Kapitulo 3

Siya na ba Kaha ang Angay Para Nako?

 Gahinig panahon ang pagtubag sa mosunod:

Unsang mga kinaiya ang imong ginapangita karon sa usa nga gusto nimong mahimong kapikas sa kaminyoon? Sa listahan sa ubos, markahig ✔ ang upat ka kinaiya nga labing importante kanimo.

□ Hitsuraan □ Dasig sa espirituwal

□ Mahigalaon □ Kasaligan

□ Popular □ Hinlog moral

□ Maayong mopakatawa □ May tumong sa kinabuhi

May naibgan ka ba niadtong bata-bata ka pa? Sa listahan sa ibabaw, markahig × ang kinaiya nga imo gayong nagustohan kaniya kaniadto.

BISAN hain niining mga kinaiyaha nga nalista sa ibabaw maayo. Ang matag usa niini makadani. Apan dili ka ba mouyon nga kon duna kay maibgan sa bata-bata ka pa, ang kasagarang makita nimo mao ang dili kaayo hinungdanong mga kinaiya, sama nianang gilista sa wala nga bahin sa ibabaw?

Apan samtang magkahamtong ka, mosugod ka na pagtan-aw sa mas hinungdanong mga kinaiya, sama nianang gilista sa tuo nga bahin sa ibabaw. Pananglitan, makaamgo ka nga ang guwapa kaayo ninyong silingan dili diay kasaligan o kaha ang popular kaayong lalaki sa inyong klase dili diay maayog moral. Kon lapas ka na sa pagbuswak sa pagkabatan-on, tingali dili na importante kanimo ang taphaw nga mga kinaiya sa pagtubag sa pangutana, “Siya na ba kaha ang angay para nako?”

Ilha Una ang Imong Kaugalingon

Sa dili ka pa magtimbang-timbang kon kinsay angay para nimo, kinahanglang ilhon una nimog maayo ang imong kaugalingon. Aron mas mailhan pa nimo ang imong kaugalingon, tubaga kini nga mga pangutana:

 Unsay akong maayong mga kinaiya? ․․․․․

Unsay akong mga kahuyangan? ․․․․․

Unsay akong emosyonal ug espirituwal nga mga panginahanglan? ․․․․․

Ang pag-ila sa imong kaugalingon dili sayon, apan ang mga pangutana sama nianang sa ibabaw makatabang kanimo sa pagtugkad ug pagsabot sa imong kaugalingon. Kon mas nakaila ka sa imong kaugalingon, mas makaarang ka sa pagpangitag tawo nga makapalambo sa imong maayong mga kinaiya imbes magpasamot sa imong mga kahuyangan. * Apan komosta man kon sa imong hunahuna nakakita ka nag tawo nga angay para nimo?

Pwede Bang Bisag Kinsa na Lang?

“Pwede ba kong mamisita nimo?” Tingalig hilasan ka o molukso sa kalipay kon may mohangyo nimong mamisita​—depende kon kinsay naghangyo. Ibutang ta nga misugot ka. Sa nagkatrato na kamo, unsaon nimo pagkahibalo nga siya na ang angay para nimo?

 Ingnon ta nga gusto kang mopalit ug sapatos. Miadto ka sa tindahag sapatos ug nakakitag sapatos nga imong nagustohan. Imo kining gisukod, ugaling lang nabalo ka kay dili kini mosakar. Unsay imong buhaton? Paliton ba gihapon nimo kini? O mangita kag lain? Siyempre, mangita kag lain. Dili gayod komportable ang huot nga sapatos!

Susama usab niini ang pagpilig kapikas sa kaminyoon. Paglabay sa panahon, daghan kag maibgan. Apan dili pwede nga bisag kinsa na lang ang imong pilion. Sa tinuod lang, nangita ka ug usa nga sayon nimong ikasabot, nga magkaangay ang inyong personalidad ug managsama ang inyong tumong. (Genesis 2:18; Mateo 19:4-6) May nakita ka na ba? Kon mao, unsaon nimo pagkahibalo nga siya na ang angay para nimo?

Susiha ang Pagkatawo

Aron matubag kanang kataposang pangutana, susiha ang pagkatawo sa imong naibgan. Apan pagbantay! Kay basig ang tan-awon lang nimo mao ang gusto nimong makita. Busa ayaw pagdali. Ilha ang tinuod nga kinaiya sa imong naibgan. Siyempre, dili kini sayon. Apan importante kini. Pananglitan: Gusto kang mopalit ug awto. Susihon ba gayod nimo kinig maayo? Hitsura lang ba sa awto ang importante para nimo? Dili ba mas maayong susihon usab ang ubang parte niini​—tingali ang kondisyon sa makina?

