Ibuot 33

Ntak Emi Mmen̄kpesehe Ndise Idan̄?

Ikafan̄ ke esidedue okụt ndise idan̄?

□ Akananam n̄kwe

□ Nsisọpke n̄kụt

□ Mmesiwak ndikụt

Mmọn̄ ke esiwak ndikụt?

□ Intanet

□ Ufọkn̄wed

□ TV

□ Itie Enwen

Nso ke esinam ke ini okụtde?

□ Mmesisọsọp nsio iso mfep.

□ Ọkpọsọn̄ udọn̄ esinam nse ekpri.

□ Mmesinen̄ede nse nnyụn̄ nyom en̄wen.

 KE INI ete ye eka fo ẹkedade nte afo, mbon oro ẹkesiyomde ndise ndise idan̄ ẹkesisasan̄a ẹyom. Mfịn, etie nte ndise idan̄ akam oyom fi. N̄kaiferi emi edide isua 19 ọdọhọ ete: “Ndusụk ini, esidi ke nyoyom n̄kpọ ke Intanet m̀mê ke ini nyomde n̄kpọ oro n̄kpamade ndidep m̀mê ke ini ndade Intanet nse ibatokụk oro nnyenede ke ban̄k—ntise ndise idan̄ ọwọrọ edi inikiet inikiet!” Esitịbe ntem ediwak ini. Ke ndụn̄ọde kiet oro ẹkenamde, n̄kpọ nte uyen 9 ke otu uyen 10 emi ẹdude ke ufọt isua 8 ye 16 ẹkedọhọ ke ima isidue ikụt ndise idan̄ ke Intanet, akpan akpan ke ini inamde utomufọk!

Sia ndise idan̄ ẹyọhọde kpukpru ebiet ntem, afo emekeme ndibụp ete, ‘Ndi enye enen̄ede ọdiọk ntre?’ Ibọrọ edi ih! Ndise idan̄ esesuene mme andinam idan̄ oro ọkọrọ ye mme andise enye, ndien enye esiwak ndinam mme owo ẹnam oburobụt ido. Edi idiọk esie ikụreke ke oro.

Edise ndise idan̄ ekeme ndikabade mbumehe emi afịnade owo ebịghi. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a se ete kiet emi ekerede Jeff eketịn̄de. Okposụkedi emi edide isua 14 ẹbe tọn̄ọ enye eketre ndise ndise idan̄, enye ọdọhọ ete: “Ke n̄wan̄wana ndisio ekikere n̄kpọn̄ n̄kpọ emi kpukpru usen. Okposụkedi udọn̄ emi mîsọn̄ke ubọk aba, enye ikụreke ofụri ofụri. Osụk ọdọdọn̄ mi ndise ndise emi. Ke nsụk nteti mme ndise oro n̄kesisede. Ubaha-e nte mmen̄kpokodụkke utọ idiọk afan̄ oro. Ke nsonso oro, ekesitie nte inyeneke se idiọkde ye ndise emi. Edi idahaemi mmedifiọk ke enye ọdiọk. Ndise idan̄ esifịna owo, esuene mme andinam ye mme andise enye, onyụn̄ edi obukpo n̄kpọ. Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mbon oro ẹsimade oburobụt ndise emi ẹtịn̄, idụhe eti n̄kpọ ndomokiet oro ndise idan̄ ekemede ndinam nnọ owo.”

Kere Ban̄a Mme Idaha Oro Esikụtde Ndise Emi

Nso ke akpanam mbak udukụt ndise idan̄ idem ke ndudue?  Bem iso kere ban̄a mme idaha oro esinamde okụt ndise emi. Nso idi mme idaha oro ẹsinamde okụt ndise emi? Kere ban̄a mme uwụtn̄kpọ emi:

Ndi ndusụk nditọ ufọkn̄wed mbufo ẹkeme ndida e-mail m̀mê fon nnọ fi ndise idan̄? Ke edide ntre, ọkpọfọn ọsọhi utọ etop oro efep; kûkot mmọ.

Ke ini esịnde ndusụk ikọ oyom n̄kpọ ke Intanet, ndi etop oro ọdọhọde okụbọde aka ebiet en̄wen esiwọrọ edi? Ndifiọk ke emi ekeme nditịbe ekeme ndinam fi ọfiọk orụk ikọ oro adade oyom n̄kpọ ke Intanet.

Ke idak emi, wet idaha ekededi oro akanamde okụt ndise idan̄.

․․․․․

Ndi enyene n̄kpọ ekededi oro akpanamde man osụhọde ibat ini oro esiduede okụt m̀mê etetre ndisidue n̄kụt ndise emi? Edieke edide ntre, wet se ekerede ndinam mi.

․․․․․

Edieke Edide Emenyenyene Mbumehe Edise Ndise Idan̄

Ndidedue n̄kụt ndise idan̄ enen̄ede okpụhọde ye ndikokoi nse ndise emi. Nso ke akpanam edieke ọtọn̄ọde ndinyene mbumehe edise ndise idan̄? Kûdedei ukere ke idisọn̄ke nditre mbumehe emi. Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ke ẹda ekpri tred ukịm ọfọn̄ ẹbọp fi ubọk mbiba. Emekeme ndikịbi tred oro edieke  esịkde ubọk. Edi nso ikpetịbe edieke ẹkpedade tred oro ẹwan̄ fi ke ubọk ediwak ini? Ndikịbe mbọhọ ikpedịghe ifia ubọk kiet. Ukem oro ke edi ye mbon oro ẹsimade ndise ndise idan̄. Adan̄a nte mmọ ẹsede ndise idan̄, ntre n̄ko ke enye edinen̄ede atap mmọ. Edieke edide emi etịbe ọnọ fi, nso ke akpanam man ọbọhọ?

