Контентә кеч

Мүндәриҹаты ҝөстәр

ФӘСИЛ 17

Өзүнү сон дәрәҹә мүгәддәс иманынын тәмәли үзәриндә мөһкәмләндир

Өзүнү сон дәрәҹә мүгәддәс иманынын тәмәли үзәриндә мөһкәмләндир

«Өзүнүзү сон дәрәҹә мүгәддәс иманынызын тәмәли үзәриндә мөһкәмләндирмәклә *... Аллаһын мәһәббәтиндән ајрылмајын» (ЈӘҺУДА 20, 21).

1, 2. Сән һансы «тикинтидә» иштирак едирсән вә ҝөрдүјүн ишин кејфијјәти нәјә ҝөрә чох ваҹибдир?

АРТЫГ нечә вахтдыр ки, сән чох сәјлә тикинти лајиһәси үзәриндә ишләјирсән. Тикинти һәлә хејли вахт давам едәҹәк. Бу иш нә гәдәр чәтин олса да, сәнә бөјүк севинҹ ҝәтирир. Сән һеч нәјә бахмајараг, тәслим олмамаг вә ја сәһләнкарлыг етмәмәк әзминдәсән, чүнки ҝөрдүјүн ишин кејфијјәти сәнин һәјатына, һәтта ҝәләҹәјинә тәсир ҝөстәрәҹәк. Нијә? Чүнки һәмин лајиһә сән өзүнсән!

2 Исанын шаҝирди Јәһуда гејд едирди ки, биз өзүмүзү мөһкәмләндирмәлијик. Мәсиһиләри Аллаһын мәһәббәтиндән ајрылмамаға тәшвиг едәркән о, бунун әсас јолуну да ҝөстәрмишди: «Өзүнүзү сон дәрәҹә мүгәддәс иманынызын тәмәли үзәриндә мөһкәмләндирмәклә» (Јәһуда 20, 21). Аллаһын мәһәббәтиндән ајрылмамаг үчүн иманыны неҹә ҝүҹләндириб, өзүнү мөһкәмләндирә биләрсән? Ҝәл үч зәрури амили нәзәрдән кечирәк.

ЈЕҺОВАНЫН АДИЛ ТӘЛӘБЛӘРИНӘ ИНАМЫНЫ МӨҺКӘМЛӘНДИР

3—5. а) Шејтан Јеһованын тәләбләринә гаршы һансы јанлыш тәсәввүрү јаратмаг истәјир? б) Аллаһын тәләбләринә неҹә мүнасибәт бәсләмәлијик вә бу, бизә нә ҝәтирәҹәк? Нүмунә чәк.

3 Һәр шејдән өнҹә биз Аллаһын ганунларына инамымызы мөһкәмләндирмәлијик. Бу китабы өјрәндикҹә Јеһованын давраныша аид бир сыра адил тәләбләрини арашдырмысан. Онлара мүнасибәтин неҹәдир? Шејтанын мәгсәди сәни алдадыб Јеһованын ганун, принсип вә нормаларынын сәрт, һәтта гәддар олдуғуна әмин етмәкдир. Бу тактика Әдән бағында мүвәффәгијјәт ҝәтирәндән сонра Шејтан даима ондан истифадә едир (Јарадылыш 3:1—6). Бәс о, сәни неҹә, алдада биләҹәк? Сәнин мүнасибәтиндән чох шеј асылыдыр.

4 Бир нүмунәни нәзәрдән кечирәк. Тәсәввүр ет ки, ҝөзәл бир паркда ҝәзирсән. Бирдән ҝөрүрсән ки, онун бир һиссәси мөһкәм вә һүндүр бармаглыгларла әһатәјә алыныб. Һасарын о тәрәфиндәки мәнзәрә чох ҹәлбедиҹидир. Әввәлҹә сәнә елә ҝәлә биләр ки, бу һасар јерсиздир, чүнки сәнин сәрбәстлијини мәһдудлашдырыр. Лакин диггәтлә баханда орада шикарыны пусан јекә бир шир ҝөрүрсән! Инди баша дүшүрсән ки, сән демә, һасар сәни тәһлүкәдән горујурмуш. Бәс хәбәрин вар ки, сәни дә бир јыртыҹы пусур? Аллаһын Кәламы хәбәрдар едир: «Ајыг дурун, сәрвахт олун. Дүшмәниниз Иблис нәрилдәјән шир кими ҝәзиб удмаға адам ахтарыр» (1 Бутрус 5:8).

