ROZDZIAŁ 23

Co zrobić, gdy któreś z moich rodziców wpadło w alkoholizm lub narkomanię?

„Tata powiedział, że będzie naprawiał samochód, i przepadł na cały dzień. Mama próbowała się do niego dodzwonić, ale nie odbierał telefonu. W końcu zaczęła się zbierać do wyjścia. ‚Idę sprawdzić, co się dzieje’ — powiedziała ze smutną miną.

„Po jakimś czasie przyszła — ale sama. ‚Nie było go tam?’ — zapytałam. ‚Nie’.

„Od razu zrozumiałam, że tata wrócił do swoich starych numerów. Tak samo było ostatnim razem. Wszystko przez to, że mój tata jest narkomanem. Gdy tamtego dnia wreszcie zjawił się w domu, obie z mamą byłyśmy totalnie roztrzęsione. Przez cały następny dzień prawie zupełnie go ignorowałam — i strasznie źle się z tym czuję” (14-letnia Karen).

 MILIONY młodych ludzi codziennie przeżywa stres związany z mieszkaniem pod jednym dachem z rodzicem, który jest alkoholikiem lub narkomanem. Jeżeli tak właśnie jest w twoim wypadku, niewykluczone, że czujesz wstyd, gorycz, a nawet gniew.

Na przykład ojciec Mary krył się ze swoim alkoholizmem i poza domem sprawiał miłe wrażenie. Jednak wobec bliskich posuwał się do wyzwisk i rękoczynów. „Podchodzili do nas różni ludzie i mówili, że to szczęście mieć tak wspaniałego ojca” — wspomina rozgoryczona Mary *.

Jak możesz sobie radzić, jeśli twój ojciec jest uzależniony? *

Staraj się zrozumieć przyczynę problemu

Przede wszystkim spróbuj się czegoś dowiedzieć o nałogu ojca. „Kto się odznacza zrozumieniem, ten zapewnia sobie umiejętne kierownictwo” — czytamy w Księdze Przysłów 1:5. Zdobądź więc trochę informacji o tym, czym są uzależnienia, i co powoduje, że ludzie wpadają w alkoholizm lub narkomanię.

Na przykład problemem alkoholika nie jest po prostu to, że od czasu do czasu się upije. Alkoholizm to schorzenie przewlekłe, charakteryzujące się ciągłym, wręcz obsesyjnym myśleniem o alkoholu oraz utratą kontroli nad piciem. Nałóg ten wywiera zgubny wpływ na życie rodzinne, pracę i zdrowie.

Wprawdzie pewne osoby mogą być podatne na uzależnienie od alkoholu z powodu uwarunkowań biologicznych,  ale nie bez znaczenia są również czynniki emocjonalne. Wielu alkoholików ma niskie poczucie własnej wartości (Przysłów 14:13). Niektórzy wychowali się w rodzinach alkoholicznych. Być może piją, żeby zapomnieć o krzywdach doznanych w dzieciństwie. Podobne okoliczności mogą wchodzić w grę w wypadku uzależnienia od narkotyków.

Oczywiście takie nałogi jeszcze bardziej wypaczają myśli i uczucia, a co za tym idzie, przysparzają dodatkowych kłopotów. Jeżeli więc twój ojciec jest alkoholikiem lub narkomanem, to zapewne potrzebuje wydatnej pomocy specjalisty.

Dostosuj swoje oczekiwania

Rzecz jasna zrozumienie przyczyn żenującego zachowania ojca nie sprawi, że problem zniknie. Ale może ci pomóc zdobyć się na pewną miarę współczucia.

Załóżmy, że twój tata złamał nogę. Czy oczekiwałbyś wtedy, że zagra z tobą w piłkę nożną? A co jeśli byś wiedział, że złamał nogę z własnej winy? Z pewnością czułbyś się zawiedziony. Rozumiałbyś jednak, że minie trochę czasu, zanim wyzdrowieje i będzie mógł  z tobą zagrać. Pomogłoby ci to dostosować swoje oczekiwania.

Uzależniony ojciec również jest okaleczony — pod względem emocjonalnym i psychicznym. To prawda, że sam sobie zrobił tę krzywdę i masz powody czuć się zdegustowany jego zachowaniem. Dopóki jednak nie zacznie się leczyć, nie będzie w stanie zawsze się o ciebie należycie zatroszczyć. Spojrzenie na nałóg ojca jak na uraz ograniczający sprawność może ci pomóc zmodyfikować swoje oczekiwania.

