1, 2. Lembang’o m’unwang’u Paulo giku Barnaba kinde ma gin’i Lustra?

 WOY unyay i Lustra. Ng’atu moko ma tiende abala niai m’enyolere ubepor kud anyong’a i ng’ey ma welo moko ario gikeyo kume. I udul dhanu uwang’ lii; e jalam pa Zeus ukelo uthac mi thiuboko ni jumaco ario maeno ma udul dhanu ubegeno nia gitie mungu. Jalamne ukelo koni dhieng’ man ebeyikere pi nicithumogi. Paulo giku Barnaba gibekok ku dwandgi zoo pi nicero lembe maeni. Giyeco bongu migi, gipiey i kind dhanu man gikwayu nia kud jurwo igi, ma gibeii ku kero migi zoo pi nikwero udul dhanu.

² I ng’eye, Juyahudi ma jujai gicoro niai kud i Antiokia mi Pisidia man kud i Ikonio. Giwok gicido nying’ Paulo giku Barnaba, e dhanu mi Lustra gicaku dagugi. Ju maeni ma nwang’u gimito rwo ni Paulo gilund gitieke man gicaku canye ku kidi nitundo ma rieko pare urwinyo. Kinde ma kwinyo m’i igi uthum, giwaye woko kud i dhugang’ mir adhura, ma gibeparu nia dong’ edaru tho.

3. I wic maeni wabidwoko wang’ penji ma kani?

³ Ang’o dhe m’unyayu peko maeni zoo? Jurwey lembanyong’a mi nindo ma tin gicopo nwang’u ponji ma kani niai kud i lembe m’uwok i kum Barnaba, Paulo, man dhanu mi Lustra ma giwilo paru migi yot yot? Man judong cokiri gicopo lubo nenedi lapor ma Paulo giku Barnaba giweko kinde ma gimediri niciro i tic migi, “ma gibeweco ku tegocwinygi ku copo pa Yehova”?​—Tic. 14:3.

4, 5. Pirang’o Paulo giku Barnaba gicidho i Ikonio, man lembang’o m’uwok ukadhu kuca?

⁴ Nindo moko nyanok i wang’e, Paulo giku Barnaba gibino i Antiokia mi Pisidia ma tie adhura mi Juroma. Kuca, Juyahudi moko ujai igi man ubayugi woko kud i adhura. Kakare ma nia cwinygi utur, jumaco ario maeno “giteng’o utur m’i the tiendgi” i kum Juantiokia m’ukwero niwinjogi. (Tic. 13:50-52; Mat. 10:14) Paulo giku Barnaba giai kud i adhurane  ku yoo man giweko jujai maeno gidok gicur ku lembe ceke ma Mungu bikelo i wigi. (Tic. 18:5, 6; 20:26) Ento, bamisioner ario maeno gibayu ngo anyong’a migi man gimediri ku woth migi pi tic mi rweyo lembanyong’a. Giwotho pi kilometre ma romo dak pier abic (150) yo piny ma yo nyangu, e gitundo i pambu moko ma miyo ma nwang’ere i kind gudi mi Toro ku Sultan.

⁵ Ku kwong’a, Paulo giku Barnaba gicungo i Ikonio, m’ugwoko lemsuru mi Jugiriki man m’ubino acel m’i kind adhura ma dongo mi Galatia m’ubino theng ng’om mi Roma. a Juyahudi ma pigi yik man dhanu dupa ma gijolo yiyoyic mi Juyahudi gibed gikwo i adhura maeni. Calu ebino ng’iyo migi, Paulo giku Barnaba giwok gimondo i sinagog man gicaku rweyo. (Tic. 13:5, 14) “Giweco i ayi m’uketho udul ma dit mi Juyahudi ku Jugiriki gidoko juyic.”​—Tic. 14:1.