5 Шејтан азғын јыртыҹыдыр. Јеһова истәмир ки, биз онун гәнимәти олаг. Буна ҝөрә дә О, бизи Иблисин бир чох һијләләриндән горумаг мәгсәдилә ганунлар тәсис едиб (Ефеслиләрә 6:11). Һәр дәфә бу ганунларын үзәриндә дүшүнәндә онларда сәмави Атамызын мәһәббәтини ҝөрмәлијик. О заман Аллаһын ганунлары бизим үчүн тәһлүкәсизлик вә севинҹ мәнбәји олаҹаг. Јагуб јазыр: «Камил азадлыг ганунуна диггәтлә бахан вә она бағлы галан адам унутган динләјиҹи олмајыб ешитдикләринә әмәл етдији үчүн... хошбәхт олаҹаг» (Јагуб 1:25).

6. Аллаһын салеһ әмрләринә вә принсипләринә олан инамымызы мөһкәмләндирмәк үчүн ән јахшы јол һансыдыр? Мисал ҝәтир.

6 Аллаһын әмрләринә мүвафиг јашамаг Она вә Онун вердији ганунларын һикмәтли олдуғуна инамымызы мөһкәмләндирмәк үчүн ән јахшы јолдур. Мисал үчүн, Мәсиһин Ганунуна онун әмр етдији һәр шеји башгаларына өјрәтмәк тапшырығы дахилдир (Галатијалылара 6:2; Мәтта 28:19, 20). Һәмчинин мәсиһиләр ибадәт етмәк вә бир-бирини руһландырмаг үчүн топлашмаг әмринә ҹидди јанашырлар (Ибраниләрә 10:24, 25). Аллаһын әмрләринә Она сәмими гәлбдән, мүнтәзәм вә тез-тез дуа етмәк дә дахилдир (Мәтта 6:5—8; 1 Салоникилиләрә 5:17). Бу әмрләрә мүвафиг јашајанда онлардакы мәһәббәти вә рәһбәрлији даһа ајдын ҝөрүрүк. Онлара риајәт етмәк бизә бу нараһат дүнјанын һеч бир јериндә тапылмајан севинҹ вә мәмнунлуг ҝәтирир. Аллаһын әмрләринә мүвафиг јашајараг алдығын фајданын үзәриндә дүшүнәркән мәҝәр онлара инамын даһа да артмыр?

7, 8. Ҝәләҹәкдә салеһ һәјат сүрәҹәјинә тәрәддүд едәнләри Аллаһын Кәламы неҹә архајын едир?

7 Һәрдән бәзиләринә елә ҝәлир ки, Јеһованын ганунларына әмәл етмәк илдән-илә чәтинләшәҹәк. Онлар буну баҹармајаҹагларындан горхурлар. Әҝәр сән дә белә һиссләр кечирирсәнсә, онда бу сөзләри јадда сахла: «Мән сәнин Аллаһын Јеһовајам, Мән сәнин хејринә сәни өјрәдирәм, сәни ҝетмәли олдуғун јолла апарырам. Каш әмрләримә диггәт јетирәјдин! Онда әмин-аманлығын чај кими, салеһлијин дәниз далғалары кими оларды» (Әшија 48:17, 18). Һеч бу сөзләрин инсаны нә гәдәр архајын етдији барәдә дүшүнмүсән?

8 Бурада Јеһова бизә хатырладыр ки, Она итаәт етмәк бизим хејримизәдир. Әҝәр Онун әмрләринә итаәт етсәк, О, бизә ики хејир-дуа вәд едир. Биринҹиси, әмин-аманлығымыз сакит, бол сулу, ахар чаја бәнзәјәҹәк. Икинҹиси, салеһлијимиз дәниз далғалары кими олаҹаг. Һеч саһилдә дуруб далғаларын бир-биринин ардынҹа неҹә јуварландығына тамаша етмисән? Шүбһәсиз, бу мәнзәрә сәндә даимилик һисси ојадыб. Сән билирсән ки, далғалар әсрләр, гәринәләр боју һәмишә саһилә чырпылаҹаг. Јеһова әмин едир ки, сәнин дә салеһлијин дәниз далғалары кими даими, әбәди олаҹаг. Әҝәр садиг галмаг үчүн вар ҝүҹүнлә чалышырсанса, Онун көмәји илә сәндә һәр шеј алынаҹаг! (Зәбур 55:22 ајәсини оху.) Мәҝәр үрәји риггәтә ҝәтирән бу вәдләр сәнин Јеһоваја вә Онун адил тәләбләринә олан инамыны даһа да мөһкәмләндирмир?

