1, 2. Mame mevé ma bobane nté Paul ba Barnabas be ne Lystre?

 BÔTE ya Lystre be ne angôndô ya mevak. Bôte bebaé ba yeme ki, be ndeme saé môt éziñ a nga bialé mbômbôk. Nnye nyili a ke a tyele a meva’a mese! Bôte be ne fe’e ne vema, prêtre a zuu bikate mesame na a jalé bie bôte bete bebaé. Nsamba bôte wo nyoñe be ane bezambe. Binyaka prêtre a kômesane na a zu wôé bia yôn. Paul ba Barnabas ba jeñ a mezene mese na be kamane bôte na be bo jam éte. Ba nyabe mengômesane map a ye’elane nsamba bôte na ô bo teke kañe be. Ve a nji bo jam é ne tyi’ibi.

² Mvuse ya valé, bejuif béziñe be so’o Antioche ya Pisidie a Iconium ba taté na ba wosane Paul ba Barnabas. A ayaa ése, ba kobô be abé, a nalé a bo na bôte ya Lystre fe be taté na ba vini Paul ba Barnabas. Nsamba bôte wo too ô kômbô’ô kañe Paul, ñwô ô nga bômane nye wu a lume nye mekok akekui a jañele fek. Éyoñe be maneya lume nye mekok, ba dutu nye tyia a ke bôôé nye nseñ, vôme mimbé ya tisone mi ne, be buni’i na a wuya.

3. Bia zu jeñe biyalane ya minsili mivé e kabetôlô nyi?

³ Jé é nga boban ôsusua na mbia jame nyi a kui? Jé bekañete mbamba foé ya melu ma be ne yé’é a lat a mame ma fombô Barnabas, Paul a bôte ya Lystre? Aval avé bemvendé be ne vu éve’ela Barnabas ba Paul, mbe bete be nga kee ésaé nkañete jap ôsu, “be kobô’ô teke ko woñ a ngule Yéhôva”?​—Mame mi. 14:3.

4, 5. Amu jé Paul ba Barnabas be nga ke Iconium, a jé é nga bobane wôé?

⁴ Abe melu ôsusua, Paul ba Barnabas be mbe Antioche ya Pisidie. E wôé, bejuif béziñe be nga wosane be a titane be. Ve be nji bili atek, be “nga sase mbuluk ô mbe mebo map.” (Mame mi. 13:50-52; Matt. 10:14) Paul ba Barnabas be nga kôlô tison éte be yeme’e na, besiñe bap bebiene mbe ba ye be’e ayeme ya fonose ja ye so be Zambe amu  mbia mboone wop. (Mame mi. 18:5, 6; 20:26) Bemissionnaire ba bebaé be nji jañele ava’a dap, be nga kee ésaé nkañete jap ôsu bitisone bitison. Be nga wulu bebé kilimita 150 mfa’a ya sud-est a suane mbamba vôm a mbe zañe minkôle ya Taurus a mi ya vôme ba loone na Sultan.

⁵ Paul ba Barnabas be nga taté tebe Iconium, vôme bôte ba tôñe metume begrec, a tisone jia ya beta bitisone ya ngoto ya Galatie, e Rome. a Abui bejuif a beprosélyte é mbe é nyiñi’i tison éte. Avale metume map me mbe me jô’ôk, Paul ba Barnabas be nga nyiine synagogue a taté na ba kañete. (Mame mi. 13:5, 14) Be nga “kobô aval é mbe na, abui bejuif a begrec é nga bo bebuni.”​—Mame mi. 14:1.

6. Amu jé Paul ba Barnabas be mbe mbamba beye’ele, a aval avé bi ne vu be?

⁶ Amu jé Paul ba Barnabas be mbe mbamba beye’ele? Paul a mbe a kôme’e yeme Mintilan. A atyeñ ése, a nga kobô ajô ya mame me nga bobane melu mvus, minkulane mejô a Metiñe me Moïse, asu na a liti na Yésus a mbe Messie be nga jô nye. (Mame mi. 13:15-31; 26:22, 23) Barnabas a nga liti na a nyoñe bôte ngap a aval a nga kobô be. (Mame mi. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Teke môt éziñe ya bôte bebaé ba a mbe a too ndi a fe’e jé, ve be nga kobô “a ngule Yéhôva.” Aval avé ô ne vu bemissionnaire ba éyoñe wo kañete? Ô ne vu be éyoñe wo bo jame di: Kôme’e yeme mejô me Zambe. Jeñe’e na ô yeme bifuse bi ne dañe nambe minleme mi bôte wo kañete. Jeñe’e mezene ya volô bôte minlem éyoñe wo kañete be. Éyoñe wo ye’ele bôt, bela’ane mejô me Zambe éyoñ ése, sa ke fe’e jôé.

