1, 2. Oto kufa ombinga moilonga yokutunga ilipi, nomolwashike ongushu yoilonga yoye ya fimanenena?

OWA pewa oshilonga shokutunga shopafaneko nowa kala to shi longo noudiinini oule wefimbo lonhumba. Ndele ou na okutwikila oshilonga sha tya ngaho fiyo omonakwiiwa. Okudja eshi wa hovela oshilonga osho, osha kala shidjuu, ndele otashi hafifa. Ashike owa tokola toko kutya ito ka sholola nande ile u longe noundede, kashi na nee mbudi kutya oshike tashi ka ningwa po, molwaashi ongushu yoilonga yoye otai ka kuma onghalamwenyo yoye, nokuli nonakwiiwa yoye. Omolwashike mbela? Omolwaashi oshilonga osho oshi na sha nokulitunga ove mwene.

² Omuhongwa Judas okwa divilika kutya otu na okulitunga pauhandimwe. Eshi a li a ladipika Ovakriste ve “likaleke mohole yaKalunga,” okwa li yo a popya pomhito oyo tuu oyo oshinima sha fimana osho tashi dulu oku tu kwafela tu likaleke mohole yaKalunga, a ti: ‘Litungileni keitavelo leni liyapukiyapuki.’ (Judas 20, 21) Omeenghedi dimwe dilipi to dulu okulitunga pauhandimwe, okupameka eitavelo loye opo u dule okulikaleka mohole yaKalunga? Natu ka kundafaneni oitwa itatu oyo tai dulu oku ku kwafela u tunge eitavelo loye.

3-5. (a) Satana okwa hala oku ku pukifa u kale u na etaleko la tya ngahelipi li na sha noiteelelwa yaJehova? (b) Otu na okukala hatu tale ko ngahelipi oiteelelwa yaKalunga, naasho oshi na oku tu nwefa mo ngahelipi? Shi yelifa to yandje efaneko.

³ Osha fimanenena okupameka eitavelo letu meemhango daKalunga. Eshi wa kala to konakona embo eli, owe lihonga oiteelelwa yaKalunga youyuki ihapu i na sha neenghedi. Mbela oho  i tale ko ngahelipi? Satana okwa hala e ku pukife u kale wa tala ko eemhango daJehova, omafinamhango aye nosho yo omifikamhango daye kutya otadi ku imbi ouwa wonhumba, ile kutya odi li omutengi nokuli. Okwa kala ta longifa ekonda olo okudja nale muEden eshi a mona kutya ohali pondola. (Genesis 3:1-6) Mbela ekonda olo itali dulu okukupukifa? Shihapu otashi ka kala she likolelela koikala yoye.

⁴ Oku shi faneka: Natu tye nee ngeno oto ende moparka yonhumba ihokwifa. Ofimbo to ende, owa mona oluumbo lodalate ile noya pama, ya tukula ko ombinga imwe opo ovanhu vaha dule okuya kombinga ikwao yoparka. Omutalelo oo wa ama kombinga ikwao yoparka ouhokwifa neenghono. Tete, otashi dulika u diladile kutya odalate oyo otai ku imbi u kale wa manguluka okweenda u ka tale omutalelo oo muwa. Ndele eshi wa talela modalate oyo, owa mona onghoshi itilifa tai hondjaunine oshihakanwa kombinga inya yodalate. Paife owa mona kutya mboli odalate oyo oi li eameno. Mbela ope na oshilyani sha nyika oshiponga tashi ku hondjaunine paife? Eendjovo daKalunga otadi tu londwele tadi ti: “Kaleni mu nelidiliko nomwa pashuka, omutondi weni, Satana, ohe mu dingilile ngaashi onghoshi hai kumbu, nota kongo ou te mu xwake po.” — 1 Petrus 5:8.

