Icipandwa 36

Kuti Nacita Shani pa Kuti Nde-ebako Bambi pa fyo Naishiba Pali Lesa?

Cinshi nalimo icingalenga ukuti ufilwe ukulaebako abo usambilila na bo ku sukulu ifyo waishiba pali Lesa?

□ Ukukanaishiba bwino ifyo Baibolo isambilisha

□ Ukutiina ukusekwa

□ Ukukanaishiba ifya kutendeka ukulanshanya

Ni nshila nshi iisuma iyo wingabomfya ukushimikila abanobe ifya mu Baibolo?

□ Ukushimikila kuli cila mwana we sukulu

□ Ukulanda ku banobe bonse pamo abo usambilila na bo

□ Ukulemba pa fyo naishiba ifyaba mu Baibolo

Lemba ishina lya mwana we sukulu munobe uo ulemona ukutila nalimo kuti atemwa ukukutika no kulanshanya pali Baibolo. ․․․․․

 NALIMO abana be sukulu banobe tabatemwa sana ukulanda pali Lesa. Nga watendeka ukulanda pa fyangalo, pa fya kufwala, nelyo pa balumendo na bakashana, kuti wamona ifyo bengatemwa ukulandapo. Lelo nga walanda pali Lesa, nalimo kuti bonse fye bwangu bwangu batalala na tondolo.

Ici tacilepilibula ukuti abanobe tabasumina muli Lesa, na kuba abacaice abengi balisumina muli Lesa. Lelo bamo tabatemwa ukulanda pali Lesa, nalimo batontonkanya ukuti te cisuma ukulanda pali Ena.

Bushe iwe Umona Shani?

Nga ca kuti ulafilwa ukulanda ku bana be sukulu banobe pali Lesa, natwishiba no mulandu ufililwa. Tapali nangu umo uwingatemwa ukuti abanankwe bamupate, nangu ukulamuseka pantu taciwama! Bushe abanobe kuti balekuseka nga ulelanda pali Lesa? Nalimo kuti bakuseka. E lyo limbi, kuti wapapa no kupapa ifyo abanobe bengatemwa ukulanshanya na bo. Abanobe abengi balafwaya ukwishiba ifyasuko ku fipusho pamo nga: Bushe ni kwi ici calo cilelola? kabili Mulandu nshi mufulile ukucula? Nalimo abanobe kuti batemwa ukulanshanya na baice banabo ifi fyebo ukucila ukulanshanya na bakalamba.

Na lyo line, limbi kuti ulemona kwati calyafya ukulanda na baice banobe pa fya mapepo. Nangu cibe fyo, abanobe tabalingile ukulakumona kwati ni we cumbu munshololwa, nomba nga ca kutila ifyo ulefwaya ukulanda fili fye bwino taulingile ukusakamana. Ukwebako abanobe ifyo waishiba pali Baibolo kwaba kwati kulisha  icilimba ca nsale. Pa kubalilapo fye cilafya. Lelo nga wabelesha, ukalalisha fye bwino. Nomba, ucita shani pa kuti utendeke ukulalanshanya na banobe?

Ilingi line cilaba bwino ukulanda pa fingakwangukila ukulanda. Tutile abana be sukulu balelanda pali fimo ificitike, kuti caba bwino ukubeba ifyo Baibolo ilandapo. Nelyo kuti waesha ukulanda fye no munobe umo uo musambilila nankwe. Cimbi icayanguka ico Abena Kristu bamo abacaice bacita ilyo bali ku sukulu, balabika impapulo shilanda pali Baibolo pe desiki lyabo pa kuti bamone nga kwalaba abanabo abalafwaya ukubelengamo. Ilingi line, abanabo balesa kabili balatendeka ukulanshanya na bo!

Pali ifi twalandapo, bushe ni nshila nshi iyo wingesha? ․․․․․

Bushe kuliko inshila na imbi iyo wingalandilamo ku bana be sukulu banobe? Nga eko ili, lemba pe samba.

․․․․․

Limo limo imilimo bapeela pa sukulu kuti yalenga wakwata ishuko lya kulanda pali Baibolo. Tutile mu kalasi usambilila batampa ukulanda pa cisambilisho ca kusanguka, kuti wacita shani? Kuti wacita shani pa kuti usambilishe abanobe ifyo Baibolo yalanda pa bubumbo?