 Ang pagpilig kapikas mas seryoso kay sa pagpilig awto. Apan wala kaayo hatagig pagtagad sa daghang managtrato ang pagkatawo sa ilang trato. Mohisgot dayon silag mga butang nga magkaparehas silang duha: ‘Parehas kamig gusto nga musika.’ ‘Parehas kamig gikawilihan nga mga kalihokan.’ ‘Magkasinabot kami sa tanang butang!’ Apan, sama sa nahisgotan na sa sinugdanan, kon ‘lapas ka na sa pagbuswak sa pagkabatan-on,’ dili na importante kanimo ang taphaw nga mga kinaiya. Kinahanglang imong tan-awon ang “natago nga pagkatawo.”​—1 Pedro 3:4; Efeso 3:16.

Pananglitan, imbes hatagan ug importansiya ang mga butang nga kamo magkasinabot, mas maayong imong panid-an siya kon unsay iyang tinamdan kon kamo dili magkasinabot. Sa ato pa, unsa may iyang reaksiyon kon maglalis kamo​—ipamugos ba niya ang iyang gusto, nga tingali ‘mosinta sa kasuko’ o sakit manulti? (Galacia 5:19, 20; Colosas 3:8) O makataronganon ba siya​—andam mopahiuyon aron wala nay samok, kon walay prinsipyong malapas?​—Santiago 3:17.

Laing butang nga angay nimong palandongon: Ginakontrolar ba niya ang uban, o siya ba dominante ug seloso? Moinsistir ba siya nga kinahanglang mahibalo siya sa tanan nimong lihok? “Nakadungog ako ug managtrato nga mag-away kay ang usa dili magpahibalo kon asa siya moadto,” matod pa ni Nicole. “Para nako, mahimo unya kana nga problema.”​—1 Corinto 13:4.

Ang gihatagag pasiugda sa ibabaw maoy bahin lang sa kinaiya ug paggawi. Hinunoa, importante usab nga masayod ka sa reputasyon sa imong trato. Unsay panglantaw sa uban kaniya? Maayong makig-estorya ka  sa mga tawo nga dugay nang nakaila kaniya, sama sa mga hamtong diha sa kongregasyon. Nianang paagiha mahibalo ka kon maayo ba siyag reputasyon.​—Buhat 16:1, 2.

Tingali mas daghan kag madiskobrehan bahin sa imong trato kon imong isulat ang imong naobserbahan kaniya maylabot sa mga punto nga gihisgotan.

Personalidad ․․․․․

Paggawi ․․․․․

Reputasyon ․․․․․

Daghan ka usab ug makat-onan kon imong basahon  ang kahon nga “Mahimo Kaha Siya nga Maayong Bana?” sa panid 39 o  “Mahimo Kaha Siya nga Maayong Asawa?” sa panid 40. Ang mga pangutana niini nga mga kahon makatabang kanimo sa pagtino kon ang imong trato mahimo ba unyang maayong kapikas.

Apan unsay imong himoon kon pananglitan human sa imong pagtimbang-timbang nakaingon ka nga siya dili diay angay para nimo? Kon mao, aniay ugdang nga pangutana:

Angay ba Kaming Magbulag?

Usahay mas maayong taposon na lang ang inyong relasyon. Tagda kining kaagi ni Jill. “Sa primero,” matod pa niya, “nalipay ko nga ang akong trato mabalak-on kaayo kon asa ko moadto, kon unsay akong ginahimo, ug kon kinsay akong kauban. Apan sa ngadto-ngadto dili na siya gusto nga makig-uban ako sa uban. Mangabugho pa gani siya kon makig-uban ako sa akong pamilya​—ilabina  sa akong amahan. Sa dihang nakigbulag ko niya, mora kog naibtan ug tunok!”

Ingon usab niini ang kaagi ni Sarah. Siya anam-anam nga nakamatikod nga ang iyang trato nga si John sakit manulti, lisod pahimut-an, ug way batasan. “Sa usa ka higayon,” nahinumdom si Sarah, “tulo ka oras nga nalangan ang akong trato! Wala siya mangatahoran sa dihang gipadayon siya sa akong inahan, unya miingon siya: ‘Tana, kay nalangan na ta.’ Siya ray nalangan pero ang iyang giingon kaming duha ang nalangan. Angay unta nga mangayo siyag pasaylo o kaha iyang ipatin-aw kon nganong nalangan siya. Labaw sa tanan, nangayo unta siyag katahoran sa akong inahan!” Siyempre, dili kita makaingon nga ang relasyon dili molampos tungod lang sa usa ka sayop nga buhat o sa usa ka dili maayong kinaiya. (Salmo 130:3) Apan sa dihang nakita ni Sarah nga si John wala gayoy batasan, iyang gitapos ang ilang relasyon.

