33 Yachaqana

¿Imaraykutaq qʼala runasmanta fotosta mana qhawanaychu tiyan?

¿Machkha kutistataq mana munachkaspalla qʼala runasmanta fotosta qhawarqanki?

□ Ni jaykʼaq

□ Wakin kutilla

□ Achkha kutita

¿Maypitaq rikurqanki?

□ Internetpi

□ Yachaywasipi

□ Telepi

□ Wak lugarespi

Rikuspataq, ¿imatá ruwarqanki?

□ Chay rato wak ladota qhawarqani

□ Rikuyta munaspa juk chhikanta qhawarirqani

□ Qhawaspa qhipakurqani, chantá astawanraq chayjina fotosta maskʼarqani

 TATASNIYKI waynallaraq chayri sipasllaraq kachkaptinku, aychap munayninta rikchʼarichinapaqjina qʼala runasmanta fotosqa mana kunan tiempopijinachu tukuyniqpi rikukuq. Juk sipas 19 watayuq nin: “Wakin kuti Internetniqta imallatapis rantichkaptiy, chayri machkha qullqichus bancopi kapuwasqanta rikuchkaptiy, jinallapi juk qʼala runap foton computadorapi rikhurin”. Achkha waynas kikillanpitaq rikukurqanku. Achkha waynasta, (8 watayuqmanta 16 watayuqkama) tapurisqankumanjina, 10 waynasmanta, 9 nisqanku Internetpi tareasninkuta ruwachkaptinku jinallapi qʼala runasmanta fotos computadorapi rikhurisqanta.

Tukuyniqpi qʼala runasmanta fotos rikukusqanrayku, ichá tapukunki: “Chaykunata qhawayqa, ¿saqrapunichu?”, nispa. Arí. May millay. Qʼala runasmanta fotosta qhawayqa, chay fotosta qhawaqkunata, chay fotospi rikhuriqkunatapis, pisipaq qhawachin. Khuchichakuypi urmanankupaqtaq runasta tanqan. Mana chayllachu.

Qʼala runasmanta fotosta qhawaqqa, chayman qukunman, maytataq ñakʼarinman. Julioqa, 14 watataña qʼala runasmanta fotosta qhawayta saqispapis, nin: “Manapis ñawpaqtajinañachu chay fotosta mayta qhawayta munani, yuyayniypiqa kachkallanpuni. Sapa pʼunchay kallpachakunay tiyan chay fotosta qhawarquyta munasqayta atipanaypaq. ¡Amalla chay millay ruwayman qukuymanchu karqa! Allillan kasqanta yuyarqani... ¡imayna wamputaq karqaniri! Wakkuna allillan kasqanta niptinkupis, juk millay ruway, chayta qhawaqkunatataq pʼinqayman churan. Manapuni chay millay ruwayqa allinchu”.

Imatachus ruwanaykipi tʼukuriy

¿Maykʼaqllapis aychap munayninta rikchʼarichinapaqjina qʼala runasmanta fotos computadorapi chayri celularniykipi rikhurisurqachu?  Jina kaptin, juktawan mana rikhurisunanpaq imatachus ruwanaykipi tʼukuriy. Ichá kaykunata ruwawaq:

¿Compañerosniykimanta mayqillanpis qʼala runasmanta fotosta celularniqta (chayri correo electrónico nisqaniqta) apachimusunkipunichu? Jina kaptin allin kanqa chay fotosta mana qhawaspa, chinkachinayki.

¿Internetniqta imallatapis ruwachkaptiyki qʼala runasmanta fotos jinallapi rikhurisunkichu? Mana juktawan rikhurisunanpaq allinta qhawarikuy imatachus computadorapi qillqachkasqaykita.

Computadorapi, ¿imata ruwachkaptiykitaq qʼala runasmanta fotos rikhurisurqa?

․․․․․

¿Imatá ruwawaq juktawan mana rikhurisunanpaq? Imatachus ruwayta munasqaykita kaypi qillqay.

․․․․․

Qʼala runasmanta fotosta qhawayman qukunkiña chayqa, ¿imatá ruwawaq?

Munasqaykiraykupuni qʼala runasmanta fotosta Internetpi, revistaspi ima maskʼarqanki chayqa, mana allinchu, astawanraq sapa kuti chayta ruwarqanki chayqa. Kay ruwayman qukunkiña chayqa, mana saqiyta atillankichu. Sutʼinchanapaq;  makisniykita may ñañu qʼaytuwan wataykususqankupi tʼukuriy. Chay qʼaytituta pʼitirparillawaq, ¿icharí? Chaywanpis, ¿chay qʼaytituwan makisniykita achkhata maytʼuykusunkuman chayri? Chaypimá pʼitinaykipaqqa kallpachakunayki kanqa. Jinallataq sapa kuti qʼala runasmanta fotosta qhawaptiyki, mayta kallpachakunayki kanqa saqinaykipaq. Chayta ruwanaykipaq wakin yuyaychaykunata qhawarina.