Ifyo Wingabasambilisha pa Bubumbo

Ryan uwacaice atile, “Ilyo kwali ukulanda pa cisambilisho ca  kusanguka mu kalasi, ifyo balandile fyalipusene sana ne fyo naishiba. Imilandile yabo yali kwati ifyo balelanda fya cine ifyo bashininkisha, kabili nalyumfwile no mwenso.” Umukashana uwe shina lya Rakel na o alandile fimo fine. Atile, “Nalyumfwile umwenso ilyo kafundisha uwalensambilisha social studies (amasambililo ya pa mikalile ya bantu) alandile ukuti icisambililo cakonkelepo calelanda pa kusanguka. Nalimwene ukuti nalingile fye ukwebako abo nalesambilila na bo ifyo naishiba pali ili lyashi ilyo abantu bapusaninapo.”

Bushe umfwa shani ilyo kuba ukusambilila pa cisambilisho ca kusanguka mu kalasi? Walisumina ukuti Lesa e ‘wabumbile ifintu fyonse.’ (Ukusokolola 4:11) Ulamona no kuti ifintu fyonse filanga ukuti uwafibumbile wa mano sana. Lelo ifitabo fya ku sukulu fyena filanda ukuti ifintu fyasangwike fye, kabili na bakafundisha bobe na bo e fyo basambilisha. Ni we ani uwa kukaanya ifyo bakafundisha basambilisha ne fyaba mu fitabo?

Ico ufwile ukwishiba ca kuti, te iwe weka wakaana ukuti ifintu fyasangwike fye. Nangu fye ni basayantisiti bamo tabasumina ukuti ifintu fyasangwike fye. Bakafundisha na bana be sukulu abengi na bo balikaana.

Na lyo line, pa kuti ulande bwino ukuti ifintu fyabumbilwe fye, ufwile ukwishiba bwino ifyo Baibolo ilandapo. Nomba nga mulelanda pa fintu ifyo Baibolo ishalandapo mu kulungatika, taulingile ukulalandapo sana. Mona ifya kumwenako fimo.

 Icitabo candi ica sayansi citila isonde na kasuba e lyo na maplaneti ayashinguluka akasuba fyabako pa minshipendwa ya myaka. Baibolo isosa ukuti isonde ukubikako fye ne fintu ifyaba mu muulu eko fyali ilyo ubushiku bwa kubalilapo ubwa kubuumba ifintu bushilatendeka. Kanshi, isonde na kasuba na fyonse ifishinguluka akasuba fifwile fyalikala iminshipendwa ya myaka.—Ukutendeka 1:1.

Kafundisha wandi atile isonde te kuti libumbwe mu nshiku fye mutanda (6). Baibolo tayalanda ukuti inshiku mutanda (6) isho Lesa abumbilemo ifintu ni shishine isha ma-awala 24.

Mu kalasi, twalilandile pa kwaluka ukwingi ukwacitike mu nama na mu bantu pa myaka iingi. Baibolo isosa ukuti Lesa abumbile ifya mweo “mu misango ya fiko.” (Ukutendeka 1:20, 21) Taisuminisha icisambilisho ca kuti umweo wafumine ku cintu icishali ca mweo e lyo kabili tailanda no kuti Lesa alengele ifintu ukusanguka ukufuma ku lusandesande lumo fye. Na lyo line, cila ‘musango’ wa fintu waali na maka ya kusandana mu misango yalekanalekana. Kanshi ukulingana na Baibolo ifintu kuti fyayaluka ukulingana no ‘musango’ wa fiko fye.

Nga watontonkanya pa fyebo ifilandilwe muli cino cipandwa, bushe kuti wayasuka shani nga kafundisha nelyo uo musambilila nankwe atila:

 “Sayansi yalilanda ukwabula ukupita mu mbali ukuti bonse twasanguka fye.” ․․․․․

“Nshasumina muli Lesa pantu nshimumona.” ․․․․․

Wilatwishika Ifyo Wasambilila!