⁵ Satana oku li oshilyani oshikwanyanya. Ndele molwaashi Jehova ina hala tu ninge oihakanwa yaSatana, okwe tu pa eemhango daye opo di tu amene ‘komakonda’ e lili noku lili omunawii oo. (Ovaefeso 6:11) Onghee hano, efimbo keshe hatu dilonga keemhango daKalunga, otu na okukala tu udite kutya eemhango da tya ngaho odi li euliko lohole yaye yoku tu hola. Ngeenge otwa kala twe di tala ko ngaho, otadi ke tu amena notadi ke tu etela ehafo. Omuhongwa Jakob okwa ti: “Ou ta tale nokukonakona momhango ei ya wana yemanguluko ndee ta kala mo, . . . oye ta kala omunelao mokulonga kwaye.” — Jakob 1:25.

6. Omonghedi ya denga mbada ilipi hatu dulu okupameka eitavelo letu meemhango nomomafinamhango aKalunga ouyuki? Yandja oshihopaenenwa.

⁶ Okudulika koipango yaKalunga oku li onghedi ya denga mbada omo hatu dulu okupameka eitavelo letu mOmuyandjimhango nosho yo mounongo weemhango daye. Pashihopaenenwa, “omhango yaKristus” oya kwatela mo oshipango shaye shi  na sha nokuhonga ovanhu oinima ‘aishe oyo e tu lombwela.’ (Ovagalati 6:2; Mateus 28:19, 20) Ovakriste ohava dulika yo filufilu koshipango shi na sha nokukala pokwoongala nopehe na okufaula opo va longele Kalunga nokutwaafana omukumo. (Ovaheberi 10:24, 25) Oipango yaKalunga oya kwatela mo yo eladipiko li na sha nokwiilikana kuKalunga tashi di komutima pandjikilile noku shi ninga luhapu. (Mateus 6:5-8; 1 Ovatessaloniki 5:17) Ngeenge otwa kala hatu dulika koipango oyo, ohatu ka mona filufilu kutya oi li ewiliko lopahole. Ohatu ka kala yo twa hafa notwa wanenwa, oinima oyo itai dulu okumonika mounyuni ou u yadi omaupyakadi. Ngeenge to dilonga kunghee wa mona ouwa pauhandimwe omolwokudulika keemhango daKalunga, mbela eitavelo loye mudo ihali pamekwa?

7, 8. Eendjovo daKalunga otadi shilipaleke ngahelipi ovo va tila kutya pamwe itava ka dula okukala tava dulika koiteelelwa yaJehova youyuki mokweendela ko kwomido?

⁷ Omafimbo amwe, ovanhu vamwe ohava kala va tila kutya otashi ka kala shidjuu unene okutwikila okudulika keemhango daJehova mokweendela ko kwomido. Ohava kala va tila kutya pamwe onava ka nyone. Ngeenge ope na efimbo limwe ho kala u udite ngaho, kaleka eendjovo edi momadiladilo, tadi ti: “Aame Omwene Kalunga koye, ou handi ku longo eshi tashi ku wapalele, ndele handi ku tula mondjila ei u nokweenda nayo. Akutu, ngeno ove wa li wa diinina oipango yange, ngeno ombili yoye oya kala  ngaashi omulonga tau tondoka, nouyuki woye ngaashi omakufikufi omefuta.” (Jesaja 48:17, 18) Mbela ope na ngoo efiku limwe wa li wa longifa efimbo opo u dilonge kunghee eendjovo odo tadi tu tu omukumo?

⁸ Jehova ote tu dimbulukifa neendjovo odo kutya ohatu ka mona ouwa ngeenge otwa kala hatu dulika kuye. Okwe tu udanekela omauwa opavali ngeenge otwa dulika kuye. Ouwa wotete oyoo kutya, ombili yetu otai ka kala ngaashi omulonga, hatu ka kala tu na ombili inene notai twikile. Ouwa utivali oyoo kutya, ouyuki wetu otau ka kala ngaashi omakufikufi efuta. Ngeenge wa fikama komunghulofuta ndele to tale komakufikufi eshi tae liumbu efimbo keshe, oho kala u na oushili kutya otaa ka twikila okuninga ngaho fiyofiyo. Onghee hano, Jehova okwa ti kutya ouyuki woye otau ka kalelela, sha hala okutya, oto ka kala to longo alushe osho sha yuka. Ita ka efa nandenande u nyone, shimha ashike to ningi eenghendabala u kale omudiinini kuye. (Lesha Epsalme 55:23.) Mbela omaudaneko oo taa tu omukumo itaa tungu eitavelo loye muJehova nosho yo moiteelelwa yaye youyuki?