Satanaspa tuqllan kasqanta reparay. Satanasqa, runasta tanqan qʼala runasmanta fotosta qhawanankupaq, jinamanta qhariwarmijina puñuykuyta pisipaq qhawachinanpaq, chaywanpis Jehovaqa, jatunpaq qhawanapaq chayta churarqa. Kayta reparayqa saqra kaqta chiqninaykipaq yanapasunqa (Salmo 97:10).

Ima chʼampaykunapichus rikukunaykipi tʼukuriy. Qʼala runasmanta fotosta  qhawayqa, casarasqasta tʼaqanachin, chay fotosta qhawaqkunata, chay fotospi rikhuriqkunata ima, pisipaq qhawachin. Bibliaqa, yuyayniyuq “sajra kajta rikuspa” pakakusqanta niwanchik (Proverbios 22:3). Kunantaq kay vicioman qukuspaqa, ima chʼampaykunapichus rikukunaykita qillqay.

․․․․․

Nikusqaykimanjina ruway. Chiqa sunqu Jobjina ruway, pay nirqa: “Noqa sonqoypi nikorqani, ni sipas solterallatapis munapayanayta”, nispa (Job 31:1). ¿Qampis ‘sunquykipi nikuwaqchu’ imastachus ruwanaykita? Ichá kaykunata ruwawaq:

Sapallayki kachkaspa, ama Internetniqta imallatapis maskʼaychu.

Computadorapi qʼala runasmanta fotos rikhuriptin, chay fotosta usqhayllata chinkachiy.

Qʼala runasmanta fotosta watiqmanta qhawaptiykiqa, juk sumaq wakichisqa hermanowan parlay.

Qʼala runasmanta fotosta qhawayta saqinaykipaq, ¿imastawantaq ruwawaq?

․․․․․

 Diosmanta mañakuy. Juk salmista Diosmanta mañakurqa: “Amaña saqeychu ñawisniy manakaj imasta qhawananta”, nispa (Salmo 119:37). Jehovaqa, yanapayta munasunki, necesitasqaykimanjinataq kallpachasunqa (2 Corintios 4:7).

Chʼampayniykimanta willakuy. Juk sumaq wakichisqa cristianowan parlayqa, mayta yanapasunkiman (Proverbios 17:17). Piwanchus parlayta munanki, ¿paypa sutinta kaypi qillqawaqchu?

․․․․․

Kay viciota saqinaykimanta ama iskaychakuychu, imaraykuchus atipayta atinki. Yuyarikuy, sapa kuti qʼala runasmanta fotosta qhawayta munaspapis, mana qhawaspaqa, ñawpaqman lluqsichkanki. Chayta ruwasqaykimantataq Jehovaman willariy, yanapasusqanmantataq agradecekuy. Chay millay viciota saqispa Jehovata mayta kusichinaykipi tʼukuriy (Proverbios 27:11).

BIBLIAMANTA

“Chayrayku wañuchiychej ari qankunapi kaj kay pachaj sajra munayninta: Khuchichakuyta, millay ruwayta, sajra imasta munapayayta, sajra kajta moqʼeyta, anchata qolqeta munapayayta ima; chayqa lantita yupaychaywan ninakun.” (Colosenses 3:5)

JUK YUYANCHAY

Computadoraykipi qʼala runasmanta fotos mana rikhurinanpaq juk jarkʼayta churay. Chayjina fotosta computadoraniqta apachimusuptinkutaq chinkarpachiy.

¿YACHARQANKICHU?

Noep tiemponpi supaykunaqa, khuchichakuyta munapayarqanku. Qʼala runasmanta fotosta qhawayman qukuqkunaqa, mana reparakuspa paykunajina ruwachkanku (Génesis 6:2).

¡RUAYTA QALLARIY!

Qʼala runasmanta fotosta mana qhawanaypaq, kayta ruwasaq: ․․․․․

Kay yachaqanamanta, ¿imatá tatayta chayri mamayta tapuyta munani? ․․․․․

QHAWASQAYKIMANJINA

● ¿Imaraykutaq ninkiman qʼala runasmanta fotosta qhaway, qhariwarmijina puñuykuyta pisipaq qhawachisqanta?

● Hermanoyki qʼala runasmanta fotosta qhawachkasqanta yachanki chayqa, ¿imaynatá yanapawaq?

[278 paginapi sutʼinchaynin]

“Niraq Bibliamanta yachakuchkaspa, tukuy laya drogasman qukurqani. Chaywanpis drogasta ukyayta saqillarqani, qʼala runasmanta fotosta qhawaytataq mana saqiyta atillarqanichu. Jehovap yanapaynillanwan chay millay viciota saqirqani.” (Julio)

[276 paginapi dibujo/foto]

Sapa kuti qʼala runasmanta fotosta iykitapis qʼaytuwan achkhata maytʼuykuchkasunkumanjina kanman. Chayrayku chay viciota saqinaykipaq mayta kallpachakunayki kanqa