Kpohọ eme nọ e riẹ eva

Kpohọ oria eware nọ e riẹe eva

UZOU AVỌ 12

“A jẹ Ta Ẹme Ududu Fiki Udu nọ Jihova Ọ Kẹ Rai”

“A jẹ Ta Ẹme Ududu Fiki Udu nọ Jihova Ọ Kẹ Rai”

Pọl avọ Banabas a tilẹmu iruo na, yọ a wo omaurokpotọ, a te je wo udu

Iruẹru Ikọ 14:1-28 a rehọ e riẹ no ze

1, 2. Eme ọ via nọ Pọl avọ Banabas a te obọ Listra?

 OWARE jọ o via nọ o lẹliẹ ẹwho nọ a re se Listra duwuku. Ezae ivẹ jọ nọ a riẹ hẹ a siwi ọzae jọ nọ ọ ko no eva ze. Eva e be were ọzae na ọvo yọ ọ be la kpenẹ kpenẹ. Akpọ o bi gbe ahwo unu ọvo. U wo ẹdhọ rai jọ nọ a re se Zus. Ozerẹ Zus ọ tẹ rọ etu idodo ze re o ro tu ezae ivẹ na keme a je roro nọ ezae ivẹ na yọ edhọ rai nọ i zihe oma ruọ ahwo. Iruẹ nọ ozerẹ na ọ rehọ ze inọ o re ro dheidhe kẹ ezae ivẹ na i bi ru edo evaọ etẹe. Pọl avọ Banabas họ ezae ivẹ na. Aimava a tẹ bẹre iwu rai jẹ la ruọ udevie ahwo na bi bo kẹ ae nọ a du gọ ae he inọ ae omarai yọ ahwo gheghe.

2 Ahwo Ju nọ a jẹ wọso amọ Pọl a tẹ wọ no obọ Antiọk ọrọ Pisidia gbe Aikoniọm ze. Ere a rọ lẹliẹ ahwo Listra họ re a wọso amọ Pọl. Ahwo Listra nọ a jẹ te gwọlọ gọ amọ Pọl na a tẹ wariẹ Pọl họ, a tẹ rọ itho fi ei bẹsenọ oma o rọ lọhọ iẹe no, yọ a nwa riẹ oma gaga. A te si rie kpobọ otafe ẹwho na bi roro nọ o whu no.

3. Enọ vẹ ma te kẹ uyo rai evaọ uzou nana?

3 Eme o wha onana kpobi ze? Kọ eme ma rẹ sae jọ oware nọ o via kẹ Pọl avọ Banabas evaọ obọ Listra na wuhrẹ, nọ u re fiobọhọ kẹ omai evaọ usi uwoma ota na? Pọl avọ Banabas a tilẹmu iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai, yọ “a jẹ ta ẹme ududu fiki udu nọ Jihova ọ kẹ rai.” Ẹvẹ ekpako ukoko a sae rọ rehọ aro kele ae nẹnẹ?—Iruẹru 14:3.

“Ogbotu Obuobu Ahwo . . . A [te] Kurẹriẹ” (Iruẹru 14:1-7)

4, 5. Eme o wha riẹ ze nọ Pọl avọ Banabas a ro kpobọ Aikoniọm, kọ eme ọ via nọ a te obei?