9, 10. (a) Omolwashike okulalakanena oukulunhu wopamhepo ku li oshinima sha fimanenena kOmukriste? (b) Ongahelipi okukala tu na etaleko lopamhepo taku dulu oku tu kwafela tu kale twa hafa?

⁹ Oshitwa oshitivali osho tashi dulu oku ku kwafela u tunge eitavelo loye osha popiwa meendjovo da nwefwa mo odo tadi ti: “Tu lalakaneneni [oukulunhu, NW].” (Ovaheberi 6:1) Okulalakanena oukulunhu wopamhepo oshi li oshinima sha fimanenena kOmukriste. Mepingafano newaneneno olo itatu dulu okumona paife, ohatu dulu okulalakanena oukulunhu wopamhepo noku u mona. Kakele kaasho, Ovakriste ohava mono ehafo linene mokulongela Jehova eshi tava ende tava kulu pamhepo. Omolwashike shi li ngaho?

¹⁰ Omukriste oo a kula pamhepo oha tale ko oinima ngaashi Jehova he i tale ko. (Johannes 4:23) Paulus okwa ti: “Ava ve li pambelela otava diladila eshi shopambelela, ndelenee ava ve li paMhepo otava diladila eshi shOmhepo.” (Ovaroma 8:5) Omunhu oo ha tale ko oinima pambelela iha kala lela a hafa, molwaashi  oha kala e lihole mwene, iha kala e na etaleko la mbwalangadja noha kala e litula moinima yopamaliko. Ndele omunhu oo ha tale ko oinima pamhepo oha kala a hafa, molwaashi oha kala a yandja elitulemo kuJehova, ‘Kalunga omunelao.’ (1 Timoteus 1:11) Omunhu oo a pyokoka pamhepo oha kala a halelela okuhafifa Jehova noha kala a hafa nonande oku li momayeleko. Omolwashike mbela? Omolwaashi omayeleko ohae tu pe omhito tu ulike kutya Satana omunaipupulu notu kanyatele oudiinini wetu, nohashi hafifa Tate yetu yomeulu. — Omayeletumbulo 27:11; lesha Jakob 1:2, 3.

11, 12. (a) Paulus okwa popya shike kombinga ‘yeendunge dokuyoolola’ dOmukriste, noshitya shOshigreka osho sha tolokwa ‘okudeula’ otashi ti shike? (b) Olutu oli na okudeulwa ngahelipi opo li kule noli kale la ikilila?

¹¹ Omunhu oha kulu pamhepo okupitila mokulideula. Tala kovelishe ei: “Eendya da pama odaava va kula, ava [eendunge davo dokuyoolola da deulwa moku di longifa, NW] okutongola ouwa nowii.” (Ovaheberi 5:14) Eshi Paulus a popya shi na sha ‘nokudeula’ eendunge detu dokuyoolola, okwa longifa oshitya shOshigreka osho sha li hashi longifwa luhapu moudano muGreka mefelemudo lotete, osho tashi dulu okutolokwa kutya ‘okukala wa deulwa ngaashi omunhu a deulwa okunhuka te lidingonoka mbali luvali fimbo e li mombada.’ Paife diladila kutya edeulo la tya ngaho ohali kala la kwatela mo shike.

