1, 2. Kumbi ndi nchitu wuli yo muchita, nanga nchifukwa wuli nchitu yo njakukhumbika?

MAZUŴA nganu weyosi wagwira nchitu yakuzenga nyumba yaki. Nchitu iyi yikwamba kali ndipu yimalengi musanawale cha. Nchitu iyi njakusuzga kweni tikondwa nayu. Chinanga tingakumana ndi masuzgu wuli, tasimikizga kuti tilekengi cha pamwenga kuchita mphwayi pakugwira nchitu yeniyi chifukwa yikwaska umoyu widu wasonu kweniso wa munthazi. Nchifukwa wuli tikamba viyo? Chifukwa nyumba yo yizengeka yimiya isi, weyosi pakuyija.

² Yuda wangulongo kuti kujizenga nkhwakukhumbika ukongwa. Iyu wangulemba kuti: ‘Jizengeni pa chivwanu chinu chakupaturika kwakuruska.’ (Yuda 20, 21) Asani Akhristu angachita viyo alutirizgengi ‘kujisunga mu chanju chaku Chiuta.’ Kumbi ‘mungajizenga’ wuli kuti chivwanu chinu chije chakukho ndipuso kuti mulutirizgi kuja m’chanju chaku Chiuta? Tiyeni tikambiskani vinthu vitatu vo vingatiwovya pakuzenga chivwanu chidu kuti chije chakukho.

3-5. (a) Kumbi Satana wakhumba kuti marangu ngaku Yehova mungawonengi wuli? (b) Kumbi marangu ngaku Chiuta titenere kungawona wuli, nanga venivi vititikwaska wuli? Konkhoskani chakuyeruzgiyapu.

³ Chakwamba titenere kukhozga chivwanu chidu m’marangu ngaku Chiuta. Po mwasambiriya buku ili mwaziŵa marangu  nganandi ngaku Yehova ngakukwaskana ndi mijalidu. Kumbi yimwi mutingawona wuli? Satana wakhumba kukulandizgani kuti muwonengi kuti marangu ngaku Yehova ndipuso fundu zaki vakusuzga kweniso vakukandirizga. Iyu waja wachigwiriskiya nchitu nthowa yeniyi kutuliya m’munda wa Edene. (Chiyambo 3:1-6) Kumbi namwi mulandizgikengi ndi nthowa yeniyi? Vithembengi mo yimwi muwone vinthu.

⁴ Tiyeruzgiyi kuti mwaluta kumalu ngakusungiyaku nyama, mutenda m’malu ngakutowa ndipu muwona kuti kurwandi linyaki kwe mpanda wo uchitiska kuti mutondeki kufikaku. Mulingizgaku ndipu muwona kuti nkhwakutowa. Mungaŵanaŵana kuti mpanda wo ulivi nchitu ndipu utikutimbanyizgani ŵaka. Muwonesesa ndipu muwona kuti kwe nkharamu yakofya yo yiŵenda nyama yakuti yiryi. Yapa ndipu muwamu kuti mpanda uwu ukuzengeke kuti uvikiriyengi ŵanthu. Kumbi pe murwani yo watikuŵendani? Mazu ngaku Chiuta ngatititcheŵeska kuti: “Zizani [tcheŵani], khazgani: Diabolo yo, mphindikwa yinu, uli ndi nkharamu yakukoroma, wayingayinga ndi kupenja mweniyo wakamphe.”—1 Petro 5:8.

⁵ Satana ndi murwani mukari. Chifukwa chakuti Yehova wakhumba cha kuti Satana watiko, watipaska marangu kuti ngativikiriyi ku “mauthyanithyani” nga muheni yo. (Ŵaefesu 6:11) Mwaviyo, nyengu yeyosi asani tilunguruka pa marangu ngaku Chiuta, tiwonengi chanju cha Awuskefwi akuchanya. Asani titingawona viyo marangu ngaku Chiuta, tivikilirikengi kweniso tisaniyengi likondwa. Yakobe wangulemba kuti: “Mweniyo ngwakulereska mudangu lizirima lo la wanangwa, ndi wajaliriya viyo, . . . waŵengi wamwaŵi [wakukondwa] mu kachitidu kaki.”—Yakobe 1:25.