Fiọk ke ndise idan̄ enen̄ede ọdiọk. Satan odomo ndida ndise idan̄ nsuene n̄kpọ oro Jehovah akanamde ete mme owo ẹkpokpono. Ndifiọk ke se ndise idan̄ esinamde edi emi ayanam ‘asua se idiọkde.’—Psalm 97:10.

Kere ban̄a utịp esie. Edise ndise idan̄ esibiat ndọ. Enye isiyakke ẹkpono mbon oro ẹsiode ke ndise emi isinyụn̄ iyakke ẹkpono owo oro esede ndise emi. Ntak edi oro Bible ọdọhọde ete: “Owo mbufiọk ada okụt afanikọn̄ ndien edịbe.” (Mme  N̄ke 22:3) Ke idak emi, wet afanikọn̄ kiet emi ekemede ndisịm fi edieke enyenede mbumehe edise ndise idan̄.

․․․․․

Biere se edinamde. Job emi ekedide eti owo ọkọdọhọ ete: “Mmenen̄ede mbiere ke tutu amama ndisehe eyenan̄wan tutu idiọk udọn̄ edemede mi.” (Job 31:1, Today’s English Version) Se itienede mi ẹdi ndusụk ke otu ‘ubiere’ oro afo ekemede ndinam:

Ndidaha Intanet nnam n̄kpọ ke ini ndude ikpọn̄ ke ufọk.

Nyọsọsọp mmen etop ye ndise emi ọwọrọde edi ke idemesie mfep nnyụn̄ n̄kpọn̄ ikpehe Intanet emi ẹwụtde ndise idan̄ in̄wan̄-in̄wan̄.

Nyasian akwa owo emi mmade edieke mfiakde nse ndise emi.

Ndi ọmọfiọk n̄kpọ kiet m̀mê iba en̄wen emi ẹkemede ndin̄wam fi nte osụk odomode nditre edise ndise idan̄? Edieke edide ntre, wet mme n̄kpọ oro mi.

․․․․․

Sịn n̄kpọ emi ke akam. Andiwet psalm ama ekpe Jehovah ubọk ete: “Nam enyịn mi ọwọn̄ọde ọkpọn̄ ndikụt obukpo  n̄kpọ.” (Psalm 119:37) Jehovah Abasi oyom fi etre ndise ndise emi, ndien enye ekeme ndinọ fi ukeme man anam se inende!—Philippi 4:13.

Sian owo en̄wen. Ndimek owo emi ekemede ndisian n̄kpọ emi edi akpan usụn̄ emi ekemede nditre idiọk edu emi. (Mme N̄ke 17:17) Ke idak emi, wet enyịn̄ akwa owo emi afo edimade ndineme n̄kpọ emi nnọ.

․․․․․

Fiọk ete ke emekeme ndikan ke en̄wan emi an̄wanade nditre edise ndise idan̄ mi. Ke nditịm ntịn̄, ini ekededi oro mûsehe ndise emi okposụkedi ọdọn̄de fi ndise, ọwọrọ amakan ke ndusụk udomo. Bọn̄ akam nọ Jehovah ini ekededi oro akande, nyụn̄ kọm enye ke ukeme oro enye ọnọde fi. Ti kpukpru ini ete ke ini ekededi oro mûsehe akama-afanikọn̄ ndise emi, ọwọrọ amanam Jehovah adat esịt!​—Mme N̄ke 27:11.

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

“Ke ntre, ẹwot mme ndido idem mbufo emi ẹdude ke isọn̄ man ẹtre use, mbubiam ido, ọkpọsọn̄ udọn̄ idan̄, idiọk udọn̄, ye edisịn esịt ke n̄kpọ owo, emi edide ukpono ndem.”​—Colossae 3:5.

ITEM

Nam kọmputa fo okûyak fi okụbọde mme ikpehe Intanet oro afo ekemede ndikụt ndise idan̄. N̄ko, kûkụbọde etop ekededi oro mûfiọkke andinọ.

NDI AMA ỌFIỌK . . . ?

Owo oro enyenede mbumehe edise ndise idan̄ ekpebe ndiọi angel eyo Noah oro ẹkenyenede ebeubọk udọn̄ idan̄.—Genesis 6:2.

SE NDINAMDE

Mbak ndidedue n̄kụt ndise idan̄, se ndinamde edi ․․․․․

Se ndibụpde ete m̀mê eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Didie ke ndise idan̄ esuene n̄kpọ emi ẹkpekponode-kpono?

● Didie ke akpan̄wam eyenuka emi esimade ndise ndise idan̄?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 278]

“Mbemiso n̄kekpepde Bible, mma nsinen̄ede nda ke ekperede ndidi kpukpru n̄kpọsọn̄ ibọk. Edi ke otu kpukpru mbumehe oro n̄kenyenede, enye oro ọkọsọn̄de mi akan nditre ekedi ndise idan̄. Mîkpedịghe emi Jehovah an̄wamde mi, n̄kpekemeke nditre idiọk mbumehe emi.”​—Jeff

[Ndise ke page 276]

Owo emi esede ndise idan̄ ediwak ini idikemeke ndisọp ntre kpa nte owo emi awan̄de tred ediwak ini ke ubọk mîdikemeke ndisọp ntat