¹² Eshi twa li ouhanana, omalutu etu kaa li a deuka. Pashihopaenenwa, okahanana ihaka dulu lela okuyukifa omalinyengo omaoko nomaulu ako. Ohaka kala taka yelaula omaoko nomaulu ako nopehe na elalakano la sha. Omafimbo amwe ohake lidenge nokuli moshipala, osho hashi ka handukifa noku ka halukifa. Mokweendela ko kwefimbo, olutu lokaana ohali ka kala la deuka eshi taka longifa oilyo yako yolutu. Okaana ohaka hovele okulikoka, opo nee taka hovele okweenda nofiyo ka kula taka dulu okulotoka. * Ndele mbela ongahelipi nee kombinga yomunhu oo  ha dana oudano omo omunhu ha kala ta nhuka te lidingonoka mbali luvali fimbo e li mombada? Ngeenge owa mono omudanauki oo ta nhuka nokulitonya fimbo e li mombada noita tumhakanifa nande nota fuula ovatali, oto ka fika pexulifodiladilo kutya olutu laye ola deulikikika. Okukala nowino moudano omo omunhu ha nhuka te lidingonoka mbali luvali fimbo e li mombada ihaku uya ashike kuko vene, ndele omunhu oku na okulideula eevili dihapudihapu. Ombibeli oya popya kutya edeulo lolutu la tya ngaho ‘oli na ekwafo lixupi.’ Onghee hano, osha yela kutya okudeula eendunge detu dokuyoolola oku na ouwa muhapu. — 1 Timoteus 4:8.

13. Oshike tashi dulu oku tu kwafela tu kale tu shii okutongola pokati kouwa nowii?

¹³ Otwa kundafana ouyelele muhapu membo eli oo tau dulu oku ku kwafela u kale u shii okutongola ouwa nowii opo u dule okukala omudiinini kuJehova u li omunhu a pyokoka pamhepo. Dilonga alushe moule pamwe neilikano kombinga yomafinamhango aKalunga nosho yo eemhango daye eshi to ningi omatokolo efiku keshe monghalamwenyo yoye. Eshi to ningi omatokolo efiku keshe, lipula kutya: ‘Eemhango ile omafinamhango Ombibeli elipi a pambafana noshinima eshi? Ongahelipi handi dulu oku a tula moilonga? Onghatu ilipi tai ka hafifa Tate yetu womeulu?’ (Lesha Omayeletumbulo 3:5, 6; Jakob 1:5.) Okuninga omatokolo monghedi ya tya ngaho otaku ke ku kwafela u kale u shii okutongola pokati kouwa nowii. Edeulo la tya ngaho otali ke ku kwafela u kale wa pyokoka filufilu pamhepo.

14. Otwa pumbwa okukala twa halelela okuninga shike opo tu kule pamhepo, ndele otu na okukala twa lungamena shike?

¹⁴ Ofimbo okukula kwopalutu haku xulu, okukula pamhepo oku li oshinima tashi twikile. Opo omunhu a kule, oku na  okukala ha li oikulya. Nomolwaasho, Paulus okwa ti: “Eendya da pama odaava va kula.” Oshinima sha fimanenena osho tashi dulu oku ku kwafela u tunge eitavelo loye osho okukala ho li eendja dopamhepo da pama. Eshi to tula moilonga osho to lihongo, oto ulike kutya ou na ounongo, nOmbibeli oya ti: ‘Oinima aishe i nondilo itai yelekwa nao.’ Onghee hano, otwa pumbwa okukala twa halelela okulihonga eeshili di na ondilo odo hatu pewa kuTate yetu. (Omayeletumbulo 8:11; 1 Petrus 2:2) Ndele okukala tu na eshiivo nosho yo ounongo wopakalunga inashi hala okutya otu na okukala tu wete tu dule vamwe ile tu kale tu na ounhwa. Otwa pumbwa okulikonakona efimbo keshe opo tuha efe ounhwa ile omaunghundi onhumba a mene omidi momitima detu. Paulus okwa ti: “Liyelekeni nye vene, ngenge mu li meitavelo; lipulaapuleni.” — 2 Ovakorinto 13:5.

15. Ohole ohai tu kwafele ngahelipi tu kule pamhepo?

¹⁵ Omunhu ota dulu okumanifa okutunga eumbo, ndele oilonga yokukaleka eumbo monghalo iwa ihai xulu po. Eumbo oli na okukala hali wapekululwa, noinima oyo ya teka oya pumbwa okupangelwa, nosho yo okuwedela ko eenduda dimwe ngeenge sha pumbiwa. Otwa pumbwa okuninga shike opo tu kule pamhepo nokukala tu na oupamhepo muwa? Otu na okukala tu na ohole. Ohole yetu yokuhola Jehova nosho yo ovaitaveli vakwetu oi na okukala yomoule. Ngeenge katu na ohole, eshiivo letu alishe nosho yo oinima aishe oyo hatu longo otai ka kala yongaho, ya fa ashike omunhu ta ningi omaweelelo ndele kae na eshi taa ti. (1 Ovakorinto 13:1-3) Ngeenge otwa kala tu na ohole, ohatu ka ninga exumokomesho lopamhepo nokuninga ovakulunhu elela pamhepo.

