1, 2. Ano an mga nangyari kan nasa Listra si Pablo asin Bernabe?

 NAGKARIBOK sa kaugmahan an Listra. Sarong lalaking lupog na puon kan mamundag an naglulukso-lukso sa kaugmahan pagkatapos siyang paumayan nin duwang estranghero. Ngalason an mga tawo, asin sarong saserdote an nagdara nin mga koronang burak para sa duwang lalaking ini na namaluan na mga diyos kan mga tawo. Sigeng unga kan mga torong baka mantang nag-aandam an saserdote ni Zeus para bunuon an mga iyan. Nagkurahaw si Pablo asin Bernabe para papunduhon an mga tawo sa ginigibo ninda. Ginisi kan duwa an saindang mga bado asin duminalagan sa tahaw kan mga tawo asin nakiulay na dai sinda pagsambahon, pero nasakitan sindang pugulan an mga tawo.

² Dangan, nag-arabot an mga Judiong parakontra hali sa Antioquia sa Pisidia asin hali sa Iconio. Pinakaraot ninda sa mga tawo si Pablo asin Bernabe kaya angguton na sa duwa an mga taga Listra. Su mga tawong dating gustong sambahon si Pablo, ngunyan nakapalibot na saiya asin piggarapo siya sagkod na mawaran siya nin malay. Kan mailuwas na ninda an saindang kaanggutan, ginuyod ninda an duguan asin iridong si Pablo paluwas sa trangkahan kan siyudad huling huna ninda gadan na siya.

3. Anong mga hapot an pag-uulayan ta sa kapitulong ini?

³ Ano an nagin dahilan kan grabeng insidenteng ini? Ano an manunudan kan mga parabalangibog kan maugmang bareta sa presenteng panahon sa mga pangyayaring ini na kalabot si Bernabe, Pablo, asin an mga taga Listra na madalion magbago an isip? Asin paano maaarog kan Kristiyanong mga elder an halimbawa ni Bernabe asin Pablo mantang matiyagang isinasagibo kan maimbod na mga lalaking ini an saindang ministeryo, na “daing takot na [ipinapahayag] an mensahe paagi sa awtoridad na hali ki Jehova”?—Gibo 14:3.

4, 5. Taano ta nagpasiring si Pablo asin Bernabe sa Iconio, asin ano an nangyari diyan?

⁴ Mga pirang aldaw pa lang bago kaini, puwersahan na pinahali si Pablo asin Bernabe sa Romanong siyudad nin Antioquia sa Pisidia kan persegiron sinda kan mga Judiong parakontra. Pero imbes na pangluyahan nin buot, “ipinagpag kan duwa an alpog sa saindang mga bitis” bilang patotoo laban sa dai naghihimating mga nakaistar sa siyudad. (Gibo 13:50-52; Mat. 10:14) Matuninong na naghali si Pablo saka Bernabe asin ipinabaya na lang sa Diyos an paghusgar sa mga parakontrang idto. (Gibo 18:5, 6; 20:26) Pero dai nawara an kaugmahan kan duwang misyonero, asin nagpadagos sinda sa saindang pagbaklay para maghulit. Nagbaklay sinda nin mga 150 kilometros pa-timog-sirangan asin nakaabot sa sarong halangkaw na kapatagan na may matabang daga na nasa pag-ultanan kan kabukidan nin Tauro asin Sultan.

⁵ Inot na dinumanan ni Pablo asin Bernabe an Iconio, sarong lugar na napagdanay an saindang Griegong kultura asin saro sa mga panginot na siyudad kan Romanong probinsiya nin Galacia. a May nakaistar sa siyudad na ini na maimpluwensiyang mga Judio asin dakul man nin bakong Judiong proselito. Arog kan nakaugalian na ni Pablo asin Bernabe, naglaog sinda sa sinagoga asin nagpuon na maghulit. (Gibo 13:5, 14) Asin “dahil sa magayunon nindang pagpahayag, kadakul na Judio saka Griego an nagturubod.”—Gibo 14:1.

