Zwipiḓa zwa malofha. Zwipiḓa zwa malofha zwi bva kha zwivhumbi zwiṋa zwao zwihulwane—tsiki tswuku, tsiki tshena, dzi-platelet, na plasma. Sa tsumbo, tsiki tswuku dzi na phurotheini ine ya pfi hemoglobin. Mishonga ine ya itwa nga hemoglobin ine ya bva kha vhathu kana zwipuka, i shumiselwa u alafha vhalwadze vhane vha ṱahela malofha kana vhe vha fhalalelwa nga malofha manzhi.

Plasma—ine phesenthe dzayo dza 90 dza vha maḓi—i na dzi-hormone nnzhi, mimuṋo, dzi-enzyme, na pfushi, u katela na dziminerala na swigiri. Plasma i dovha ya vha na tshivhumbi tsha u kheṱhisa malofha, na maswole a muvhili ane a lwa na malwadze, na phurotheini dzi ngaho albumin. Arali muthu o farwa nga vhuṅwe vhulwadze, madokotela vha nga mu ṱhavha dzhekiseni dzi re na gamma globulin yo bviswaho kha plasma ya malofha a vhathu vho no ṱhavhelwaho honoho vhulwadze. Tsiki tshena dza malofha dzi nga vha tshisima tsha phurotheini dzine dza thivhela tshitzhili na khemikhala dzine dza thivhela u kavhiwa nga malwadze, dzi shumiselwaho u alafha maṅwe malwadze a bveledzwaho nga zwitzhili na dzikhentsara.

Naa Vhakriste vha fanela u tenda u alafhiwa nga mishonga i re na zwipiḓa zwa malofha? Bivhili a i ṋei zwidodombedzwa nga vhuḓalo, nga zwenezwo muṅwe na muṅwe u fanela u ḓiitela phetho u tendelana na luvalo lwawe phanḓa ha Mudzimu. Vhaṅwe vha nga kha ḓi hana zwipiḓa zwoṱhe zwa malofha, nga tshiitisi tsha uri Mulayo we Mudzimu a u ṋea Vhaisiraele wo vha u tshi ṱoḓa uri malofha a tshipuka a “shulule[lwe] fhasi.” (Doiteronomio 12:22-24) Vhaṅwe vha nga kha ḓi hana u shelwa malofha  kana zwipiḓa zwao zwihulwane, fhedzi vha ṱanganedza maalafhele ane ha shumiswa tshipiḓa tsha malofha. Vha nga kha ḓi amba uri zwipiḓa zwa malofha a zwi tsha imela vhutshilo ha tshivhumbiwa tshe malofha a bviswa khatsho.

Musi ni tshi khou ita phetho dza malugana na zwipiḓa zwa malofha, ḓivhudziseni mbudziso dzi tevhelaho: Naa ndi a zwi ḓivha uri u hana zwipiḓa zwoṱhe zwa malofha zwi amba uri a thi nga ṱanganedzi miṅwe mishonga ine ya alafha malwadze kana ine ya nga thusa u ita uri malofha a kheṱhe, a si tsha nzuruma? Naa ndi nga kona u ṱalutshedza dokotela uri ndi ngani ndi tshi hana kana ndi tshi ṱanganedza miṅwe mishonga i re na zwipiḓa zwa malofha?

Maitele a u ariwa. A katela hemodilution na cell salvage. Musi hu tshi shumiswa hemodilution, malofha a a pambuswa muvhilini wa mulwadze, a dzhielwa vhudzulo nga zwiluḓi zwine zwa engedza malofha, nahone nga murahu a dovha a vhuyedzedzwa kha mulwadze. Cell salvage ndi maitele ane a tzwonzwa na u vhuyedzedza malofha o bvaho musi hu tshi khou itwa muaro. Malofha ane a bva kha mbanga kana ngomu muvhilini musi hu tshi khou itwa muaro, a a tzwonzwiwa nga mutshini, a ṱanzwiwa kana u ṱuḓiwa nahone a dovha a vhuyedzedzwa muvhilini wa mulwadze. Nga ṅwambo wa uri madokotela vha shumisa enea maitele a u alafha nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho, Mukriste u fanela u vhudzisa dokotela wawe uri u ḓo shumisa maitele afhio.

Musi ni tshi khou ita phetho malugana na enea maitele, ḓivhudziseni: ‘Arali maṅwe a malofha anga a tshi ḓo pambuswa muvhilini  wanga nahone u elela hao hu tshi nga kha ḓi thithiswa lwa tshifhinganyana, naa luvalo lwanga lu ḓo ntendela u dovha u dzhia eneo malofha e tshipiḓa tshanga, zwa ita uri ndi si ṱoḓe uri a ‘shululelwe fhasi’? (Doiteronomio 12:23, 24) Naa luvalo lwanga lwo gudiswaho nga Bivhili lu ḓo dzula lu si na mulalo arali maṅwe a malofha anga a bviswa, a shandulwa, nahone a vhuyedzedzwa muvhilini wanga musi ndi tshi khou ariwa? Naa ndi a zwi ḓivha uri u hana maitele oṱhe a ngalafho ane a katela u shumiswa ha malofha anga zwi amba uri ndi vha ndi tshi khou hana u  itwa ndingo dza malofha, u ṱanzwiwa malofha nga mutshini wa dialysis kana u shumisa mutshini une wa thusa u fema na u bommba malofha, musi hu tshi khou itwa muaro wa mbilu?’

Mukriste u fanela u ḓiitela phetho malugana na nḓila ine a ṱoḓa uri malofha awe a shumiswe ngayo musi a tshi ariwa. U fanela u dovha a ḓiitela phetho arali a tshi ḓo tenda uri hu itwe ndingo dza malofha na u shumiswa ha maalafhele a zwenezwino a u kokodza malofha a si gathi nahone a vanganywa na miṅwe mishonga nahone a dovha a vhuyedzedzwa muvhilini.