ЈЕТКИНЛИЈӘ ДОҒРУ ИРӘЛИЛӘ

9, 10. а) Јеткинлик нәјә ҝөрә һәр бир мәсиһи үчүн ҝөзәл мәгсәддир? б) Руһани бахыш мәсиһијә неҹә севинҹ ҝәтирә биләр?

9 Руһани тикинтинин икинҹи амили ашағыдакы илһамланмыш сөзләрдән бәлли олур: «Јеткинлијә доғру ирәлиләјәк» (Ибраниләрә 6:1). Јеткинлик һәр бир мәсиһи үчүн ҝөзәл мәгсәддир. Бу ҝүн инсанлар үчүн әлчатмаз олан камилликдән фәргли олараг, јеткинлијә наил олмаг мүмкүндүр. Бундан әлавә, мәсиһиләр јеткинләшдикҹә Јеһоваја хидмәтдән даһа бөјүк севинҹ алырлар. Бу нијә беләдир?

10 Јеткин мәсиһи илк нөвбәдә руһани инсандыр. О, һәр шејә Јеһованын ҝөзү илә бахыр (Јәһја 4:23). Булус јазырды: «Ҹисмани истәкләрин далынҹа дүшәнләрин фикри-зикри ҹисмани шејләрдәдир, анҹаг руһа ујғун јашајанлар даима руһани шејләр барәсиндә дүшүнүрләр» (Ромалылара 8:5). Ҹисмани бахыш ифрат дәрәҹәдә худбин, дар вә мадди шејләрә јөнүмлү олдуғу үчүн инсаны там мәнада хошбәхт етмир. Руһани бахыш исә хошбәхт Аллаһ Јеһоваја јөнәлдији үчүн инсана бөјүк севинҹ, әсил хошбәхтлик бәхш едир (1 Тимутијә 1:11). Руһани инсан Јеһованы мәмнун етмәјә ҹан атыр вә һәтта сынаглар заманы севинҹини итирмир. Нә үчүн? Чүнки сынаглар Шејтанын јаланчы олдуғуну сүбут етмәјә вә нөгсансызлығы мөһкәмләндирмәјә имкан верир. Бунун нәтиҹәсиндә сәмави Атамызын үрәји севинир (Мәсәлләр 27:11; Јагуб 1:2, 3 ајәләрини оху).

11, 12. а) Булус мәсиһинин ағлы барәдә нә демишди вә «өјрәшдирмәк» кими тәрҹүмә олунан сөзүн мәнасы нәдир? б) Бәдән нәјин сајәсиндә јеткинләшир вә мөһкәм олур?

11 Руһанилик вә јеткинлик мәҹази диллә десәк, мәшг васитәсилә инкишаф едир. Бу ајәјә фикир вер: «Бәрк гида исә јеткин адам үчүндүр. Белә адам ағлыны даима ишләтмәклә ону јахшыны писдән ајырмаға өјрәшдириб» (Ибраниләрә 5:14). Булус ағлымызы өјрәшдирмәк барәсиндә данышаркән «бәдәнини ҝимнаст кими мәшг етдирмиш» мәнасыны верән јунан ифадәсини ишләдир. Ҝөрүнүр, бу ифадә о вахтлар Јунаныстанда идман мәктәбләриндә ҝениш ишләнирди. Ҝәл бу барәдә бир гәдәр әтрафлы данышаг.