16. Satana ota xumifa komesho okudiladila kwa tya ngahelipi, na Jehova okwe tu pa oshinima shilipi osho tashi dulu oku tu amena?

¹⁶ Natu ka konakoneni oshitwa shimwe vali osho tashi tu kwafele tu tunge eitavelo letu. Opo u litunge pauhandimwe u li omushikuli washili waKristus, owa pumbwa okulungamena omadiladilo oye. Satana, omupangeli wounyuni ou, oku na owino wokuningifa ovanhu va kale tava diladila kombinga yoinima oyo tai  teya omukumo, va kale tava nenepeke omaupyakadi avo, va kale inave lineekela vamwe nosho yo va kale vehe na eteelelo. (Ovaefeso 2:2) Okudiladila kwa tya ngaho okwa nyika oshiponga kOmukriste, ngaashi ashike onhuko tai dulu okunyonauna eehonga donduda. Lao linene, Jehova okwe tu pa eteelelo, oshinima sha fimanenena osho tashi dulu oku tu amena.

17. Eendjovo daKalunga otadi ulike ngahelipi kutya eteelelo ola fimana?

¹⁷ Ombibeli oya tumbula oilwifo i lili noku lili yopamhepo oyo twa pumbwa okulongifa opo tu dule okukondjifa Satana nosho yo ounyuni ou. Oshilwifo shimwe sha fimanenena osho embale, sha hala okutya, ‘eteelelo lexupifo.’ (1 Ovatessaloniki 5:8) Omukwaita wopefimbo lOmbibeli okwa li ha kala e shi shii kutya ita dulu okuxupa moita ngeenge ina djala embale. Embale la tya ngaho luhapu okwa li hali kala la longwa moshivela ndele meni tamu tulwa elapi ile oshipa sha shikwa, kungaho, ola li hali amene omukwaita koikuti oyo tai umbwa komutwe waye. Ngaashi ashike embale hali amene omutwe womukwaita, eteelelo otali dulu okwaamena omadiladilo oye.

18, 19. Jesus okwa tula po oshihopaenenwa shilipi mokukala a yandja elitulemo keteelelo, nongahelipi hatu dulu oku mu hopaenena?

¹⁸ Jesus okwa tula po oshihopaenenwa sha denga mbada mokukala a yandja elitulemo keteelelo. Dimbuluka osho a li e lididimikila moufiku waye waxuuninwa wonghalamwenyo yaye kombada yedu. Okwa li a kengelelwa kukaume kaye kopofingo omolwoimaliwa. Kaume kaye umwe vali okwa li e mu lidimbika. Ookaume kaye vamwe ova li ve mu fiya po ndele tava i onhapo. Ovanhu vomoshiwana shavo kava li ve na ko nasha naye, nova li va pula ovakwaita Ovaroma ve mu valele komuti. Jesus okwa li shili a shakeneka omayeleko madjuu neenghono oo tashi dulika itatu ka shakeneka nande efiku limwe. Ndele mbela oshike sha li she mu kwafela? Ovaheberi 12:2 otava yandje enyamukulo tava ti: “[Okwa] li a hepekelwa [komuti womahepeko, NW] omolwehafo e li tulikilwa, nokwa li e he na ko na sha nomasheko, Oye a kala omutumba kolulyo lolukalwapangelo laKalunga.” Jesus ka li nande a dimbwa ‘ehafo olo a li a tulikilwa.’