6. Taano ta epektibong mga paratukdo si Pablo asin Bernabe, asin paano ta sinda maaarog?

⁶ Taano ta epektibong marhay an paagi nin pagpahayag ni Pablo asin Bernabe? Pano si Pablo nin kadunungan hali sa Kasuratan. May kahusayan niyang nakokotar sa Kasuratan an kasaysayan, propesiya, asin an Katugunan ni Moises tanganing patunayan na si Jesus an ipinanugang Mesiyas. (Gibo 13:15-31; 26:22, 23) Hiling-hiling man sa paagi nin pagtaram ni Bernabe an pagigin mapagmalasakit niya sa mga tawo. (Gibo 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) An duwang lalaking ini dai nagsarig sa sadiri nindang pakasabot kundi nagtaram sinda “paagi sa awtoridad na hali ki Jehova.” Paano mo maaarog an mga misyonerong ini sa saimong paghuhulit? Paagi sa paggibo kan minasunod: Magin pamilyar na marhay sa Tataramon nin Diyos. Pumili nin mga teksto na posibleng marhay na makakakua kan interes kan mga nagdadangog sa saimo. Humanap nin praktikal na mga paagi tanganing maranga an mga hinuhulitan mo. Asin pirming ibasar sa awtoridad kan Tataramon ni Jehova an saimong itinutukdo, bako sa sadiri mong kadunungan.

7. (a) Ano an nagigin epekto kan maugmang bareta? (b) Kun nagkakabaranga an saimong pamilya dahil naghihimati ka sa maugmang bareta, ano an dapat mong tandaan?

 ⁷ Alagad, bako gabos na mga taga Iconio naugma sa sinabi ni Pablo asin Bernabe. An sabi ni Lucas: “An mga Judiong dai nagtutubod sinutsutan an mga tawo kan mga nasyon, na nagin dahilan na magkaaranggot an mga ini sa mga tugang.” Narealisar ni Pablo asin Bernabe na kaipuhan nindang dai maghali asin idepensa an maugmang bareta, kaya “nagdanay sinda duman nin huruhalawig na panahon asin daing takot na ipinahayag an mensahe.” Bilang resulta, “nagkaigwa nin pagkabaranga sa bilog na siyudad; may mga kuminampi sa mga Judio, pero an iba kuminampi sa mga apostol.” (Gibo 14:2-4) Arog kaiyan sa ngunyan an epekto kan maugmang bareta. Para sa iba puwede iyan magresulta nin pagkasararo; pero para man sa iba, pagkabaranga. (Mat. 10:34-36) Kun nagkakabaranga an saimong pamilya dahil naghihimati ka sa maugmang bareta, tandaan na an pagkontra sa parati resulta nin daing basehan na mga uruistorya o nin mga pakaraot. An saimong marahay na paggawi puwedeng magin pangontra sa mga pakaraot na iyan asin, pag-abot nin panahon, tibaad makapalumoy sa puso kan mga nagkokontra sa saimo.—1 Ped. 2:12; 3:1, 2.

8. Taano ta naghali sa Iconio si Pablo asin Bernabe, asin anong leksiyon an manunudan ta sa halimbawa ninda?

⁸ Kan huri, pinagplanuhan kan mga nagkokontra sa Iconio na gapuon si Pablo asin Bernabe. Kan maaraman iyan kan duwang misyonerong ini, nagdesisyon sindang magbalyo sa ibang teritoryo para diyan magpatotoo. (Gibo 14:5-7) Kaagid kaiyan, minahiro man na may kadunungan an mga parabalangibog kan Kahadian sa ngunyan. Pag napapaatubang kita sa berbal na mga pag-atake, nagtataram kita nin daing takot. (Fil. 1:7; 1 Ped. 3:13-15) Pero pag may huma nin kadahasan, linilikayan tang gumibo nin  mangmang na mga bagay na magsasapeligro sa buhay ta o sa buhay kan satong mga kapagtubod.—Tal. 22:3.

9, 10. Sain an lokasyon kan Listra, asin ano an aram ta manungod sa mga nakaistar diyan?

