Satana. Ghanaghanirani waka umo Satana wangakondwera kumwendeska panthazi munthu uyu nga njombe iyo wasanga pa nkhondo. Kasi walipo wa ise uyo wangakhumba kuti Dyabulosi watonde nthena? Chara nadi. Tili ŵakwendera mphiska yayi.

12. Kasi Satana wakugwiliskira ntchito nthowa wuli kuti watimbanizge maghanoghano ghithu pa vyamizimu?

¹² Para tikunyanyara vyamizimu, Satana watondenge yayi. Ntheura wakumanya kuti wakwenera kusintha maghanoghano ghithu. Wakuchita wuli? Wakupenja nthowa zakutimbanizgira Ŵakhristu kufika pakuti ŵanji ŵaghanaghanenge kuti “uwemi ndiwo uheni, uheni ndiwo uwemi.” (Yesaya 5:20) Kuti wachite nthena, kanandi Satana wakugomezga nthowa yake ya papo kale, ya kuwuska mafumbo ghakukayikiska.

13. Kasi Satana wagwiliskirapo wuli ntchito nthowa ya kuwuska mafumbo ghakukayikiska?

¹³ Wonani umo Satana wakagwiliskira ntchito nthowa iyi kale. Mu Edeni wakafumba Eva kuti: “Kasi mbunenesko kuti Chiuta wati mungaryanga yayi vipambi vya makuni ghose gha mu munda?” Mu nyengo ya Yobu, apo ŵangelo ŵakakumananga kuchanya, Satana wakawuska fumbo lakuti: “Kasi Yobu wakumopa Chiuta pawaka?” Ndiposo apo Yesu wakambanga uteŵeti wake pano pa charu chapasi, Satana wakamubechera mwa kuyowoya kuti: “Usange ndiwe mwana wa Chiuta, phalira malibwe agha kuti ghazgoke vingwa.” Pa nkhani ya Yesu, wonani kuti Satana wakachita chiganga kunyoza mazgu agho Yehova iyomwene wakayowoya sabata zinkhondi na yimoza kumanyuma, ghakuti: “Uyu ni Mwana wane, wakutemweka, mweneuyo nkhukondwa nayo.”—Genizesi 3:1; Yobu 1:9; Mateyu 3:17; 4:3.

14. (a) Kasi Satana wakugwiliskira wuli ntchito uryarya wake kuti wachitiske nkhayiko pa nkhani ya vyamizimu? (b) Kasi sono tiwonenge vichi?

¹⁴ Lero napo, Dyabulosi wakugwiliskira ntchito nthowa zakuyana waka pakukhumba kuchitiska nkhayiko pa uheni wa  vyamizimu. Chachitima ntchakuti wachitiska nadi Ŵakhristu ŵanyake kwamba kukayika. Ŵamba kukayika usange mitundu yinyake ya vyamizimu njiheni nadi. (2 Ŵakorinte 11:3) Kasi tingaŵawovwira wuli ŵanthu aŵa kuti ŵasinthe maghanoghano ghawo? Kasi tingachita wuli kuti uryarya wa Satana uleke kutipuluska? Kuti tizgore, tiyeni tiwone vigaŵa viŵiri vya umoyo, ivyo Satana wabinkhiska mwakabisira na vinthu vyamizimu. Vigaŵa ivi ni vyakusanguluska ndiposo wovwiri wa munkhwala.

15. (a) Kasi ŵanandi ku vyaru vya ŵazungu ŵakuwona wuli vyamizimu? (b) Kasi Ŵakhristu ŵanji ŵapusikika wuli na maghanoghano gha charu pa nkhani ya vyamizimu?

¹⁵ Chomene mu vyaru vya ŵazungu, masalamusi, ufwiti, na mitundu yinyake ya vyamizimu ŵakuviwona mwakupepuka chomene. Kanandi mafilimu, mabuku, mapulogiramu gha pa TV, ndiposo maseŵero gha pa kompyuta vikulongora vyakuchita vya viŵanda nga ni vyakusekeska, uchenjezi, ndiposo kuti ni viwemi waka. Mafilimu na mabuku ghanji ghakulongosora vya masalamusi, vyathandazgika chomene, mwakuti awo ŵakuvitemwa ŵakupanga magulu gha ŵanthu awo ŵakuviwonelera. Ntchakuwonekerathu kuti viŵanda vyasukuluska nadi kofya kwa masalamusi. Kasi kaluso ka kuwona vyamizimu mwakupepuka kakhwaskaso Ŵakhristu? Ŵanji maghanoghano ghawo ghakhwaskika. Mu nthowa wuli? Chiyelezgero chimoza ni ichi: Mkhristu munyake wakati wawonelera filimu iyo yikalongosoranga vya masalamusi, wakati, “Filimu yira nkhayiwonelera, kweni nkhachitapo yayi vyamizimu.” Chifukwa wuli kaghanaghaniro kanthena nkhakofya?