¹⁹ Ehafo lilipi la li la tulikilwa Jesus? Jesus okwa li e shii kutya ngeenge okwe lididimikile omaudjuu, ota ka kufa ombinga mokuyapulifa edina laJehova liyapuki. Okwa li yo ta ka yandja  oumbangi wa kola kutya Satana omunaipupulu. Eteelelo la tya ngaho ola li la etela Jesus ehafo linene. Okwa li e shi shii yo kutya Jehova ote ke mu pa ondjabi inene omolwoudiinini waye, omhito ikumwifa yoku ka hangana vali naXe, oyo a li a teelela. Jesus okwa li a yandja elitulemo keteelelo lihafifa la tya ngaho momukokomoko womafimbo madjuu neenghono oo a li a pita muo. Nafye osho twa pumbwa okuninga ngaho, molwaashi nafye otwa tulikilwa ehafo. Jehova okwe tu pa oufembanghenda wokukufa ombinga mokuyapulifa edina laye linene. Ohatu dulu yo okuulika kutya Satana omunaipupulu mokuyambidida ounamapangelo waJehova nokulikaleka twa amenwa mohole yaYe, kashi na nee mbudi kutya ohatu ka hangwa komayeleko a tya ngahelipi.

20. Oshike tashi dulu oku ku kwafela u kale to diladila oinima oyo tai tu omukumo nou kale u na eteelelo?

²⁰ Jehova okwa halelela okupa ovapiya vaye ovadiinini ondjabi. (Jesaja 30:18; lesha Malakia 3:10.) Oha hafele okupa ovapiya vaye osho sha wapalela omitima davo. (Epsalme 37:4) Onghee hano, kaleka alushe eteelelo olo wa udanekelwa momadiladilo. Ino teywa omukumo komadiladilo taa teya omukumo, a nyonauka nosho yo oipupulu younyuni waSatana wa xutuka. Ngeenge owa didilike kutya omhepo younyuni ou otai nwefa mo omadiladilo oye ile omutima woye, ilikana kuJehova wa mana mo opo e ku pe ‘ombili yaye ei i dule eendunge adishe.’ Ombili ya tya ngaho ya dja kuKalunga otai ka amena omutima woye nosho yo omadiladilo oye. — Ovafilippi 4:6, 7.

21, 22. (a) “Ongudu inene” oi na eteelelo likumwifi lilipi? (b) Etimaumbwile lilipi olo li li oshitukulwa sheteelelo lopaKriste hali ku hafifa unene, nowa tokola toko okuninga shike?

 ²¹ Katu na tuu eteelelo likumwifa olo hatu dulu okudilonga kulo! Ngeenge ou li umwe ‘womongudu inene’ oyo tai ‘ka dja moudjuu munene,’ diladila kombinga yomwenyo oo to ka mona mafiku. (Ehololo 7:9, 14, yelekanifa NW.) Eshi Satana neendemoni daye tava ka kala vehe po vali, oto ka kala wa pepelelwa monghedi oyo ito dulu okuuda ko paife. Mbela olyelye womufye ina shakeneka nande onale omafininiko enwefemo lii laSatana? Eshi omafininiko oo taa ka kala ehe po vali, itashi ka kala tuu shihafifa okukufa ombinga moilonga yokulundulula edu li ninge oparadisa mewiliko laJesus nosho yo ovanhu 144 000 ovo tava ka pangela pamwe naye meulu! Inatu hafa tuu eshi omikifi nosho yo omaungone aeshe taa ka xulifwa po nosho yo eshi tu na etimaumbwile loku ka hambelela ovaholike vetu ovo tava ka nyumuka! Otwa hafa yo eshi hatu ka kala nonghalamwenyo oyo Kalunga a li a lalakanena pehovelo. Eshi hatu ende twa yuka kewaneneno, ohatu ka mona enangeko noupuna linene, eudaneko olo la popiwa mOvaroma 8:21, ‘emanguluko loshinge shovana vaKalunga.’

²² Jehova okwa hala u ka kale u na emanguluko linenenene olo ino mona nande onale. Ndele opo u ka mone emanguluko la tya ngaho, ou na okukala ho dulika. Onghee hano, osha fimanenena okuninga eenghendabala paife u kale ho dulika kuJehova efiku keshe. Kendabala ngaashi to dulu u twikile okulitungila keitavelo liyapukiyapuki, opo u dule okulikaleka mohole yaKalunga fiyo alushe.