6. Pirang’o Paulo giku Barnaba gibino juponji ma tek, man wacopo lubo lapor migi nenedi? 

⁶ Pirang’o wec pa Paulo ubino ku tego ma lee i iye? Paulo ubino ve dero mi rieko ma nwang’ere i Biblia. Ku bodho ma dit, ebed enyutho winjiri m’utie i kind kpawa, lembila, man Cik pa Musa pi nituco kamaleng’ nia Yesu ubino Masiya ma jung’olo pire. (Tic. 13:15-31; 26:22, 23) Barnaba ke ubed udieng’ lee pi dhanu. (Tic. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) I kindgi no zoo ng’atu acel de mbe m’ujengere iwi rieko pare gire, ento giweco “ku copo pa Yehova.” Icopo lubo lapor mi bamisioner ario maeni nenedi i tic peri mi rweyo lembanyong’a? Ndhu nwang’u ibetimo lembe m’ulubo e: Ng’ey Lembe pa Mungu mii mandha. Ng’ii theng Lembagora ma copo telo nen mi juwinj peri yot yot. Say kite ma tap mi juko cwiny dhanu m’iberweyo igi. Bende, jeng ponji peri saa ceke iwi tego mi Lembe pa Yehova, iwi rieko peri giri re ngo.

7. (a) Lembanyong’a bekelo adwogi ma kani? (b) Tek kind juruot pewu upokere pilembe ibeworo lembanyong’a, ukwayu ipoy i kum lembang’o?

⁷ Ento, dhanu mir Ikonio zoo ngo m’ubino kud anyong’a niwinjo lembe ma Paulo giku Barnaba gibino yero. Luka umedo kumae: “Juyahudi ma gi juyic ungo gicung’o lembe i dhanu mi thek mange man giroyo adegi i igi i kum umego.” Re Paulo giku Barnaba ginyang’ nia yeny mi bedo keca man mi cero bang’ lemandha fodi utie, e “gitimo nindo ma lee ma gibeweco ku tegocwinygi.” Adwogine ubino nia, “i udul dhanu mir adhura upokere; jumoko gibino i thenge mi Juyahudi, jumange ke i thenge mi jukwenda.” (Tic. 14:2-4) Tin bende, lembanyong’a bekelo adwogi ario maeno. Jumoko ediko kindgi, jumange ke epoko kindgi apoka. (Mat. 10:34-36) Tek kind juruot pewu upokere pilembe ibeworo lembanyong’a, poy nia jai ma kumeno bewok wang’ ma pol i ng’ey winjo woy mi vupo kunoke yeronying’ ma ngbeng’. Re timo peri ma ber romo tuco kamaleng’ nia woy maeno utie vupo man romo wilo kadok paru mi dhanu ma gibejai i kumi de.​—1 Pet. 2:12; 3:1, 2.

8. Pirang’o Paulo giku Barnaba giweko Ikonio, man lapor migi ubemiyo iwa ponji ma kani?

 ⁸ I ng’ey saa moko, jujai mir Ikonio gicamu gamba i kum Paulo giku Barnaba nia jung’urgi ku kidi. Kinde ma junyutho lembene ni bamisioner ario maeno, ging’iyo nicidho i kabedo mange pi nirweyo lembanyong’a. (Tic. 14:5-7) Tin de jurwey rwonglembe mi Ker gitiyo ku rieko ma rom eno. Kinde ma juberokowa ku wec, waweco ku molo. (Filip. 1:7; 1 Pet. 3:13-15) Re ka waneno nia jubemito nyayu ret i kumwa, wauro timo ma romo ketho kwo mwa kunoke mi juyic wadwa mananu i ariti.​—Rie. 22:3.

9, 10. Lustra ubino kakani, man wang’eyo lembang’o iwi dhanu m’i iye?

