Icipandwa 9

Kuti Nacita Shani nga Ndatalalilwa?

Elenganya ukuti uli fye pa ng’anda, taukwete ifya kucita. Lelo, abanobe bonse nabakwata ifya kucita. Bele mu kwangala. Na uno muku nabakusha! Nga tabakwitileko uko abanobe baleangala, ala cilomfwika ububi, nomba nga watontonkanya sana pa cingalenga ukuti bakushe, e lyo cingakukalipa na sana. Nalimo kuti walatontonkanya auti, ‘Limbi ine nshaba bwino. Mulandu nshi abantu bashatemenwa ukwangala na ine?’

 NALIMO ifi twalondolola pe bula lili ku kuso, fyalikucitikilapo imiku fye iingi. Kuti walaumfwa kwati nalimo ubupusano bwaba pali iwe na baice banobe, bukalamba ica kuti te kuti mwangalile pamo na bo. Lyonse nga wafwaya ukulanshanya na bo cilakwafya. Nga kwamoneka ishuko lya kwangala na bamo, ulomfwa sana insoni ica kuti ufwila fye mu kati. Mulandu nshi cikwafisha ukwangalila capamo na bantu bambi?

Pa kuti abantu betwalilile fye ukulakutaluka, kuti waesha ukucitapo fimo pa kuti wingala-angalila capamo na bo. Natumone ifyo wingacita.

● Ubwafya bwa kubalilapo: Ukuisuula. Abaice bamo lyonse baimona fye kwati tapali ifyo baaba. Bamona fye kwati takwaba uwabatemwa kabili batontonkanya ukuti tapali ifya mano ifyo bengapoosapo pa lyashi. Bushe na iwe ifi e fyo uimona? Nga e fyo uimona, ninshi kuti cakwafya ukupwisha ubwafya no kukwata umunobe.

Ifyo wingapwisha ubwafya: Uletontonkanya pa mibele yobe iisuma. (2 Abena Korinti 11:6) Uipushe we mwine auti, ‘Ni mwi umo incita bwino?’ Tontonkanya pali fimo fimo ifyo wacenjelamo nangu pa mibele yobe iisuma, kabili ulembe pe samba.

․․․․․

 Ca cine te muli fyonse umo ubomba bwino, kabili cisuma na we mwine ukwishiba ifi. (1 Abena Korinti 10:12) Lelo, walikwata ne mibele iisuma nga nshi iyo bambi bengatemwa. Nga waishiba imibele isuma iyo wakwata tawakaleisuula.

● Ubwafya bwa bubili: Insoni. Kuti watemwa ukulanda ilyashi na bantu, nomba ishuko nga lyamoneka, akanwa kalafina, wafilwa ne fya kulanda. Elisabeti uuli ne myaka 19, ailishenye ati: “Ala ine insoni tashipwa. Cilangafya sana ukuya mu kulanda na Bena Kristu banandi pa kulongana, ala ndakumbwa sana abantu bashakwata insoni sha kulanda na bambi!” Na iwe nga walikwata insoni nga Elisabeti, nalimo kuti ulemona kwati ubu bwafya te kuti ubupwishe.

Ifyo wingapwisha ubwafya: Uletemwa abantu. Wilasakamana, taulingile ukuba nga bantu abafwaya ukwishibikwa kuli bambi ukuti balitemwa abantu. Kuti wabalilapo ukwishibana fye no muntu umo. Umulumendo umo, Jorge atile: “Ukuposha umuntu nangu ukumwipusha fye ifyo acibomba kuti kwalenga mwaishibana nankwe.”

Ifyo wingacita ni fi: Wilalanda fye na baice banobe. Abantu bamo abaali ifibusa sana abalembwa mu Baibolo, baali bantu abapusene sana imishinku, nga filya cali pali Ruti na Naomi, Davidi na Yonatani, e lyo na Timote na Paulo. (Ruti 1:16, 17;  1 Samwele 18:1; 1 Abena Korinti 4:17) Uleibukisha no kuti pa kulanda ilyashi, takuba ukulanda fye weka iyo, palaba ukulanshanya. Abantu balicindika sana abantu abakutika. E ico nga uli wa nsoni, uleibukisha ukuti pa kulanda ilyashi takuba ukulanda fye weka!

Lemba amashina ya bakalamba babili abo wingatemwa ukwishibana na bo.

․․․․․

Bushe te kuti ciwame ukuyamonana na umo pali aba bantu ulembele amashina pa kuti ukayetendeka ukulanshanya nankwe? Nga ca kuti lyonse ulefwaya ukulalanda na “ba bwananyina bonse,” ninshi tawakaletalalilwa.—1 Petro 2:17.

