Icipandwa 29

Kuti nacita shani pa kuti nshiletontonkanya pa bulalelale?

 UMULUMENDO Maiko atile: “Ilingi line ndatontonkanya pa bakashana, nangu tabalipo. Ala buwelewele sana. Limo limo ndafilwa no kubika amano ku fintu fimbi!”

Bushe na iwe, ulapoosa inshita iikalamba uletontonkanya fye pa mulumendo nelyo pa mukashana? Nga ca kuti e fyo ucita, ninshi walikwata ubwafya. Amatontonkanyo ya musango yu yesa kwati bashilika abalefwaya ukukucimfya. Maiko atila: “Ukulatontonkanya fye pa mulumendo nelyo pa mukashana kuti kwakuteka ubusha. Kuti kwalenga wapita mu musebo umbi uwashoka pa mulandu fye wa kufwaya ukulolekesha umukashana umusuma uo wamona aleya mu musebo uo ushacilafwaya kupita.”

Nangu cibe fyo, ico ulingile ukwishiba ca kuti tacabipa ukumfwa insuuna. Na kuba, e fyo Lesa abumbile umwaume no mwanakashi, nomba ukupanga icupo kwaliba bwino ku baupana. Ilyo ucili umushimbe, nalimo umubili obe kuti walabimbuka. Nga ca kutila e fyo umfwa, witontonkanya ukuti ninshi imibele yobe yalibipa nelyo ukutila tawakatale auba ne mibele isuma. Kuti waba ne mibele isuma nga ulefwaya! Lelo pa kuti ube ne mibele isuma, ufwile ukuleka ukulatontonkanya sana pa balumendo nelyo pa bakashana. Bushe kuti wacita shani?

Ishiba bwino ifibusa fyobe. Abanobe pa sukulu nga batendeka ukulanda pa bulalelale, nalimo kuti calenga na iwe walafwaya ukupoosapo pa kuti bekupata. Lelo ukucita ifyo kuti kwalenga fye ubwafya ukukulilako ica kuti wafilwa no kulama amatontonkanyo yobe. Kuti wacita shani, bushe kuti wafumapo fye no kubasha? E fyo ulingile fye ukucita, kabili taufwile ukumfwa insoni isha kufumapo! Ilingi line kulabako inshila isuma iya kufuminapo pa kuti abanobe tabamwene kwati uleyumfwa ukuti uli mulungami ica kuti walenga batendeka no kukupumya.

 Wilatamba ifyangalo umwaba ifya bulalelale. Kwena, te mafilimu yonse ne nyimbo ifyabipa. Lelo, ifyangalo ne nyimbo ifya muno nshiku bafipanga mu musango wa kuti filebimbula insuuna ya kufwaya ukucita ubulalelale. Bushe Baibolo yena ifunda shani? Itila: “Tuisangulule kuli fyonse ifikowesha umubili no mupashi, no kuba aba mushilo icine cine mu kutiina Lesa.” (2 Abena Korinti 7:1) Wilatamba ifyangalo nelyo ukumfwa ku nyimbo ifingalenga watendeka ukulatontonkanya pa kucita ubulalelale. *

Ubwafya bwa Kwangasha Ifya Mfwalo

Abacaice bamo bamona kwati ukwangasha ifya mfwalo kuti kwacefyako insuuna. Lelo ukulayangasha ifya mfwalo kuti kwakuletelela. Baibolo ikonkomesha Abena Kristu ukuti: “E ico, ipayeni ifilundwa fya mubili wenu umumonekela imibele yabipa, e kutila ubulalelale, ukukowela, insuuna, ulunkumbwa, no mufimbila.” (Abena Kolose 3:5) Ukwangasha ifya mfwalo ‘takwipaya insuuna ya bulalelale.’ Lelo kukusha fye insuuna ya kucita ubulalelale!

Ukwangasha ifya mfwalo kuti kwalenga walacula fye na matontonkanyo. (Tito 3:3) Pa kucimfya ubwafya bwa kula-angasha ifya mfwalo ufwile ukwebako umo ubwafya ukwete. Umwina Kristu uwaleangasha sana ifya mfwalo pa myaka iingi atile: “Kanshi nga  nshaleumfwa insoni sha kwebako umo ubwafya nakwete ilyo naali umwaice! Pa myaka iingi naleumfwa ububi sana ica kuti bucibusa bwandi na bambi, e lyo sana sana na Yehova tabwali bwino.”

Bushe ni bani ufwile ukweba? Abafyashi bobe e bo ulingile ukwebako ubwafya ukwete. E lyo limo abengakwafwa bakalamba abo mwaba na bo mu cilonganino ca Bwina Kristu. Pa kulanda nabo kuti watila fye, “Ndefwaya ukumwebako ubwafya nkwete ubulensakamika sana.”