4 Ẹwho nọ a re se Antiọk ọrọ Pisidia nọ ahwo Rom a je su ọye Pọl avọ Banabas a jẹ jọ ta usi uwoma. Rekọ ahwo Ju jọ a tẹ bẹbẹ ahwo ẹwho na họ wọso amọ Pọl, a te le ae no ẹwho na. O re nwani kri nọ onana o via ha. Ele nọ a le rai na o lẹliẹ e rai siọ usi uwoma ba ẹta ha. A “tehe ovu no awọ rai” nọ a je no ẹwho na keme a rọwo yo usi uwoma ha. (Iruẹru 13:50-52; Mat. 10:14) Pọl avọ Banabas a no ẹwho na ukpọ ẹme. A tẹ kẹ ahwo na uvẹ kẹ Ọghẹnẹ. (Iruẹru 18:5, 6; 20:26) A kuvẹ re ele nọ a le rai na o lẹliẹ oma lọhọ ae he. A ruabọhọ iruo usi uwoma ota na. Rekọ obọfa a rọ ovao rri, yọ obonọ a kpohọ na o thabọ te enwenọ emaele udhusoi (100). A te te ẹwho jọ nọ ọ rrọ udevie igbehru, yọ oria na o re wou eware gaga.

5 Ẹwho nọ a re se Aikoniọm Pọl avọ Banabas a kaki te, yọ etẹe uruemu ahwo Griki o jọ rọ obọ duotọ. A te wohọ etẹe. O jọ usu ikpewho nọ e jọ ubrotọ Galesha nọ ahwo Rom a je su. a Ahwo Ju nọ a riẹ odẹ gaga a jọ ẹwho na, yọ ahwo nọ a jọ egagọ ahwo Ju hu a bu ẹwho na gaga. Pọl avọ Banabas a tẹ ruọ eva isinagọgo nọ ọ jọ ẹwho na. A te mu usi uwoma họ ẹta wọhọ epanọ a be hai ru vẹre. (Iruẹru 13:5, 14) A “ta ẹme ziezi te epanọ ogbotu obuobu ahwo Ju gbe ahwo Griki a ro kurẹriẹ.”—Iruẹru 14:1.

6. Eme o wha riẹ ze nọ usi uwoma Pọl avọ Banabas o jẹ rọ were ahwo gaga, kọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele ae?

6 Fikieme usi uwoma nọ Pọl avọ Banabas a ta o nwane rọ were ahwo na ga tere? O rẹ se ae ba ẹwere he keme Pọl ọ riẹ Ikereakere na gaga. Ọ tẹ gwọlọ wuhrẹ ahwo re a riẹ nọ Jesu họ Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na, ọ rẹ ta ẹme te eware nọ eruẹaruẹ na gbe Mosis a ta, hayo eware jọ nọ e via. (Iruẹru 13:15-31; 26:22, 23) Yọ oghẹrẹ nọ Banabas ọ rẹ rọ ta ẹme, whọ rẹ nwane riẹ nọ o you ahwo nọ ọ be ta ẹme kẹ na gaga. (Iruẹru 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24) Rekọ orọnọ eriariẹ obọrai a jẹ rọ ta usi uwoma ha, rekọ a jẹ ta ẹme ruọ ahwo oma “fiki udu nọ Jihova ọ kẹ rai.” Ẹvẹ whọ sae rọ ta usi uwoma wọhọ Pọl avọ Banabas? Daoma riẹ oware nọ Ebaibol ọ ta ziezi. Whọ tẹ be ta usi uwoma kẹ ohwo, rehọ eria Ebaibol nọ e ta kpahe oware nọ whọ riẹ nọ o te were ohwo na rọ ta usi uwoma kẹe. Hai ru eware nọ e rẹ lẹliẹ ahwo nọ whọ be ta usi uwoma kẹ riẹ nọ who gine you rai. Hae jẹ rehọ Ẹme Ọghẹnẹ wuhrẹ ahwo evaọ usi uwoma, orọnọ eriariẹ obọra ha.

7. (a) Eme o be via fiki usi uwoma nọ ma be ta na? (b) Otẹrọnọ eva e be were ahwo uwou ra ha fikinọ who kurẹriẹ ziọ ukoko na, eme whọ rẹ kareghẹhọ?