Co możesz zrobić

Fakt pozostaje faktem: Dopóki ojciec nie uporządkuje swojego życia, będziesz musiał ponosić skutki jego zachowania. A co mógłbyś zrobić już teraz?

Nie obarczaj się odpowiedzialnością za nałóg ojca. Tylko i wyłącznie on ponosi winę za swój nałóg. „Każdy (...) poniesie swój własny ciężar” — czytamy w Liście do Galatów 6:5. A zatem nie do ciebie należy leczenie uzależnionego ojca ani chronienie go przed skutkami nałogu. Nie musisz kłamstwami usprawiedliwiać go przed szefem ani taszczyć do łóżka, jeśli upadł gdzieś, pijany do nieprzytomności.

 Zachęcaj go, by szukał pomocy. Największym problemem twego ojca może być przyznanie, że w ogóle ma problem. Nieuzależniona matka oraz któreś ze starszych dzieci może wyczekać chwili, gdy ojciec jest trzeźwy i spokojny, by porozmawiać, jak jego nałóg odbija się na całej rodzinie i co powinien z tym zrobić.

Ponadto uzależniony ojciec mógłby zapisać sobie odpowiedzi na następujące pytania: Co będzie ze mną oraz z moją rodziną, jeśli nie przestanę pić lub brać narkotyków? Co osiągnę, gdy z tym zerwę? Jak powinienem szukać pomocy?

Nie daj się wciągać w awantury. „Zanim (...) wybuchnie kłótnia, odejdź” — czytamy w Księdze Przysłów 17:14. Nie ryzykuj i nie wtrącaj się do kłótni. Jeżeli to możliwe, idź do swego pokoju albo odwiedź przyjaciela. Gdy zanosi się na użycie przemocy fizycznej, nieraz trzeba szukać ratunku u kogoś z zewnątrz.

Nie wypieraj się swoich uczuć. Nieraz młody człowiek ma wyrzuty sumienia, ponieważ czuje żal do uzależnionego ojca. Tymczasem taki żal jest do pewnego stopnia naturalny, zwłaszcza jeśli przez swój nałóg ojciec nie okazuje ci miłości i nie udziela wsparcia w takiej mierze, w jakiej tego potrzebujesz. To prawda, że Biblia każe szanować rodziców (Efezjan 6:2, 3). Ale  chodzi o to, by szanować ich władzę rodzicielską, tak jak władzę policjanta czy sędziego. Nie oznacza to, że masz aprobować uzależnienie ojca (Rzymian 12:9). I z pewnością nie jesteś złym człowiekiem dlatego, że czujesz odrazę do pijaństwa lub narkomanii — przecież to są obrzydliwe nałogi! (Przysłów 23:29-35).

Znajdź sobie budujące towarzystwo. Jeżeli w domu panuje napięta atmosfera, możesz zapomnieć, jak wygląda normalne życie. Dlatego ważne jest, byś przebywał w towarzystwie osób zdrowych duchowo i emocjonalnie. Członkowie zboru chrześcijańskiego mogą ci zapewnić pociechę i wsparcie, a od czasu do czasu także odskocznię od nerwowej atmosfery w domu (Przysłów 17:17). Poza tym dzięki kontaktom z rodzinami chrześcijańskimi poznasz właściwy model życia rodzinnego i będziesz mógł wyprostować skrzywione wyobrażenia, jakie wyrobiłeś sobie na podstawie obserwacji we własnym domu.

 Szukaj pomocy. Będzie ci lżej, gdy znajdziesz dorosłą, dojrzałą i godną zaufania osobę, której mógłbyś się zwierzyć ze swych odczuć. Takim wsparciem chętnie służą starsi zboru. Biblia mówi o nich, że mogą być „jak schronienie przed wiatrem i kryjówka przed deszczową nawałnicą, jak strumienie wody w bezwodnej krainie, jak cień wielkiej skały w wyczerpanej ziemi” (Izajasza 32:2). Nie bój się więc ani nie wstydź podejść do któregoś z nich, jeśli potrzebujesz rady lub zachęty.