André ashimikileko eluda umo ubwafya akwete, kabili alitemenwe pa kwebako eluda. André atile: “Ilyo eluda alekutika ifyo nalemweba, ne filamba fyalilengeleele mu menso yakwe. Ilyo napwishishe ukumulondolwela ubwafya nakwete, anjebele ukutila Yehova alintemwa. Alandile ukuti te ine neka, bengi bakwata ubu bwafya. Andaile ukutila akulamona ifyo nakulacita pa kupwisha ubu bwafya kabili aali no kundetelako impapulo na shimbi umwaba ifyebo ifinganjafwa. Pa numa ya kulondolwela eluda ubwafya nakwete, napingwilepo ukuti mfwile ukuleka ukwangasha ifya mfwalo, nangu cingatila limo limo nalebwekeshapo.”

Mario alondolwelele bawishi, kabili baali ne cikuuku ilyo balekutika ku fyo alebeba. Kabili bawishi bamwebele ukuti ilyo baali abaice na bo balikwete ubwafya bumo bwine kabili calibafishe ukuleka. Mario atile:  “Ubufumacumi na bucishinka bwa batata bwalinkoseleshe nga nshi. Natontonkenye ukuti apo batata balicimfishe ubwafya bumo bwine, kanshi na ine wine kuti nacimfya. Icikuuku ico batata banangile ilyo balelanda na ine calengele indukushe ifilamba.”

Nga filya André na Mario bacitile, na iwe wine kuti wacimfya ubwafya bwa kwangasha ifya mfwalo. Nangu ca kuti limo kuti wabwelela ku cimusango ico ulefwaya ukuleka, te kwesha ukunenuka! Ico ufwile ukwishiba ca kutila kuti wacimfya ubwafya. *

Ukulama Amatontonkanyo Yobe

Umutumwa Paulo atile: “Ntuutaula umubili wandi no ku-uteka ubusha.” (1 Abena Korinti 9:27) Na iwe wine, ilyo watendeka ukulatontonkanya ifyabipa pa mukashana nelyo pa mulumendo ufwile fye ukuleka. Nga ca kuti  amatontonkanyo tayalepwa, ufwile ukutukushako umubili. Baibolo itila: ‘Ukutukusha umubili kulafwa panono.’ (1 Timote 4:8) Ukwendesha nelyo ukutukushako umubili mu nshila shimbi pa mamineti fye ayanono nalimo e cingafwaikwa pa kuti wingaleka ukutontonkanya pa fyabipa.

Icacindamisha, taulingile ukuleka ukulomba ukwafwa kuli Wiso wa ku muulu. Umwina Kristu umo atile, “Ilyo nalatontonkanya pa kucita ubulalelale, e lyo mpepa sana.” Kwena Lesa te kuti akulenge uleke ukukumbwa umulumendo nelyo umukashana. Lelo ukupitila mu kwafwa kwakwe, kuti waishiba ukuti kwaliba ifisuma ifingi ifyo ufwile ukulatontonkanyapo.

[Amafutunoti]

ILEMBO

“Pali conse icisuma icabako na pali conse ica kutasha icabako, twalilileni ukutontonkanya pali fi fintu.”—Abena Filipi 4:8.

IFYO WINGACITA NI FI

Nga ca kutila watendeka na kabili ukwangasha ifya mfwalo, twalilila ukulwisha icimusango! Tontonkanya pa calenga ukuti ubweleleko na kabili, e lyo weshe na maka ukukanabwekeshapo icacilenga utendeke.

NAWISHIBA. . . ?

Ifyo utontonkanyapo lyonse ne fyo ucita kuti fya-alula umutima obe.—Yakobo 1:14, 15.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Nga ndefwaya ukuleka ukulatontonkanya pa mulumendo nelyo pa mukashana, ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Nga ca kuti ilyashi tulelanda na banandi ba ku sukulu lyaumfwika ilya kubimbula, ifyo nkacita ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Mulandu nshi tushingalandila ukuti ukumfwa insuuna kwalibipa?

● Mulandu nshi ulingile ukulamina insuuna?

● Fyangalo nshi ne nyimbo ifingalenga ukuti uletontonkanya lyonse pa balumendo nelyo pa bakashana?

● Mulandu nshi cawamina ukufumapo nga ca kutila ilyashi mulelanda kuti lyabimbula insuuna?

[Amashiwi pe bula 240]

“Icilenga ukuti ndeke ukutontonkanya pa fyabipa, ntendeka ukulatontonkanya pa fintu fimbi, no kuleka ukutontonkanya pa fyacilenga mbe na matontonkanyo yabipa. Ndeshiba ne mwine ukuti ifi ndeumfwa, ne yi nsuuna nkwete fyalapwa.’’—E fyalandile Scott

[Icikope pe bula 239]

Bushe kuti waleka pa fya kulya fyobe paba sumu? Kanshi mulandu nshi wingalatambila ifingalenga walatontokanya pa bulalelale?