7 Orọnikọ ahwo kpobi nọ a jọ Aikoniọm ae usi uwoma Pọl avọ Banabas o jẹ were he. Luk nọ o kere obe Iruẹru Ikọ na o kere nọ: “Ahwo Ju nọ a rọwo ho a tẹ lẹliẹ ahwo erẹwho na họ jẹ ta udu rai raha wọso inievo na.” O make rrọ ere na, Pọl avọ Banabas a ruẹ nọ u fo re a gbẹ jọ ẹwho na re a hae gbẹ ta usi uwoma “yọ a jẹ ta ẹme ududu fiki udu nọ Jihova ọ kẹ rai.” O tẹ whae ze nọ “ogbotu obuobu ahwo okpẹwho na a [rọ] ghale abava; ejọ e jọ abọ ahwo Ju na, edekọ kọ abọ ikọ na.” (Iruẹru 14:2-4) Ere ọvona nẹnẹ re, usi uwoma nọ ma be ta na o be lẹliẹ iviuwou jọ ghale abava, yọ o be so ẹe ze nọ ahwo jọ nọ a jọ ewegrẹ vẹre a bi ro zihe ruọ egbẹnyusu. (Mat. 10:34-36) O sae jọ nọ eva e be dha ahwo jọ evaọ uwou ra fikinọ who kurẹriẹ ziọ ukoko na. O tẹ rrọ ere, kareghẹhọ nọ ahwo jọ nọ a mukpahe omai Isẹri Jihova na, eme atanọ atanọ nọ a yo hayo erue nọ a gu kẹ ae kpahe omai oye o wha riẹ ze. Rekọ who te wo emamọ uruemu, o sae lẹliẹ ae ruẹ nọ epanọ a bi rri omai na ere ma rrọ họ. Yọ o sai ru nọ a rẹ rọ siọ owhẹ ba ẹwọso.—1 Pita 2:12; 3:1, 2.

8. Fikieme Pọl avọ Banabas a ro no Aikoniọm, kọ eme ma wuhrẹ no oware nọ a ru na ze?

8 Ahwo nọ a jẹ wọso amọ Pọl evaọ Aikoniọm na a tẹ lẹlẹ gba ẹgwae epanọ a te rọ rehọ itho fi Pọl avọ Banabas. Nọ a te riẹ kpahe iẹe, a te dhugbe no ẹwho na kpohọ ẹwho ọfa nyae ta usi uwoma. (Iruẹru 14:5-7) Ma wuhrẹ emamọ oware jọ no oware nọ a ru na ze. Nọ ahwo a tẹ be ta ẹme wọso omai fiki usi uwoma nọ ma be ta, ma rẹ gbẹ ta usi uwoma na ududu. (Fil. 1:7; 1 Pita 3:13-15) Rekọ ma tẹ ruẹ nọ a be te gwọlọ họre omai, ma rẹ rọ areghẹ kẹnoma re a gbe kru omai hi, hayo re ma gbe si uye se inievo mai hi.—Itẹ 22:3.

“Wha Kurẹriẹ . . . Bru Ọghẹnẹ nọ Ọ Rrọ Uzuazọ na Ze” (Iruẹru 14:8-19)

9, 10. Ẹvẹ Listra o thabọ no Aikoniọm te, kọ ẹvẹ ahwo ẹwho na a jọ?

9 Pọl avọ Banabas a te no Aikoniọm, a tẹ rọ ovao rri obọ Listra, nọ ọ rehọ enwenọ emaele udhe thabọ no Aikoniọm. Ahwo Rom ae a je su ei. Ahwo Listra avọ ahwo Antiọk ọrọ Pisidia a jẹ hai ru eware kugbe gaga. Rekọ ahwo Ju nọ a riẹ odẹ a jọ Listra ha wọhọ epanọ a jọ Antiọk. Likonia họ uzedhe ẹvẹrẹ nọ ahwo ẹwho na a jẹ hae ta, rekọ a jẹ hae ta Griki re. O wọhọ nọ isinagọgo ọ jọ ẹwho na ha. Fikiere nọ amọ Pọl a te ẹwho na, a te mu usi uwoma họ ẹta evaọ oria jọ nọ u re zurie. Pọl o ru oware igbunu jọ evaọ ẹwho na. O siwi ọzae jọ nọ ọ ko no eva ze. (Iruẹru 14:8-10) Kareghẹhọ nọ okenọ Pita ọ jọ obọ Jerusalẹm, o siwi ọzae jọ nọ ọ ko no eva ze re. O tẹ whae ze nọ ahwo buobu a ro kurẹriẹ. (Iruẹru 3:1-10) Rekọ orọnọ ere o via ha nọ Pọl o siwi ọzae nọ ọ ko evaọ obọ Listra.