⁹ Nagpasiring si Pablo asin Bernabe sa Listra, sarong kolonya kan Roma na mga 30 kilometros sa timog-sulnupan kan Iconio. Dakul nin pagkakaagid an Listra asin an Antioquia sa Pisidia. Pero bakong arog kan siyudad na iyan, mayo sa Listra nin dakulang komunidad nin mga Judio. Posibleng marhay na an mga nakaistar diyan tataong mag-Griego, pero lengguwahe kan Licaonia an ginagamit ninda. Posibleng mayong sinagoga sa siyudad kun kaya sa sarong pampublikong lugar nagpuon na maghulit si Pablo asin Bernabe. Kaidto, kan si Pedro nasa Jerusalem, pinaumayan niya an sarong lalaking pilay puon pagkamundag. Sa Listra, pinaumayan ni Pablo an sarong lalaking lupog na puon kan mamundag. (Gibo 14:8-10) Dahil sa milagrong ginibo ni Pedro, dakulon an nagturubod. (Gibo 3:1-10) Pero sa milagrong ginibo ni Pablo, ibang marhay an nagin resulta.

¹⁰ Arog kan ilinadawan sa kapinunan kan kapitulong ini, kan maglukso-lukso su lalaking lupog asin nagpuon na maglakaw, tulos na nagkaigwa nin salang kongklusyon an paganong mga tawo sa Listra. Inapod ninda si Bernabe na Zeus, an pamayo kan mga diyos, asin si Pablo inapod nindang Hermes, an aki ni Zeus asin tagapagtaram kan mga diyos. (Hilingon an kahon na “ An Listra Saka an Kulto ni Zeus Asin Hermes.”) Pero determinado si Bernabe asin Pablo na ipasabot sa mga tawo na nagtataram sinda asin minahiro bako sa awtoridad kan paganong mga diyos kundi sa awtoridad ni Jehova, an iyo sanang tunay na Diyos.—Gibo 14:11-14.

11-13. (a) Ano an sinabi ni Pablo asin Bernabe sa mga nakaistar sa Listra? (b) Ano an saro sa mga leksiyon na manunudan ta sa mga sinabi ni Pablo asin Bernabe?

 ¹¹ Dawa arog kaidto an nagin reaksiyon kan mga tawo, hininguwa pa man giraray ni Pablo asin Bernabe na maabot sa pinakamarahay na paagi an puso kan mga nagdadangog sa sainda. Sa pangyayaring ini na irinekord ni Lucas, may manunudan kitang sarong epektibong paagi kun paano ihuhulit sa mga pagano an maugmang bareta. Mangnuhon kun paano inabot ni Pablo asin Bernabe an puso kan mga nagdadangog sa sainda: “Mga amigo, ano ta ginigibo nindo an mga bagay na ini? Mga tawo man kami na may mga kaluyahan kapareho nindo. Asin ipinapahayag mi sa saindo an maugmang bareta tanganing bayaan nindo an daing serbing mga bagay na ini asin rumani sa buhay na Diyos, na naggibo kan langit asin kan daga saka kan dagat pati kan gabos na bagay na yaon diyan. Sa nakaaging mga henerasyon, tinugutan niya an gabos na nasyon na gibuhon an sadiri nindang kagustuhan, pero padagos siyang nagtao nin patotoo manungod sa kun siisay siya paagi sa paggibo niya nin karahayan, na tinatawan kamo nin uran hali sa langit saka nin abundang ani, asin tinatawan kamo nin igong kakanon saka pinapano nin kaugmahan an saindong puso.”—Gibo 14:15-17.

¹² Anong mga leksiyon an manunudan ta sa nakakapaisip na mga tataramon na ini? Inot, dai ibinilang ni Pablo asin Bernabe an saindang sadiri na nakakalabi sa mga nagdadangog sa sainda. Dai ninda inako na sainda mismo hali an nakakalabi sa tawong kakayahan nindang magpaumay. Imbes, mapakumbaba nindang inadmitir na igwa man sindang mga kaluyahan arog kan mga paganong nagdadangog sa sainda. Totoo, nag-ako na si Pablo asin Bernabe nin banal na espiritu, asin napatalingkas na sinda sa palsong mga katukduan. Igwa na man sinda kan paglaom na mamahala kaiba ni Cristo. Pero aram ninda na an mga nakaistar sa Listra puwede man na mag-ako kan siring na mga regalo kun susunudon ninda si Cristo.