⁹ Paulo giku Barnaba giwok i Lustra, ma tie ng’om ma n’i the bimobim mi Roma man ma nwang’ere i kilometre ma romo 30 kumeni yo piny ma yo nyangu mir Ikonio. Lembe m’urombo i kind Lustra kud Antiokia mi Pisidia ubino lee dit, re tung’ kud adhura maeni, Lustra ubino mbe ku Juyahudi ma pigi yik. Kadok nwang’u dhanu mi Lustra gibed giweco dhu Jugiriki de, re dhok migi mir anyoli ubino dhu Likaonia. Copere nia pilembe sinagog umbe i adhurane re m’uketho Paulo giku Barnaba gicaku rweyo kaka ma dhanu bepong’ lee i iye. Kud i Yeruzalem, Pethro ukeyo kum jalwo moko m’ubino abala niai i nyoliri pare. I Lustra lundo, Paulo ukeyo kum ng’atu moko ma tiende abala niai m’enyolere. (Tic. 14:8-10) Nikum udu ma Pethro utimo, udul dhanu gidoko juyic. (Tic. 3:1-10) Udu ma Paulo utimo ke ukelo adwogi m’ukoc.

¹⁰ Calu ma wanwang’u i acaki mi wic maeni, kinde ma ng’atu ma tiende abala uai malu man ucaku niwotho, nyapio pio udul dhanu mi Lustra ma woro  mungu m’araga ginyang’ rac. Gilwong’o Barnaba nia Zeus, ma jadit m’iwi mungu ceke, man Paulo ke Hermes, ma wod Zeus man jakok dwand mungu ceke. (Nen sanduku ma thiwiye tie, “ Lustra man thier pa Zeus giku Hermes” i mbaya mi 97.) Ento Barnaba giku Paulo gikeco migi niketho udul dhanu unyang’ nia giweco man gitimo ku copo pa mungu m’araga ngo ento ku copo pa Yehova, ma tie Mungu mandha en kende.​—Tic. 14:11-14.  

11-13. (a) Paulo giku Barnaba giyero lembang’o ni dhanu mi Lustra? (b) Ponji mi kwong’o ma kani ma wacopo nwang’u i wec ma Paulo giku Barnaba giyero?

¹¹ Kadok lembe ubino tek de, re asu Paulo giku Barnaba gisayu yore mi mulo adunde juwinj migi i ayi ma cuu. Kpawa maeni ma Luka ugoro ubeponjowa ku yore ma ber dit mi rweyo lembanyong’a ni dhanu ma gitie ngo Jukristu. Kenen kite ma Paulo giku Barnaba gitelo ko nen mi juwinj migi; giyero kumae: “Jumer, pirang’o wubetimo lembe maeni? Wan de watie dhanu ma tie ku ng’ico ma rom calu wun. Waberweyo iwu lembanyong’a kara wulokuru cen kud i kum gin maeni ma tijgi mbe, man wudwog i bang’ Mungu ma kwo m’ucwiyo polo ku ng’om man nam ku piny ceke ma n’i igi. I rundi ma con, egam eyiyo nia thek ceke giwoth i yo migi, re eweko ngo nimiyo lembatuca i wiye gire ni kum lembe ma beco m’etimo; emiyo iwu koth kud i polo man nindo ma cam cek lee i iye, eyeng’owu ku cam man eketho adundewu upong’ ku mutoro.”​—Tic. 14:15-17.

¹² Wacopo nwang’u ponji ma kani niai kud i wec ma Paulo giku Barnaba giyero ni dhanu? Mi kwong’o, Paulo giku Barnaba gineno ngo nia gi dit iwi juwinj migi. Giparu ngo nia dong’ gitie ku copo  m’ukadhu pa dhanu nikum udu ma gitimo. Ento, ku jwigiri ma dit giyero nia gibino calu juwinj migi man nia gibino ku ng’ico ma rom. Andha, Paulo giku Barnaba ginwang’u tipo ma leng’ man gibino agonya kud i ponji mi ndra. Gigam ginwang’u bende mugisa mi bedo ku genogen mi cibimo karacelo ku Kristu. Re ging’eyo nia dhanu mi Lustra bende giromo nwang’u giramiya ma rom eno ka giworo Kristu.