Komosta kon, sama kang Jill ug Sarah, imong nakita nga ang imong trato dili mahimong maayong kapikas? Kon mao, tagda gayod ang imong pagbati! Bisag sakit dawaton, mas maayo tingali nga taposon na lang nimo ang inyong relasyon. Ang Proverbio 22:3 nag-ingon: “Maalamon ang tawo nga nakakita sa katalagman ug [manalipod] sa iyang kaugalingon.” Pananglitan, kon imong makita diha sa imong trato ang usa o duha ka dili maayong mga kinaiya nga gihisgotan diha  sa mga panid 39 ug 40, mas maayong magbulag usa kamo​—hangtod masulbad ang problema. Tinuod, dili lalim nga makigbulag. Apan ang kaminyoon maoy usa ka permanenteng bugkos. Mas maayo pang masakitan ka karon kay sa magbasol ka sa tibuok kinabuhi!

Kon Unsaon Nimo Pagsulti nga Makigbulag Ka Na

Unsaon man nimo pagtapos sa inyong relasyon? Una, pagpilig maayong kahimtang nga kamo magkaestorya. Kon ikaw ang anaa sa iyang lugar, palandonga kon unsay gusto nimo nga itratar kanimo. (Mateo 7:12) Gusto ka bang mahibalo ang uban sa imong desisyon? Siyempre dili. Gawas kon gikinahanglan, ayaw taposa ang inyong relasyon pinaagi sa pagbilin ug mensahe diha sa telepono, pinaagig text message, o sa e-mail. Hinunoa, pagpilig panahon ug dapit nga kamong duha magkaestoryahay ug maayo.

Unsay imong isulti kon mag-inatubangay na kamo? Giawhag ni apostol Pablo ang mga Kristohanon sa ‘pagsulti sa tinuod’ sa usag usa. (Efeso 4:25) Nan, labing maayo nga magmataktikanhon, apan magmalig-on. Iklaro kon nganong nagtuo ka nga ang inyong relasyon dili molampos. Dili na kinahanglang imong usa-usahon ang iyang mga sayop o magpusot-pusot kag panaway. Imbes moingong, “Dili man god ka” ingon niini o ingon niana, mas maayong isulti nimo ang imong pagbati​—“Importante para nako ang usa ka tawo nga . . .” o “Sa akong hunahuna mas maayong taposon na lang nato ang atong relasyon kay . . .”

 Dili kini panahon nga magpalingpaling ka sa imong desisyon o magpadala sa opinyon sa uban. Hinumdomi nga nakadesisyon ka sa pagpakigbulag tungod sa usa ka dakong hinungdan. Busa pagbantay kon mosulay ang imong trato sa pagbag-o sa imong hunahuna tungod kay maayo siya nga mobulada. Usa ka batan-on nga ginganlag Lori miingon, “Sa dihang nakigbulag ko, nagpaguol-guol ang akong trato. Nagtuo ko nga iya kadtong gihimo aron maluoy ko niya. Naluoy baya pod ko. Apan wala gyod ako magpadala sa iyang reaksiyon.” Sama kang Lori, tinoa gayod kon unsay imong gusto. Barogi ang imong desisyon. Himoang dili ang imong dili.​—Santiago 5:12.

Resulta sa Panagbulag

Ayawg katingala kon maguol ka pag-ayo sa magkabulag na kamo. Tingali mobati ka usab sa gibati sa salmista kinsa miingon: “Nalibog ako, natikuko ako sa hilabihan gayod; naglakaw ako sa tibuok adlaw nga masulub-on.” (Salmo 38:6) Tingali awhagon ka sa ubang maayog tuyo nga mga higala sa  pagpakig-uli kaniya. Pagbantay! Ikaw ray mag-antos sa imong desisyon​—dili ang imong maayog tuyo nga mga higala. Busa ayaw kahadlok sa pagbarog sa imong desisyon​—bisag masakitan ka sa inyong panagbulag.

Makasalig ka nga maalim ra unya ang kasakit sa imong dughan. Nganong dili nimo sulayan kining mosunod nga mga sugyot aron maantos nimo ang imong gibati?

Isulti ang imong gibati ngadto sa usa ka kasaligang higala. * (Proverbio 15:22) Iampo kini kang Jehova. (Salmo 55:22) Magmapuliki. (1 Corinto 15:58) Ayaw pag-inusara! (Proverbio 18:1) Pakig-uban sa mga tawo nga makadasig kanimo. Hunahunaa ang positibong mga butang.​—Filipos 4:8.

