KAPITULO 9

Kasanok a Madaeran ti Liday?

Naariwanas ti aldaw, ngem sika la ti awan ti aramidenna. Amin a gagayyemmo addada iti ruar nga agraragsak. Naikapiska manen! Nasakit ti nakemmo no apay a dika naawis, ngem nasaksakit no maammuam ti makagapu. ‘Siguro adda problema kaniak,’ kunam iti un-unegmo. ‘Apay a didak kayat a kadua?’

 NALABIT namin-adun a napadasam ti kasasaad a nadakamat iti panid 86. Mabalin a mariknam a kasla adda dariwangwang a nangisina kenka kadagiti kakaduam. Kasla agsullat ti karabukobmo tunggal ikagumaam ti makisarita kadakuada. Maunaanka iti bain no adda gundawaymo a makipulapol. Apay a nagrigat ti uray makisarita laeng?

Imbes nga umikayka, sikan ti umuna a makisarita ken makigayyem. Kitaentayo no kasano.

● Parikut 1: Negatibo a panangmatmat iti bagi. Adda dagiti agtutubo a kanayon a mangipabpababa iti bagbagida. Patienda nga awan ti mayat kadakuada ken saanda a nalaing a makiinnestoria. Kasta kadi ti riknam? No wen, ti kasta a negatibo a panangmatmat iti bagi pakaruenna ti parikut a nangisina kenka kadagiti kapatadam.

Solusion: Panunotem dagiti paglaingam. (2 Corinto 11:6) Isaludsodmo iti bagim, ‘Ania dagiti paglaingak?’ Mangpanunotka iti sumagmamano a paglaingam wenno nasayaat a kualidadmo sa isuratmo iti baba.

․․․․․

 Awan duadua nga adda dagiti pagkapuyam, ket nasayaat no ammom dagita. (1 Corinto 10:12) Ngem adu met ti paglaingam. No ammom dagita, maaddaanka iti kompiansa imbes a negatibo ti panangmatmatmo iti bagim.

● Parikut 2: Kinamanagbabain. Kayatmo la unay ti makiinnestoria, ngem no adda tumaud a gundaway, kasla dimo maungap ti ngiwatmo. “Managbabainak unay,” insennaay ti 19 ti tawenna a ni Elizabeth. “Marigatanak a makiinnabrasa kadagiti kakabsat sakbay ken kalpasan dagiti gimong ket ap-apresiarek dagidiay makaaramid iti dayta!” No kaslaka ken Elizabeth, mabalin a kasla dimo madaeran daytoy a parikut.

Solusion: Maaddaanka iti napasnek nga interes kadagiti sabsabali. Awan ti pagdanagam ta dina kayat a sawen a sobraam ti makilangen. Uray maysa pay laeng a tao ti pangipakitaam iti interes. “Maam-ammom a naimbag dagiti sabsabali uray no komustaem laeng ida wenno damagem ti maipapan iti trabahoda,” kuna ti agtutubo nga agnagan iti Jorge.

Adtoy ti maysa a singasing: Saan laeng a dagiti kapatadam ti kalangenmo. Ti dadduma kadagiti kasayaatan a panaggagayyem a nailanad iti Biblia ket ti panaggayyem dagiti tattao nga aginnaddayo ti tawenda kas kada Ruth ken Noemi, David ken Jonatan, ken da Timoteo ken Pablo. (Ruth 1:16, 17; 1 Samuel  18:1; 1 Corinto 4:17) Laglagipem met a ti nasayaat a komunikasion ket saan a maymaysa laeng ti agsasao. Dagiti tattao apresiarenda dagiti nalaing a dumngeg. Gapuna, no managbabainka, laglagipem a saan laeng a sika ti masapul nga agsao!

Isuratmo ti nagan ti dua nga adulto a kayatmo a maam-ammo a naimbag.

․․․․․

Apay a dimo asitgan ti maysa kadagiti tattao nga insuratmo iti ngato ket makisaritaka kenkuana? Saanka unay nga agliday no mangbirokka iti ad-adu a gundaway a makisarita “iti intero a timpuyog dagiti kakabsat.”​—1 Pedro 2:17.

● Parikut 3: Naalas a kababalin. Ti tao a mangipagarup nga ammona ti amin ket adda pagannayasanna a mangtagibassit kadagiti kakaduana. Adda met daydiay mannakisuppiat ken manangipapilit iti kapanunotanna. Gapu ta “nalabes ti kinalintegna,” ti kasta a tao ket nakaal-alisto a mangkondenar iti siasinoman a saan a makagaw-at kadagiti personal a pagalagadanna. (Eclesiastes 7:16) Mabalin a dimo kayat ti makikadua iti kasta a tao! Ngem saan ngata a kasta ti kababalinmo isu a timmaud ti parikut? Kuna ti Biblia: “Daydiay maag agsao iti adu a sasao,” kasta met nga “iti kinaruay ti sasao saan a maaw-awan ti salungasing.”​—Eclesiastes 10:14; Proverbio 10:19.