Мәшг сајәсиндә ҝимнаст бәдәнини мәһарәтлә идарә едир

12 Биз доғуланда бәдән үзвләримиз дүзҝүн һәрәкәт етмәјә өјрәшмәмишди. Мисал үчүн, көрпә өз балаҹа әл-ајағынын һәрәкәтләрини јахшы идарә едә билмир. Буна ҝөрә дә әлләрини саға-сола јелләдир, өзү дә билмәдән үзүнә вурур, сонра да ағлајыр. Ушаг тәдриҹән өз бәдәнини идарә етмәји өјрәнир. О, әввәлҹә имәкләјир, сонра ајаг ачыр вә бир аздан гачмаға башлајыр *. Јахшы, бәс ҝимнаст барәсиндә нә демәк олар? Сән һавада валеһедиҹи тәрздә, ејни заманда дәгигликлә мүрәккәб һәрәкәтләр, трјуклар едән ҝимнасты ҝөрәндә онун бүтүн әзәләләрини узун мүддәт мәшг етдирдијинә шүбһә етмирсән. Ҝимнастын усталығы тәсадүфән, өз-өзүнә әмәлә ҝәлмәјиб, бу, сајсыз-һесабсыз мәшгләрин нәтиҹәсидир. Мүгәддәс Китабда физики мәшгин аз да олса, фајдасы олдуғу дејилир. Амма руһани ағлы мәшг етдирмәјин инсана бөјүк хејри ола биләр (1 Тимутијә 4:8).

13. Биз ағлымызы неҹә өјрәшдирә биләрик?

13 Бу китабда ағлы өјрәшдирмәк үчүн чохлу мәсләһәт верилир. Бу, сәнә руһани инсан олуб Јеһоваја даима садиг галмагда көмәк едәҹәк. Дүзҝүн гәрарлар вермәкдән өтрү дуа ет вә Аллаһын принсип вә ганунлары үзәриндә дәриндән дүшүн. Ҝүндәлик гәрарлар гәбул етмәздән әввәл өзүндән соруш: Мүгәддәс Китабдакы һансы ганун вә принсипләри вәзијјәтимә аид етмәк олар? Онлары неҹә тәтбиг едә биләрәм? Һансы гәрарым сәмави Атамы севиндирәҹәк? (Мәсәлләр 3:5, 6; Јагуб 1:5 ајәләрини оху.) Бу јолла гәбул етдијин һәр бир гәрар ағлыны јахшыны писдән ајырмаға өјрәшдирәҹәк. Белә тәлим сәнә даим руһани инсан олмаға көмәк едәҹәк.

14. Руһани ҹәһәтдән бөјүмәк үчүн биз нәјә гаршы иштаһа инкишаф етдирмәлијик вә һансы хәбәрдарлығы унутмамалыјыг?

14 Мәсиһи нә гәдәр јеткин олса да, руһани инкишафа һәмишә еһтијаҹы вар. Инкишаф гидадан асылыдыр. Буна ҝөрә Булус демишди: «Бәрк гида исә јеткин адам үчүндүр». Иманы мөһкәмләндирмәк үчүн даима гүввәтли руһани гида гәбул етмәк лазымдыр. Һикмәт өјрәндикләрини тәтбиг етмәк демәкдир. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, «ән әсасы һикмәтдир». Бу сәбәбдән биз Атамызын вердији гијмәтли һәгигәтләрә гаршы ҝүҹлү иштаһа инкишаф етдирмәлијик (Мәсәлләр 4:5—7; 1 Бутрус 2:2). Әлбәттә, билик вә һикмәт газанмаг гүррәләнмәјә әсас вермир. Биз өзүмүзү мүнтәзәм јохламалыјыг ки, гүрур вә диҝәр зәифлик үрәјимиздә көк салыб бөјүмәсин. Булус јазырды: «Иман јолунда олуб-олмадығынызы даима јохлајын, өзүнүзү сынајын» (2 Коринфлиләрә 13:5).

15. Нәјә ҝөрә мәһәббәт руһани инкишаф үчүн зәруридир?

15 Евин тикинтиси баша чатса да, һәлә чох иш ҝөрүлмәлидир. Еви техники ҹәһәтдән саз һалда сахламаг, арабир тәмир етмәк чох ваҹибдир. Тәләбат јарананда евин лајиһәсиндә дәјишикликләр етмәк лазым ҝәлир. Бәс јеткинләшмәк вә руһанилијимизи горумаг үчүн бизә нә лазымдыр? Ән башлыҹасы, мәһәббәт. Јеһоваја вә һәмиманлыларымыза мәһәббәтимиз даима артмалыдыр. Әҝәр мәһәббәтимиз јохдурса, онда бүтүн билијимиз вә ишләримиз тамамилә пучдур (1 Коринфлиләрә 13:1—3). Мәһәббәтин сајәсиндә биз мәсиһи јеткинлијинә чатаҹаг вә руһани ҹәһәтдән бөјүмәјә давам едәҹәјик.

