Joli kɔnɔfɛn misɛnmanw. U bɔra joli kɔnɔfɛn kunbaba naani nunu na: jolikisɛwulenw, jolikisɛgwɛw, plakɛtiw, ani joliji. Ɲɛyirali fɛ, jolikisɛwulenw kɔnɔfɛn dɔ ye hémoglobine ye. Ni jolintanya be mɔgɔ dɔ la wala n’a tigi joli bɔnna kojugu, u be fura dɔw kɛ a tigi la minw dilanna ni adamaden wala bɛgɛn ka hémoglobine ye.

Joliji: A 90% ye jii yɛrɛyɛrɛ ye. Fɛɛn caaman be sɔrɔ joliji kɔnɔ, i n’a fɔ hormones, sels inorganiques, enzymes ani fari balofɛn dɔw, i n’a fɔ sukaro ni kɔgɔ sifa dɔw. Fɛɛn wɛrɛw be sɔrɔ fana joliji kɔnɔ i n’a fɔ joli simifɛnw, anticorps minw be bana kɛlɛ, ani protéines dɔw i n’a fɔ albumine. Ni bana yɛlɛmata dɔ farati be mɔgɔ seen kɔrɔ, dɔgɔtɔrɔw be se k’a ɲini k’a tigi sɔgɔ ni joliji kɔnɔfɛn dɔ ye min be weele ko gammaglobulines. O bɔra mɔgɔ dɔ joliji la min fari sera k’o bana ɲɔgɔn kɛlɛ. Jolikisɛgwɛw kɔnɔfɛn dɔw ye interférons ni interleukines ye. U be kansɛri bana ni bana sifa wɛrɛw fura kɛ.

Joli kɔnɔfɛn misɛnmanw be furakɛli minw na, yala kerecɛnw be sɔn u ma wa? Bibulu tɛ cikan tigitigi di o koo la. O kama, kerecɛn kelen kelen bɛɛ lo ka kan k’o koo latigɛ ka kɛɲɛ n’a dusukun ye Ala ɲɛɛ kɔrɔ. Mɔgɔ dɔw be ban u bɛɛ la. Olu b’a jati ko Ala tun ye sariya min di Israɛldenw ma, a tun fɔra o kɔnɔ ko joli min bɔra danfɛn na, a ka kan ka “bɔn duguma.” (Deteronɔmu 12:22-24). Dɔw be ban ko joli kuturu wala a kɔnɔfɛn kunbabaw ka don u fari la. Nka, n’a sɔrɔ u be se  ka sɔn furakɛcogo dɔw la minw na baara be kɛ ni joli kɔnɔfɛn misɛnmanw ye. Olu b’a jati ko ni mɔgɔ wala bɛgɛn joli kɔnɔfɛnw tilantilanna ka se hakɛ dɔ ma, fɛɛn misɛnman minw bɔra o joli la, u tɛ se ka jati niin ye tugun.

Sanni k’o koo ɲɔgɔn latigɛ, i k’i yɛrɛ ɲininga fɔlɔ ko: yala ne b’a faamu ko ni n’ banna joli kɔnɔfɛn misɛnmanw bɛɛ la, o kɔrɔ ko ne tɛ sɔn fura dɔw la i n’a fɔ minw be mɔgɔ dɛmɛ ka bana dɔw kɛlɛ, wala minw be joli simi ani ka jolibɔn lalɔ wa? Yala ne bena se k’a ɲɛfɔ dɔgɔtɔrɔ ye fɛɛn min kama ne be sɔn wala ne be ban joli kɔnɔfɛn misɛnman dɔw la wa?

Operasɔn kɛcogo fɛɛrɛw. O fɛɛrɛ dɔw ye hémodilution ye ani ka joli cɛ operasɔn kɛtɔ. Hémodilution: operasɔn kɛtɔ, u be joli bolisira dɔw yɛlɛma ka taga joli hakɛ dɔ mara ka bila minan dɔ kɔnɔ. U be furaji dɔ don o joli hakɛ nɔɔ na. Joli min tun marala ka bila, u b’o kɔsegi fari la kɔfɛ. Ka joli cɛ operasɔn kɛtɔ: joli min be bɔ fari la ka bɔn, u b’o cɛ ani k’a ko, wala k’a sɛnsɛn, ani u be segi k’a don banabagatɔ fari la. Dɔgɔtɔrɔw bɛɛ tɛ operasɔn kɛcogo fɛɛrɛw sira tagama cogo kelen na. O kama, kerecɛn ka kan k’a ɲini a ka dɔgɔtɔrɔ fɛ a k’a ɲɛfɔ ale bena o fɛɛrɛw sira tagama cogo min na.

Sanni i ka ŋaniya ta o fɛɛrɛw koo la, i k’i yɛrɛ ɲininga ko: ‘N’u ye ne ka jolisira dɔ yɛlɛma ka bɔ n’ fari la, ani ne joli tɛ boliboli tugun, hali wagati dɔɔni kɔnɔ, yala ne dusukun bena sɔn k’o joli be ne fari kɔnɔ halibi, ani a man kan ka  “bɔn duguma” wa? (Deteronɔmu 12:23, 24). Ne dusukun min kolola Bibulu fɛ, yala a bena ne kɛlɛ ni u ye ne ka joli dɔ bɔ ka taga a saniya ani k’a don ne fari la kokura wa? Yala ne b’a faamu ko ni n’ banna furakɛcogo fɛɛrɛw bɛɛ la ni n’ ka joli ye, o kɔrɔ ko ne tɛ sɔn dɔgɔtɔrɔw ka n’ joli bɔ k’a filɛ, n’ be ban dialyseur (kɔmɔkili bisigi dɔ) ɲɔgɔn na, wala cœur-poumon artificiel la (mansin min be sɔnkun ni fɔgɔfɔgɔ baara kɛ) wa?’

 U be baara kɛ ni mɔgɔ joli ye cogo min na operasɔn kɛtɔ, kerecɛn kelen kelen bɛɛ lo ka kan k’a latigɛ n’a be sɔn o ma. O kelen lo ni fɛɛrɛ dɔw ye minw sen fɛ u be mɔgɔ joli bɔ k’a filɛ. O kelen lo fana ni fɛɛrɛ kura dɔw ye minw sen fɛ u be joli hakɛ fitinin dɔ bɔ k’a cogoya yɛlɛma ani k’a kɔsegi banabagatɔ fari la.