16. Chifukwa wuli ntchakofya kusankha vyakusanguluska ivyo muli vya masalamusi?

¹⁶ Nangauli pali mphambano pakati pa kuchita nadi vyamizimu na kuwonelera, ichi chikung’anamura kuti palije uheni kuwonelera vya masalamusi yayi. Chifukwa wuli? Ghanaghanirani  fundo iyi: Mazgu gha Chiuta ghakulongora kuti Satana nesi viŵanda vyake ŵalije nkhongono za kumanyira maghanoghano ghithu. * Ntheura, nga umo vyayowoyekera kale, mizimu yiheni kuti yimanye maghanoghano ghithu ndiposo apo tili ŵakulopwa mwauzimu, yikulaŵisiska chomene ivyo tikuchita, kusazgapo vyakusanguluska ivyo tikusankha. Para nkharo ya Mkhristu yikulongora kuti wakusangwa na mafilimu panji mabuku agho ghakulongosora za ŵakuwukwa, kulowa, kukoleka na viŵanda, panji nkhani zinyake zakuyana waka za uchiŵanda, ndikuti wakujichemera viŵanda. Panji tiyowoye kuti wakuvilongora apo vinganjilira. Ntheura viŵanda vingalimbana nayo chomene Mkhristu uyu mwakuti vinjilire pa malo agho wavilongora m’paka vimutonde. Nakuti ŵanji awo ŵakwamba kutoleka mtima na vyamizimu kwizira mu vyakusanguluska ivyo vikulongora masalamusi, paumaliro wake wakwamba kuchita nadi vyamizimu.—Ŵerengani Ŵagalatiya 6:7.

17. Kasi mburyarya wuli uwo Satana wangapusikira awo ŵakulwara?

¹⁷ Satana wakuyezga kusangirapo mwaŵi pa khumbo lithu la vyakusanguluska kweniso la kupenja wovwiri wa munkhwala para talwara. Wakuchita wuli? Mkhristu wangasuzgika chomene pamanyuma pakuti wenda mu vipatala panji ku ŵadokotala, kweni wakuchira yayi. (Mariko 5:25, 26) Ichi chingapa Satana na viŵanda mwaŵi wa kumulyera masuku pa mutu. Viŵanda vingayezga mulwari kuti wakapenje wovwiri ku ng’anga panji nthowa zinyake zakuchizgira izo zikusazgapo “nkhongono zamasalamusi,” panji vyamizimu. (Yesaya 1:13) Usange uryarya wa viŵanda uwu watonda, ubwezi wa mulwari na Chiuta ungalopwa. Mu nthowa wuli?

18. Kasi ni nthowa wuli zakuchizgira matenda izo Mkhristu wangakana, ndipo chifukwa wuli?

 ¹⁸ Yehova wakachenjezga Ŵaisrayeli awo ŵakapenjanga wovwiri ku “nkhongono zamasalamusi.” Wakati: “Para mukutambazura mawoko ghinu, nkhubisa maso ghane kwa imwe. Nanga mukuyowoya malurombo ghanandi, nkhupulika yayi.” (Yesaya 1:15) Nadi, nyengo zose tikukhumba kugega vinthu ivyo vingajandizga malurombo ghithu ndiposo kutimbanizga wovwiri uwo tikupokera kwa Yehova, chomenechomene pa nyengo iyo tikulwara. (Masalimo 41:3) Ntheura usange pali chilongolero chakuti nthowa yinyake yakupimira panji yakuchizgira matenda yikukhwaskana na vyamizimu, Mkhristu waunenesko wakwenera kuyikana. * (Mateyu 6:13) Para wachita nthena, waŵenge na chigomezgo kuti Yehova wamovwirenge.—Wonani bokosi lakuti “ Kasi ni Vyamizimu Nadi.”

19. (a) Kasi Dyabulosi wapusika ŵanthu ŵanandi kugomezga vichi pa nkhani ya nkhongono zake? (b) Kasi ni nkhani wuli izo Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakwenera kugega?