6. Kumbi nthowa yamampha yakujaliya ndi chivwanu m’marangu ngaku Chiuta ndi fundu zaki ndi niyi? Konkhoskani chakuyeruzgiyapu.

⁶ Kugwiriskiya nchitu marangu ngaku Chiuta ndiyu nthowa yamampha yajaliya ndi chivwanu chakukho mwaku yo watitipaska marangu ndipuso mu zeru zo zisanirika m’marangu ngaki. Mwakuyeruzgiyapu, “dangu lo laku Khristu” lisazgapu dangu lakuti tisambizengi ŵanthu anyaki ‘vosi vo [iyu]  wakulangula.’ (Ŵagalatia 6:2; Mateyu 28:19, 20) Akhristu avwiya so dangu lakuti awunganengi kuti asopi Chiuta ndipuso achiskanengi. (Ŵahebere 10:24, 25) Marangu ngaku Chiuta ngatitichiska so kuti tirombengi kwaku Yehova nyengu zosi mwakutuliya pasi pa mtima. (Mateyu 6:5-8; 1 Ŵatesalonika 5:17) Asani tichita vinthu mwakukoliyana ndi marangu ngenanga ndipu tiwona kuti ngakovya. Ndipuso kuvwiya marangu ngenanga kutitichitiska kuti tije ndi likondwa lo lingasanirika cha kwekosi m’charu chiheni ichi. Kumbi chivwanu chinu chikho cha asani mulunguruka mo mwayanduliya chifukwa chakuvwiya marangu ngaku Chiuta?

7, 8. Kumbi Mazu ngaku Chiuta ngangaŵawovya wuli ŵanthu wo aŵanaŵana kuti nyengu yinyaki azamutondeka kulutirizga kusunga marangu ngaki?

⁷ Ŵanthu anyaki aŵanaŵana kuti kunthazi angazitondeka kusunga marangu ngaku Yehova. Asani muŵanaŵana viyo, kumbukani mazu ngakuti: “Ndini Ambuya [Yehova] Chiuta waku, mweniyo watikulunguchizga kusakata, mweniyo watikulongozga m’nthowa yeniyo utenere kwendamu. Inya mphanyi ungutegherezga ku marangu ngangu! Po ndipu chimangu chaku chatingi chiŵengi uli ndi msinji ndipu urunji waku uli ndi mayiŵa nga nyanja.” (Yesaya 48:17, 18) Kumbi mukuŵanaŵaniyapu mo mazu yanga ngatitichiskiya?

 ⁸ Pa lemba ili, Yehova watitikumbuska kuti tiyanduwa asani titimuvwiya. Iyu watitilayizga vinthu viŵi. Chakwamba, chimangu chidu chijengi nge msinji wabata kweniso wo utuphwa cha. Chachiŵi, urunji widu ujengi nge mayiŵa nga m’nyanja. Asani mwama mumphepeti mwa nyanja muwona mayiŵa ngachiza kumtunda mwakundondoloskana, ndipu ivi vitikuchitiskani kuwona kuti mayiŵa ngo ngalutirizgengi kuza ku mtunda. Yehova wakukamba kuti asani titimuvwiya tilutirizgengi kuchita vinthu mwaurunji. Asani mutesesa kuja akugomezgeka kwaku iyu, wazomerezgengi cha kuti musukunyiki. (Ŵerengani Sumu 55:22.) Kumbi malayizgu ngenanga ngatikuchiskani cha kuti muje ndi chivwanu chakukho mwaku Yehova ndipuso m’marangu ngaki ngarunji?

9, 10. (a) Nchifukwa wuli Akhristu atenere kuja pa ubwezi wamampha ndi Yehova? (b) Kumbi kuja pa ubwezi wamampha ndi Yehova kutovya wuli kuti tije ndi likondwa?