¹³ Watie ku pidoic ma nenedi i kum dhanu ma waberweyo igi? Nyo wabed wanenogi nia gi calu wan? Kinde ma wabekonyo jumange niponjo lemandha ma nwang’ere i Lembe pa Mungu, nyo wabed wauro nisayu pak mi dhanu calu Paulo giku Barnaba? Charles Taze Russell ma japonji ma tek m’utelo wi tic mi rweyo lembanyong’a niai i kum oro 1870 nitundo i oro 1916, uweko iwa lapor ma ber mandha. Ekiewo kumae: “Wamito ngo pak piwa giwa kunoke pi girasoma mwa; kadi wamito ngo julwong’wa nia Jadit kunoke Rabuni.” Pidoic mi jwigiri p’umego Russell urombo ku pa Paulo giku Barnaba. Kumeno bende, warweyo ngo lembanyong’a pi nisayu yung iwa giwa, ento pi nikonyo dhanu gidwog i bang’ “Mungu ma kwo.”

14-16. Ponji mir ario ku mir adek ma kani ma wacopo nwang’u i lembe ma Paulo giku Barnaba giyero ni dhanu mi Lustra?

¹⁴ Ponji mir ario ma wacopo nwang’u niai kud i wec maeni ni e: Paulo giku Barnaba gibino ayika niwilo kit bodho migi. Tung’ ku Juyahudi man dhanu mir Ikonio ma gijolo yiyoyic mi Juyahudi, dhanu mi Lustra gibino ku ng’eyong’ec nyanok akeca kunoke ngo zoo de iwi Lembagora kadi iwi winjiri m’ubino i kind Mungu ku thek mir Israel. Kadok kumeno de, juwinj pa Paulo giku Barnaba gibino kwo i kind jurufur. Lustra ugam unwang’u mugisa mi bedo ku nindo ma ber ma cam cek i iye man ng’om ma miyo. Dhanu maeno gibino ku kaka mi neno giranyutha dupa mi kite pa Jacwic, calu ve nindo ma ber man ma cam cek i iye. E Paulo giku Barnaba gitiyo ku lembe maeno pi nirweyo ni dhanune.​—Rum. 1:19, 20.

¹⁵ Nyo wan bende wacopo bewilo kit bodho mwa kumeno? Kadok nwang’u jarafur romo pidho kit kodhi ma rom i podho pare ma tung’ tung’ de, re ewilo kite mi yiko podhonegi. Copere nia ng’omne moko dong’ utie ma yom niai con man ayika pi kodhi. Ng’omne mange ke romo kwayu yik ma lee. Kumeno bende, kodhi ma wapidho utie kwa acel, niwacu rwonglembe mi Ker ma nwang’ere i Lembe pa Mungu. Ento tek wabelubo lapor pa Paulo giku Barnaba, wabi ii ninyang’ i lembe ma juwinj mwa gibekadhu kud i iye man i yiyoyic migi. E wabijengara iwi lembe maeno kinde ma wabenyutho igi rwonglembe mi Ker.​—Luka 8:11, 15.

¹⁶ Wacopo nwang’u ponji mir adek niai kud i lembe m’uwok i kum Paulo, Barnaba man dhanu mi Lustra. Kadok nwang’u watimo kero ma lee de, re saa moko jucopo yudho kodhi ma wacoyo kunoke epodho iwi ng’om kidi. (Mat. 13:18-21) Tek etimere kumeno, kud ibay genogen. Poy nia Paulo upoyo wi julub mi Roma nia “ng’atuman biyero pire gire ni Mungu [uketho i iye ng’atuman ma wabeyero ire Lembe pa Mungu].”​—Rum. 14:12.

