Tukalulo to Tunyinyani Twa Mali. Tukalulo to tunyinyani twa mali tu zwisiwanga kwa likalulo ze tuna za mali—zona za ma-red cells, ma-white cells, ma-platelets, ni plasma. Ka mutala, ma-red cells a na ni protini ye bizwa hemoglobin. Milyani ye pangilwe fa hemoglobin ye zwa kwa batu kamba kwa lifolofolo, se i itusisizwe kwa ku alafa batu ba ba kula matuku a ku tokwa mali kamba ba ba zwetile mali a mañata mwa mubili.

Plasma—90 pesenti ya plasma ki mezi, mi sitipwitipwi seo si shimbanga ma-hormone a shutana-shutana, mifuta ye miñwi ya lizwai, li-enzyme, minuno, ni swikili. Plasma hape i shimbanga lika ze tusa ku yemisa ku zweta kwa mali, tungwalingwali to tu lwanisa matuku, ni liprotini ze cwale ka albumin. Haiba mutu a kenelwa ki butuku bo buñwi, baalafi ba kona ku akaleza kuli a tabiwe lindonga za gamma globulin, ili protini ye na ni tungwalingwali to tu lwanisa butuku bwa kula, ili ye ngilwe kwa plasma ya batu ba ba silelelizwe kwa butuku bo. Kwa ma-white cells a mwa mali, kwa kona ku ngiwa tungwalingwali (to tu bizwa interferons ni interleukins) to tu itusiswanga kwa ku alafa matuku a tahiswa ki tukokwani ni a kansa.

Kana Bakreste ba swanela ku amuhela likalafo ze itusisa tukalulo to tunyinyani twa mali? Bibele ha ku na ze i bulela fa taba ye, kacwalo mañi ni mañi u swanela ku eza keto ye lumelelana ni lizwalo la hae, ili ya bona kuli i lukile ku Mulimu. Ba bañwi ba kana ba hana tukalulo to tunyinyani twa mali kaufela tona, ka ku utwisisa kuli Mulao wa Mulimu wa naa file kwa Maisilaele ne u  bonisa kuli mali aa zwa kwa sibupiwa a swanela ku “[sululelwa] fafasi.” (Deuteronoma 12:22-24) Kono ba bañwi ba ba hana ku pompelwa mali kamba likalulo ze tuna za ona, ba kona ku amuhela likalafo ze itusisa tukalulo to tunyinyani twa mali. Ba kona ku utwisisa kuli tukalulo to tunyinyani to tu zwa kwa mali hamulaho wa ku a alula-alula ha tu sa yemela bupilo bwa sibupiwa kwa naa ngilwe mali ao.

Ha mu eza likatulo ka za tukalulo to tunyinyani twa mali, mu nyakisisange lipuzo ze latelela: Kana na utwisisa kuli ku hana tukalulo to tunyinyani twa mali kaufela ku talusa kuli ha ni na ku amuhela milyani ye miñwi ye na ni tukalulo to tu lwanisa matuku kamba to tu tusa ku yemisa ku zweta kwa mali? Kana na kona ku taluseza mualafi ze ni hanela kamba ze ni amuhelela tukalulo to tuñwi to tunyinyani twa mali?

Mialafelo ya ku pazula. Mialafelo yeo i kopanyeleza hemodilution ni cell salvage. Ka mualafelo wa hemodilution, mali a kelusezwanga kwande a mubili wa mukuli ni ku a yolisa ka litipwitipwi ze ñwi, mi hasamulaho kihona ku a kutiseza mwa mubili wa hae. Ka mualafelo wa cell salvage, mali aa zwa mwa mubili wa mukuli haa pazulwa aa ngiwanga ni ku kutisezwa mwa mubili wa hae. Mali ao a kona ku ngiwa fa sitombo kamba kwa kalulo ya mubili ye holofezi, mi cwale a tapiswa kamba ku keniswa, hasamulaho kihona a kutisezwa mwa mubili wa mukuli. Bakeñisa kuli baalafi ba itusisanga mialafelo yeo ka linzila ze  shutana-shutana, Mukreste u swanela ku buza mualafi kuli a mu taluseze mwa bata ku mu alafela.

Ha mu eza likatulo ka za mipazulelo ye, mu ipuzange kuli: ‘Haiba mali a mañwi a ka a kelusezwa kwande a mubili wa ka, ili nto ye ka cinca muzamaelo wa mali mwa mubili ka nakonyana, kana lizwalo la ka li ka ni lumeleza ku zwelapili ku nga mali ao sina kalulo ya mubili wa ka, ilikuli a si ke a “[sululelwa] fafasi”? (Deuteronoma 12:23, 24) Kana ni ka katazwa ki lizwalo la ka le li lutilwe ka Bibele haiba ha ne ni pazulwa, mali a mañwi naa zwisizwe mwa mubili wa ka ni ku a kopanya ni lika ze ñwi,  mi hasamulaho kihona ku ni kutiseza ona mwa mubili? Kana na utwisisa kuli ku hana mialafelo kaufela ye ama ku itusisa mali a ka ku talusa kuli ha ni na ku lumela ku ngiwa mali kuli a tatubiwe, ni ku alafiwa ka ku itusisa mushini wa hemodialysis kamba wa heart-lung bypass?’

Mukreste u swanela ku iketela mwa batela kuli mali a hae a itusisezwe ka nako ya ku pazulwa. U tokwa ku eza cwalo ni ka za mitatubelo ni likalafo ze ama ku zwisa mali a likani mwa mubili wa mutu, mwendi ni ku beya kwateñi lika ze ñwi cwalo, mi hasamulaho kihona ku a kutiseza mwa mubili wa hae ka ku mu taba ndonga.