⁹ Chinthu chachiŵi cho tingachita pakuzenga chilongoleka m’mazu ngakukambirika ngakuti: “Titinthimikiyi ku mfisku wo,” kung’anamuwa kulutirizga kukuwa mwauzimu. (Ŵahebere 6:1) Mkhristu weyosi wakhumbika kwesesa kuja ndi chilatu chenichi. Chinanga kuti te akufikapu cha, kweni tingakuwa mwauzimu. Akhristu asaniya likondwa asani aluta panthazi mwauzimu. Nchifukwa wuli tikamba viyo?

¹⁰ Mkhristu yo we pa ubwezi ndi Yehova wawona vinthu nge mo Yehova wativiwone. (Yohane 4:23) Paulo wakulemba kuti: “Wo ŵaja kwakuyana nge ndimo kaŵiru kawu ka unthu katiŵanene, makhumbu ngawu ngarongozgeka ndi vo kakhumba. Wo aja kwakuyana nge ndimo mzimu wawu utiŵanene, vinjeru vawu vilongozgeka ndi vo mzimu ukhumba.” (Ŵaroma 8:5) Munthu yo wawona vinthu mwakuliŵavu wakondwa kamanavi chifukwa wachita vo iyu wakhumba, walereska patali cha ndipuso waŵika maŵanaŵanu ngaki ngosi pa vinthu vakuliŵavu. Munthu yo wawona vinthu mwauzimu wakondwa ukongwa chifukwa waŵika maŵanaŵanu ngaki ngosi kwaku Yehova, “Chiuta walikondwa.” (1 Timote 1:11, NW) Munthu wauzimu  wakhumbisiska kukondweska Yehova ndipu wakondwa chinanga wangakumana ndi mayeseru. Chifukwa wuli? Mayeseru ngatitipaska mwaŵi wakuti tilongo kuti Satana ngwaboza ndipuso kuti tichiti vinthu mwakugomezgeka ndi chilatu chakuti tikondweski Awuskefwi akuchanya.—Nthanthi 27:11; ŵerengani Yakobe 1:2, 3.

11, 12. (a) Kumbi Paulo wangukambanji pa nkhani ya kusambiza zeru za Mkhristu, nanga mazu ngakuti kusambizika ngang’anamuwanji? (b) Kumbi mwana ndipuso munthu yo wachita masaza ngakukhomesa liŵavu achita wuli kuti aziŵi kuchita vinthu?

¹¹ Kuti tikuwi mwauzimu tikhumbika kusambira. Ŵanaŵaniyani lemba ili: “Chakurya chakukhoma ncha ŵara, ŵeniwo mu kupiripita ŵe ndi vinjeru vawu vakurongosoleka [vakusambizika] kuteska chamampha ndi so chiheni.” (Ŵahebere 5:14) Pa nyengu yo Paulo wakambanga va kusambiza zeru zidu, wangugwiriskiya nchitu mazu nga Chigiriki ngo angagwiriskiyanga nchitu kumalu ngakuchitiyaku masaza ngakukhomesa liŵavu mu nyengu yakali ku Girisi, ndipu mazu yanga ngangang’anamuwa so munthu yo ‘wasambizika kuchita masaza ngakukhomesa liŵavu.’ Sonu ŵanaŵaniyani vinthu vo vikhumbika kuti munthu wasambiri.

