1, 2. ¿Chem müley taiñ femal ñi newentuleal ka kümelkaleal taiñ kuerpu? Ka ¿chumngelu falin-ngey?

KOM iñchiñ ayüleiñ taiñ newentuleal ka kümelkaleal. Welu femngechi taiñ feleal, müley taiñ iñmual kümeke iyael, deportetual ka kuñiwtukuleal taiñ tremoleal. Küdawngeafuy taiñ femal tüfachi dungu, welu kümelkakefilu am taiñ mongen famülke mu ka küpalechi antü mew, afeluwkelaiñ taiñ yafüluwal. Welu müley kangelu dungu taiñ ngüneduamal taiñ kümelkaleal, ¿chem am ta tüfa?

² Tüfachi dungu pengeli Juda inayentufilu ta Jesus, kidu feypi: “Rumel mülemün ta Ngünechen ñi piwkeyechen mew”. Ka tüfachi trokiñ mew Juda feypi chumngechi taiñ femal tüfa: “Küme newentulemün tamün lif küme mupiltun mew” (Juda 20, 21). Feymu tami rumel müleal Chaw Ngünechen ñi piwkeyechen mew, ¿chumafuymi tami doy newentuleal tami mupiltun mew? Küme ngüneduamaiñ küla dungu taiñ femafel.

3. Weküfü, ¿chem küpa rakiduamelkeeiñmew Jewba tañi werkün dungu mu?

³ Wünelu mew, müley ñi doy newentuleal taiñ mupiltun Jewba tañi ley dungu mew. Tüfachi lifru mu dew  ngüneduamfiyiñ Jewba ñi fentren werkün dungu taiñ küme yenieal taiñ mongen. Welu, ¿chem rakiduamkeiñ tüfachi werkün dungu mew? Tati Weküfü küpa rakiduamelkeeiñmu ñi norngenon ka taiñ rume katrütukeetew Jewba tañi ley dungu, tañi ngülam ka tañi werkün dungu. Tüfachi dungu femi Weküfü Eden pingechi lof mew, ka küme tripay tañi ayünieel, feymu afkentu femngechi femkey (Génesis 3:1-6). Iñchiñ kay, ¿eluwaiñ taiñ weda rakiduamelaetew ti Weküfü? Femlayaiñ llemay, küme rakiduamliyiñ Jewba tañi werkün dungu mew.

4, 5. ¿Chem müley taiñ rakiduamal Jewba tañi werkün dungu mew? Ka femngechi femliyiñ, ¿chum duamküleaiñ? Feypinge kiñe pengelün dungu.

⁴ Rakiduamaiñ tüfachi dungu mu: miyawülmi kiñe parke mew küme adngelu, ka perumelmi kiñe fütra malal tami katrütuetew tami kon-noal chew ñi doy küme adngen mu. Küme rakiduamnolmi, feypiafuymi chi: “Tüfachi malal katrütunieenew tañi femal ñi ayünieel”. Welu küme ngüneduamülmi nometu chi malal mew, peafuymi ñi mülen kiñe fütra trapial kintuyawlu chem ñi lümüal. Fey rakiduamafuymi chumngelu ñi elkünungeel tüfachi malal: tami ingkayaetew. Iñchiñ kay, ¿nieiñ iney taiñ küpa lümüaetew? May, Biblia ta feypiley: “Küme upewtulemün ka trepeluwkülemün, tamün kayñe weküfü am tati ñawawkiyawchi trapial reke femyawlu, kintuyawülfi iney tañi lümüafiel reke” (1 Pedro 5:8).

⁵ Feley llemay, Weküfü kintuyawkey iney tañi lümüafiel ka rume kuñiwün-ngey. Feymu taiñ feyentunoafiel Weküfü “ñi ngünen”, Jewba elukeeiñmew fillke ley dungu taiñ ingkayaetew (Efesio 6:11). Feymu rakiduamliyiñ Jewba tañi werkün dungu mew, müley taiñ  küme trokiafiel, taiñ Chaw Ngünechen pengelkelu am taiñ piwkeyenieetew. Femngechi ngüneduamaiñ Jewba ñi wülkeel tüfachi werkün dungu taiñ ingkaniekeetew ka taiñ ayüwülmaniekeetew. Feymu kiñe wentru inayentufilu ta Jesus, Santiaw pingelu feypi: “Tati leliwülfilu reke tati norngechi küme ley dungu taiñ küpaleletew ta montuluwün, fey tañi ngüyükenon tañi allküel, [...] rume nieay ayüwün ñi femkeelchi dungu mew” (Santiaw 1:25).