Zapisz, którą z sześciu omówionych wskazówek postarasz się zastosować w pierwszej kolejności. ․․․․․

Możesz nie mieć wpływu na sytuację w domu, ale możesz nie pozwolić, by cię ona przytłoczyła. Nie próbuj zapanować nad poczynaniami ojca, lecz skoncentruj się na jedynej osobie, na której działania masz realny wpływ — na sobie. Apostoł Paweł napisał: „Wypracowujcie swoje wybawienie” (Filipian 2:12). Dzięki temu łatwiej ci będzie zachować optymizm i niewykluczone, że z czasem uda ci się pobudzić tatę do szukania pomocy w walce z nałogiem.

W NASTĘPNYM ROZDZIALE

Co zrobić, jeśli rodzice ciągle się kłócą? Jak sobie radzić z napiętą atmosferą?

[Przypisy]

WERSET

„Wnikliwość człowieka powściąga jego gniew” (Przysłów 19:11).

WSKAZÓWKA

Jeżeli któreś z rodziców źle postępuje, nie żyw do niego wrogich uczuć. Przejawiaj raczej zdrową nienawiść do jego złych uczynków (Przysłów 8:13; Judy 23).

CZY WIESZ, ŻE...?

W Biblii słowo „szanować” może się po prostu odnosić do respektowania władzy, którą komuś powierzono (Efezjan 6:1, 2). A zatem szanowanie rodziców nie oznacza, że zawsze musisz aprobować ich postępowanie.

PLAN DZIAŁANIA!

Gdyby któreś z rodziców zaczęło posuwać się do wyzwisk lub rękoczynów, to: ․․․․․

Żeby zachęcić tatę/​mamę do szukania pomocy, mogę: ․․․․․

Sprawy, o które zapytam rodziców: ․․․․․

ZASTANÓW SIĘ

● Co może leżeć u podłoża alkoholizmu lub narkomanii?

● Dlaczego nie ponosisz winy za nałóg ojca/​matki?

● Na jakie aspekty swego położenia masz wpływ i jakie kroki możesz poczynić?

[Napis na stronie 192]

„Zdaję sobie sprawę, że pewnie jeszcze przyjdzie mi wstydzić się za rodziców, ale wiem też, że jeśli będę polegał na Jehowie, On doda mi sił, które pozwolą mi to znieść” (Maxwell).

 [Ramka na stronie 198]

Gdy któreś z rodziców przestaje służyć Jehowie

Co zrobić, jeśli tata lub mama przestaje trzymać się zasad biblijnych — i może nawet odłącza się od zboru chrześcijańskiego?

● Pamiętaj, że Jehowa nie obwinia ciebie za postępki rodziców. W Biblii czytamy: „Każdy z nas sam za siebie zda sprawę Bogu” (Rzymian 14:12).

● Nie porównuj się z rówieśnikami mającymi korzystniejszą sytuacją rodzinną (Galatów 5:26). Chłopak, którego ojciec porzucił rodzinę, mówi: „Zamiast się pogrążać w takich myślach, lepiej skoncentrować się na szukaniu sposobów radzenia sobie w zaistniałych okolicznościach”.

● Nadal okazuj takiemu rodzicowi szacunek i jeśli stawiane przez niego wymagania nie są sprzeczne z Bożymi zasadami, bądź mu posłuszny. Jehowa nakazuje, byś szanował rodziców, bez względu na to, czy Mu służą, czy nie (Efezjan 6:1-3). Jeżeli pomimo ich niedociągnięć okazujesz im szacunek i posłuszeństwo, dajesz dowód swej miłości do Jehowy (1 Jana 5:3).

● Utrzymuj bliską więź ze zborem chrześcijańskim. Jego członkowie mogą się stać dla ciebie wielką duchową rodziną (Marka 10:30). Chłopak imieniem Dawid, którego ojciec przestał służyć Jehowie, bał się, że członkowie zboru mogą unikać jego rodziny. Ale przekonał się, że takie obawy były całkowicie nieuzasadnione. Wyjaśnia: „Wcale nie czuliśmy się odtrąceni. Uświadomiło mi to, że zbór naprawdę się o nas troszczy”.

[Ilustracja na stronie 194]

Spojrzenie na nałóg ojca jak na uraz ograniczający sprawność może ci pomóc zmodyfikować swoje oczekiwania