¹³ Ano an sabuot niyato sa mga hinuhulitan ta? Ibinibilang daw niyato an satong sadiri na nakakalabi sa sainda? Mantang tinatabangan ta an iba na manudan an mga katotoohan hali sa Tataramon nin Diyos, arog daw kita ni Pablo asin Bernabe na dai nagmamawot nin labi-labing pag-umaw? Si Charles Taze Russell, sarong mahusay na paratukdo na nanginot sa gibuhon na paghuhulit kan huring kabtang kan ika-19 siglo asin inot na mga taon kan ika-20 siglo, nagtao nin marahay na halimbawa sa bagay na ini. Siya nagsurat: “Habo mi nin ano man na pag-umaw, o onra, para sa samuyang sadiri o sa mga isinusurat mi; ni gusto mi man na apudon kaming Reberendo o Rabbi.” Arog kan ki Pablo asin Bernabe an mapakumbabang sabuot ni Brother Russell. Siring man, an katuyuhan ta sa paghuhulit bakong para mapamuraway an satong sadiri kundi tabangan an mga tawo na maglingkod sa “buhay na Diyos.”

14-16. Ano an ikaduwa asin ikatulong leksiyon na manunudan ta sa mga sinabi ni Pablo asin Bernabe sa mga nakaistar sa Listra?

¹⁴ Pag-isipan an ikaduwang leksiyon na manunudan ta sa mga sinabi  ninda. Madaling makibagay si Pablo asin Bernabe. Bakong arog kan mga Judio asin mga proselito sa Iconio, an mga nakaistar sa Listra diit sana o mayo pa nganing aram manungod sa Kasuratan o sa pagtratar nin Diyos sa nasyon nin Israel. Dawa arog kaiyan, an mga nagdadangog ki Pablo asin Bernabe kabilang sa komunidad na agrikultura an pagbuhay. An Listra may magayon na klima asin matabang daga. An mga taga duman dakul nin mahihiling na ebidensiya kan mga kuwalidad kan Kaglalang na ihinahayag sa dakul na bagay arog kan pagkaigwa nin abundang ani, asin ginamit ini kan mga misyonero bilang temang mapagkakauyunan para makapaghulit sa sainda.—Roma 1:19, 20.

¹⁵ Magigibo man daw niyatong magin madaling makibagay? Dawa sarong klase lang nin banhi an itatanom o isasabwag nin sarong parauma sa nagkapira niyang uma, kaipuhan niyang baguhon an pamamaagi niya nin pag-andam sa uma depende sa daga. May klase nin daga na tibaad dati nang malumoy asin puwede nang tanuman o sabwagan nin banhi. An ibang klase nin daga tibaad kaipuhan pang iandam na marhay. Kaagid kaiyan, sarong klase lang nin banhi an itinatanom o isinasabwag ta—an mensahe kan Kahadian na nasa Tataramon nin Diyos. Alagad, kun arog kita ni Pablo asin Bernabe, hihinguwahon tang aramon an mga kamugtakan asin relihiyosong paniniwala kan mga tawong hinuhulitan ta. Dangan ibabagay niyato diyan an satong pamamaagi kun paano ta ihuhulit an mensahe kan Kahadian.—Luc. 8:11, 15.

¹⁶ May manunudan pa kitang ikatulong leksiyon sa mga pangyayaring kalabot si Pablo, Bernabe, asin an mga nakaistar sa Listra. Kun minsan, dawa ginibo ta na an satong pinakamakakaya, an banhing naitanom o naisabwag ta naaagaw pa man giraray o napapaduman sa magapong daga. (Mat. 13:18-21) Kun mangyari iyan, dai pangluyahan nin buot. Arog kan ipinagirumdom ni Pablo kan huri sa mga disipulo sa Roma, “an lambang saro sa sato [kaiba na an lambang indibidwal na nakakaulay ta manungod sa Tataramon nin Diyos] maninimbag sa Diyos para sa saiyang sadiri.”—Roma 14:12.