7. (a) Mbamba foé a wum avale bibuma avé? (b) Nge nda bôte jôé é ne nkandane mengame mengam amu wo kañe Yéhôva, jé ô nji yiane vuan?

⁷ Ve, sa ke bôte bese ya Iconium mbe be mbe be wô’ô nkañete Paul ba Barnabas mvaé. Luc a kee nlañ ôsu: “Bejuif be nji buni, be nga tindi bôte ya meyoñe na be vini bobejañ.” Paul ba Barnabas be nga yeme na be nji yiane tup, a na ba yiane kamane mbamba foé, jôme te nje be “be nga lôt abui éyoñe valé, be kobô’ô teke ko woñ.” Asu’ulane ya été é mbe na, “bôte ya tisone be nga bo ngam ébaé, bôte béziñe ngame bejuif, ve ba bevo’o ngame minlôman.” (Mame mi. 14:2-4) Mbamba foé a wum avale bibuma da melu ma. Mfa’a bôte béziñ, a ne ékpwelé ja late bôt; ve mfa’a ba bevok, a ne jame da kandé bôte mengame mengam. (Matt. 10:34-36) Nge nda bôte jôé é ne nkandane mengame mengam amu wo kañe Yéhôva, te vuane na, bôte be wô’ô wosane bia amu ba buni minsose bôte ba jô mfa’a wongan. Mbamba ntabane wôé a ne bo ane biañe ja saé nsul; bôte ba wosane wo be ne su’ulane tyendé.​—1 P. 2:12; 3:1, 2.

8. Amu jé Paul ba Barnabas be nga kôlô Iconium, a jé mboone wop ô ne ye’ele bia?

 ⁸ Mvuse mon éyoñ, besiñe ya Iconium be nga bôndé mbia fek éziñ a lat a Paul ba Barnabas. Éyoñe be yemeya de, ane Paul ba Barnabas be nga kôlô a ke kañete vôme mfe. (Mame mi. 14:5-7) Den, bekañete ya Éjôé ba liti fe na be ne fek. Éyoñe bôte ba jô mbia be mam a lat a foé bia kañete nge ke a lat a biabebien, bia kobô teke ko woñ. (Philip. 1:7; 1 P. 3:13-15) Ve éyoñe bia tôbane bôte be ne njet, bia bene bo mame me ne telé ényiñe jangane nge ke binyiñe bi bobejañe mbia été.​—Mink. 22:3.

9, 10. Tisone ya Lystre é mbe vé, a bôte ya wôé be mbe avale bôt avé?

⁹ Paul ba Barnabas be nga ke Lystre, nnye ate a mbe bebé kilimita 30 a Iconium mfa’a ya sud-ouest. Tison éte é mbe fe éjôé Rome si. Lystre a mbe a bo’o abui mam é funa’ane ma me mbe me boba’an Antioche ya Pisidie, ve abui bejuif é nji be é nyiñi’i wôé. Akusa bo bôte ya Lystre be mbe be kobô’ô Grec, ve nkobô wop ôbien ô mbe Lycaonien. Mbôle tison éte é nji be é yiane bi synagogue, jôme te nje Paul ba Barnabas be nga taté na ba kañete vôme bôte ba lôt. E Jérusalem, Pierre a nga saé môt éziñ a nga bialé a too ébôk. E Lystre, Paul a nga bo aval asimba da. (Mame mi. 14:8-10) Éyoñe bôte be nga yen asimba Pierre a nga bo, abui ya be be é nga bo bebuni. (Mame mi. 3:1-10) Ve éyoñe Paul nye a nga bo asimba dé, bôte be nga viane bo aval afe.

¹⁰ Bôte ya Lystre be mbe be kañe’e bivuse bezambe. Ajô te, avale bia te yen atata’a ya kabetôlô nyi, éyoñe mbômbô’ô môt ô nga tebe tetele a taté na wo wulu, bôte be nga buni na Paul ba Barnabas be ne bezambe. Be nga taté na ba loone Barnabas na Zeus, njôô bezambe begrec, Paul  ki na Hermès, mone Zeus a nyi a kobô asu bezambe bevok. (Fombô’ô nka’ale ô ne nlô ajô na, “ Bôte ya Lystre be mbe be kañe’e Zeus ba Hermès.”) Ve Barnabas ba Paul be nga jeñ a mezene mese na be liti be na, ngule ya bo mam a ngule ya kobô avale be mbe be bo’ok é nji be é so’o be bivuse bezambe. É mbe é so’o be Yéhôva, susu’a nya Zambee.​—Mame mi. 14:11-14.

