APÉNDICE
Yawarpita horqayanqa hampikuna y doctorkuna rurayanqan
Glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas y plasma nishqampita horqayanqan hampikuna. Glóbulos rojospitaqa horqayan hemoglobina nishqantam. Y animalpa o nunapa hemoglobinampitaqa anemiakunata hampiyänampaq, y herïdakunapita yawar ëwëkaqta päratsinampaq hampikunatam horqayan.
Wakin hampikunataqa horqayan plasmapitam. Plasmachöqa más atskaqa yakum, y hinamampis kan hormonas, sales inorgánicas, enzimas, nutrientes, minerales y azúcares nishqankunam. Hina herïdapita yawarta tsakiratsinampaqpis kanmi, albúmina y anticuerpos nishqampis. Këmi yanapamantsik qeshyata vencinapaq y ushakätsinapaq. Tsëmi pasëpa qeshyapäkoqkunataqa gammaglobulina nishqan hampikunata churakuyänampaq doctorkuna niyan, këtaqa mana qeshyayoq nunakunapa plasmampitam horqayan. Y glóbulos blancos nishqampitanam horqayan interferones y interleuquinas nishqan hampikunata, këkunawanmi imëka infeccionkunatapis hampiyan, y cancer qeshyatapis hampiyanmi.
¿Cristiänokunaqa kënö rurashqa hampikunawan hampikuyanmantsuraq? Këkunapaqqa Bibliaqa manam alleqllaqa willakuntsu, tsëmi cada cristiano Bibliawan yachatsishqa conciencian nenqanmannö kikin decidinan. Wakin cristiänokunaqa yawarpita horqashqa hampikunawanqa manam Deuteronomio 12:22-24). Pero wakinqa yawarta mana churakurnimpis, glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas y plasma nishqankunapita horqashqa hampikunawanqa hampikuyanmi, tsëtaqa rurayan mananam yawarnatsu nirmi.
hampikïta munayantsu, “Yawartaqa patsamanmi hichayanëki” nishpa israelïtakunata Jehová mandanqanta yarparnin (Chaskina kaptin o mana chaskina kaptimpis puntataqa tapukunantsik kënömi: “¿Glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas y plasma nishqampita horqayanqan hampikunata mana chaskita munarqa, alleqku tantiarqö llapan tratamientota mana munanqäta, kachakätsimänan këkaptimpis? ¿Alleqku musyä doctorta willanäpaq imanir chaskita mana munanqäta o wakin hampikunallatapis chaski munanqäta?”.
Doctorkuna rurayanqan. Operarqa doctorkuna ishkë cösastam rurayan, hemodilucionta y recuperación de sangre nishqanta. Hemodilucionqa cuerpopita mana rakikätsirlla wakin yawarta rakirirnin huk mäquinaman mandariyanqanmi, tsëpitanam cuerpochö quedaq kaqman expansor del plasma nishqanta imëka suero cuentata yapariyan, y operar usharirnam rakiyanqan yawarninta kutiratsiyan. Y recuperación de sangre nishqannam, operayänampaq roquyanqan herïdapita yarqoq yawarta huk mäquinawan shoquratsirnin tsuyäratsir, raslla cuerpoman kutiratsiyanqan. Cada doctormi hukläya hukläya këkunataqa ruran, tsëmi huk cristiänoqa alleqraq tapunan doctorninta.
Deuteronomio 12:23, 24). Y ¿yawarnïta horqarir tsuyäratsir y huk hampikunawan takurkur cuerpöman kutiratsiyänanta concienciä permitinmantsuraq? ¿Kë rurayanqankunata mana munarnenqa alleqku tanteä análisis de sangre, hemodiálisis y bomba de circulación extracorpórea nishqankunatapis chaskita mana munanqäta?”.
Qepachö rikanqantsik tratamientokunata akranapaqqa alleqmi tapukushwan: “Yawarnïta ichik tiempollapis cuerpöpita horqariyaptenqa, ¿Bibliawan yachatsishqa concienciä permitenqatsuraq cuerpöman kutitsiyänanta? ¿O mana permitiptenqa patsamantsuraq hichariyanman? (Huk cristiänoqa kikinmi rikänan y decidinan yawarninta imata rurayänantapis. Tsënöllam hina yawarninta ichikllata horqarir kutitsiyänan kaqchöpis.