ФИКРИНИ ЈЕҺОВАНЫН ВЕРДИЈИ ҮМИДӘ ҸӘМЛӘШДИР

16. Шејтан инсанларда һансы дүшүнҹәни формалашдырыр вә Јеһова бизи неҹә мүдафиә едир?

16 Ҝәл өз үзәриндә апардығын «тикинтинин» үчүнҹү амилинә диггәт јетирәк. Мәсиһин әсил давамчысы кими мөһкәмләнмәк үчүн сән дүшүнҹәни горумалысан. Бу дүнјанын һөкмдары Шејтан инсанлары усталыгла мәнфи дүшүнҹәјә, пессимизмә вә үмидсизлијә гәрг едир, башгаларына олан етибарыны өлдүрүр (Ефеслиләрә 2:2). Гурд ағаҹы ичәридән једији кими, белә дүшүнҹә дә мәсиһи үчүн сон дәрәҹә тәһлүкәлидир. Хошбәхтликдән, мүдафиә олунмағымыз үчүн Јеһова бизи мүһүм бир јарагла — үмидлә тәмин едир.

17. Аллаһын Кәламы үмидин ваҹиблијини неҹә ҝөстәрир?

17 Мүгәддәс Китабда Шејтан вә онун дүнјасы илә мүбаризәдә зәрури олан руһани зиреһләр садаланыр. Бунлардан бири дәбилгәдир, јәни хилас үмидидир (1 Салоникилиләрә 5:8). Гәдимдә әсҝәр дөјүшә дәбилгәсиз чыхмырды, чүнки тезликлә һәлак ола биләрди. Дәбилгә, адәтән, дәмирдән дүзәлдилир вә үзәринә дәридән вә ја кечәдән өртүк тикилирди. Бунун сајәсиндә, баша тушланан охлар дәбилгәјә дәјиб дүшүр, әсҝәрә бөјүк зәрәр тохундурмурду. Дәбилгә әсҝәрин башыны горудуғу кими, үмид дә бизим ағлымызы вә дүшүнҹәмизи горујур.

18, 19. Үмиди горумагда Иса һансы нүмунәни гојуб вә биз она неҹә бәнзәјә биләрик?

18 Үмиди горумагда Иса ән ҝөзәл нүмунәдир. Јердәки һәјатынын сон ҝеҹәси Исанын нәләр кечирдијини јадына сал. Јахын досту пула ҝөрә ону әлә верди. Башга бир досту ону таныдығыны данды. Диҝәрләри ону атыб гачдылар. Өз һәмвәтәнләри она гаршы чыхыб тәләб етдиләр ки, ромалы әсҝәрләр ону едам етсинләр. Әминликлә демәк олар ки, бизим гаршылашдығымыз сынаглар һеч вахт Исанын таб ҝәтирдији ағыр сынагларла мүгајисәјә ҝәлә билмәз. Она нә көмәк едирди? Бу суалын ҹавабыны Ибраниләрә 12:2 ајәсиндә тапмаг олар: «О, гаршыда ону ҝөзләјән севинҹә ҝөрә рүсвајчылыға мәһәл гојмајыб ишҝәнҹә дирәјиндә чәкдији әзаблара дөздү вә Аллаһын тахтынын сағында әјләшди». Иса нәзәрини гаршыда ону ҝөзләјән севинҹдән һеч вахт јајындырмырды.

19 Исаны гаршыда һансы севинҹ ҝөзләјирди? О билирди ки, сынаглара таб ҝәтирмәклә Јеһованын мүгәддәс адыны шәрәфләндирәҹәк, һәмчинин Шејтанын јаланчы олдуғуну ән јахшы јолла сүбут едәҹәк. Бу, неҹә дә ҝөзәл үмиддир! Башга һеч нә Исаја бу гәдәр севинҹ бәхш едә билмәзди! Иса һәм дә билирди ки, садиглијиндән дөнмәдијинә ҝөрә Јеһова ону бол-бол мүкафатландыраҹаг вә о, јенидән өз Атасына говушаҹаг. Һәјатынын ән чәтин анларында Иса фикрини бу севинҹ долу үмидин үзәриндә ҹәмләшдирирди. Биз дә белә етмәлијик. Бизи дә гаршыда севинҹ ҝөзләјир. Јеһова бизә мисилсиз шәрәф нәсиб едиб: һәр биримиз Онун бөјүк адыны шәрәфләндирә биләрик. Һеч бир сынаға бахмајараг, Али Һөкмдарымыз Јеһованын тәрәфини тутуб Онун мәһәббәтиндән ајрылмамагла Шејтанын јаланчы олдуғуну сүбут едирик.