17. I ng’ey ma Paulo giku Barnaba giweko Derbe, gicidho kani, man pirang’o?

¹⁷ I ng’ey ma dhanu mi Lustra gibayu Paulo kud i adhura ma giparu nia dong’ edaru tho, julub gicidh gikonye man gimiyo ire kavuto. I nindo m’ulubo, Paulo giku Barnaba gicaku woth mi kilometre dak acel (100) pi nicidho i Derbe. Wacopo paru kende kende pi litho ma Paulo unwang’ere ko i saa mi woth maeni ma tek, ku kidi ma juay jucanye ko saa moko kende i wang’e. Re asu giku Barnaba gimediri niciro, man kinde ma gitundo i Derbe, giketho “dhanu dupa udoko julub.” I ng’eye, kakare nimaku yo ma ceng’ini pi nidok i pacu migi i Antiokia mi Siria, “giloko gidok i Lustra, i Ikonio, man i Antiokia [mi Pisidia].” Pi thelembe ma kani? Pi niteng’o “julub man [nitielo] cwinygi nia gimediri asu nibedo i yiyoyic.” (Tic. 14:20-22) Dhanu maeni giweko lapor ma ber mi tuko ngo! Giketho bero mi cokiri i wang’ migi. Juliew man bamisioner mi rundi ma tin bende gibelubo lapor migi.

18. Juketho judong cokiri nenedi?

¹⁸ M’umedo niteng’o julub ku wec man lapor migi, Paulo giku Barnaba giketho “judongo igi i cokiriman.” Kadok nwang’u ‘tipo uorogi’ en pi woth mi misioner maeni de, re asu Paulo giku Barnaba girwo man gikwiro cam kinde ma “giweko judongone i cing’ Yehova.” (Tic. 13:1-4; 14:23) Lembe ma rom eno timere kadok tin de. I wang’ nimiyo rwom ni umego moko, guriri mi judong cokiri m’umegone n’i iye ng’iyo cuu nikadhu kud i rwo ka nyo andha umegone uromo nimakere ku Lembagora. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Yak. 3:17, 18; 1 Pet. 5:2, 3) Tie ngo wend oro m’umegone utimo re ma tie thelembe ma pire tek ma ketho enwang’u rwom. Ento wec pare, timo pare man kite ma jung’eye ko re ma miyo giranyutha mi kadhiri ma tipo ma leng’ ubetiyo ko i kwo pare. Kadhiri m’epong’o ko lembe ma Biblia ubekwayu pi nidoko jadit cokiri re ma nyutho nia eromo nidoko jakwac mi rombe.​—(Gal. 5:22, 23) Jaliew mi twodiri re m’utie ku rwom mi ketho judong cokiri.​—Nen bende 1 Timoteo 5:22.

19. Judong cokiri ging’eyo nia gibidwoko wel iwi ang’o, man gibelubo lapor pa Paulo giku Barnaba nenedi?

¹⁹ Judong cokiri ging’eyo nia gibidwoko wel ni Mungu iwi kite ma gibetiyo ko ku cokiri. (Ebr. 13:17) Calu Paulo giku Barnaba, judong cokiri gimiyo lapor i tic mi rweyo lembanyong’a. Giteng’o julub wagi ku wec migi. Man gitie ayika niketho bero mi cokiri i wang’ bero migi.​—Filip. 2:3, 4.

20. Wanwang’u bero ma kani ka wabesomo lembe ma Biblia ukoro iwi tic mi muliri mir umego mwa?

²⁰ Tokcenne, kinde ma Paulo giku Barnaba gidok i Antiokia mi Siria ma tie kaka ma gicaku iye woth migi mi misioner, gikoro “lembe dupa ma Mungu utimo nikadhu kud i bang’gi, man kite m’eyabu ko dhugola mi yiyoyic ni dhanu mi thek mange.” (Tic. 14:27) Ka wabed wasomo lembe iwi tic mi muliri mir umego mwa ma Jukristu man waneno kite ma Yehova umiyo ko mugisa iwi tego migi, eno bitielo cwinywa man ‘wabiweco ku tegocwinywa ku copo pa Yehova.’