¹² Pa nyengu yo tenga litema, liŵavu lidu lenga lambula kusambizika. Mwakuyeruzgiyapu, mwana asani wawa ŵaka waziŵa cha mo wangayendese manja ndipuso malundi ngaki. Ndichu chifukwa chaki watendeska manja ngaki bwekabweka mpaka nyengu zinyaki watijipuma kumasu vo vitimuchitiska kuti wachuluki ndipuso wazizwi. Kweni asani nyengu yakapu wasambira ndipuso liŵavu laki lisambizika mo lingachitiya vinthu. Mwaviyo, mwana watamba kukwaŵa, pavuli paki watuma ndipu asani pajumpha kanyengu watamba kwenda. * Nanga munthu yo wachita masaza ngakukhomesa liŵavu wachita  wuli? Asani muwona munthu yo wachita masaza wandwika ndi kupeta liŵavu laki we mude kwambula kunangiska, vija vakukondweska ukongwa ndipu mukayika cha kuti liŵavu laki likusambizika umampha. Kuti munthu yo wachita masaza ngenanga wangaziŵi umampha, vichitika ŵaka mwangozi cha, kweni wasambiza liŵavu laki kwa nyengu yitali mo lingachitiya vinthu mwalusu. Bayibolo likamba kuti kusambiza liŵavu kwaviyo ‘nkhwakwandulisa kamanavi,’ kweni kusambiza zeru zidu nkhwakwandulisa ukongwa.—1 Timote 4:8.

13. Kumbi tingasambiza wuli zeru zidu?

¹³ M’buku ili, takambiskana vinthu vinandi vo vikuwovyeningi kusambiza zeru zinu kuti mulutirizgi kuja akugomezgeka kwaku Yehova. Murombengi asani muŵanaŵaniya marangu ngaku Chiuta ndi fundu zaki pakusankha vinthu pa umoyu winu. Pakusankha chinthu chechosi, mujifumbengi kuti: ‘Kumbi ndi fundu za m’Bayibolo nizi zo zikoliyana ndi nkhani yeniyi? Kumbi ndingazigwiriskiya wuli nchitu? Kumbi ndingachitanji kuti ndikondweski Yehova?’ (Ŵerengani Nthanthi 3:5, 6; Yakobe 1:5.) Chechosi cho mungasankha mwakugwiriskiya nchitu fundu za m’Bayibolo chikuwovyeningi kuti mujisambizi kupambaniska chamampha ndi chiheni. Kujisambiza kwaviyo, kukuwovyeningi kuti mulutirizgi kuja pa ubwezi ndi Yehova.

14. Kumbi titenere kuchita wuli kuti tikuwi mwauzimu, nanga titcheŵeskekanji?

¹⁴ Chinanga kuti kukuwa mwakuliŵavu kumala, kweni kukuwa mwauzimu kumala cha. Kuti munthu wakuwi wakhumbika chakurya. Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukamba kuti: “Chakurya chakukhoma ncha ŵara.” Kuti chivwanu chidu chije chakukho, tikhumbika kulutirizga kurya chakurya chauzimu chakukhoma. Asani mugwiriskiya nchitu vo musambira,  ndikuti mwe ndi zeru. Ndichu chifukwa chaki Bayibolo likamba kuti: “Zeru njamampha.” Mwaviyo, titenere kusambira uneneska wo Awuskefwi atitisambiza. (Nthanthi 8:11; 1 Petro 2:2) Titenere cha kujitukumuwa chifukwa chakuziŵa vinthu vinandi vakukwaskana ndi Chiuta. Tijisandengi nyengu zosi kuti tileki kunyada ndipuso kuja ndi maŵanaŵanu ngaheni m’mtima mwidu. Paulo wakulemba kuti: “Mujesi, vini mwe akukoleze chivwanu cho mujirozge mwaŵeni” pamwenga kuti lutirizgani kujiwona kuti mwe munthu wamtundu wuli.—2 Ŵakorinte 13:5.

15. Nchifukwa wuli chanju nchakukhumbika ukongwa kuti tilutirizgi kuja pa ubwezi wamampha ndi Yehova?

¹⁵ Nchitu ya kuzenga nyumba yingamala kweni nchitu yakuyiphwere yimala cha. Nyumba yingakhumbika kuyinozga mo mwanangika ndipu nyengu zinyaki asani nkhwakwenere yingakhumbika kuyikuzga. Kumbi nchinthu wuli cho chikhumbika kuti tikuwi ndipuso tilutirizgi kuja munthu wauzimu? Chakukhumbika kuruska vosi, nchanju. Tikhumbika kulutirizga kwanja Yehova ndipuso Akhristu anyidu. Asani tilivi chanju, vosi vo tiziŵa ndi nchitu zo tichita vaŵaka ndipu vija nge chibeketi chambula kanthu cho chichita ŵaka viwawa. (1 Ŵakorinte 13:1-3) Kweni, asani te ndi chanju, tingalutirizga kuja pa ubwezi wamampha ndi Yehova.