6. Ñi newentuleal taiñ mupiltun Jewba ñi werkün dungu mew, ¿chem am doy kümey taiñ femal? Feypinge kiñe pengelün dungu.

⁶ Inafiliyiñ Jewba tañi werkün dungu taiñ mongen mu, tüfa tati doy falin dungu taiñ femal ñi newentuleal taiñ mupiltun kidu ñi ley dungu mew, kidu am wülkelu ti ley dungu. Feymu müley taiñ inayafiel “Cristo tañi werküelchi dungu”, kiñe tüfa taiñ kimeltual pu che kidu taiñ werküetew (Galata 6:2; Matew 28:19, 20). Kafey eluwkeiñ taiñ trawüluwal ñi poyeafiel ta Jewba ka welukentu yafültukuwal (Ebrew 10:24, 25). Kangelu dungu ñi werküel ta Chaw Ngünechen, fey taiñ rumel llellipunieafiel küme piwke mu (Matew 6:5-8; 1 Tesalonisense 5:17). Inafiliyiñ kom tüfachi werkün dungu, doy maneluwküleaiñ elungelu am piwkeyewün mu. Fey kimürpuaiñ tüfa taiñ elukeetew ayüwün, tüfachi pofolkalechi Mapu ñi wülkenoel ayüwün. Feley llemay, rakiduamliyiñ chumngechi taiñ kümelkayafetew Jewba ñi werkün dungu, doy newentuleay taiñ mupiltun tüfa mew.

7, 8. Tati Biblia, ¿chumngechi yafültukukefi tati pellkelekelu tañi welulkayal fentren tripantu ñi rupan mu?

⁷ Kiñeke mu, tati pu che rakiduamkey ñi küdawngeel inayeafiel Jewba tañi werkün dungu fentren tripantu ñi rupan mu, ka pellkelekeyngün tañi welulkayal. Femngechi  rakiduamliyiñ, longkontukuafiyiñ tüfachi dungu ñi feypiel Jewba: “Iñche, ta Jewba, tami Ngünechen, Tami Kimeltukeetew eymi tami kümelkaleal, Tami Ngüyulkeetew chem rüpü mew tami miyawal. ¡Ngüneduamniefulmi iñche tañi werkün dungu! Fey tami tüngün kiñe lewfü reke feleay, ka tami nor dungu tati lafken ñi rew reke feleay” (Isaías 48:17, 18). ¿Rakiduamkefuymi tunte yafülduamaetew tüfachi versikulo?

⁸ Tüfa mew Jewba feypikünuy epu kümelkan taiñ nieal inaliyiñ ñi werkün dungu. Wünen, taiñ tüngün tati lewfü ñi ko reke feleay: küme felen nieay, aflayay ka fentren-ngeay ti tüngün. Ka epungelu, taiñ nor dungu tati lafken ñi rew reke feleay. ¿Chumngechi femafuy tüfa? Puwkintuniefiliyiñ lafken mew tati rew ñi küpameken, fey rumel mülealu trokikefiyiñ, kimnielu am iñchiñ ñi rumel mekeal inaltu lafken mew fentren pataka tripantu rupale rume. Feymu tüfachi versikulo pengelkey taiñ femmeken nor dungu rumel müleafuy. Yafüluwliyiñ taiñ püntütripanoal Chaw Ngünechen mu, kidu turpu eluñmalayay taiñ weda tripayal. Biblia feypi: “Tami fanetunieetewchi dungu elkünunge Jewba mu, fey kidu am yafülduamnieaeymu. Turpu eluñmalayay ñi tranürpual tati nor chengelu” (Salmo 55:22). Tukulpanieliyiñ tüfachi dungu, fey doy maneluwküleaiñ Jewba mew ka tañi nor werkün dungu mew.