Nga ca kutila abafyashi bobe Bena Kristu, nalimo wasumina ukuti ifintu fyabumbilwe fye pantu e fyo bakusambilisha. Apo nomba ulekula, kanshi ulingile ukulapepa Lesa na ‘maka yobe aya kupelulula,’ we mwine ufwile ukulailandila ifyo waishiba. (Abena Roma 12:1) E ico kanshi, uleyipusha we mwine auti, ‘Cinshi calenga nsumine ukuti Kabumba eko aba?’ Sam uuli ne myaka 14, ena amwene ifyo umubili wa muntu wapangwa. Atile, “Walipangwa bwino sana kabili walikwata fyonse, e lyo ne filundwa fyonse filabombela pamo bwino bwino. Te kuti tulande ukuti umubili wa muntu wasangwike fye!” Holly, umukashana uuli ne myaka  16, na o e fyo alandile. Atile, “Ukutula apo bansangiile no ubulwele bwa shuga, nalishiba ifingi pa fyo umubili ubomba. Ica kumwenako fye, mu mubili mwaliba laamba, kantu fye akanono akalambatila ku cifu. Laamba ilabomba umulimo uukalamba nga nshi, ilalenga umulopa ne ifilundwa fimbi ifya mubili ukulabomba bwino.”

Lemba pe samba ifintu fitatu ifyalenga ukuti iwe usumine ukutila Kabumba eko aba.

1. ․․․․․

2. ․․․․․

3. ․․․․․

Taufwile ukumfwa ububi nelyo ukuba no mwenso pa kusumina ukuti Lesa eko aba e lyo no kuti ifintu fyonse fyabumbilwe fye. Nga watontonkanya fye pa bushininkisho ubwabako, kuti wamona ukuti kanshi caliba fye bwino ukusumina ukuti ifwe fwe bantu twabumbilwe fye na umo uwa mano nga nshi.

Na kuba, pa kuti umuntu asumine ukuti ifintu fyonse fyasangwike fye, ninshi asumina fye icisuminesumine, pantu caba kwati kusumina ukuti ifipesha mano kuti fyaicitikila fye! Nga watontonkanya pali ifi fyebo bwino bwino na maka yobe aya kupelulula, tawakaleumfwa umwenso uwa kwebako bambi ifyo waishiba pali Lesa.

IFILI MU CIPANDWA CIKONKELEPO

Nga wamona uko abanobe balebatishiwa, bushe ninshi na iwe ufwile ukubatishiwa?

ILEMBO

“Nshumfwa insoni pa mbila nsuma; na kuba, e maka ya kwa Lesa aya kupususha onse uwaba ne citetekelo.”—Abena Roma 1:16.

IFYO WINGACITA NI FI

Ufwile ukwishiba ifyo waba ilyo ule-ebako bambi pali Baibolo. Nga ca kuti ulaba ne nsoni pa kulanda, abanobe kuti balakuseka. Lelo nga ulashipa pa kulanda, nga filya fine abana be sukulu banobe balanda pa fyo baishiba, kuti balakutika.

NAWISHIBA . . . ?

Limo limo bakafundisha nga babepusha ukuti balondolole nga cine ukuti ifintu fyasangwike fye, balafilwa ukulondolola, e cilenga beluke ukuti icalenga ukuti basumine mu kusanguka pantu e fyo babasambilisha.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Ifyo ningacita pa kutendeka ukulanshanya no mwana we sukulu munandi pali Baibolo, ni fi ․․․․․

Umo nga anjipusha icalenga nsumine ukutila Kabumba e ko aba, nkatila ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Mulandu nshi cawamina ukwebako bambi ifyo waishiba pali Lesa na pali Baibolo?

● Ni nshila nshi shimo ishisuma isho wingalandilamo pa bubumbo ku sukulu ukwabula umwenso?

● Kuti walangilila shani ukuti ulatasha Uwabumbile ifintu fyonse?—Imilimo 17:26, 27.

[Amashiwi pe bula 299]

“Fwe bana be sukulu, ni fwe tufwile ukushimikila pa sukulu.”—E fyalandile Iraida

[Icikope pe bula 298]

Ukulanda ifyo waishiba pali Lesa, kwaba ngo kulisha icilimba, ufwile ukulaisambilisha lyonse pa kuti ulelanda bwino

[Icikope pe bula 300, 301]

Kuti waleka ukulaumfwa umwenso wa kulanda pa fyo wasambilila mu Baibolo