20. Никбин дүшүнҹәни вә үмиди горумагда сәнә нә көмәк едә биләр?

20 Јеһова Өз садиг хидмәтчиләрини мүкафатландырмаға нәинки һазырдыр, О, буну үрәкдән арзулајыр (Әшија 30:18; Мәлаки 3:10 ајәсини оху). О, өз хидмәтчиләринин үрәкләринин салеһ истәкләрини јеринә јетирмәкдән һәзз алыр (Зәбур 37:4). Она ҝөрә дә фикрини Јеһованын вердији үмидә ҹәмләшдир. Шејтанын кечмишдә галаҹаг дүнјасындакы мәнфи, позғун, бәдбин дүшүнҹәнин сәнә һаким олмасына јол вермә. Әҝәр бу дүнјанын руһунун ағлына вә үрәјинә јаваш-јаваш тәсир етдијини һисс едирсәнсә, «Аллаһын һәр бир ағылдан үстүн олан сүлһү»нү алмаг үчүн Јеһоваја үрәкдән дуа ет. Аллаһын вердији сүлһ сәнин үрәјини вә фикирләрини горујаҹаг (Филиппилиләрә 4:6, 7).

21, 22. а) Бөјүк издиһамын үзвләринин һансы мөһтәшәм үмиди вар? б) Аллаһын јени дүнјасы илә бағлы нәји сәбирсизликлә ҝөзләјирсән вә бундан сонра нә етмәк әзминдәсән?

21 Ҝөр нә ҝөзәл үмидимиз вар! Әҝәр сән «бөјүк мүсибәтдән» сағ чыхаҹаг бөјүк издиһамын үзвүсәнсә, сәни гаршыда ҝөзләјән һәјат барәсиндә дүшүн (Вәһј 7:9, 14). Шејтанын вә ҹинләрин тәсири арадан ҝөтүрүлдүкдән сонра сән инди тәсәввүрүнә белә ҝәтирә билмәдијин јүнҝүллүјү дујаҹагсан. Нәјә ҝөрә биз инди буну тәсәввүрүмүзә ҝәтирә билмирик? Чүнки ҝөзүмүзү ачандан бәри Шејтанын позғун дүнјасында јашајырыг. Шејтанын тәсири кечмишдә галандан сонра Исанын вә 144 000 сәмави һакимин рәһбәрлији алтында бүтүн јер үзүнү ҹәннәтә чевирмәк иши бизә неҹә дә бөјүк севинҹ ҝәтирәҹәк! Бүтүн азар-безарын көкүнүн кәсиләҹәјини, дирилмиш әзизләримизи гаршылајаҹағымызы, нәһајәт Аллаһын әзәлдән нијјәт етдији кими јашајаҹағымыз вахты биз неҹә дә сәбирсизликлә ҝөзләјирик! Камиллијә доғру ирәлиләдикҹә бизи даһа бөјүк мүкафат — Ромалылара 8:21 ајәсиндә вәд едилән «Аллаһын өвладларынын шанлы азадлығына» говушмаг ҝөзләјир.

22 Јеһова истәјир ки, сән мисилсиз азадлыға говушасан. Бу азадлыға јалныз итаәткарлыгла чатмаг олар. Буна ҝөрә артыг индидән сәј ҝөстәриб Јеһоваја ҝүнбәҝүн итаәт ет. Беләликлә, өзүнү сон дәрәҹә мүгәддәс олан иманынын тәмәли үзәриндә мөһкәмләндир. Онда сән әбәдијјәт боју Аллаһын мәһәббәтиндән ајрылмајаҹагсан!

^ абз. 3 «Мөһкәмләндирмәк» кими тәрҹүмә олунмуш ифадәнин јунан орижиналында, һәмчинин «тикмәк, гурмаг, уҹалтмаг, инша етмәк» мәналары вар.

^ абз. 12 Алимләр дејирләр ки, инсанда хүсуси бир һисс — бәдән үзвләринин һарада јерләшдијини дујмаг һисси инкишаф едир. Мисал үчүн, бу һиссин сајәсиндә биз ҝөзүјумулу әл чала билирик. Бу һисси итирмиш бир гадын нәтиҹәдә нә ајаг үстә дајана, нә ҝәзә, һәтта отура да билмирди.