17. Pagkahali sa Derbe, sain sunod na nagbaklay si Pablo asin Bernabe, asin taano?

¹⁷ Pagkatapos na guyudon kan mga tawo si Pablo paluwas sa Listra asin binayaan siya huling paghuna ninda gadan na siya, tiniripunan siya kan mga disipulo asin buminuhat siya. Dangan, ihinanap ninda siya sa siyudad nin madadagusan sa magdamlag. Kan sunod na aldaw, pinunan ni Pablo asin Bernabe an 100 kilometros na pagbaklay pa-Derbe. Isipa na sana kun gurano nasakitan na marhay sa halawig na pagbaklay na ini an may makukulog na hawak na si Pablo huling ginarapo siya mga pirang oras pa lang an nakalihis. Sa ibong kaiyan, nagin matiyaga siya asin si Bernabe, asin pag-abot ninda sa Derbe, natabangan nindang “magin disipulo an medyo dakul na tawo.” Dangan, imbes na pilion an mas halipot na ruta pabalik sa  pinakadagusan ninda sa Antioquia sa Siria, “nagbalik sinda sa Listra, Iconio, saka Antioquia [sa Pisidia].” Taano? Tanganing pakusugon ‘an mga disipulo duman asin parigunon an saindang buot na magdanay sa pagtubod.’ (Gibo 14:20-22) Marahayon nanggad na halimbawa an ipinahiling kan duwang lalaking idto! Mas ininot ninda an kapakanan kan kongregasyon kisa sa sadiri nindang kagianan. Inaarog kan nagbibiyaheng mga paraataman asin mga misyonero sa presenteng panahon an saindang halimbawa.

18. Ano an kalabot para manombrahan an saro na magin elder?

¹⁸ Apuwera sa pinakusog ni Pablo asin Bernabe an mga disipulo paagi kan saindang mga tataramon asin halimbawa, nagnombra man sinda nin “kamagurangan sa lambang kongregasyon.” Dawa ngani “isinugo kan banal na espiritu” si Pablo asin Bernabe sa pagbaklay na ini bilang misyonero, namibi asin nag-ayuno pa man giraray sinda kan “ipinagkatiwala ninda an mga ini [an kamagurangan] ki Jehova.” (Gibo 13:1-4; 14:23) Arog man kaiyan na pamamaagi an ginigibo sa ngunyan. Bago irekomendar an sarong brother para nombrahan na magin elder, an grupo nin kamagurangan kan kongregasyon may pagpamibing ineebalwar an brother basado sa maka-Kasuratan na mga kuwalipikasyon. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Sant. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3) Bako an lawig kan saiyang pagigin Kristiyano an panginot na basehan. Kundi, mahihiling sa pagtaram, paggawi, saka reputasyon kan brother kun gurano niya tinutugutan na giyahan kan banal na espiritu an saiyang buhay. Kun maabot niya an mga kahagadan para sa mga paraataman sigun sa sinasambit sa Kasuratan, makukuwalipikar siyang maglingkod bilang pastor kan aripumpon. (Gal. 5:22, 23) An paraataman nin sirkito an may paninimbagan na gumibo kan siring na mga pagnombra.—Ikumparar an 1 Timoteo 5:22.

19. Sa ano maninimbag sa Diyos an mga elder, asin paano ninda maaarog si Pablo asin Bernabe?

¹⁹ Aram kan nombradong mga elder na maninimbag sinda sa Diyos sa kun paano ninda tinatratar an kongregasyon. (Heb. 13:17) Arog ni Pablo asin Bernabe, nanginginot an mga elder sa gibuhon na paghuhulit. Pinapakusog ninda an mga kapwa ninda disipulo paagi kan saindang mga tataramon. Asin andam sinda na mas inuton an kapakanan kan kongregasyon kisa sa sadiri nindang kagianan.—Fil. 2:3, 4.

20. Paano kita nakikinabang sa pagbasa kan mga report manungod sa maimbod na paglilingkod kan satong mga tugang?

²⁰ Kan sa kahuri-hurihi makabalik na si Pablo asin Bernabe sa pinakadagusan ninda sa Antioquia sa Siria bilang misyonero, inistorya ninda “an manungod sa dakul na bagay na ginibo nin Diyos paagi sa sainda asin an pagbukas niya kan pinto sa mga nasyon tanganing makalaog an mga ini asin magturubod.” (Gibo 14:27) Pag nababasa ta man sa ngunyan an manungod sa maimbod na paglilingkod kan satong Kristiyanong mga tugang asin nahihiling kun paano binebendisyunan ni Jehova an saindang mga paghihinguwa, nadadagka kita na padagos na “daing takot na [ipahayag] an mensahe paagi sa awtoridad na hali ki Jehova.”