10 Wọhọ epanọ ma ta evaọ obọ emuhọ uzou nana, nọ Pọl o siwi ọzae na no, ọ tẹ jẹ la be ghọghọ. Fiki epanọ ahwo Listra a jẹ gọ edhọ re, nọ a nwane ruẹ oware nọ Pọl o ru na, a te je roro nọ edhọ rai eye i zihe oma ruọ ahwo nọ a ro siwi ọzae na. A te je se Banabas nọ Zus, koyehọ ẹdhọ nọ o wuzou edhọ rai. A te je se Pọl nọ Hẹmis, koyehọ ọmọ Zus, nọ ọ jọ ọtota kẹ edhọ rai. (Rri ẹkpẹti na, “ Listra gbe Ẹdhọ Zus avọ Hẹmis.”) Pọl avọ Banabas a tẹ jẹ vuẹ ahwo na nọ orọnọ edhọ rai eye e kẹ rai ogaga nọ a jẹ rọ ta ẹme hayo ru eware igbunu na ha, rekọ Jihova Ọghẹnẹ uzẹme na.—Iruẹru 14:11-14.

“Wha kurẹriẹ no eware ifofe nana bru Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ na ze, ọnọ ọ ma odhiwu gbe otọakpọ na.”—Iruẹru 14:15

11-13. (a) Eme Pọl avọ Banabas a ta kẹ ahwo Listra? (b) Oware jọ vẹ ma muẹrohọ evaọ ẹme nọ a ta kẹ ahwo Listra na?

11 Nọ Pọl avọ Banabas a ruẹ oware nọ ahwo Listra a je ru, a tẹ daoma ta ẹme kẹ ahwo na, yọ a ta ẹme kẹ ae evaọ oghẹrẹ nọ o sai ro te ai udu. Luk o kere ẹme nọ a ta fihọ obe Iruẹru Ikọ, yọ o sae lẹliẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ ta usi uwoma kẹ ahwo nọ a be gọ Ọghẹnẹ vievie he. A ta kẹ ahwo na nọ: “Ezae, fikieme wha bi ro ru eware nana? Mai yọ ahwo-akpọ gheghe nọ a gba ha wọhọ owhai re. Ma bi whowho usi uwoma na kẹ owhai, re wha kurẹriẹ no eware ifofe nana bru Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ na ze, ọnọ ọ ma odhiwu gbe otọakpọ na gbe abade gbe eware kpobi nọ e rrọ eva rai. Evaọ ige nọ e vrẹ, ọ kẹ erẹwho na kpobi uvẹ re a ru epanọ u je rai, dede nọ ọ ko oghẹrẹ ohwo nọ ọ rrọ dhere he keme o bi ru ewoma ẹkwoma iso gbe ezi-ezi nọ ekakọ e rẹ rọ mọ ziezi nọ ọ be kẹ owhai, ọ be kẹ owhai emuore buobu jẹ be rọ oghọghọ vọ udu rai.”—Iruẹru 14:15-17.