Solusion: Patanorem ti ‘pannakipagmaymaysa iti rikna.’ (1 Pedro 3:8) Uray no saanka nga umanamong iti kapanunotan ti tao a kasarsaritam, bay-am latta nga agsao. Mangbirokka kadagiti punto a pagtunosanyo. No iti panagkunam ket nasken nga ibagam a saanka nga umanamong iti dadduma a kapanunotanna, aramidem dayta iti naalumamay ken nataktika a pamay-an.

 Kasaritam dagiti sabsabali iti wagas a kayatmo a pannakisaritada kenka. Idagadag ti Biblia nga ‘itultuloymo nga aramiden ti amin a bambanag nga awan panagtantanabutob ken panagririkiar.’ (Filipos 2:14) Adaywandaka dagiti tattao no mannakisuppiat wenno manangrabakka, kasta met no insultuem wenno kanayon nga ipariknam a nagkamalida. Kaay-ayodaka unay no ti ‘panagsasaom ket kankanayon a nabuyogan iti kinaparabur.’​—Colosas 4:6.

Ikagumaam Kadi ti Makigayyem Aniaman ti Mapasamak?

Kalpasan daytoy nga ababa a panangsukimatmo iti bagim, nalabit nga adda dagiti nakitam a pamay-an tapno maikkat ti parikut a pangik-ikayan kenka dagiti sabsabali. Ngem nasken nga agbalinka a realistiko. Saanmo a namnamaen a magustuandaka  ti amin. Kuna ni Jesus nga adda pay ketdi dagiti manggura kadagidiay agar-aramid iti umiso. (Juan 15:19) Gapuna, saan a nasayaat nga ikagumaam a gayyemen ti amin uray ania ti mapasamak.

Nupay kasta, kabaelam ti agbalin a makaay-ayo kadagiti sabsabali, a dimo ikomkompromiso dagiti naibatay iti Biblia a pagalagadam. Ni Samuel, a nagbiag idi panawen ti Biblia, sititibker nga inkeddengna nga aramiden ti makaay-ayo iti Dios. Ania ti resultana? Isu ket nagtultuloy nga “ad-adda a pagay-ayat agpadpada iti panangmatmat ni Jehova ken panangmatmat dagiti tattao.” (1 Samuel 2:26) Kabaelam met nga aramiden dayta!

ADU PAY TI MABASAM MAIPAPAN ITI DAYTOY A TOPIKO ITI TOMO 1, KAPITULO 8

Para iti kanayonan nga impormasion, buyaem ti DVD a “Young People Ask​—How Can I Make Real Friends?” a magun-odan iti nasurok nga 40 a pagsasao

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Ti kasingedan a gayyemmo ket giddato a nagbalin a kadaksan a kabusormo. Ania ti mabalinmo nga aramiden?

KANGRUNAAN A TEKSTO

“Daydiay sibubulos a mangsibug iti sabsabali isu sibubulos a masibuganto met.”​—Proverbio 11:25.

BALAKAD

Pagtalinaedem a silulu- kat ti komunikasion. Kas pagarigan, no adda mangisaludsod kenka no naragsak ti ngudo ti lawasmo, saanka la a basta sumungbat iti wen. Ilawlawagmo no apay a tinagiragsakmo dayta. Kalpasanna, komustaem met ti ngudo ti lawas dayta a tao.

AMMOM KADI . . . ?

Ipasimudaag ti Biblia a mabalin a managbabain idi da Moises, Jeremias, ken Timoteo.​—Exodo 3:11, 13; 4:1, 10; Jeremias 1:6-8; 1 Timoteo 4:12; 2 Timoteo 1:6-8.

DAGITI ARAMIDEK!

Ti kadakkelan a parikut iti pannakigayyemko ket ․․․․․

Ikagumaak a solusionan daytoy babaen ti ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Ania ti mabalin a mamagliday iti dadduma a Kristiano?

● Ania ti makatulong kenka tapno balanse ti panangmatmatmo iti bagim imbes a bin-ig a negatibo ti kapanunotam?

● Kasanom a liwliwaen ti adingmo a malmalday?

[Blurb iti panid 88]

“Gaygayyemennak idi ti maysa a kabsat a babai ngem diak inkaskaso. Ngem idi nakigayyemak kenkuana, isu ti nagbalin a maysa kadagiti kasingedan a gayyemko uray no in-inauna ngem siak iti 25 a tawen. Masuronak iti bagik ta idi pay la koma nga inaramidko dayta!”​—Marie

[Ladawan iti panid 87]

Adda maaramidam tapno sumingedka kadagiti kakaduam