¹⁹ Peneapo ŵanthu ŵanandi mu vyaru vya ŵazungu ŵakuwona mwakupepuka kofya kwa  nkhongono za Satana, mu vigaŵa vinyake vya pa charu ndimo ŵakuwonera yayi. Mu vigaŵa ivi Dyabulosi wapusika ŵanandi kugomezga kuti wali na nkhongono chomene kuluska izo wali nazo nadi. Ŵanthu ŵanyake ŵakukhala, kurya, kugwira ntchito, ndiposo kugona uku ŵakopa mizimu yiheni. Nkhani zakofya za ivyo viŵanda vikuchita zikuzara. Nkhani zanthena zikuyowoyeka mwa kusazgako nthendero ndipo ŵanthu ŵakukopeka nazo. Kasi nase tikwenera kuthandazgako nkhani zanthena? Yayi, ŵateŵeti ŵa Chiuta waunenesko ŵakugega kuchita nthena pa vifukwa viŵiri vyakuzirwa.

20. Kasi munthu wangathandazga wuli mautesi gha Satana kwambura kumanya?

²⁰ Chakwamba, para munthu wakuyowoya nkhani za ivyo viŵanda vikuchita, ndikuti wakovwira Satana. Mu nthowa wuli? Mazgu gha Chiuta ghakupanikizgira kuti Satana wangamanya kuchita vinthu vyankhongono, kweni likutichenjezgaso kuti wakupeleka “vimanyikwiro vyautesi” ndiposo “upusikizgi.” (2 Ŵatesalonika 2:9, 10) Pakuti Satana ngwakupusika  mulara, wakumanya umo wangatimbanizgira maghanoghano gha awo ŵakutemwa vyamizimu ndiposo umo wangaŵachitiskira kugomezga vinthu ivyo ni vyaunenesko yayi. Ŵanthu ŵanthena ŵangagomezga nadi kuti ŵakawona na kupulika vinthu vinyake ndipo ŵangamba kuviyowoya nga ni vyaunenesko. Para nyengo yajumphapo, chifukwa cha kuziyowoya kanandi waka, nkhani zawo ŵakusazgirako. Usange Mkhristu wangathandazgako nkhani zanthena, ndikuti wakuchita khumbo la Dyabulosi, uyo ni “wiske wa utesi.” Wangaŵa kuti wakuthandazga mautesi gha Satana.—Yohane 8:44; 2 Timote 2:16.

21. Kasi tikukhumba kuti ivyo tikudumbiskana vijinthenge pa vichi?

²¹ Chachiŵiri, nanga Mkhristu wangaŵa kuti wakachitapo vinthu na mizimu yiheni kumanyuma, wakwenera kugega kusanguluska Ŵakhristu ŵanyake na nkhani zanthena. Chifukwa wuli? Tikuchiskika kuti: ‘Tilaŵisiske kwa Yesu uyo ni Mulongozgi Mulara na Wakufiska chipulikano chithu.’ (Ŵahebere 12:2) Enya, tikwenera kuŵika mtima withu pa Khristu, pa Satana yayi. Tikwenera kumanya kuti apo Yesu wakaŵa pano pa charu chapasi, wakasanguluska ŵasambiri ŵake na nkhani za mizimu yiheni yayi, nangauli mphanyi wakayowoya vinandi vyakukhwaskana na ivyo Satana wangachita panji ivyo wangatondeka kuchita. Kweni Yesu wakaŵika mtima pa uthenga wa Ufumu. Ntheura pakuyezga Yesu na ŵapositole, tikukhumba kuti ivyo tikudumbirana viŵenge “vinthu vikuru vya Chiuta.”—Milimo 2:11; Luka 8:1; Ŵaroma 1:11, 12.

22. Kasi tingachita wuli kuti kuchanya kuŵe “chimwemwe”?

²² Mbunenesko kuti Satana wakugwiliskira ntchito mauryarya ghakupambanapambana, kusazgapo vyamizimu, pakukhumba kunanga ubwezi withu na Yehova. Ndipouli, mwa kunyanyara icho ntchiheni na kudemelera ku icho ntchiwemi, ndikuti tikumujalira Dyabulosi m’pata uliwose kuti waleke kulopweska chisimikizgo chithu chakuti tikane mtundu uliwose wa vyamizimu. (Ŵerengani Ŵaefeso 4:27.) Ghanaghanirani waka ukuru wa “chimwemwe” icho chingaŵa kuchanya usange tikulutilira kulimbana na “mauryarya gha Dyabulosi” m’paka iyo kuzakaŵavye.—Luka 15:7; Ŵaefeso 6:11.