9, 10. a) Tati pu kristiano, ¿chumngelu kümeafuy ñi yafüluwal tañi doy küme weniyeafiel ta Jewba? b)Weniyefiliyiñ ta Jewba, ¿chumngelu doy ayüwküleafuiñ?

⁹ Epungelu, müley taiñ inayafiel tüfachi dungu wirintukungelu Jewba ñi duam mew: “Amulepe taiñ doy  kimael kiñe fütache reke” (Ebrew 6:1). Kom iñchiñ diturpulayafuiñ taiñ kulpafe chengerpunoal, welu kümeafuy taiñ yafüluwal ñi doy küme weniyeafiel ta Jewba. Fey doy adümuwküleliyiñ, doy ayüwküleaiñ taiñ poyeafiel ta Jewba. ¿Chumngelu?

¹⁰ Kiñe kristiano küme weniyefilu ta Jewba, rakiduamkey Chaw Ngünechen reke (Juan 4:23). Ti apostol Pablo wirintukuy: ‘Tati pu che inanielu tati kulpafe che tañi wimtun dungu, rakiduamkülekey engün tüfachi Mapu mu tuwün-ngechi wedake illutun dungu mew müten’ (Romanu 8:5). Tati pu rakiduamkenolu Chaw Ngünechen reke ayüwkülelayngün, kidu engün am kintukelu kidutu ñi ayüwün müten, diñmatukeyngün ka rakiduamkelayngün ti küpalechi antü mew. Welu tati küme weniyefilu ta Jewba rume ayüwün nieyngün, rumel longkontukukefilu am ta Jewba, taiñ ayüwün-ngechi Chaw Ngünechen. Küpa ayüwülkefingün ta Jewba, ka ayüwküleyngün kintukaduamngelu  rume. ¿Chumngelu? Kimnieyngün püntütripanole engün Jewba mu, femngechi pengelkeyngün Weküfü ñi koylatufengen, welu may ayüwülkefingün tañi Chaw Ngünechen (Proverbios 27:11; papeltunge Santiaw 1:2, 3).

11. Ti apostol Pablo, ¿chem feypi taiñ ngüneduamafiel chem ñi kümen kam ñi kümenon, ka chem pifel ‘adümkantukelu’?

¹¹ Taiñ küme weniyeafiel ta Jewba, müley taiñ adümkantual. Femngechi feypiley ti Biblia: “Tati fün ketran niechi iyael fey ta fütakechengealu, fey engün [adümkantukelu am, TNM] ta dew kimniey tañi ngüneduamafiel kom dungu, ka dew kimniey chem dungu ñi kümen kam ñi kümenon” (Ebrew 5:14). Tüfa mew Pablo feypi taiñ ‘adümkantual’ femngechi taiñ ngüneduamal chem ñi kümen kam ñi kümenon. Pablo feypiley kiñe griego dungun pengelkelu ñi pepikantun tati pu deportetukelu. Fewla ngüneduamaiñ chem dungu koneltuley tüfachi pepikawün mu.

12. Kiñe we püñeñ ka kiñe deportekelu, ¿chumngechi adümkantuafuyngün ñi kim ngünenieafiel tañi kuerpu?

¹² Iney no rume kim ngüneniekelay ñi kuerpu choyüngelu müten. Tati pu we püñeñ newe ngüneduamkelayngün chew ñi mülen tañi lipang ka ñi chang, ka ngünewkelay rume, kutraftukukey kütu ñi ange, feymu afmatukeyngün kam illkutripakeyngün. Welu amulelu ñi tremkülen kim ngüneniekey tañi kuerpu: wünelu mu winolkiyawkeyngün, fey wüla trekakantukeyngün, ka rupalu chi antü lefkeyngün. Tati pu deportekelu doy adümtripakeyngün tañi kuerpu. Pefilu am iñchiñ feyti pu che küme chiwüdkantukelu afmatutripakeiñ, kimfalngey ti deportekelu fentren tripantu am ñi adümkantuel, feymu kim ngünenierpukeyngün tañi kuerpu. Tati Biblia feypiley, ti adümkantukelu ñi kuerpu, “fey  ta pichin müten kellukeeyew tañi külfünküleael” ti che. Welu doy kellukeeiñmu taiñ ngüneduamafiel chem dungu ñi kümen kam ñi kümenon (1 Timotew 4:8).