16. Kumbi Satana wachitiska kuti ŵanthu ajengi ndi maŵanaŵanu wuli, nanga Yehova watitivikiriya wuli?

¹⁶ Tiyeni tiŵanaŵaniyi so chigaŵa chinyaki cha nchitu yidu yakuzenga. Kuti mujizengi nge wakulondo Khristu, mukhumbika kutcheŵa ndi vo muŵanaŵana. Satana yo wawusa charu ichi, we ndi nthazi zakuchitiska ŵanthu kuti aŵanaŵanengi vinthu viheni, aleki kugomezgana ndipuso aleki kuja ndi chilindizga. (Ŵaefesu 2:2) Maŵanaŵanu ngaviyo ngakofya kwa Mkhristu ndipu ngayanana ndi mapasu ngakuvunda ngo nge kuchanya kwa nyumba. Kweni te akukondwa kuti Yehova watipaska chilindizga cho chititivikiriya.

17. Kumbi Mazu ngaku Chiuta ngalongo wuli kukhumbika kwa chilindizga?

 ¹⁷ Bayibolo likonkhoska vidya vauzimu vakupambanapambana vo vingatiwovya kulimbana ndi Satana kweniso charu ichi. Chidya chakukhumbika ukongwa nchisoti chenicho ndi “chigomezgu [chilindizga] cha chipozomosku.” (1 Ŵatesalonika 5:8) M’nyengu yakali, msilikali waziŵanga kuti wangapona cha asani walivi chisoti. Chifukwa chakuti chisoti cho chajanga cha chisulu kweniso mukati mwaki mwajanga chikopa, chawovyanga kuti asani msilikali walasika kumutu waleki kupwetekeka ukongwa. Nge mo chisoti chivikiriya mutu, chilindizga nachu chivikiriya maŵanaŵanu nginu.

18, 19. Kumbi Yesu wangulongo chakuwoniyapu wuli pa nkhani yakuja ndi chilindizga, nanga tingamuyezga wuli?

¹⁸ Yesu wangulongo chakuwoniyapu chamampha ukongwa pa nkhani yakuja ndi chilindizga. Kumbukani vo Yesu wangukunthiyapu usiku wakumaliya wa umoyu waki wa pacharu chapasi. Mubwezi waki wangumupereka chifukwa cha kwanja ndalama. Munyaki wangumukana kuti watimuziŵa cha. Anyaki angumuthaŵa. Ŵanthu a muchigaŵa chaki angumuyukiya ndipu angukambiya asilikali achiroma kuti amubayi mwakumupayika. Tingakamba kuti Yesu wangukumana ndi mayeseru ngakulu kuphara ngo isi tikumana nangu. Kumbi nchinthu wuli cho chingumuwovya? Lemba la Ŵahebere 12:2 likamba kuti: “Chifukwa cha chimwemwi chakujarikika paurongo paki, wanguzizipizgiyapu [“pa chimiti chakutombozgekiyapu,” NW] ndi kuyuyuwa lilengu laki, ndipu sonu waja pasi kumaryi nga chitengu cha ufumu chaku Chiuta.” Yesu wanguleka cha kuŵanaŵaniya “chimwemwi chakujarikika paurongo paki.”