11-13. (a) Jé Paul ba Barnabas be nga jô bôte ya Lystre? (b) Jame da avé bi ne yé’é a lat a mame Paul ba Barnabas be nga jô?

¹¹ Akusa bo mame me ndeme mane boban, Paul ba Barnabas ba kee ésaé nkañete jap ôsu. Nkañete Luc a nga tili wu, wo liti bia avale bi ne yeme kañete behéden mbamba foé. Tame yene mame Paul ba Barnabas ba jô: “A bôt, amu jé mia bo mame ma? Bi ne bôt ane mia. Bia tôbane fe minjuk ane mia. A bia kañete mia mbamba foé na, mi jô’é nkañane zezé bengulemelan a kañe ve vevea Zambe, nnye a nga té yôp a si a mañ a biôme bise bi ne été. Miaé mi bôte ya melu mvus, a nga jô’é meyoñe mese na me wulu avale ma nye’e, ve a nga bo na bôte be yeme nye a zene ya mbamba be mam a nga bo, a nga ve mia mveñ é so’o yôp a biyoñe ya yôô bidi. A nga ve mia abui bidi a jalé minleme mienan a mevak.”​—Mame mi. 14:15-17.

¹² Jé bi ne yé’é a lat a jame Paul ba Barnabas be nga kate bôt? Jam ôsu, Paul ba Barnabas be nji simesane na ba lôte bôte ba kañete. Be nji yi na bôte be simesane na be ne ngum avale bôt amu ba te saé môt éziñ. Ve a éjote nyul ése, ba jô na be ne bôt ane be, a na ba tôbane minjuk ane be. É ne été na, mfufube nsisim a nga vebane be Paul ba Barnabas, a na be mbe be kôlôya minkôme ya bivuse miñye’elan. Be mbe fe be bili beta mvome  ya jôé a Krist. Ve be mbe be yeme’e na, bôte ya Lystre fe be ne bi mvome jia nge ba bo Krist mewôk.

¹³ Aval avé bia yene bôte bia kañete? Ye bia yeme na be fe be ne ane bia nga? Éyoñe bia volô bôte na be yé’é mejô me Zambe, aval ane Paul ba Barnabas, ye bia bene duma ba ve bia? Charles Taze Russell, beta ñye’ele a nga wulu ésaé nkañete bebé mimbu 1870 akekui 1919 a ve bia mbamba éve’ela mfa’a ôte. A nga tili na: “Bi nji yi na bôte be nyoñe bia aval é ne ngum aval, nge ve bekalate bangan a biabebiene duma; bi nji na be loone bia na Révérend nge Rabbi.” Mojañe Russell a nga liti na a vu Paul ba Barnabas. Be bia fe, nsôñane wongan éyoñe bia kañete ô nji bo na bôte be ve bia duma, ve na bi volô be na be kañe “vevea Zambe.”

14-16. Jé éfe bi ne yé’é a lat a mame Paul ba Barnabas be nga kate bôte ya Lystre?

¹⁴ Tame yene jame baa bi ne yé’é a lat a nkañete wop. Paul ba Barnabas be nga tyendé fatane nkañete jap. Bôte ya Lystre be nji be ane bejuif a beprosélyte ya Iconium. Be nji be be yeme’e Mintilane nge élat é mbe zañe Zambe a ayoñ Israël. Ve bôte be mbe be vô’ôlô’ô Paul ba Barnabas be mbe bebé mefup. Memveñe me mbe me noñe’e abui e Lystre, a bidi bi mbe bi wumu’u abui. Bôte bete be mbe ngule ya yene mefulu me Zambe a zene ya bidi bise bi mbe bi wumu’u nlame wop a mbamba si wop. Paul ba Barnabas be nga belane mame mete asu na be kañete be.​—Rom. 1:19, 20.

¹⁵ Ye bia fe bi ne tyendé befatane bekañete bangan? Akusa bo mbé afup a ne belan avale fese da mefube mé, ve a yiane tyendé befatane be mboone mame bé éyoñ a kômesane si. Mesi méziñe me ne nte’an a ma ji’a kañese fes. Ve ma mevo’o ma sili abui ésaé. Avale da fe, bia belan avale fese da ésaé nkañete. Fes éte é ne foé ya Éjôé bia koone je Kalate Zambe été. Ve nge bi ne ane Paul ba Barnabas, bia ye jeñe na bi yeme bité bi bôte bia kañete a miñyebe miap. Ñyeman ôte wo ye volô bia na bi tyendé befatane bekañete bangan.​—Luc 8:11, 15.