13. ¿Chumngechi adümkantuafuiñ taiñ ngüneduamafiel chem ñi kümen ka chem ñi kümenon?

¹³ Tüfachi lifru mew dew ngüneduamiyiñ fentren dungu taiñ adümkantual ñi ngüneduamafiel chem ñi kümen kam ñi kümenon, femngechi taiñ küme weniyeafiel ta Jewba ka püntütripanoal kidu mew. Feymu petu taiñ dullinoal kiñe dungu, müley taiñ ngillatual, fey taiñ küme ngüneduamafiel Jewba tañi ngülam ka tañi ley dungu. Ramtuwayiñ: “¿Chem ngülam ka ley dungu mülelu Biblia mu nüwküley tüfachi dungu mew? ¿Chumngechi inayafiñ? Tañi femün mu, ¿ayüwülafiñ ta Chaw Ngünechen?”. Biblia feypi: “Maneluwnge Jewba mew kom tami piwke mu, ka eymi tami rakiduam mu reküluwkinolnge. Kom tami rüpü mew rakiduamanieafimi, ka kidu norümaeymu chew tami miyawal” (Proverbios 3:5, 6; papeltunge Santiaw 1:5). Kom taiñ dulliel mu, ngüneduamfiliyiñ tati ngülam ka ley dungu mülelu Biblia mu, fey adümkantuaiñ taiñ ngüneduamafiel chem ñi kümen ka ñi kümenon. Femngechi küme weniyeafiyiñ ta Jewba, ka kidu reke rakiduamaiñ.

14. Taiñ doy küme weniyeafiel ta Jewba, ¿chem müley taiñ duamnieal, ka chumngechi che ngelayaiñ?

¹⁴ Weniyefiliyiñ rume ta Jewba, müley taiñ eluwküleal taiñ doy küme weniyeafiel. Ñi tremkülerpual kiñe che, müley ñi iñmual kümeke iyael. Feymu ti apostol Pablo feypi: “Tati fün ketran niechi iyael fey ta fütakechengealu”. Feymu ñi newen-ngeal taiñ mupiltun, müley taiñ rumel llowafiel Ngünechen mew küpachi kimün. Kafey müley taiñ adümuwküleal taiñ inayafiel ti kimelchi dungu. Tüfa rume falin-ngey,  feymu ti Biblia feypiley: “Tati kimün, fey tati doy falin dungu”. Feymu müley taiñ rume duamnieafiel tati rüf dungu taiñ kimeltuetew Chaw Ngünechen (Proverbios 4:5-7; 1 Pedro 2:2). Welu fentren kimün nieliyiñ rume, ngelay taiñ mallmawal kam chekawün-ngeal. Feymu müley taiñ ngüneduamuwal, femngechi ñi mülenoal taiñ piwke mew tüfachi wedake chumngen. Feymew llemay ti apostol Pablo ngülamtukeeiñmu: ‘Küme ngüneduamuwmün eymün kisutu, femngechi tamün inaduamael rüf dungu mew may tamün inanieafiel ta Kristo. Ngüneduamuwmün tamün fente küme feyentuleael ta Kristo mew re ella müten no’ (2 Korintio 13:5).

15. Taiñ doy küme weniyerpuafiel ta Jewba, ¿chumngelu fente falin-ngey tati piwkeyen?

¹⁵ Kiñe che tremoleafuy ka newen-ngeafuy ñi kuerpu, welu müley ñi iñmual kümeke iyael ka küme ngüneytuwal. Ka femngechi müley taiñ femal taiñ küme weniyeafiel ta Jewba. ¿Chem müley taiñ femal ñi amuleal taiñ weniyefiel ta Jewba, ka doy küme tutewküleal? Doyelchi may duamnieiñ piwkeyen. Fill antü müley taiñ doy piwkeyerpuafiel ta Jewba ka taiñ pu peñi ka lamngen. Nienoliyiñ piwkeyen, fey taiñ kimün ka taiñ femken ngünammekeafuiñ (1 Korintio 13:1-3). Feley llemay, piwkeyechefengeliyiñ, fey doy küme weniyerpuafiyiñ ta Jewba ka fentekünulayaiñ taiñ weniyeafiel.