¹⁹ Kumbi ndi likondwa wuli lo lenga paurongo paku Yesu? Iyu waziŵanga kuti asani wangakunthiyapu wawovyengi kutoweska zina laku Yehova. Iyu watingi waperekengi ukaboni ukulu wakuti Satana ngwaboza. Palivi so chilindizga chinyaki cho chatingi chichitiskengi Yesu kuja walikondwa. Iyu waziŵanga so kuti Yehova wamutumbikengi chifukwa cha  kugomezgeka kwaki ndipuso kuti wamuja so pamoza ndi Awiski. Yesu wangulutirizga kuŵanaŵaniya chilindizga chenichi pa nyengu yosi yo wasuzgikanga. Nasi tikhumbika kuchita viyo chifukwa te ndi chilindizga. Yehova watumbika weyosi waku isi mwakutipaska mwaŵi wakovya kutoweska zina laki likulu. Tingalongo kuti Satana ngwaboza mwakusankha Yehova kuti ndiyu ngwakwenere kuwusa chilengedu chosi ndipuso asani titijisunga m’chanju cha Awuskefwi chinanga kuti tingakumana ndi mayeseru kweniso masuzgu.

20. Kumbi nchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti muleki kuŵanaŵana vinthu viheni ndipuso kuti muje ndi chilindizga?

²⁰ Yehova ngwakukhumbisiska ŵaka cha kupereka vitumbiku kwa ateŵeti ŵaki akugomezgeka kweni ngwakunozgeka kuchita viyo. (Yesaya 30:18; ŵerengani Malaki 3:10.) Iyu wakondwa kupaska ateŵeti ŵaki vinthu vamampha vo mtima wawu ukhumba. (Sumu 37:4) Mwaviyo, ŵikani maŵanaŵanu nginu pa chilindizga cho che panthazi pinu. Mungazomerezganga cha kuti maŵanaŵanu, mijalidu ndipuso vinthu viheni va m’charu ichi chaku Satana vije m’mtima mwinu. Asani mwawona kuti maŵanaŵanu ngaheni nga m’charu ichi ngayamba kusere m’mtima mwinu, rombani mwakutuliya pasi pa mtima kwaku Yehova kuti wakupaskeni “chimangu cho chaku Chiuta, cho chizungura [chiruska] kuwamu kosi.” Chimangu chaku Chiuta chenichi chivikiriyengi mtima ndi zeru zinu.—Ŵafilipi 4:6, 7.

21, 22. (a) Kumbi a “mzinda ukulu” ŵe ndi nchilindizga wuli? (b) Kumbi nchilindizga wuli cho chitikukondweskani, nanga mukhumbisiska kuchitanji?

 ²¹ Ichi nchilindizga chakukondweska cho mukhumbika kuchiŵanaŵaniya. Asani mwe chigaŵa cha “mzinda ukulu” wo wazamupona “suzgu yikulu” ŵanaŵaniyani umoyu wo mwazamuja nawu pambula kuswera yapa. (Chivumbuzi 7:9, 14) Asani Satana ndi viŵanda vaki azituzgikapu, mwazamuja ndi likondwa lo mwechendaliŵanaŵaniyepu. Kumbi ndi yani yo wechendasuzgikepu chifukwa cha masuzgu ngo Satana watambisa? Asani masuzgu ngosi ngazimala, tazamuja ndi likondwa chifukwa cha nchitu yakusintha charu kuti chije paradayisu mwakulongozgeka ndi muwusu waku Yesu ndipuso wo wamuwusa nawu kuchanya akukwana 144,000. Tikhumbisiska kuzija ndi umoyu wambula matenda ndi masuzgu nganyaki ndipuso kuzilonde akwanjiwa ŵidu wo akufwa achituliya kumasanu kweniso kuzija ndi umoyu weniwo Chiuta wakhumbanga kuti tije nawu. Asani tazija akufikapu, layizgu la “wanangwa wa unkhankhu wa ŵana ŵaku Chiuta,” lo lizumbulika pa lemba la Ŵaroma 8:21 lazamufiskika.

²² Yehova wakhumba kuti muzije ndi wanangwa ukulu ukongwa. Chisisi chakuti tizije ndi wanangwa wenuwu, chagona pakuvwiya. Kumbi mphakwenere cha kuti muvwiyengi Yehova zuŵa lelosi? Kwali visuzgi wuli, lutirizgani kujizenga pa chivwanu chinu chakupaturika kwakuruska, kuti mulutirizgi kuja m’chanju chaku Chiuta.