Makakita ka ra usab unya ug bag-ong trato. Lagmit nianang higayona mas timbang ka nag panglantaw. Tingali nianang panahona ang pangutana nga “Siya na ba kaha ang angay para nako?” matubag na nimo ug oo!

BASAHA ANG DUGANG PA BAHIN NIINI NGA ULOHAN DIHA SA TOMO 1, KAPITULO 31

SA SUNOD NGA KAPITULO

Dihang makigdeyt ka na, unsaon nimo pagkahibalo kon asa kutob ang limitasyon sa pagpasundayag ug pagmahal sa usag usa?

[Mga footnote]

TEKSTO

“Pinaagi sa iyang mga binuhatan ang usa ka bata magpaila sa iyang kaugalingon kon ang iyang kalihokan maoy lunsay ug matul-id.”​—Proverbio 20:11.

SUGYOT

Pakigbahin sa mga kalihokan diin madayag ang inyong mga kinaiya:

● Pagdungan pagtuon sa Pulong sa Diyos.

● Paniid sa usag usa kon motambong ug mga tigom sa kongregasyon ug kon mosangyaw.

● Tabang sa paglimpiyo sa Kingdom Hall ug pagboluntaryo sa mga proyekto sa pagpanukod.

NAHIBALO KA BA . . . ?

Gipadayag sa mga panukiduki nga ang kaminyoon sa mga tawo nga dili parehas ug relihiyon dakog posibilidad nga moresultag diborsiyo.

ANG AKONG PLANONG HIMOON!

Kini ang akong himoon kon maibog ko sa usa nga dili parehas nakog relihiyon: ․․․․․

Kini ang akong himoon aron mahibaloan nako ang reputasyon sa akong trato: ․․․․․

Kon unsay akong gustong ipangutana sa akong ginikanan bahin niini: ․․․․․

UNSAY IMONG HUNAHUNA?

● Unsang mga hiyas ang imong ugmaron aron mahimo kang maayong bana o asawa?

● Unsang hinungdanong mga kinaiya ang imong gipangita sa usa ka kapikas?

● Unsang dagkong mga problema ang motungha kon magminyo ka ug dili parehas nimog relihiyon?

● Sa unsang paagi imong mahibaloan ang kinaiya, panggawi, ug reputasyon sa imong trato?

[Blurb sa panid 37]

“Ang pagtratar sa imong trato sa iyang pamilya mao usab unyay iyang pagtratar kanimo.”​—Tony

 [Kahon sa panid 34]

“Ayaw Pagpayugo nga Dili Timbang”

“Ayaw pagpayugo nga dili timbang sa mga dili-magtutuo.” Kining maong prinsipyo sa Bibliya, nga makita diha sa 2 Corinto 6:14, tingali makataronganon para nimo. Bisan pa niana, basin maibog ka gihapon sa usa ka dili magtutuo. Ngano man? Usahay tungod kay guwapa o kaha guwapo siya. “Makita nako kanunay kining babayhana sa among klase sa P.E.,” miingon si Mark. “Siya gayoy mag-una-una sa pagduol ug pagpakig-estorya nako. Busa nagkasuod kami.”

Kon nakaila ka gayod sa imong kaugalingon ug masaligon nga lig-on ka sa espirituwal​—ug hamtong nga dili madaog sa imong pagbati—​nahibalo ka na kon unsay angay nimong buhaton. Sa tinuod lang, bisag unsa pa siya ka guwapo o ka guwapa, ug bisan unsa pa siya ka buotan, siya dili makatabang sa imong pagpakighigala sa Diyos.​—Santiago 4:4.

Siyempre, kon nahigugma ka, dili lalim ang pagtapos niini nga relasyon, nga maoy naeksperyensiyahan ni Cindy. “Adlaw-adlaw ako nga naghilak,” siya miingon. “Siya lang kanunay ang akong gihunahuna, bisan panahon sa mga tigom sa kongregasyon. Gihigugma nako siya pag-ayo, ug mas maayo pang mamatay ako kay sa magbulag kami.” Apan nasabtan ra ni Cindy ang maalamong tambag sa iyang inahan nga dili makigdeyt ug dili magtutuo. “Maayo na lang kay ako siyang gibulagan,” siya miingon. “Masaligon ako nga may itagana ra unya si Jehova kanako.”