16. Tati Weküfü, ¿chem weda rakiduamelkefi tati pu che? Welu ¿chem elukeeiñmew Jewba taiñ ingkawal?

¹⁶ Külangelu, müley taiñ rakiduamnieafiel Jewba ñi wülkeelchi maneluwün. Feymew müley taiñ kuñiwtukuwal taiñ rakiduam. Tati Weküfü ngüneniey tüfachi Mapu, ka kidu rume adümuwkey ñi weda rakiduamelafiel tati pu che tañi yafülduamkülenoal, weda duamküleal, nienoal maneluwün, ka küme rakiduamnoal ti küpalechi antü mu (Efesio 2:2). Kiñe funalechi ruka teyfünagafuy, ka femngechi tüfachi kuñiwün-ngechi rakiduam wedalkayafeiñmew. Welu Jewba elukeeiñmew chumngechi taiñ ingkawal: taiñ maneluwün mu.

17. Tati Biblia, ¿chumngechi pengelkey ñi rume falin-ngen tati maneluwün?

¹⁷ Tati Biblia feypiley ñi rume falin-ngen “taiñ üngümnieaelchi” maneluwün taiñ ingkayaetew Weküfü mew ka tañi ngünenieelchi pu che mu. Ka ti Biblia trürümfi ti maneluwün kiñe kasku chumpiru reke ñi tukutuwkefel tati pu weychafe (1 Tesalonisense 5:8). Wirintukungelu ti Biblia, tati pu weychafe tukuwkefuyngün trülke gora, fey wente mew tukutuwkefuyngün kiñe pañillwe kasku, femngechi tañi allfülkangenoal. Tati weychafe kimniefuy, yenienofule tañi pañillwe kasku langümfemngeafuy. Tüfachi kasku chumpiru ingkañpekefuy tati weychafe ñi longko, ka femngechi tati maneluwün ingkañpekeeiñmew taiñ rakiduam.

18, 19. Jesus, ¿chumngechi küme pengeli ñi reküluwkülen ti maneluwün mew, ka chumngechi inayentuafuiñ?

¹⁸ Jesus, fey tati doy küme pengelkelu chumngechi ñi reküluwal ti maneluwün mew. Rakiduamnieaiñ fente  ñi kutrankawün feychi pun epe puwlu ñi layal. Kiñe tañi doy küme weni ellka wültukueyew femngechi ñi llowal plata. Kangelu “kimlafiñ ta Jesus”, pi. Kakelu ñi pu weni kidukünueyew ka lefmawingün. Tañi pu tuwünche kütu kayñetueyew ka wirarkülen mu feypifingün tati pu soltaw ñi awükayafiel ka ñi langümafiel ta Jesus. Iney no rume trürümuwlayafuy ñi rupan Jesus ñi kutrankawün mu. ¿Chem kellueyew ta Jesus ñi newentuleal? Ebrew 12:2 feypi: “Jesus kutrankawi [...], fey duamkünulafi tüfa famngechi lan ñi yewenngen, ka kimniefulu am dew kutrankawle ñi nietuael fütra küme ayüwün. Fey nieputuy Ngünechen ñi fütra pepiluwün”. Feley tati, Jesus rumel longkontukuniekefuy tati “fütra küme ayüwün” ñi nietual.