12 Eme ma jọ ẹme nọ Pọl avọ Banabas a ta kẹ ahwo na muẹrohọ? Ẹme nọ a ta o dhesẹ nọ a rri omarai nọ a woma vi ahwo Listra nọ a jẹ ta ẹme kẹ na ha. Yọ a je ru re ahwo na a rri rai fihọ ahwo ologbo jọ họ. Dede nọ ahwo na yọ egedhọ, Pọl avọ Banabas a ta kẹ ae nọ ae omarai yọ ahwo-akpọ gheghe nọ a gba ha wọhọ e rai. Ma riẹ nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹzi riẹ wholo Pọl avọ Banabas, a tẹ jẹ riẹ oware nọ ẹme Ọghẹnẹ ọ ta. Yọ a wo ẹruore inọ a ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu. Ghele na, a riẹ nọ ahwo Listra na a sai kurẹriẹ, Ọghẹnẹ ọ vẹ rọ ẹzi riẹ wholo ae re.

13 Oghẹrẹ vẹ ma bi rri ahwo nọ ma be ta usi uwoma kẹ? Kọ ma bi rri nọ ma woma vi ai? Kọ ma be hae gwọlọ nọ ahwo nọ ma be ta usi uwoma kẹ gbe enọ ma bi wuhrẹ Ebaibol a re rri omai inọ mai yọ ahwo ologbo jọ? Brọda Charles Taze Russell ọ riẹ epanọ a re wuhrẹ ahwo gaga, ọ tẹ jẹ jọ ohwo nọ Ọghẹnẹ ọ jẹ rọ kpọ iruo usi uwoma na evaọ oke riẹ. Ghele na o wo omaurokpotọ gaga nwane wọhọ Pọl avọ Banabas. Yọ u fo nọ ma rẹ rọ aro kele iei. O kere nọ: “Ma gwọlọ nọ ahwo a re rri omai fihọ ahwo ologbo jọ hayo kẹ omai adhẹẹ ologbo ho fiki eware nọ ma bi kere. Yọ ma gwọlọ nọ a se omai Erẹvrẹne hayo Rabae he.” Joma hae kareghẹhọ nọ orọnikọ ma be ta usi uwoma na re ahwo a jiri omai hi, rekọ re ma fiobọhọ kẹ ahwo kurẹriẹ bru “Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ uzuazọ na ze.”

14-16. Eme ọfa ma re wuhrẹ no ẹme nọ Pọl avọ Banabas a ta kẹ ahwo Listra na ze gbe oware nọ ahwo na a ru?

14 Ma rẹ sae jọ ẹme nọ Pọl avọ Banabas a ta kẹ ahwo na wuhrẹ oware ofa jọ. Oye họ, orọnọ oghẹrẹ ovona a jẹ hae rọ ta usi uwoma kẹ ahwo kpobi nọ a ruẹ hẹ. Ahwo jọ nọ a ta usi uwoma kẹ evaọ obọ Aikoniọm a jọ ahwo Ju, efa kọ enọ i kurẹriẹ ruọ egagọ ahwo Ju. Yọ a riẹ Ikereakere na ziezi gbe eware nọ Ọghẹnẹ o ru kẹ ahwo Izrẹl. Rekọ ahwo Listra a riẹ eware nana kpobi hi. Ghele na, a jẹ hai kpohọ ẹwọ yọ etọ rai e jẹ hai wou eware gaga. Te uvo te oso e jẹ hae ga hrọ họ evaọ obei. Eware yena nọ a jẹ re erere rai na, obọ Ọghẹnẹ i no ze. Kọ ofẹ yena amọ Pọl a kpọ ovao ẹme rai rri re o sai te ai udu.—Rom 1:19, 20.