Parehas ka bag kahimtang kang Cindy? Kon mao, ayaw soloha ang problema! Mahimong makigsulti ka sa imong ginikanan. Mao kanay gihimo ni Jim sa dihang may naibgan siya sa eskuylahan. “Nangayo akog tabang sa akong ginikanan,” matod pa niya. “Nakatabang kaayo kini kanako.” Ang mga ansiyano sa kongregasyon makatabang usab kanimo. Ipadayag sa usa kanila ang imong gibati.​—Isaias 32:1, 2.

 [Kahon/​Hulagway sa panid 39]

 Mahimo Kaha Siya nga Maayong Bana?

Kon Unsay Angay Nimong Mahibaloan

◻ Sa unsang paagi gigamit niya ang iyang awtoridad?​—Mateo 20:25, 26.

◻ Unsay iyang mga tumong?​—1 Timoteo 4:15.

◻ May gihimo na ba siya sa pagkab-ot niining mga tumonga?​—1 Corinto 9:26, 27.

◻ Unsay iyang pagtratar sa iyang pamilya?​—Exodo 20:12.

◻ Kinsay iyang mga higala?​—Proverbio 13:20.

◻ Unsay iyang ginahisgotan kanunay?​—Lucas 6:45.

◻ Unsay iyang tinamdan sa kuwarta?​—Hebreohanon 13:5, 6.

◻ Unsang matanga sa kalingawan ang iyang gusto?​—Salmo 97:10.

◻ Sa unsang paagi gipasundayag niya ang iyang gugma kang Jehova?​—1 Juan 5:3.

Maayong mga Kinaiya

◻ Kugihan ba siya?​—Proverbio 6:9-11.

◻ Maayo ba siyang mogunit ug kuwarta?​—Lucas 14:28.

◻ Maayo ba siyag reputasyon?​—Buhat 16:1, 2.

◻ Mahunahunaon ba siya sa uban?​—Filipos 2:4.

Mga Problema

◻ Dali ba siyang masuko?​—Proverbio 22:24.

◻ Misulay ba siya pagtental kanimo sa paghimog imoral nga buhat?​—Galacia 5:19.

◻ Siya ba manapat o sakit manulti?​—Efeso 4:31.

◻ Moinom ba siyag makahubog nga ilimnon aron malingaw?​—Proverbio 20:1.

◻ Siya ba seloso ug kaugalingon ray gihunahuna?​—1 Corinto 13:4, 5.

 [Kahon/​Hulagway sa panid 40]

Mahimo Kaha Siya nga Maayong Asawa?

 Kon Unsay Angay Nimong Mahibaloan

◻ Sa unsang paagi nagpasakop siya sa pamilya ug sa kongregasyon?​—Efeso 5:21, 22.

◻ Unsay iyang pagtratar sa iyang pamilya?​—Exodo 20:12.

◻ Kinsay iyang mga higala?​—Proverbio 13:20.

◻ Unsay iyang ginahisgotan kanunay?​—Lucas 6:45.

◻ Unsay iyang tinamdan sa kuwarta?​—1 Juan 2:15-17.

◻ Unsay iyang mga tumong?​—1 Timoteo 4:15.

◻ May gihimo na ba siya sa pagkab-ot niining mga tumonga?​—1 Corinto 9:26, 27.

◻ Unsang matanga sa kalingawan ang iyang gusto?​—Salmo 97:10.

◻ Sa unsang paagi gipasundayag niya ang iyang gugma kang Jehova?​—1 Juan 5:3.

Maayong mga Kinaiya

◻ Kugihan ba siya?​—Proverbio 31:17, 19, 21, 22, 27.

◻ Maayo ba siyang mogunit ug kuwarta?​—Proverbio 31:16, 18.

◻ Maayo ba siyag reputasyon?​—Ruth 3:11.

◻ Mahunahunaon ba siya sa uban?​—Proverbio 31:20.

Mga Problema

◻ Palaaway ba siya?​—Proverbio 21:19.

◻ Misulay ba siya pagtental kanimo sa paghimog imoral nga buhat?​—Galacia 5:19.

◻ Siya ba manapat o sakit manulti?​—Efeso 4:31.

◻ Moinom ba siya ug makahubog nga ilimnon aron malingaw?​—Proverbio 20:1.

◻ Siya ba selosa ug kaugalingon ray gihunahuna?​—1 Corinto 13:4, 5.

[Hulagway sa panid 30]

Dili tanang sapatos mosakar nimo; sa ato pa, dili pwede nga bisan kinsa na lang mahimong maayong kapikas

[Hulagway sa panid 31]

Di ba importante man nga dili lang hitsura ang imong tan-awon kon mopili kag awto nga paliton? Di labaw na kon mopili kag kapikas sa kaminyoon!