● Ubwafya bwa butatu: Imisango yabipa. Umuntu uuimona kwati alishiba fyonse kuti alasaalula ababiye, no kulabapontela, nangu ukulabaseebanya. E lyo kabili kwaliba na bantu abatemwa fye ukutaalikana e lyo no kupatikisha abanabo ukusumina ifyo bena balefwaya. Pa mulandu wa kuti umuntu wa musango uyu ‘alicilamo ukuba umulungami,’ alasuusha uuli onse uushifwaya ukukonka ifyo alefwaya. (Lukala Milandu 7:16) Nangu fye ni we wine te kuti utemwe ukuba no muntu wa musango uyu! Bushe na iwe ifi fine e fyo waba, calenga no kuti abantu balekutaluka? Baibolo yalanda ukuti: “Umuwelewele afusha ifya kulanda,” yalondolola no kuti “mu bwingi bwa fyebo tamubula icilubo.”—Lukala Milandu 10:14; Amapinda 10:19.

Ifyo wingapwisha ubwafya: ‘Ulelangulukilako.’ (1 Petro 3:8) Nangu fye tautemenwe ifyo umunobe aletontonkanya,  muleke atale apwishe ukulanda. Ilyo alelanda, salamo ifyo wingatemwa no kubika amano kuli ifyo fine. Pa kulanda pa fyo mupusenemo, ulingile ukufuuka kabili ufwile ukusala amashiwi ya kulanda.

Ulelanda ku bantu nga filya wingatemwa umuntu ukulanda kuli iwe. Baibolo itufunda ukuti, “twalilileni ukucita ifintu fyonse ukwabula ukuilishanya no kukansana.” (Abena Filipi 2:14) Nga ca kuti walitemwa ukutaalikana na bantu, kabili walitemwa ukubatumfya, ukubasaalula, no kulabamona kwati bena e balufyanya fye lyonse, ninshi abantu kuti bakutaluka. Abantu kuti bakutemwa sana nga ca kuti ‘imilandile yobe iisuma.’—Abena Kolose 4:6.

Bushe Nangu Cafye Shani Ufwaya fye Ukukwata Ifibusa?

Pa numa ya kubelenga ifi fyebo, nalimo nawishiba nomba inshila wingapwishishamo amafya yalenga ukuti wikwata ifibusa.  Nomba kwena ufwile uleibukisha ukutila te lyonse canguka ukukwata ifibusa. Te bantu bonse abengakutemwa. Yesu atile abantu bamo baali no kupata fye na balecita icalungama. (Yohane 15:19) Kanshi mu cibusa ca kupatikisha tamufuma ifisuma.

Na lyo line, kwena kuti waesha ukuba umuntu umusuma ku bantu ukwabula ukuti usuule ifyo Baibolo yalanda. Samwele uwalembwa mu Baibolo, alipangile mu mutima wakwe ukuti aali no kulacita ukufwaya kwa kwa Lesa. Cinshi cacitike? Uyu mulumendo “alekula kabili Yehova alimutemenwe na bantu na bo balimutemenwe.” (1 Samwele 2:26) Kanshi na iwe nga wabombesha, kuti waba nga Samwele!

BELENGELAPO NA FIMBI PALI ILI LYASHI MWI BUUKU 1, MU CIPANDWA 8 NA MU CIPANDWA 14

Nga ulefwaya ukwishibilapo na fimbi, kuti watamba DVD ya kuti “Young People Ask—How Can I Make Real Friends?” Yaba mu ndimi ukucila pali 40

IFILI MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Tutile cibusa uo watemwana nankwe sana akupata, aaba ngo mulwani obe. Kuti wacita shani?

IFYO WINGACITA NI FI ILEMBO

“Uuliisha bambi na o bakamuliisha.”—Amapinda 11:25.

IFYO WINGACITA NI FI

Wilaputula ilyashi nga mulelanshanya no muntu. Kanshi umuntu nga akwipusha pa fyo wayangele pa mpela ya mulungu, taulingile fye ukwasuka ati bwino, capwila na po pene. Ufwile ukulondolola ne calenga ukuti wasuke ifyo. E lyo na iwe kuti wamwipushako ifyo alecita.

NAWISHIBA . . . ?

Ukulingana ne fyalembwa mu Baibolo, cimoneka kwati Mose, Yeremia, na Timote baali ba nsoni.—Ukufuma 3:11, 13; 4:1, 10; Yeremia 1:6-8; 1 Timote 4:12; 2 Timote 1:6-8.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Ubwafya ubukalamba ubulenga ukukanakwata ifibusa ni ubu ․․․․․

Ifyo nkacita pa kupwisha ubu bwafya ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Cinshi cingalenga Abena Kristu bamo ukutalalilwa?

● Cinshi cingakwafwa ukukanaisuula?

● Finshi wingalanda pa kusansamusha umwaice obe uwatalalilwa sana?

[Amashiwi pe bula 88]

”Umwina Kristu umo umwanakashi munandi, alefwaya ukuti abe cibusa wandi, nomba ine pa kutampa, nshalefwaya. Ilyo nasumine ukuti abe cibusa wandi, nalyumfwile insoni sana! Pantu uyu muntu, nangu alincila imyaka 25, ala twalitemwana icine cine!’’—E fyalandile Marie

[Icikope pe bula 87]

Kuti wapwisha ubwafya ubulenga ukuti abanobe balekutaluka