15 Nẹnẹ, ma rẹ daoma re ma gbẹ rehọ oghẹrẹ ovona ta usi uwoma kẹ ahwo kpobi hi. Joma rehọ oriruo jọ dhesẹ iẹe. Nọ ọwhẹrẹ ọ tẹ gwọlọ kọ oware jọ fihọ idhu riẹ, oghẹrẹ ọvona ọ te rọ kọe fihọ idhu na kpobi hi. Otẹrọnọ otọ na ọ rrọ gaga, o ti kporo iei tao re ọ tẹ te kọ oware fihọ iẹe. O jẹ rrọ otọ olọlọhọ, ọ tẹ tọ oria na ọvo, ọ vẹ kọ fihọ. Epọvo na re, o make rọnọ usi uwoma Uvie na ma be ta kẹ ahwo kpobi na, oghẹrẹ ovona ma rẹ rọ tae kẹ ohwo kpobi nọ ma ruẹ hẹ. Ma rẹ daoma muẹrohọ oghẹrẹ ohwo nọ ma gwọlọ ta usi uwoma kẹ gbe egagọ nọ ọ rrọ wọhọ epanọ Pọl avọ Banabas a ru. Kọ eyena kpobi ma ti rri rọ riẹ oghẹrẹ nọ ma te rọ ta usi uwoma Uvie na kẹe.—Luk 8:11, 15.

16 Ma sai je wuhrẹ oware jọ re nọ ma tẹ kareghẹhọ oware nọ o via kẹ Pọl avọ Banabas evaọ obọ Listra na. Ma tẹ make riẹ usi uwoma ẹta gaga, ẹsejọ udu ahwo nọ ma be ta usi uwoma kẹ na o rẹ jọ gaga wọhọ utho. O vẹ wọhọ ẹsenọ ibi nọ ma be kọ na i bi kie fihọ itho. (Mat. 13:18-21) O tẹ be via ere, jọ o kẹ omai uye ga hrọ họ. Ẹme nọ Pọl ọ vuẹ Ileleikristi nọ e jọ obọ Rom o re fiobọhọ kẹ omai. Ọ vuẹ rai nọ: “Mai omomọvo [te ahwo nọ ma be ta usi uwoma kẹ, ma] ti gu ẹkẹ-unu [mai] kẹ Ọghẹnẹ.”—Rom 14:12.

“A te Mu Ai Họ Jihova Obọ” (Iruẹru 14:20-28)

17. Nọ Pọl avọ Banabas a no Dẹbi, diẹse a nya, kọ fikieme a rọ nya kpohọ obei?

17 Nọ ahwo Listra a rọ itho fi Pọl je si rie ruọ otafe ẹwho na bi roro nọ o whu no, Ileleikristi nọ e jọ ẹwho na a tẹ nyabru rie. Nọ a te etẹe, a tẹ kpare iẹe kpama jẹ rehọ iẹe kpohọ uwou nọ ọ te jọ evaọ aso ẹdẹ yena. Okiokiọ riẹ, Pọl avọ Banabas a te mu obọ Dẹbi họ ẹnya. Obonọ a jẹ nya na u thabọ te emaele udhosa. Kareghẹhọ nọ u ri kri hi nọ a rọ rehọ itho fi Pọl, yọ obonọ a jẹ nya na o rrọ thethabọ. Fikiere, ma riẹ nọ oma o te lọhọ iẹe gaga. Eware e make jọ ere na, Pọl avọ Banabas a tilẹmu iruo na. Nọ a te obọ Dẹbi, a te “fiobọhọ kẹ ahwo buobu zihe ruọ ilele.” Nọ a kuhọ no evaọ etẹe, a hae sae nya edhere nọ ọ mae kẹle zihe kpobọ Antiọk ọrọ Siria nọ a vi rai no ze. Rekọ a ru ere he. Ukpoye, “a te zihe kpobọ Listra, Aikoniọm, gbe Antiọk [Pisidia].” Fikieme a ro zihe kpohọ obei? A nya re a “bọ ilele na ga, [re a jẹ] tuduhọ ae awọ nọ a daji ẹrọwọ na.” (Iruẹru 14:20-22) Oware nọ a ru na u dhesẹ nọ, epanọ a rẹ rọ tuduhọ inievo na awọ o mae jarae oja, orọnọ epanọ a rẹ rọ rẹrote omobọ rai hi. Esẹro enyawariẹ gbe imishọnare a be ginẹ rọ aro kele Pọl avọ Banabas.