¹⁶ Bi ne yé’é jame lale a lat a Paul, Barnabas a bôte ya Lystre. Akusa bo ngule bia ve, fese bia bé é ne jañe nge ku vôme si é ne meko’o mekok. (Matt. 13:18-21) Nge nalé a kui, te ve’ele bili atek. Avale Paul a nga su’ulane kate beyé’é ya Rome, “môt ase ya be bia [to’o môt ase bia kobô ajô Zambe] a ye tebe ôsu be Zambe na a tyi’iban ajô avale mimboone mié mi ne.”​—Rom. 14:12.

17. Paul ba Barnabas be nga ke vé éyoñe be nga kôlô Derbé, a amu jé?

¹⁷ Éyoñe bôte ya Lystre be nga vaa Paul e tison été be buni’i na a wuya, beyé’é be nga bômane nye a volô nye na a bulane tison alu été.  Môs ô nga tôé valé, Paul ba Barnabas be nga téé dulu a ke Derbé, a mbe kilimita 100 a vôme be mbe. Bi ne ve’ele simesane na, dulu éte é nji mbe tyi’ibi asu Paul, amu bôte be mbe be ndeme nye mane lume mekok. Ve akusa bo nalé, ba Barnabas be nji bili atek, a éyoñe be nga suane Derbé, be nga volô “abime bôt éziñe na é bo beyé’é.” Mvuse ya valé, be li’i nyoñe zen é mbe étune ja kee be Antioche ya Syrie, e vôme be mbe be nyiñi’i, “be nga bulane Lystre, Iconium a Antioche [ya Pisidie].” A nsôñan ôvé? A wu ya ve “beyé’é ngule nyul a jô be na be tabe mbunan été.” (Mame mi. 14:20-22) Ngo’o avale mbamba éve’ela bôte bebaé ba ba ve! Be nga telé ékôane bekristen ôsu, miñyiane miap ke mvus. Bejome bikôane bekristen a bemissionaire ya melu ma ba vu éve’ela jap.

18. Jé ja taté boban ôsusua na ba telé bemvendé?

¹⁸ Nge ô vaa na, Paul ba Barnabas be nga ve beyé’é ngule nyul a mejô map a mbamba éve’ela wop, ve be nga telé fe “bemvendé asu dap ékôane bekristen ése.” Akusa bo Paul ba Barnabas be mbe be bo’ok ésaé bemissionnaire jap “a ngule ya mfufube nsisim,” be nga ye’elan a tabe teke di nge nyu “a jô’é na Yéhôva . . . a ke ôsu a ba’ale be [bemvendé].” (Mame mi. 13:1-4; 14:23) Melu ma, mame ma boban avale da. Éyoñe bemvendé ya ékôane bekristene ba yi na mojañ éziñ a bo mvendé, ba ye’elane Yéhôva a fase nge mojañ ate a bili mefulu Kalate Zambe a sili asu bemvendé. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tite 1:5-9; Jacq. 3:17, 18; 1 P. 5:2, 3) Abime mimbu mojañ ate a tabeya kristen é se ke ajô. Ve jame da dañe mfi é ne na a liti a zene ya mbamba ntabane wé, minkobô mié a mbamba éyôlé wé na, a jô’é na mfufube nsisim a bo ésaé ényiñe jé. Ba ye telé mojañ ate ane mvendé nge a bili mefulu Kalate Zambe a jô na mvendé ja yiane bi. (Gal. 5:22, 23) Njome bikôane bekristene nnye a bili mbe’e ya telé bemvendé.​—Ve’ek a 1 Timothée 5:22.

19. Bemvendé ba yeme na Yéhôva a ye tyi’i be mejô a lat a jé, a aval avé ba vu Paul ba Barnabas?

¹⁹ Bemvendé ba yeme na, Yéhôva a ye tyi’i be mejô a lat a avale ba nyoñe ngap a ékôane bekristen. (Héb. 13:17) Aval ane Paul ba Barnabas, bemvendé ba tebe ôsu mfa’a ya bo ésaé nkañete. Ba ve bobejañ a besita ngule nyul a minkobô miap. Be ne nkômesane ya telé miñyiane ya ékôane bekristen ôsu, émmiap ki mvus.​—Philip. 2:3, 4.

20. Mfi ôvé bia bi éyoñe bia lañe mame me tii a mbamba ésaé bobejañ a besita ba bo?

²⁰ Éyoñe Paul ba Barnabas be nga bulan Antioche ya Syrie, be nga kañete bobejañe ya ékôane bekristen “abui mame Zambe a nga bo a zene jap a na a nga yoé meyoñe zene ya bi mbunan.” (Mame mi. 14:27) Éyoñe bia lañe mame me tii a mbamba ésaé bobejañ a besita ba bo melu ma a avale Yéhôva a botane be, nalé a bo na bi ‘kobô teke ko woñ a ngule Yéhôva.’