¹⁹ Welu, ¿chem ayüwün nietuafuy ta Jesus? Ñi kimnieel chem ñi diturpual tañi püntütripanon mu: kelluafuy ñi yamniengetual Chaw Ngünechen tañi fütra üy, ka ñi doy küme pengelal Weküfü tañi koylatufengen. ¡Tüfachi maneluwün doy ayüwülkefeyew ta Jesus chem dungu mu rume! Kafey kimniefuy tañi Chaw Ngünechen ñi fütra kümelkayaetew ka ñi elutuaetew tañi trür müleal wenu mapu mew. Fütra kutrankawlu Jesus, reküluwkefuy tüfachi maneluwün mu. Iñchiñ ka femngechi femafuiñ. Jesus reke, turpu ngoymalayaiñ chem küme ayüwün taiñ eluaetew Chaw Ngünechen. Jewba sakikeeiñmew, feymu elukeeiñmew taiñ kellual ñi yamniengetual tañi üy ka pengelal Weküfü tañi koylatufengen. ¿Chumngechi femafuiñ tüfa? Müley taiñ eluwküleal taiñ ngünenieaetew Jewba ka maneluwküleaiñ taiñ Chaw Ngünechen ñi piwkeyechen mew taiñ kelluaetew, chem weda dungu rupaliyiñ rume.

20. ¿Chem kelluaeiñmew taiñ nieal kümeke rakiduam maneluwün-ngelu?

 ²⁰ Jewba kümelkakeeiñmew taiñ püntütripakenon mu, ka rume ayüley taiñ femaetew (Isaías 30:18; papeltunge 2 Korintio 9:8). Jewba müna duamniey ñi eluafiel tañi pu che chem ñi ayükeel nor dungu mu (Salmo 37:4). Feymu longkontunieafiyiñ ti maneluwün ñi femtriparpual Jewba tañi feypikünuel. Turpu nierpulayaiñ welulkalechi rakiduam wedañmangelu chumngechi ñi nieel tati pu che ñi ngünenieel tati Weküfü. Ngüneduamliyiñ taiñ nierpuel tüfachi wedake rakiduam, ngillatuafiyiñ ta Jewba taiñ eluaetew “kisu tañi küme tüngün, fey tüfachi fütra küme tüngün ta doy kümey che ta pepil-layafuy ñi nieael”, fey kuñiwtukuaeiñmew taiñ piwke ka taiñ rakiduam (Filipense 4:6, 7).

21, 22. a) ¿Chem afmatufalchi maneluwün niey tati “fentren pu che” Mapu mew? b)¿Chem doy falintukefimi tami maneluwün mew, ka chem eluwküleymi tami femal?

²¹ ¡Afmatufalngey ti maneluwün taiñ nieel! Koneltuleliyiñ tüfachi “fentren pu che” mu ñi montulngeal “ti fütra kutrankawün mew”, rakiduamaiñ tati kümeke dungu  taiñ elungeal (Apokalipsi 7:9, 14). Küdawngeafuy chi taiñ rakiduamal fente taiñ kümelkaleal ngewetunole ta Weküfü ka tañi wedake püllü ñi ngünenkachekeel. Kom iñchiñ kintukaduamkeetew am tati Weküfü. Feymu ngünenietunole Satana, ayüwayiñ taiñ küme elkünutuafiel ti Mapu kiñe küme mülewe ngetual, fey taiñ ngünenieaetew wenu mapu mu Jesus ka tati pu 144.000. ¡Rume duamnieiñ ñi mülewenoal kutran, taiñ llowal taiñ piwkeyenieelchi pu che wiñomongetule, ka ayüwün-ngechi mongen nieal chumngechi Jewba ayüniekefuy ellaka mu! Epe puwkülele taiñ kulpafe chengewenoal, fey fülkülepayay taiñ llowal tüfachi dungu: “tati fütra küme felen ñi nietuael ta Ngünechen tañi pu yall” (Romanu 8:21).

²² Jewba ayüley tami lifreletual, tüfa ñi kimngekenoel. Ka taiñ rüf lifreletual, müley taiñ femal chem taiñ feypietew Chaw Ngünechen. Feymu eluwküleaiñ taiñ newentuleal fill antü ñi allkütuafiel ta Jewba. Feymu llemay, ¡amulepe tami newentuleal mupiltun dungu mew, femngechi tami rumel müleal Chaw Ngünechen ñi piwkeyechen mew!