18. Eme a re ru re a tẹ te rehọ ohwo mu ọkpako evaọ ukoko na?

18 Pọl avọ Banabas a rọ ẹmeunu gbe uruemu rai tuduhọ inievo na awọ. Ere ọvo ho, a tẹ jẹ “rọ ekpako mu . . . evaọ ukoko kpobi.” Kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ ọ jọ kugbe ai yọ ọ rọ “ẹzi ọfuafo na” ru ae riẹ nọ o vi rai re a nyae ta usi uwoma evaọ ewho na. O make jọ ere na, aimava na a “lẹ jẹ siọ emuọriọ ba” okenọ a jẹ rehọ ekpako mu je “mu ai họ Jihova obọ.” (Iruẹru 13:1-4; 14:23) Ere ekpako ukoko a be hai ru nẹnẹ re. Taure a tẹ te rehọ oniọvo jọ mu ọkpako hayo odibo oruiruo, a rẹ lẹ. A ve je rri ẹme nọ Ebaibol ọ ta kpahe ohwo nọ a re ro mu ọsẹro sọ oniọvo na o gine te. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tait. 1:5-9; Jem. 3:17, 18; 1 Pita 5:2, 3) Orọnọ epanọ oniọvo na o kri te no evaọ ukoko na họ oware nọ o mai wuzou ho. A re muẹrohọ uruemu riẹ gbe oghẹrẹ nọ ahwo a riẹ riẹ. Kọ ere a te rọ riẹ sọ ẹzi Ọghẹnẹ ọ rrọ oniọvo na oma. A tẹ ruẹ nọ o bi gine ru eware nọ Ebaibol ọ ta nọ ohwo nọ ọ rẹ jọ ọsẹro evaọ ukoko na o re ru, koyehọ o te. A vẹ te rehọ iẹe mu. (Gal. 5:22, 23) Ọsẹro okogho ọye ọ rẹ rehọ ahwo mu ekpako hayo idibo iruiruo.—Je rri 1 Timoti 5:22.

19. Eme ekpako ukoko a riẹ, kọ ẹvẹ a sae rọ rehọ aro kele Pọl avọ Banabas?

19 Ekpako ukoko a riẹ nọ a gbẹ rẹrote inievo ukoko na ziezi hi, Ọghẹnẹ ọ te rehọ ai guẹdhọ. (Hib. 13:17) Ekpako ukoko a re kru oma ga evaọ iruo usi uwoma ota na wọhọ epanọ Pọl avọ Banabas a ru. Inievo ukoko na a vẹ te rọ aro kele ai. Epanọ a rẹ rọ tuduhọ inievo na awọ oye o rẹ mae jarai oja, orọnọ epanọ a rẹ rọ reakpọ kuoma ha.—Fil. 2:3, 4.

20. Ma tẹ be hai se kpahe epanọ inievo mai a be daoma te evaọ iruo Uvie na, eme o te lẹliẹ omai ru?

20 Nọ Pọl avọ Banabas a te obọ Antiọk ọrọ Siria nọ a vi rai no ze, “a te gbiku eware buobu nọ Ọghẹnẹ o ru ẹkwoma rai, gbe nọ o rovie edhere nọ a re ro wo ẹrọwọ kẹ erẹwho na no.” (Iruẹru 14:27) Nẹnẹ, ma tẹ be hai se kpahe oghẹrẹ nọ inievo mai a be daoma te evaọ iruo usi uwoma na, gbe epanọ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ ae, ma te “ta ẹme ududu fiki udu nọ Jihova ọ kẹ” omai.

a Rri ẹkpẹti na, “ Aikoniọm, Okpẹwho Ahwo Frijia Na.”